TVP Historia Sobota, 04.05.2019 06:15 BYŁ TAKI DZIEŃ - 4 MAJA. ODC. 552 Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1626 - Holendrzy kupili Manhattan od Indian; 1956 - ukazał się pierwszy tom utworów Marka Hłaski; 1981 - premiera "Misia" Stanisława Barei; 1988 - nowa forma protestu studenckiego na KUL; 06:55 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - POLINEZJA - PERŁA PACYFIKU (FLAVORS) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Słowo "Polinezja" brzmi jak zaproszenie do podróży. Od czasów pierwszych odkrywców ten zbiór małych wysepek na olbrzymim Pacyfiku fascynował urodą i kojarzył się z Rajem na Ziemi. Jednak za stereotypami kryją się ludzie, historia i kultura - prawdziwe powody, dla których warto pokochać Polinezję. Odwiedzając Tahiti, Tuamotu czy Markizy, trafiamy do odległego i niezwykle barwnego świata. 08:40 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 36 KĘTRZYN Magazyn, 23 min, Polska, 2017 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Przemysław Skoczek Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Wykonawcy: Tomasz Bednarek (prowadzący) Tym razem Tomasz Bednarek odwiedza Kętrzyn. To stare mazurskie miasto, które prawa miejskie otrzymało w 1357 r. Położone na ziemiach dawnych Prus, założone przez zakon krzyżacki, miało burzliwe dzieje. Dziś można tu podziwiać krzyżacki zamek i jeden z nielicznych w Polsce kościołów obronnych. Są tu też ślady pozostawione przez masonerię oraz 140 - letnia stadnina koni, która posiada jedną z najdłuższych stajni w Europie. W okolicznych lasach znajdziemy też słynną kwaterę Hitlera - Wilczy Szaniec, a w pobliskich Muławkach Muzeum Znaczków i Historii Poczty - raj dla każdego filatelisty. Zobaczymy tu m.in. jeden z egzemplarzy pierwszego na świecie znaczka z 1840 r. Kętrzyn i okolice urzekają swoją różnorodnością i kolorytem. To obowiązkowy punkt w programie dla każdego odwiedzającego Mazury. Można tu znaleźć nie tylko piękne jeziora i lasy, ale również fascynujące historie, wspaniałe zabytki i ciekawych ludzi. 09:10 U PANA BOGA W OGRÓDKU - ODC. 10/12 Serial komediowy, 44 min, Polska, 2008 Reżyseria: Jacek Bromski Scenariusz: Jacek Bromski Zdjęcia: Ryszard Lenczewski Aktorzy: Krzysztof Dzierma, Andrzej Beya-Zaborski, Emilian Kamiński, Jan Wieczorkowski, Agata Kryska, Wojciech Solarz, Irina Łaczina, Mieczysław Fiodorow, Małgorzata Sadowska, Alicja Bach Marian Cielęcki i Witaszek z wrodzoną sobie gracją próbują rozładować korek składający się z furmanek i traktorów w centrum miasteczka. Z autobusu wysiada matka Mariana. Przyjechała niespodziewanie wiedziona matczynym instynktem w trosce o syna. Marina Chmiel wzorowo wypełnia swoją misję, prowadzi szkolenia komputerowe, dba o sprawność fizyczną i popisuje się znajomością sztuk walki oraz celnym strzelaniem. Burmistrz z komendantem naradzają się w sprawie urządzenia bankietu z okazji 60. urodzin księdza. Ksiądz odmawia współpracy. Zaprasza wszystkich na mszę w tej intencji. Burmistrz i komendant nie poddają się, zakładają Komitet Organizacyjny i szukają wsparcia u samego biskupa. Tymczasem do Królowego Mostu dotarła wiadomość o zbliżających się wyborach na stanowisko burmistrza. Ksiądz na ambonie upomina wiernych, że wybory to obywatelski obowiązek, a uchylanie się od niego to grzech zaniechania. 10:05 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - MIĘSNE PRZYSMAKI... Z WARZYW Magazyn, 24 min, Polska, 2018 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Józef Szymura, Jarosław Frankowski, Sławomir Orman Wykonawcy: Karol Okrasa (prowadzący) W kolejnym odcinku Karol Okrasa rusza do miejscowości Boria koło Ćmielowa, gdzie spotka się z młodym prężnym rolnikiem, który wyspecjalizował się w produkcji warzyw ekologicznych. W programie obaj spróbują wyjaśnić widzom, na czym polega dziś taka uprawa, jakie są wymagania i dlaczego warto po takie warzywa sięgać. Obecnie konsumenci coraz częściej sięgają po takie produkty, choć jak się okazuje, nasza wiedza na ich temat nie jest za duża, warto więc poruszyć ten temat. A ponieważ gospodarz porzucił jakiś czas temu jedzenie mięsa, Karol zaproponuje mu klasyczne, mięsne przeboje kuchni polskiej, ale w wersji warzywnej. Karol przygotuje trzy dania dobrze znane wszystkim mięsożercom, ale w wegetariańskiej odsłonie. Pierwszą potrawą będzie hamburger z soczewicy podany z sosem z ekologicznych buraczków. Druga propozycja to tatar, ale nie z wołowego mięsa, tylko ze specjalnie marynowanych suszonych pomidorów. A trzecie danie to ekologiczny żurek z mąki gryczanej z ziemniaczkami z wegetariańską okrasą. 11:35 DZIEWICZA NOWA ZELANDIA - ODC. 1/6. PARK NARODOWY FIORDLAND (ODC. 1/6) Film dokumentalny, 43 min, USA, 2013 Reżyseria: Alex Clark, Nicky Hommond Scenariusz: Cameron Crawford Nowa Zelandia to niezwykłe miejsce, przez długi czas izolowana na rozległym Pacyfiku, stała się ewolucyjnym "laboratorium". W jego pierwotnych lasach żyją unikalne i często dziwne formy życia; ptaki, które nie chcą latać, gigantyczne owady i żywe skamieliny o niebadanym wieku. Nowa Zelandia to ciągle zmieniające się krajobrazy - od szczytów Mt Aoraki Mt Cook, najwyższego wzniesienia tego obszaru, do tajemniczych "cieni" Fiordlandu i niezwykłych głębin Hauraki Marine Park. Seria odkrywa najdziksze miejsca parków narodowych Nowej Zelandii. 12:30 LODOWA PLANETA - CZ 3. LATO (FROZEN PLANET 3 SUMMER) Film dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2011 Kolejna seria z cyklu przyrodniczych filmów BBC, która na długo pozostają w pamięci widza. Tym razem filmowcy wyruszają w fascynującą podróż do miejsc, w których zawsze panuje temperatura poniżej zera. Zapierające dech w piersiach krajobrazy i wspaniała narracja sir Davida Attenborough to dodatkowe atuty filmu. Sześcioodcinkowa seria pokazuje krainy, które wkrótce zupełnie zmienią swój charakter. Nie ma już odwrotu od tego, by Arktyka i Antarktyda upodobniły się do innych miejsc na ziemi, bo globalne ocieplenie stało się faktem. Filmowcy w swej pracy wykorzystali najnowsze zdobycze technologii. Schodzą pod lód, zbliżają się do polarnych niedźwiedzi, penetrują góry lodowe, podpatrują pingwiny. Obserwują życie, które toczy się tam wbrew wszystkim przeciwnościom. 13:30 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA MIESZKANKI KOMUNAŁKI W KIJOWIE Reportaż, 25 min, Polska, 2000 Scenariusz: Barbara Włodarczyk Zdjęcia: Wiktor Politow W kolejnym reportażu o codziennym życiu w krajach byłego Związku Radzieckiego spotkanie z Wiktorią Łosiewą, która jest jedną z lokatorek tzw. komunałki, czyli wielorodzinnego mieszkania ze wspólną kuchnią i łazienką. W takich warunkach żyje co najmniej dwadzieścia tysięcy kijowian. Wiktoria zajmuje jeden z pięciu pokoi i dzieli go razem z siedemnastoletnim synem. 14:05 Z ANDRUSEM PO GALICJI - LEŻAJSK Magazyn, 24 min, Polska, 2015 Leżajsk to miasto słynące z cudów i tajemniczych zdarzeń. O tym przede wszystkim opowiada kolejny film z galicyjskiej serii z Arturem Andrusem w roli głównej. Na zakończenie piosenka o ptakach - klepakach. 15:40 SPÓR O HISTORIĘ - DYPLOMACJA POLSKA 1938 - 1939 Dysk./wywiad/debata, 32 min, Polska, 2019 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Tomasz Muller (prowadzący) Po śmierci Marszałka Józefa Piłsudskiego, w 1935 roku, minister spraw zagranicznych Józef Beck kontynuował "politykę równowagi", czyli podtrzymywania dobrych stosunków ze Związkiem Sowieckim i Niemcami. W Europie uważano Polskę za cichego sojusznika Niemiec. Jednak jesienią 1938 roku relacje Warszawy z Berlinem uległy ochłodzeniu. W styczniu 1939 roku w Warszawie uznano, że wojna z Niemcami jest nieunikniona. W przededniu wybuchu wojny Józef Beck zawarł przymierze z Francją i Wielką Brytanią. Co spowodowało całkowitą zmianę dotychczasowej polityki Józefa Becka? Czy przewidywał, że konsekwencją tych decyzji będzie zbliżenie niemiecko - sowieckie? 16:20 WOJNA O MORZA - BITWA Z U - BOOTAMI. ODC. 2/2 (ODC. 2/2) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Andy Twaddle Przez wieki Royal British Navy walczyła na południowych wodach, przeciwko swoim tradycyjnym wrogom, Francji i Hiszpanii. Ale w pierwszych latach XX wieku wszystko się zmieniło. Nowe zagrożenie było na północnym wschodzie, ponieważ Niemcy zbudowały potężną nową flotę - rozpoczął się wyścig zbrojeń. W programie unikalna perspektywa wydarzeń i doświadczeń, które pomogłyby rozstrzygnąć wynik pierwszej wojny światowej. 17:20 MARZYCIELE - CHŁOPAK Z SOSNOWCA Dysk./wywiad/debata, 20 min, Polska, 2019 Reżyseria: Sylwester Szefer Scenariusz: Sylwester Szefer Zdjęcia: Wojciech Kursa Muzyka: Krzysztof Suchodolski Wykonawcy: Piotr Legutko (prowadzący), Paweł Nowakowski Jan Kiepura (1902 - 1966) po raz pierwszy zaśpiewał publicznie w swoim rodzinnym Sosnowcu w 1923 roku. Rok później występował już w Operze Warszawskiej. Od 1926 roku śpiewał w Wiedniu, Berlinie, Londynie i innych stolicach europejskich, a także w Metropolitan Opera House i na Broadwayu w Nowym Jorku. Jan Kiepura wspominał, że przełom w jego karierze nastąpił, gdy zaśpiewał na rynku w Krakowie pod pomnikiem Mickiewicza: "Wokół mnie zebrał się tłum. Odczuwałem wtedy potrzebę śpiewania dla nich. Zrozumiałem wówczas, że mój głos nie jest już moją własnością, lecz należy do nich. Tak zaczęła się moja legenda". 17:45 OGNIEM I MIECZEM - ODC. 3/4 Serial historyczno - przygodowy, 51 min, Polska 2000 Scenariusz i reżyseria: Jerzy Hoffman Zdjęcia: Grzegorz Kędzierski Muzyka: Krzesimir Dębski Aktorzy: Izabella Scorupco, Michał Żebrowski, Aleksander Domogarow, Krzysztof Kowalewski, Bohdan Stupka, Zbigniew Zamachowski, Wiktor Zborowski, Daniel Olbrychski, Ewa Wiśniewska, Andrzej Seweryn, Wojciech Malajkat, Rusłąna Pysanka, Marek Kondrat, Gustaw Holoubek, Andrzej Kopiczyński i inni Skrzetuski z Wołodyjowskim i Podbipiętą spotykają Zagłobę uciekającego w chłopskim przebraniu spod Baru. W zdobytym przez Kozaków zamku Bohun odnajduje Helenę. Ranną wywozi do Czarciego Jaru, gdzie mieszka zaprzyjaźniona z nim czarownica Horpyna. Sam zaś wyrusza na wojnę. Tymczasem Skrzetuski dzieli swój oddział na cztery podjazdy. Komendę nad jednym z nich obejmuje Zagłoba. Niestety, wkrótce dają o sobie znać przywary pana Onufrego. Świeżo upieczony dowódca upija się na chłopskim weselu i traci kontakt z rzeczywistością. Budzi się przywiązany "w kij" do własnej szabli i wrzucony przez Bohuna do chlewu. Fortuna wszakże mu sprzyja. Ponownie z odsieczą przychodzi Wołodyjowski. Dochodzi do pojedynku między "małym rycerzem" a Bohunem, podczas którego watażka zostaje ranny. Opiekujący się poszkodowanym Rzędzian uzyskuje informację o miejscu ukrycia Heleny. 18:50 POKAZOWE DZIECI PRL - GDAŃSKIE PIĘCIORACZKI Film dokumentalny, 46 min, Polska, 2006 Reżyseria: Elżbieta Lewandowska Scenariusz: Elżbieta Lewandowska Gdańskie pięcioraczki przyszły na świat 12 maja 1971 roku, niemal z "drugą Polską", której budowę ogłosili ówcześni przywódcy. Gazety wydrukowały wówczas list z gratulacjami od premiera Piotra Jaroszewicza, fotografia piątki maluchów znalazła się w jednotomowej encyklopedii PWN pod hasłem "Polska" tuż za godłem i flagą. Taśmę z filmem nakręconym w klinice AM zakupiło 50 sieci TV na świecie, media odnotowały niemal każdy krok małych Rychertów. Rząd zagwarantował im opiekę rodzinną, a dzieciom przydzielono tzw. honorowych chrzestnych. "Wszyscy interesowali się nami na pokaz" - wyznał po latach ojciec pięcioraczków, Bronisław Rychert. Film na podstawie losów i przemyśleń piecioraczków, dziś dorosłych ludzi, przedstawia przemiany społeczno - polityczne, a także obyczajowe polskiej rzeczywistości historycznej. Pokazuje szanse i różnice w rozwoju młodego pokolenia Polaków w latach 70. i w pierwszej dekadzie naszego kapitalizmu. 21:00 STAWKA WIĘKSZA NIŻ ŻYCIE - ODC. 17/18 - SPOTKANIE Serial przygodowy, wojenny, 54 min, Polska, 1968 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Andrzej Zbych Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Stanisław Mikulski, Babara Horawianka, Barbara Brylska, Barbara Rachwalska, Zygmunt Zintel, Jerzy Radwan, Stanisław Milski Kwiecień 1945 roku. Kapitan Kloss w cywilnym ubraniu - udając ukrywającego się w celach taktycznych bardzo ważnego oficera - dociera do domu pułkownika Ringa, wybudowanego nad dużym, pięknym jeziorem. Pułkownika nie ma, w domu jest jego bratanica, gospodyni, ukrywająca się podobnie jak Kloss, niejaka Anna Maria Elken oraz wyglądający na tchórza emeryt. Panna Ring opiekuje się przetrzymywanym w szopie, postrzelonym przewoźnikiem, ktoś go jednak dobija. Kloss ma przed sobą trudne zadanie - musi odnaleźć schowane w okolicy tajne archiwum gestapo. Tymczasem ginie gospodyni, potem panna Ring. Atmosfera strachu i wzajemnych podejrzeń narasta. Czyżby mordował wszystkich niegroźnie wyglądający starszy pan? Kloss nabiera podejrzeń, że w rzeczywistości jest to wysokiej rangi gestapowiec. 22:05 JASTER Film dokumentalny, 59 min, Polska, 2013 Reżyseria: Małgorzata Walczak, Marek Tomasz Pawłowski Scenariusz: Małgorzata Walczak, Marek Tomasz Pawłowski Zdjęcia: Maciej Walczak Tragiczna historia sięgająca czasów II wojny światowej. 22 - letni Stanisław Jaster, pseudonim Hel, osobisty emisariusz Witolda Pileckiego został posądzony o kolaborację. Bojownik oddziałów specjalnych Kedywu Armii Krajowej, uciekinier z Auschwitz - Birkenau 20 czerwca 1942 r. wskutek fatalnego splotu okoliczności sam został przez towarzyszy oskarżony o współpracę z Niemcami. Za kolaborację z gestapo, w trybie nagłym bez sądu i pisemnego wyroku został skazany i rozstrzelany w lipcu 1943 roku. Narzeczona Danuta, która przeżyła wojnę, nigdy nie zapomniała o ukochanym, nigdy nie wyrzekła się miłości do niego. Nigdy też nie dowiedziała się, gdzie jest pochowany. W filmie wypowiada się kluczowy świadek tamtych wydarzeń, współuciekinier z obozu, Kazimierz Piechowski. 23:20 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - TALLEYRAND. DYPLOMATA BEZ SKRUPUŁÓW (TALLEYRAND) Film dokumentalny, 94 min, Francja, 2013 Reżyseria: Laure Delalex Wykonawcy: Marek Ciuniel Talleyrand był człowiekiem o wielu obliczach: biskupem, najbliższym współpracownikiem Napoleona Bonaparte, ministrem spraw zagranicznych, ambasadorem, który wyniósł na tron Burbonów. Przetrwał 70 lat politycznych zawirowań. Jedno, co mu trzeba oddać, to jego miłość do Francji, której interesu zawsze bronił. Bronił też pewnego stylu życia. Otoczony pięknymi kobietami w swoim pałacu w Valenncay wydawał królewskie przyjęcia przygotowane przez wielkiego szefa kuchni Careme’a. Spędzał czas naprzemiennie bogacąc się i rujnując. Niekiedy budził się milionerem, po czym, wszystko przegrywał w wista. Jeśli jakieś jedno słowo może scharakteryzować Talleyranda, to jest nim gracz. Grał życiem, grał w politykę, grał o władzę i z rządami. Był dyplomatą i biznesmenem, ale przede wszystkim człowiekiem czerpiącym radość z życia. 01:05 TELEWIZJA - HISTORIA TELEWIZJI. POCZĄTKI Film dokumentalny, 54 min, Polska, 1992 Reżyseria: Barbara Pawłowska, Dariusz Król Scenariusz: Barbara Pawłowska, Dariusz Król Zdjęcia: Zbigniew Maziarz, Przemysław Chrząstek, Zygmunt Januszewski, Jacek Szostak Film dokumentalny przedstawiający historię telewizji w latach 1949 - 1959. Opowieść o początkach polskiej telewizji jest poprzedzona krótkim rysem historycznym, dotyczącym okresu przedwojennego w Polsce i na świecie. Obraz początków telewizji wyłania się z wypowiedzi osób, które ją tworzyły: twórców telewizyjnych i artystów. Ilustracją są materiały archiwalne, fotografie z prób, fragmenty spektakli i programów telewizyjnych. W dokumencie wykorzystano piosenki: "Pionierska brygada szturmowa" (muz. Władysław Szpilman, sł. Franciszek Pałka), "Wesoły pociąg" (muz. Marek Sart, sł. Kazimierz Winkler), "Kasztany" (muz. Zbigniew Korepta, sł. Krystyna Wodnicka) oraz materiały archiwalne TVP i WFDiF. 02:15 OPERACJA SAMUM Film sensacyjno - przygodowy, 88 min, Polska 1999 Reżyseria: Władysław Pasikowski Scenariusz: Maciej Dutkiewicz, Robert Brutter Zdjęcia: Paweł Edelman Muzyka: Goran Bregovic Aktorzy: Marek Kondrat, Bogusław Linda, Olaf Lubaszenko, Anna Korcz, Radosław Pazura, Turgul Cetiner, Tadeusz Huk, Gustaw Holoubek, Jerzy Skolimowski, Hakan Akin i inni "Operacja Samum" to filmowa wariacja Władysława Pasikowskiego na temat autentycznych, choć bardzo zagadkowych wydarzeń. Chodzi o ujawnioną przez "Washington Post" brawurową akcję polskiego wywiadu w Iraku, tuż przed wybuchem wojny w Zatoce Perskiej. CIA miała wówczas poprosić nasze służby specjalne o pomoc w wywiezieniu amerykańskich szpiegów, którzy namierzeni przez iracki wywiad znaleźli się w bardzo niebezpiecznym położeniu. Bezprecedensowa misja polskiego wywiadu zakończyła się sukcesem, lecz jej okoliczności i personalia uczestników utajniono. I gdyby nie wścibstwo amerykańskich żurnalistów, "Operacja Samum" zapewne nigdy by nie powstała. Tym bardziej że niechętnym okiem na zamiary filmowców patrzył też Gromosław Czempiński, szef polskiego wywiadu podczas irackiej akcji, który - jak sam powiedział - długo i skutecznie blokował przyznanie pieniędzy na projekt Pasikowskiego. Zmienił jednak zdanie pod wpływem narastającej w mediach krytyki służb specjalnych i w rezultacie został merytorycznym konsultantem filmu, co oczywiście nie znaczy, że doszło do jakiegokolwiek naruszenia tajemnicy państwowej. Główną rolę w "Operacji..." gra Marek Kondrat. On to nakłonił Władysława Pasikowskiego, by po raz pierwszy zrealizował film na podstawie cudzego scenariusza. Tekst Dutkiewicza i Bruttera tak bardzo przypadł aktorowi do gustu, że zdecydował się zostać współproducentem filmu. "Irackie" sceny plenerowe powstały w Turcji. Muzykę do "Operacji..." napisał sam Goran Bregovic. Wybucha wojna w Zatoce Perskiej. Józef Mayer, chory na serce były as polskiego wywiadu, na wieść o uwięzieniu syna, inżyniera, w Iraku, postanawia przypomnieć sobie dawne, dobre czasy i na własną rękę rusza chłopakowi z odsieczą. Doskonale wie, że może liczyć wyłącznie na siebie i stare, wielokrotnie sprawdzone metody. Samozwańczą misję Mayera po cichu wykorzystują dawni przełożeni, którzy chcą go użyć jako przynęty dla służb bezpieczeństwa Saddama Husajna. Były agent miałby odwrócić uwagę tamtejszej tajnej policji od równoległej, niezwykle ważnej akcji polskiego wywiadu, polegającej na wywiezieniu z Iraku amerykańskich szpiegów. Zadanie to zostaje powierzone agentom Brońskiemu i Kosińskiemu. Czy chcąc osiągnąć swój cel zdecydują się poświęcić życie Mayera?