TVP Historia Czwartek, 16.05.2019 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 16 MAJA. ODC. 564 Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1703 - założenie St. Petersburga; 1932 - w ZSRS ogłoszono wytyczne dot. walki państwa i partii z religią; 1943 - Jurgen Stroop wysadził w powietrze warszawską Wielką Synagogę przy Tłomackiem; 07:35 TAJEMNICA TWIERDZY SZYFRÓW - ODC. 4/13 Serial wojenno - sensacyjny, 43 min, Polska, 2007 Reżyseria: Adek Drabiński Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Muzyka: Stanisław Syrewicz Aktorzy: Paweł Małaszyński, Jan Frycz, Borys Szyc, Paweł Deląg, Piotr Grabowski, Karolina Gruszka, Anna Dereszowska, Cezary Żak, Jan Wieczorkowski, Marcin Dorociński W pobliżu zamku Czocha wybucha pożar. Jorg przedostaje się do ogarniętego płomieniami tajnego ośrodka ukrytego w lesie. Fotografuje znajdujący się tam reaktor atomowy. Na miejsce przybywają Globcke i Sauer. Widząc zabitego wartownika, Sauer wysyła do wnętrza zadymionego tunelu swojego pomocnika, Wolfa. W walce zwycięża Jorg, ale relacja Wolfa podsuwa Globckemu odpowiedź na pytanie, kim mógł być człowiek, który przedostał się do tajnych podziemi. Choć nie udaje mu się schwytać Jorga, nabiera przekonania, że jest on szpiegiem. W Paryżu komandor Compaigne i Czerny spotykają się z Joanną, która wyjawia im sekret zamku Czocha. To właśnie jest miejsce, do którego mają dotrzeć. Na Śląsku, gdzie wojska radzieckie toczą krwawe boje o Lubań odległy od Czochy o 20 kilometrów, generał Zawieniagin otrzymuje informacje od swojego szpiega "Kruka", że Niemcy odczytują radzieckie szyfrogramy. Generał musi przejąć maszynę lub zniszczyć ją, gdyż Stalin nie wybaczy mu, że pod jego bokiem pracowało takie urządzenie, a on nie znalazł sposobu, aby je zablokować. Uznaje więc, że należy dokonać desantu na zamek, co wydaje się samobójczym przedsięwzięciem. Generał nie troszczy się jednak o los swoich ludzi. Beer coraz częściej kręci się w pobliżu Natalii, chcąc się na niej zemścić po upokarzającej bójce z żołnierzami, o która ją obwinia. Zbiera informacje na jej temat, choć wciąż nie może znaleźć punktu zaczepienia. Wokół dziewczyny zaciska się pętla. Nowy wóz pelengacyjny coraz częściej i szybciej namierza miejsca, z których Natalia przekazuje radiogramy z wiadomościami od Jorga, lecz dziewczynie udaje się uniknąć aresztowania. Załoga wozu niespodziewanie odkrywa też, że w okolicy działa druga radiostacja, o czym jeden z techników informuje Globckego. Oznaczałoby to, że w małym miasteczku działa również drugi szpieg. 08:35 HISTORIA POLSKI - NIOSŁA GO POLSKA - NIOSŁA GO POLSKA CZ. 1 Film dokumentalny, 77 min, Polska, 2013 Reżyseria: Robert Kaczmarek Scenariusz: Robert Kaczmarek "Niosła Go Polska" to dokumentalna opowieść o Lechu Kaczyńskim, jego drodze do pierwszej Solidarności, walce w podziemiu solidarnościowym w latach 80. , udziale w obradach Okrągłego Stołu. To wreszcie film o politycznych zmaganiach ukoronowanych prezydenturą. W filmie znalazły się m. in. nieznane i niepublikowane dotąd zdjęcia Lecha Kaczyńskiego. Dzieło w reżyserii Roberta Kaczmarka składa się z dwóch części. "Nigdy nie widziałem filmu, który tak dobrze oddaje mojego brata, to znaczy istotę tego wszystkiego, co robił w życiu publicznym" mówił o filmie Jarosław Kaczyński. 10:30 SENSACJE XX WIEKU - BERLIN 45 CZ 1 Kameralne i studyjne (widowisko), 22 min, Polska, 1998 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Ofensywa wojsk radzieckich w kwietniu 1945 r. , w której wyniku został zdobyty Berlin, do dziś kryje wiele tajemnic. Dopiero ostatnio rosyjskie archiwa ujawniły dokumenty pozwalające odtworzyć prawdziwy obraz wielkiej bitwy. Jak się okazuje wojska sowieckie walczyły nie tylko z Niemcami, ale również między sobą, gdyż rywalizacja między dowódcami frontów - marszałkami Żukowem i Koniewem - doprowadziła do bratobójczych walk. Program przedstawia prawdziwy obraz ofensywy, która zakończyła wojnę w Europie. 12:20 CZAS HONORU - ODC. 43 "SONDERKOMMANDO TIGER" Serial wojenny, 45 min, Polska, 2011 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Janek, Ruda i Ernest przeglądają archiwum Holtza. Znajdują zaszyfrowany dokument, który może być spisem transakcji przeprowadzanych przez Holtza. Janek mówi Rudej, że Władek wrócił do Warszawy. Brehm robi postępy w śledztwie, okazuje się, że ofiary współpracowały w załogach obozów koncentracyjnych. Rainer zaczyna bać się, że podzieli los zamordowanych Niemców. Otto przywozi dr Marię do willi Fischera. Fischerowa jest oburzona faktem, że ma się nią zajmować brudna Polka. Bronek zmusza Teresę do ujawnienia, gdzie wywieziono Wandę. Dowiaduje się, że Wandę zabrano na roboty do Rzeszy do Czerniejewa. Krawiec i Brodowicz przesłuchują Osmańską. Kobieta daje im zdjęcie silnika pulsacyjnego nowej broni testowanej przez Niemców. Brehm nie znajduje akt kolejnej ofiary. Podejrzewa, że Neumeier był u Schoebbla nieformalnie. Brehm zabiera Rainera do prosektorium. Pokazuje mu ślady tortur na ciele Neumeiera i mówi, że Neumeier służył w Sonderkommando Tiger. Rainer postanawia pojechać do ich jednostki. Helena zgłasza się do Arbeitsamtu. W sytuacji bez wyjścia zgadza się dobrowolnie wyjechać na roboty. Przekupuje Schweriga, by skierował ją do Czerniejewa. Brodowicz informuje oddział, że w Pustkowie zlokalizowano poligon, na którym Niemcy przeprowadzają testy nowej broni. Osmańska flirtuje z Michałem. Janek zabiera Romka do mieszkania Leny. Nie ma odwagi powiedzieć mu o śmierci Sajkowskich. 14:20 DZIEWICZA NOWA ZELANDIA - ODC. 3/6. PARK NARODOWY GÓRY COOKA (ODC. 3/6) Film dokumentalny, 44 min, USA, 2013 Reżyseria: Alex Clark, Nicky Hommond Scenariusz: Cameron Crawford Nowa Zelandia to niezwykłe miejsce, przez długi czas izolowana na rozległym Pacyfiku stała się ewolucyjnym "laboratorium". W jego pierwotnych lasach żyją unikalne i często dziwne formy życia; ptaki, które nie chcą latać, gigantyczne owady i żywe skamieliny o niebadanym wieku. Nowa Zelandia to ciągle zmieniające się krajobrazy - od szczytów Mt Aoraki Mt Cook, najwyższego wzniesienia tego obszaru, do tajemniczych "cieni" Fiordlandu i niezwykłych głębin Hauraki Marine Park. Seria odkrywa najdziksze miejsca parków narodowych Nowej Zelandii. 15:15 VOYAGER: MISJA BEZ KOŃCA (VOYAGER: TO THE FINAL FRONTIER) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2012 Reżyseria: Christopher Riley Sięgać gwiazd - historia długiej misji dwóch bezzałogowych sond, wystrzelonych przez NASA w 1977 r. Trzydzieści pięć lat po opuszczeniu Ziemi, prom kosmiczny Voyager jest bliski przekroczenia granicy Układu Słonecznego. Fascynujący dokument, bazujący na znakomitych materiałach filmowych i zdjęciach, znajdujących się w archiwach NASA i BBC, przedstawia spuściznę misji promu, która miała ogromny wpływ na naszą wiedzę o kosmosie. Opowiada niesamowitą historię misji, która w założeniu miała trwać pięć lat, lecz trwa do dnia dzisiejszego, oraz dwóch małych promów kosmicznych, które fundamentalnie zmieniły nasze rozumienie Układu Słonecznego. W programie zawarte są opinie naukowców, którzy pracowali nad Voyagerem lub są nim zainspirowani. Program stawia im pytanie: co dalej? 16:20 HISTORIA POLSKI - NIOSŁA GO POLSKA - NIOSŁA GO POLSKA CZ. 2 Film dokumentalny, 72 min, Polska, 2013 Reżyseria: Robert Kaczmarek Druga część dokumentalnej opowieści o Lechu Kaczyńskim, jego drodze do pierwszej Solidarności, walce w podziemiu solidarnościowym w latach 80. , udziale w obradach Okrągłego Stołu. To historia politycznych zmagań ukoronowanych prezydenturą. W filmie znalazły się m. in. nieznane i niepublikowane dotąd zdjęcia Lecha Kaczyńskiego. "Nigdy nie widziałem filmu, który tak dobrze oddaje mojego brata, to znaczy istotę tego wszystkiego, co robił w życiu publicznym" - mówił o dziele Roberta Kaczmarka Jarosław Kaczyński. 19:00 TAJEMNICA TWIERDZY SZYFRÓW - ODC. 5/13 Serial wojenno - sensacyjny, 45 min, Polska, 2007 Reżyseria: Adek Drabiński Scenariusz na podstawie własnej książki: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Muzyka: Stanisław Syrewicz Aktorzy: Paweł Małaszyński, Jan Frycz, Borys Szyc, Paweł Deląg, Piotr Grabowski, Karolina Gruszka, Anna Dereszowska, Cezary Żak, Jan Wieczorkowski, Marcin Dorociński Na leśnej drodze przed Czochą Anna Maria staje w obronie więźnia katowanego przez esesmana. Dowódca konwoju każe ją za to powiesić. Ujmuje się za nią Jorg. Obydwojgu grozi śmierć, ale esesmanów przepędza oddział Wehrmachtu. Globcke, który dowiaduje się o tym zajściu od Beera, nie zgadza się na ukaranie Jorga, co wydaje się dziwne, ponieważ dotychczas usiłował go osaczyć. Tymczasem Rosjanie są już coraz bliżej. Z zamku widać łuny nad pobliskim Lubaniem. Generał Zawieniagin przyjeżdża do oddziału spadochroniarzy, którzy mają dokonać desantu na zamek. Są gotowi zniszczyć maszynę deszyfrującą. W kościele w Leśnej Jorg przekazuje Natalii materiały szpiegowskie. Widzi ich właścicielka mieszkania, folksdojczka Ewelina Robak. Będzie to miało konsekwencje w niedalekiej przyszłości. W strefie X Jorg odkrywa, co blokuje "Aparat". Można go uruchomić, ale potrzebne są do tego radzieckie depesze, zdobyte przez wojska niemieckie w 1941 r. w Charkowie. Wydaje się to nieprawdopodobne, ale Jorg dowiaduje się, że zdobyte depesze przechowywane są w archiwum Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy w podziemiach Książa. Jorg musi się tam dostać. Jego szef, profesor Kunze, obiecuje pomoc. Wóz pelengacyjny namierza Natalię nadającą depeszę. W panice dziewczyna pozostawia antenę od radiostacji, którą znajduje Beer. Psy doprowadzają go do ulicy, przy której mieszka Natalia, tam gubią trop. W pokoju Jorga niespodziewanie pojawia się Anna Maria. Pokazuje mu sekretne przejście i prowadzi do lochów, o których wie tylko ona i jej wuj. Nabrała zaufania do Jorga, gdy stanął w jej obronie przed esesmanami. Dziewczyna wyjawia mu, że jest córką Hanny Solof, aresztowanej za działalność przeciwko Hitlerowi i oczekującej na proces w więzieniu w Berlinie. W pobliżu zamku lądują radzieccy spadochroniarze, którzy mają wedrzeć się do wnętrza i zniszczyć "Aparat". Ta samobójcza misja ma jednak szanse powodzenia. W zamku musi być ktoś, kto otworzy im sekretne przejście i doprowadzi do "Aparatu". 19:55 WOJNA WIETNAMSKA - IGRANIE Z OGNIEM, LATA 1961 - 63 (THE VIETNAM WAR) Film dokumentalny, 53 min, USA, 2017 Reżyseria: Ken Burns, Lynn Novick Scenariusz: Geoffrey Ward Wykonawcy: Maciej Gudowski "Wojna wietnamska" to wciągająca, kompleksowa opowieść o wojnie w Wietnamie. Jej autorzy Ken Burns i Lynn Novick w nowatorski sposób przedstawili tę epicką historię. W serii znalazły się relacje ponad sześćdziesięciu świadków: Amerykanów walczących na wojnie, przeciwników udziału Stanów Zjednoczonych w tym konflikcie oraz wietnamskich kombatantów i cywili z obu stron barykady. Tworzony przez 10 lat serial doskonale ukazuje samą wojnę, ale i chaotyczną epokę, w której się toczyła. Scenariusze serii to dzieło Geoffreya C. Warda. Produkcją zajęli się: Sarah Botstein, Ken Burns i Lynn Novick. W filmach znalazły się rzadko pokazywane, zrekonstruowane cyfrowo, materiały archiwalne z całego świata, zdjęcia najbardziej znanych fotografów XX wieku, historyczne relacje telewizyjne, najbardziej poruszające materiały z prywatnych kolekcji, dotychczas niepublikowane nagrania dźwiękowe z rozmowami osób z administracji prezydentów Kennedy’ego, Johnsona i Nixona oraz ponad osiemdziesiąt legendarnych przebojów najpopularniejszych artystów tamtych czasów. Muzykę do filmu skomponowali Trent Reznor i Atticus Ross, zdobywcy Oskara za ścieżkę dźwiękową do filmu "Social Networks", oraz muzycy z organizacji Silk Road, przy udziale wiolonczelisty Yo - Yo Ma. 21:05 JAPONIA. TAJEMNICZE IMPERIUM - DROGA SAMURAJA 1/3 (JAPAN: MEMOIRS OF A SECRET EMPIRE) Film dokumentalny, 52 min, USA, 2003 Reżyseria: Michael Chin Scenariusz: Gail Yasunoga Zdjęcia: Michael Chin Imponujący szoguni i samuraje, egzotyczne gejsze i wykwalifikowani rzemieślnicy. Wszyscy oni mieli swój udział w japońskim renesansie, okresie między XVI a XIX wiekiem, kiedy Japonia przekształciła się z kraju, w którym panowały chaos i przemoc, w kraj niemal rytualnego wyrafinowania i pokoju. Stabilizacja ta miała jednak swoją cenę: przez 250 lat Japonia była krajem zamkniętym na Zachód, pod absolutystycznymi rządami Szoguna. Seria "Japonia. Tajemnicze Imperium" odkrywa nieznane wątki historii i relacje z Zachodem. Ukazuje też proces kształtowania się narodu, który stał się jednym z najbardziej wpływowych na świecie. 22:05 SPÓR O HISTORIĘ - WŁADCY POLSCY: AUGUST II SAS Dysk./wywiad/debata, 31 min, Polska, 2018 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Maciej Zakrocki (prowadzący) Fryderyk August, syn elektora saskiego Jerzego Jana III. W historii zapisał się jako August II Mocny, polski król, który bez wątpienia miał wielkie zasługi w doprowadzeniu do upadku Rzeczypospolitej. Za jego panowania Polska stała się wasalem Rosji. Na tronie polskim zasiadał dwukrotnie. Po raz pierwszy w 1697 roku. Panował do 1706 roku. Król Szwecji Karol XII na mocy układu w Altranstädt zmusił Augusta II do abdykacji. Trzy lata później dzięki pomocy cara Rosji Piotra I odzyskał tron i zasiadał na nim do swej śmierci w 1733 roku. Jako władca Saksonii wplątał Rzeczpospolitą w wojnę północną, która zniszczyła kraj. Nie zareagował, gdy w 1701 roku elektor brandenburski Fryderyk III utworzył Królestwo Pruskie i ogłosił się królem. Podobno tuż przed śmiercią August II miał powiedzieć: Całe moje życie było jednym nieprzerwanym grzechem. Boże, zlituj się nade mną. 22:45 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA FELCZERKI POGOTOWIA RATUNKOWEGO W MOSKWIE Reportaż, 24 min, Polska, 2003 Autor: Barbara Włodarczyk Reportaż z Moskwy o pracy pogotowia ratunkowego. Kamera towarzyszy załodze karetki reanimacyjnej od rana do wieczora. Jest to pretekst, żeby pokazać stan usług medycznych i stan zdrowia Rosjan, których średnia długość życia jest mniejsza o kilka lat niż w Europie Zachodniej. 23:20 SEKRETY AMERYKAŃSKIEJ MAFII - ODC. 1/6 (ODC. 1) Film dokumentalny, 43 min, USA, 2013 Reżyseria: Ryan Miller Wykonawcy: John Ventimiglia Amerykańska mafia do lat siedemdziesiątych XX wieku była najpotężniejszą organizacją przestępczą w Stanach Zjednoczonych. Stworzyła imperium zbrodni oparte na władzy i przemocy. Dzięki opowieściom członków mafii oraz policjantów, którzy ich ścigali, zagłębiamy się w świat współczesnej mafii. Autorzy serii stworzyli interesującą relację o walce i likwidacji okrytego złą sławą, zorganizowanego przestępczego, półświatka w USA. Każdy odcinek przybliża kolejne dekady działalności mafii i walki z nią, począwszy od 1970 roku, aż do czasów współczesnych. Serial odkrywa brutalny i skorumpowany świat przestępczy, który władał Ameryką od dziesięcioleci. 00:20 SEKRETY WYKUTE W KAMIENIU - ODC. 2/8 MARI, NAJSTARSZE Z MIAST (MARI, THE ORIGINES OF THE CITY) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2005 Reżyseria: All Carpenter W odcinku drugim podróżujmey do Mari - najstarszego z miast. Przez długie lata Mari było tylko nazwą w rejestrach. Miastem, w którym zgodnie z przekazami z Mezopotamii rezydowała po potopie 10. dynastia królewska. Potop to klęska żywiołowa w dawnych czasach, spowodowana wylewem Tygrysa i Eufratu. Kataklizm ten legł u podstaw sumeryjskiego mitu, który później przejęło Pismo Święte. Mari stało się rzeczywistością dopiero w XX wieku. Sierpień 1933 roku. Syria. Na szczycie bezludnego wzgórza Tall Hariri kilku Beduinów wykopuje kamień. Chcą nim ozdobić grób krewnego. Nagle kilofy zahaczają o kamienny blok. Okazuje się, że jest sumeryjski. Podczas rutynowej inspekcji porucznik Cabane z francuskich służb specjalnych natychmiast uświadomił sobie, jak ważne jest to odkrycie. Zawiadomił kierownictwo Luwru. Na miejscu zjawił się Andre Parrot. Tak zaczęła się pierwsza wyprawa archeologiczna. Stanowisko szybko ujawniło swoją tożsamość dzięki dedykacji na posągu. To tu znajdowało się miasto Mari wymienione w królewskim wykazie Sumerów. Wkrótce potem odsłonięto pałac ostatniego władcy królestwa. Zimri - Lin był sojusznikiem, a później wrogiem Hammurabiego. Dzięki temu stanowisko stało się sławne. Posypały się odkrycia. Wśród nich 15 tysięcy dokumentów i niezwykła kolekcja dzieł sztuki. Na ich podstawie zaczęto odtwarzać dzieje sprzed pięciu tysięcy lat. Po 70 latach archeologiczna przygoda w antycznym mieście wciąż trwa. 01:20 SENSACJE XX WIEKU - YPRES - POCZĄTEK KOSZMARU Kameralne i studyjne (widowisko), 23 min, Polska, 1999 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Bogusław Wołoszański prezentuje nowe fakty dotyczące pierwszego w historii przypadku użycia gazów bojowych; posłużono się nimi w 1915 roku, w Belgii, w pobliżu miejscowości Ypres. Nazwa tego miasteczka kojarzy się jednak większości z rokiem 1917, kiedy to Niemcy użyli nowego, strasznego gazu, jakim był iperyt. Mało kto natomiast wie, że już dwa lata wcześniej, właśnie w tym miejscu, wykonano atak falowy chlorem. Autor programu opowiada o skutkach i konsekwencjach tych wydarzeń, przechadzając się po polach bitewnych Belgii i Francji. 01:50 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - INWAZJA, KTÓREJ NIE BYŁO CZ. 1 Magazyn, 25 min, Polska, 1993 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Ułłowicz Wykonawcy: Bogusław Wołoszański(Prowadzący), Bogusław Wołoszański Audycja cykliczna popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony niemieckim przygotowaniom do odparcia inwazji aliantów w rejonie Calais, m.in. montażu działa Todt. 02:20 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - MROCZNE TAJEMNICE JASTKOWIC Magazyn, 22 min, Polska, 2015 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Autorski program Adama Sikorskiego, przypominający postacie i miejsca, które odegrały znaczącą rolę w historii Polski. Zdecydowanie i raz na zawsze przestaliśmy używać słowa wyzwolenie dla opisania marszu Armii Czerwonej w pościgu za Niemcami na zachód. A gdyby ktoś miał jeszcze wątpliwości, czy postąpiliśmy słusznie, dedykujemy mu opis owego wyzwolenia doświadczonego przez wioskę Jastkowice nad Sanem. Tam zlokalizowany był obóz filtracyjny NKWD, a podobne temu miejsca wyrastały jak grzyby po deszczu, po kilka w każdym powiecie wraz z posuwaniem się armii sowieckiej na zachód za sprawą zarządu głównego NKWD do spraw ochrony tyłów frontów. Pozornie rzecz oczywista - każda walcząca armia chce mieć porządek za swoimi plecami. Ale w myśleniu rosyjskim była to świetna okazja do rozprawy z nowymi, polskimi elitami przywódczymi, wyrosłymi w konspiracji.