TVP Historia Niedziela, 19.05.2019 06:15 BYŁ TAKI DZIEŃ - 19 MAJA. ODC. 567 Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1674 - Jan Sobieski królem polskim; 1965 - zmarła pisarka Maria Dąbrowska; 1979 - pierwszy raport Konwersatorium "Doświadczenie i Przyszłość" inspirowany przez Stefana Bratkowskiego; 1983 - wyrok w sprawie Międzyzakładowego Robotniczego Komitetu "Solidarności"; 06:55 ŻYCIE. CZ. 9. ROŚLINY (LIFE. PLANTS. (9/10)) Film dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2009 Zdjęcia: Tim Shepherd Muzyka: George Fenton Historia roślin sięga blisko pół miliarda lat wstecz. U tych organizmów wykształciły się wyjątkowo różnorodne strategie przetrwania. Podobnie jak zwierzęta, rośliny nieustannie rywalizują o pożywienie, dążą do rozmnażania się i walczą z drapieżnikami. Stosują podstępy, a w niektórych przypadkach nawet same polują. Od zwierząt odróżnia je jednak walka o dostęp do światła. Roślina nie rozwinie się bez światła, dlatego zrobi wszystko, by uzyskać go tyle, ile potrzebuje. 09:05 RYCERZE I RABUSIE - ODC. 3/7 - MIŁOŚĆ DO HELENY Serial przygodowy, 44 min, 7 odc. , Polska 1984 Scenariusz: Józef Hen Reżyseria: Tadeusz Junak Zdjęcia: Tomasz Tarasin Muzyka: Leszek Orlewicz Występują: Tomasz Stockinger, Gustaw Lutkiewicz, Tadeusz Paradowicz, Janusz Zerbst, Bożena Adamkówna, Ryszard Dembiński, Stanisław Niwiński, Bruno O'Ya, Piotr Skarga, Anna Chitro, Barbara Horawianka, Marek Litewka, Wiesław Michnikowski, Krzysztof Luft, Jerzy Trela, Marcin Stawski, Ewa Decówna, Tadeusz Borowski, Jerzy Karaszkiewicz, Eugeniusz Kujawski, Mirosława Marcheluk, Zofia Saretok, Marzena Trybała, Arkadiusz Bazak, Anna Dymna i inni Przyjaciel Piotra Wolskiego, Stefan Barzo, zostaje uwikłany w tragiczną w skutkach intrygę. Stefan żywi nieodwzajemnioną miłość do Heleny Klofasowej. Jej matka, kobieta bezwzględna, dąży do pozbycia się męża swej córki, zdziwaczałego, ale zacnego człowieka. O względy Heleny zabiega też rywalizujący ze Stefanem zabijaka do wynajęcia, Przecław Dydyński. Pewnego dnia Aleksander Klofas zostaje znaleziony martwy. W testamencie zapisuje wszystko żonie i poleca jej jak najszybciej wyjść za mąż za młodego człowieka. Stefan, który z miłości do Heleny gotów był popełnić zbrodnię, przekonuje się, że jego ukochana większym afektem darzy jego rywala. 10:20 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - ŚWIEŻE RYBY Z BAŁTYKU Magazyn, 24 min, Polska, 2018 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Józef Szymura, Jarosław Frankowski, Sławomir Orman Wykonawcy: Karol Okrasa (prowadzący) Każdy z nas, gdy wyruszy nad polskie morze, najchętniej sięga po świeżą rybę prosto od rybaka. Wzdłuż całego naszego Wybrzeża w okresie wakacyjnym aż roi się od wszelkiego typu smażalni i ryb. Ale nie tak wiele jest miejsc wyjątkowych. Dlatego w tym odcinku Karol zabierze widzów w takie miejsce. Spotka się ze swoim znajomym szefem kuchni, który w okolicach Krynicy Morskiej tworzy niezwykłe dania z ryb. Nie ma u niego stałej karty dań, bo przygotowuje wyłącznie potrawy z ryb, które akurat tego dnia uda się rybakom złowić. Zgodnie z zasadą, że ryba musi być możliwie jak najświeższa. Pokaże on Karolowi swoje ulubione ryby bałtyckie i opowie, jak je przygotowuje, wykorzystując regionalne produkty i dawne miejscowe przepisy, które oczywiście adaptuje do współczesnych gustów i wymagań konsumentów. Potem na słonecznej, ale smaganej zimnym wichrem plaży, Karol przygotuje trzy potrawy. Pierwszą będzie hamburger z dorsza i troci z kaszą gryczaną podany z cebulowym sosem. Druga propozycja to rosół ze świeżych ryb bałtyckich z pieczonym dorszem, warzywami i świeżym pomidorem. A trzecia propozycja to śledzie bałtyckie zapiekane pod marynatą z cebuli z kolorowym ryżem. Jak będą wyglądać takie potrawy? Zobaczymy w programie. 10:50 AFRYKA - CZ. 2. SAWANNA (AFRICA, EYE TO EYE WITH THE UNKNOWN) Film dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2013 Afryka Wschodnia to region, w którym dokonują się nieustanne przemiany. Aby przetrwać, występujące tu zwierzęta muszą radzić sobie w skrajnych okolicznościach: w czasie deszczu i suszy, głodu i dostatku, chłodu i upałów. Ekipa filmowa odwiedza z kamerą bujne lasy, ośnieżone szczyty gór Rwenzori, bagna, rozległą sawannę, sodowe jeziora na obszarze Wielkich Rowów Afrykańskich. Ta wyjątkowo zróżnicowana kraina zapewnia schronienie wielu gatunkom zwierząt. Na obszarach największych migracji dużych ssaków, żyje też wiele mniejszych zwierząt. Oko kamery śledzi jak jaszczurki agamy w brawurowy sposób polują na owady tuż pod nosem lwów, a pisklę trzewikodzioba próbuje pozbyć się konkurencji z gniazda. 11:50 JEDWABNY SZLAK - 1/3 (THE SILK ROAD) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2016 Fascynująca opowieść o historii szlaku handlowego, który odmienił świat. A wszystko zaczęło się od jednego towaru - materiału utkanego z kokonu pewnej ćmy, z którego zaczęto szyć cesarskie szaty. Jedwabny Szlak mierzył ponad osiem tysięcy kilometrów i biegł z dawnej chińskiej stolicy przez mityczne miasta Azji Środkowej Samarkandę i Persepolis aż po Morze Śródziemne do bazarów Konstantynopola i do weneckich kupców. Od Aleksandra Wielkiego po Czyngis - chana, cesarze i książęta zawsze chcieli go kontrolować. Warto było o niego walczyć. Przynosił nie tylko zyski materialne. Ludy, których ziemie przecinał, wymieniały towary, ale też idee i zdobycze techniki, od których później zależał byt Zachodniej Europy. Papier. Proch. Instrumenty muzyczne. Jedwabny Szlak przekraczał granice, umożliwiał kontakt między różnymi kulturami, ale rodził też konflikty. W pierwszym odcinku nasz przewodnik dr Sam Willis przemierzy ponad trzy tysiące kilometrów śladem starożytnego chińskiego wysłannika, bez którego Jedwabny Szlak by nie powstał. Przedstawi boginię, która odkryła jedwab. Wybierze się w podróż z Chin przez Azję Środkową, Iran, Turcję z powrotem do Wenecji. Podobną trasę ponad 700 lat temu przebył Marco Polo, wenecki podróżnik, kupiec i niezwykły odkrywca. 12:55 ŚWIAT Z LOTU PTAKA - ODC. 1. AMERYKA PÓŁNOCNA (EARTHFLIGHT) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2012 Przez cztery lata filmowaliśmy ponad sto gatunków ptaków w czterdziestu krajach na sześciu kontynentach. Aby uchwycić obraz świata z lotu ptaka, filmowcy zastosowali nowoczesne techniki realizacji i sprzęt. Byli świadkami niezwykłych zachowań. Spojrzeli świeżym okiem na przepiękne spektakle natury. W czasie realizacji najważniejszą rolę odegrała jednak niezwykła więź między ludźmi i ptakami. Z ich pomocą mogliśmy wyruszyć w podróż szlakiem ptasich wędrówek. W opisywaniu wielkich ptasich wędrówek po wszystkich kontynentach świata wzięły udział setki zapaleńców i miłośników ptaków. Wspomagani przez nowoczesną technikę, ukazaliśmy życie ptaków w nowym ujęciu. Razem z ptakami odbyliśmy niezwykłą wędrówkę po całym świecie. Przez cztery lata filmowaliśmy ponad sto gatunków w czterdziestu krajach na sześciu kontynentach. By uchwycić obraz świata z lotu ptaka, filmowcy zastosowali nowoczesne techniki realizacji i najnowszy sprzęt. Byli świadkami niezwykłych zachowań, spojrzeli świeżym okiem na przepiękne spektakle natury. W czasie realizacji najważniejszą rolę odegrała jednak niezwykła więź między ludźmi i ptakami. Wiosna w środkowej Francji. Miłośnik ptaków Christian Moullec zamierza wychować własne stado gęsi. Przez pierwsze dwa lata życia te pisklęta mają uważać go za swoją matkę. Będą mu ufać i trzymać się blisko niego. To tzw. imprinting. Wiele osobników przechodzi ten proces już od chwili narodzin. Christian chce ze swojego mikrolotu sfilmować je, lecące szlakiem migracyjnym dzikich ptaków. Podjął się wielkiego zadania, które będzie trwało jeszcze długo po zakończeniu zdjęć do tego filmu. W opisywaniu wielkich ptasich wędrówek po wszystkich kontynentach świata wzięły udział setki zapaleńców i miłośników ptaków. Wspomagani przez nowoczesną technikę, ukazaliśmy życie ptaków w nowym ujęciu. Ekipy filmowe obserwowały i rejestrowały zachowania dzikich ptaków, o których wciąż wiele można się dowiedzieć. Odtąd na świat ptaków będziemy spoglądać innym okiem. Ta seria spełnia marzenia o umiejętności latania, a odcinek szósty pokaże, w jaki sposób została zrobiona. 14:00 ARCHIWUM ZIMNEJ WOJNY - GORĄCE KSIĄŻKI ZIMNEJ WOJNY Magazyn, 27 min, Polska, 2019 Reżyseria: Jan Sosiński Scenariusz: Andrzej Mietkowski, Jan Sosiński Muzyka: Piotr Dziki Chancewicz Wykonawcy: Andrzej Mietkowski (prowadzący) Gorące książki zimnej wojny. International Literary Center - Międzynarodowe Centrum Litertury. Podczas zimnej wojny ta firma - parawan CIA, szmuglowała do krajów komunistycznych miliony zakazanych książek. Operacją kierował z Nowego Jorku George Minden - rumuński uchodźca i pracownik Centralnej Agencji Wywiadowczej. Korzystano z rozmaitych kanałów przerzutowych, nawet z balonów. W Archiwum zimnej woojny - relacje uczestników przerzutów, największe sukcesy i spektakularne wpadki. Cykl powstaje we współpracy z Instytutem Pamięci Narodowej. 14:40 WOJNA I POKÓJ - ODC. 1/8 (WAR AND PEACE) Serial historyczno-obyczajowy, 43 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: Tom Harper Scenariusz: Andrew Davies Zdjęcia: George Steel Muzyka: Martin Phipps Aktorzy: Lily James, Paul Dano, James Norton, Aisling Loftus, Tom Burke Miniserial BBC "Wojna i pokój" to najnowsza adaptacja klasycznej powieści Lwa Tołstoja pod tym samym tytułem. odc. 1 Konflikt Rosjan z Napoleonem osiąga swój szczyt. Pięć arystokratycznych rodzin musi wziąć pod uwagę to, że ich życie może zmienić się na zawsze. 17:00 WOJOWNICY CZASU - ROKITNIAŃSKIE BOHATERY, CZYLI 2 PUŁK SZWOLEŻERÓW Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Krzysztof Krzyżanowski, Grzegorz Gajewski Muzyka: Krzysztof Ridan Święto pułkowe dla polskiego żołnierza jest zawsze dniem szczególnym. Przypominano wtedy i czczono najczęściej jakieś pamiętne wydarzenie z życia jednostki bądź zwycięstwo pułkowych antenatów. W 2. Pułku Szwoleżerów Rokitniańskich ze Starogardu sprawa jest oczywista. Tu obchodzi się rocznicę sławnej szarży z 1915 roku. Wtedy to polscy ułani legionowi uderzyli w napoleońskim stylu na cztery linie rosyjskich okopów prowadzeni przez rotmistrza Zbigniewa Dunin - Wąsowicza. Film mówi o tym, jak dziś kontynuujący tradycje 2. Pułku Ułanów Legionowych obchodzą rocznicę pamiętnej szarży. 17:35 DROGI WOLNOŚCI - ODC. 4 - BLASZANY ORZEŁEK Serial historyczno -obyczajowy, 52 min, Polska, 2018 Reżyseria: Maciej Migas Scenariusz: Hanna Probulska - Dzisiów, Stanisław Krzemiński, Joanna Wojdowicz Aktorzy: Paulina Gałązka, Katarzyna Zawadzka, Julia Rosnowska, Adam Cywka, Izabela Kuna Koniec listopada 1918 rok. Siostry Biernackie organizują redakcyjnego sylwestra, na którego zapraszają czytelników. Ich nowy wydawca, Karol Doster, jest sceptyczny wobec tego pomysłu i umywa ręce, gdy okazuje się, że ktoś podkupił lokal wynajęty na przyjęcie. Lala sprzeciwia się organizacji sylwestra w hotelu Franciszki Woydowicz, co jej siostry traktują jak fanaberię. W noc sylwestrową nieoczekiwanie właśnie Franciszka udziela jej wsparcia. Alina jest zaaferowana wieściami z Poznania, do którego przyjechał Ignacy Paderewski. Mimo sprzeciwu ojca jedzie tam, by zebrać materiał. Chce też podziękować pruskiemu urzędnikowi, Maciejowi Mincowi, za napisanie artykułu do jej gazety. Na miejscu czeka na nią przykre rozczarowanie. Na Sławkowskiej panują niewesołe nastroje. Ignacy po bankructwie zajmuje się erotyczną fotografią. Pech chce, że jego żona Anna, znajduje plik pokazowych zdjęć. Nikt jednak nie podziela jej świętego oburzenia. 18:40 PIWKO DLA NIEDŹWIEDZIA! Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2008 Reżyseria: Maria Dłużewska Scenariusz: Maria Dłużewska Zdjęcia: Andrzej Adamczak, Michał Bukojemski, Robert Sitek, Łukasz Starek Zabawne i wzruszające anegdoty o Wojtku - niedźwiedziu z Armii Andersa. Po doświadczeniach łagrów, głodu, po utracie najbliższych mały osierocony niedźwiadek, wymagający opieki, i z którym trzeba się bawić, powoduje u żołnierzy 2. Korpusu powrót empatii, choć zdawałoby się, już zapomnieli o takim uczuciu. Polacy byli dumni, że mają Wojtka, którego wszyscy wokół podziwiają. 20:50 REJS Komedia, 66 min, Polska 1970 Reżyseria: Marek Piwowski Scenariusz: Marek Piwowski, Janusz Głowacki Zdjęcia: Marek Nowicki Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Stanisław Tym, Joanna Lothe, Wanda Stanisławska-Lothe, Jerzy Dobrowolski, Jan Himilsbach, Zdzisław Maklakiewicz, Andrzej Dobosz, Feridun Erol, Jerzy Karaszkiewicz, Ryszard Pietruski, Wojciech Pokora, Roman Suszko, Wacław Antczak Ten film otacza legenda. Istnieje liczne grono jego wielbicieli, niektórzy znają go niemal na pamięć, scena po scenie. Skąd bierze się siła tej improwizowanej w dużej mierze opowiastki o rejsie wycieczkowym parowcem po Wiśle? Przyczyn jest chyba kilka. Po pierwsze, krytyka wszelkiego zniewolenia, na tyle zawoalowana, że mająca walor satyrycznego uogólnienia. Po drugie, trudne do osiągnięcia w kinie wrażenie spontaniczności rozgrywających się przed kamerą wydarzeń. Wreszcie, udział niepowtarzalnych osobowości polskiego kina: Jana Himilsbacha, Zdzisława Maklakiewicza czy Stanisława Tyma. Zresztą - jak twierdzą wielbiciele - tego filmu nie sposób opisać, trzeba go koniecznie obejrzeć - każdą minę, każdy grymas, sytuację po sytuacji, kadr po kadrze... 22:00 MALOWANE POLSKI ZMARTWYCHWSTANIE WEDŁUG JACKA MALCZEWSKIEGO Film dokumentalny, 61 min, Polska, 2018 Reżyseria: Przemysław Bednarczyk Scenariusz: Przemysław Bednarczyk Zdjęcia: Wojciech Pronin Wykonawcy: Mariusz Pyrka, Magdalena Pawelec Fabularyzowany dokument opowiadający o życiu i twórczości najwybitniejszego polskiego malarza symbolisty, który zwykł mawiać o sobie: wierny radomiak. Obraz, będący barwną i sentymentalną podróżą przez całą biografię Malczewskiego, wskazuje na historyczno - patriotyczne i kulturowe źródła jego twórczych inspiracji. Przedstawia środowisko rodzinnego domu, w jakim dorastał, które uformowało go jako człowieka i jako artystę. Poprzez fabularyzację wybranych obrazów, autorzy filmu ukazali mistrzostwo Malczewskiego w przenoszeniu swych poetyckich wyobrażeń na płótno. 23:15 WIELKI TEST - WIELKI TEST O GÓRACH Kameralne i studyjne (widowisko), 78 min, Polska, 2019 Scenariusz: Konrad Smuga Wykonawcy: Anna Popek (prowadzący), Przemysław Babiarz (prowadzący) Wypoczynek w górach to pomysł nie tylko na zimowy urlop. Piękne krajobrazy, czyste powietrze, unikatowe gatunki roślin i zwierząt przyciągają pasjonatów górskich wędrówek przez cały rok, a zimą dodatkowo narciarzy, snowboardzistów i amatorów uprawiania różnych sportów na śniegu i lodzie. W teście sprawdzimy, co wszyscy wiemy o historii, przyrodzie, zabytkach i innych turystycznych atrakcjach polskich gór, a także regionalnych zwyczajach, kulturze i kuchni ich mieszkańców. Przypomnimy też, jak bezpiecznie wypoczywać w górach i jak zadbać o bezpieczeństwo innych. W studiu telewizyjnym na pytania odpowiadają w duetach popularni artyści, sportowcy i dziennikarze, a widzowie będą mogli rozwiązywać test online na stronie wielkitest.tvp.pl lub ściągając aplikację na smartfony. Program prowadzą Anna Popek i Przemysław Babiarz. Premierowa emisja programu odbyła się w styczniu 2019 r. 00:40 ROZBITE MARZENIA. 1918 - 1939 ODC. 1 (18 CLASH OF FUTURE.) Dokument fabularyzowany, 52 min, Austria/Niemcy, 2017 Reżyseria: Jan Peter, Frederic Goupil Scenariusz: Camilla Ahlgren, Jan Peter, Frederic Goupil Muzyka: Laurent Eyguem Wykonawcy: Natalia Witmer, Joel Basman, Roxane Duran, Solene Rigot, Robinson Stevenin, Rebecka Hemse, Gennaro Cannavacciuolo, Charlotte Merriam, Alexandre Nguyen, David Acton, Pyotr Skvortsov Aktorzy: Michalina Olszańska Jeden z najważniejszych seriali Europy ostatnich lat. W produkcję zaangażowało się kilkanaście europejskich telewizji publicznych, w tym także Telewizja Polska. To historia odradzającej się po I wojnie światowej Europy, przedstawiona z perspektywy autentycznych postaci. Poznamy losy niezwykłych mężczyzn i kobiet z różnych krajów: z Francji, Niemiec, Włoch, Wielkiej Brytanii, Austrii, Szwecji i Polski. Próbują się odnaleźć w nowym, powojennym świecie. Chcą żyć, kochać i walczyć o to, aby świat po Wielkiej Wojnie okazał się lepszy i bardziej sprawiedliwy. Ważną postacią w serialu jest reprezentująca polskie wątki gwiazda kina, Pola Negri. Odtwarza ją Michalina Olszańska, a w roli jej matki wystąpiła Małgorzata Zajączkowska. Klimat tamtych czasów poznamy m.in. dzięki zapisanym w dziennikach wspomnieniom oraz fragmentom listów, pamiętników, telegramów, artykułów prasowych z epoki. Sceny fabularne osadzone są w kontekście wydarzeń historycznych i zostały wzbogacone unikatowymi materiałami archiwalnymi. Serial przedstawia losy bohaterów, którzy poprzez swoje wybory i przekonania zostają wciągnięci w konflikt dwóch najgroźniejszych XX - wiecznych ideologii: komunizmu i faszyzmu. 11 listopada 1918 roku. Wielka Wojna wreszcie się zakończyła, zacznie się nowa era. Niektórym towarzyszą stare lęki i nienawiść, smutek, rozczarowanie, ale pojawiają się również marzenia i nadzieje. Dla Mitfordów to czas zmagań między komunizmem i faszyzmem. Jessica pragnie uciec od surowych zasad brytyjskiej szlachty. May Picqueray marzy o wolności. W Paryżu 1920 roku odkrywa miłość i anarchię. Razem z przyjaciółmi jest wciągnięta w walkę o sprawiedliwszy świat i wielokrotnie udowadnia swoją odwagę i wielkie serce. Młody, niemiecki żeglarz Hans Beimler marzy o świecie bez różnic klasowych. Dla niego rewolucja komunistyczna to jedyne rozwiązanie. Jest przeciwnikiem demokracji, ale jego głównym celem jest walka z nazizmem i faszyzmem. Bierze udział w hiszpańskiej wojnie domowej. Silvio Crespi, włoski przemysłowiec i polityk, marzy o postępie technologicznym. Wierzy w faszyzm i pomaga mu się rozwinąć. Przeżywa katastrofę w 1929 r. i traci wszystko. Marzeniem Poli Negri są sukcesy i sława. Była gwiazdą ery kina niemego w Hollywood, ale wraz z jego końcem, w połowie lat 30. , polska aktorka musi wrócić do Niemiec, gdzie jej kariera się właściwie zaczęła. 03:00 MAŁA ZAGŁADA Film dokumentalny, 58 min, Polska, 2018 Reżyseria: Natalia Koryncka - Gruz Scenariusz: Anna Janko, Natalia Koryncka - Gruz Zdjęcia: Zdzisław Psc Najda, Łukasz Łasica Muzyka: Alex Gruz Wykonawcy: Magdalena Cielecka Film dokumentalny o tragicznych losach wsi Sochy na Zamojszczyźnie. Wszystko stało się 1 czerwca 1943 roku. Niemcy zamordowali mieszkańców, spalili zabudowania, potem nadleciały samoloty. W ciągu paru godzin wieś przestała istnieć. Pośród zgliszczy pozostał jeden dom. Ocaleli nieliczni dorośli i garstka przerażonych dzieci. Wśród nich 9 - letnia Teresa Ferenc, matka Anny Janko. Jak opowiada Anna, tragiczna historia rodziny była drugim dnem jej dzieciństwa. Teresa - jako dziewczynka patrzyła na śmierć swoich rodziców, na rozpad całego świata. Takie życie, które rozpoczęło się od apokalipsy. Obrazy pożarów, zabijania, sieroctwa, tułaczki małych dzieci przeniknęły również do życia Anny i były jak stronice szczególnego albumu rodzinnego, który się ogląda ze ściśniętym gardłem. Bohaterkami filmu są trzy kobiety: matka, córka i wnuczka, towarzyszy im trauma wojenna, która przenosi się z pokolenia na pokolenie. Dla matki (Teresa) wojna jest bezpośrednim wstrząsającym doświadczeniem, dla córki (Anna) jest bolesną opowieścią rodzinną, dla wnuczki (Ola) to straszna historia, której nie chce się dopuścić do swojego życia. Na koniec pojawia się refleksja, że wojna nie umiera nigdy, a trauma wojenna przenosi się z pokolenia na pokolenie. Refleksje powracają w narracji bohaterów i plastycznych obrazach - dziecięcych wspomnieniach wojennych opresji. Film powstał na podstawie opublikowanej w 2015 roku książki Anny Janko "Mała zagłada".