TVP Kultura Sobota, 25.05.2019 07:40 STARSZY PAN. I'M SORRY Artystyczne/estradowe (widowisko), 37 min, Polska, 1984 Reżyseria: Jerzy Woźniak Scenariusz: Elżbieta Protakiewicz Wykonawcy: Mieczysław Fogg, Irena Rogowska, Balet Teatru Wielkiego W Warszawie Program rozrywkowy, którego głównym bohaterem jest Mieczysław Fogg i jego piosenki. W czasie koncertu, w scenografii przypominającej ulice przedwojennej Warszawy artysta śpiewa: "Nadejdą kiedyś takie dni", "Kropla wina w kieliszku", "Małe kino", "Tango milonga", "Co nam zostało z tych lat", "Zgubiłem dzień", "Siwy włos", "Kochana", "Jesienne róże", "Może to dzisiaj niemodne". 08:30 SERIALOWA NOSTALGIA - PRZYGODY PANA MICHAŁA - ODC. 2/13 - HETMAŃSKI ORDONANS Serial historyczno - przygodowy, 26 min, Polska 1969 Reżyseria: Paweł Komorowski Scenariusz: Jerzy Lutowski Zdjęcia: Andrzej Gronau Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Tadeusz Łomnicki, Andrzej Łapicki, Mieczysław Pawlikowski, Magdalena Zawadzka, Barbara Brylska, Barbara Krafftówna, Andrzej Szalawski, Czesław Wołłejko, Marek Nowowiejski, Mariusz Dmochowski, Cezary Julski, Ludwik Benoit, Włodzimierz Skoczylas i inni Podczas przyjęcia hetman Sobieski wysyła Ketlinga do Kamieńca. Zaś od Mikołaja Potockiego dowiaduje się, że ten zamknął w lochu jego dragonów, którzy nieodpowiednio zachowywali się na ziemiach Potockiego. Sobieski wysyła więc pana Wołodyjowskiego, by uwolnił żołnierzy. Strażnikiem więźniów okazuje się dawny żołnierz Wołodyjowskiego. Otumaniony przez Zagłobę wpuszcza ich obu do uwięzionych. I oni - a zwłaszcza wachmistrz Luśnia - okazują się starymi znajomymi pana Michała. Wołodyjowski uwalnia wszystkich. Przypadkowo na leśnej drodze Wołodyjowski i Zagłoba spotykają siostrę pana Michała, stolnikową Makowiecką, i jej dwie podopieczne - panny Krzysię Drohojowską i Basię Jeziorkowską. Wołodyjowski zabiera trzy panie do domu, który Ketling przed wyjazdem powierzył jego opiece. 09:05 SERIALOWA NOSTALGIA - PRZYGODY PANA MICHAŁA - ODC. 3/13 - ZRĘKOWINY PANA MICHAŁA Serial historyczno - przygodowy, 27 min, Polska 1969 Reżyseria: Paweł Komorowski Scenariusz: Jerzy Lutowski Zdjęcia: Andrzej Gronau Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Tadeusz Łomnicki, Magdalena Zawadzka, Mieczysław Pawlikowski, Andrzej Łapicki, Barbara Brylska, Bogusz Bilewski, Tadeusz Schmidt, Andrzej Jurczak, Antoni Lewek Pan Michał, Zagłoba, pani Makowiecka oraz Krzysia i Basia miło spędzają czas w dworku Ketlinga. Basia zakochuje się w panu Michale, a on tymczasem adoruje Krzysię. Krzysi wydaje się, że pan Michał nie jest jej obojętny, przyjmuje więc jego wyznania miłosne. Zaręczają się i Krzysia prosi o utrzymanie tego w tajemnicy. 10:35 DOKUMENT TYGODNIA - LEGENDA ZŁOTEJ PALMY (THE LEGEND OF THE PALME D'OR) Film dokumentalny, 60 min, Szwajcaria, 2015 Reżyseria: Alexis Veller Dokument przedstawia historię Złotej Palmy, najważniejszej nagrody filmowej przyznawanej każdego roku na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Cannes. W filmie wypowiadają się zdobywcy nagrody, m.in.: Wim Wenders, Martin Scorsese, Jane Campion, Emir Kusturica. Artyści wspominają prace nad nagrodzonymi filmami, atmosferę imprezy, chwile związane z ceremonią wręczenia nagród i towarzyszące im wówczas emocje. Film pokazuje także poszczególne etapy produkcji projektu statuetki, która przybierała różne formy, początkowo była inspirowana rysunkiem Jeana Cocteau, od 1997 roku przyjęła kształt projektu szwajcarskiego jubilera Choparda. W dokumencie obserwujemy proces produkcji w kopalni złota Fairtrade w Kolumbii, w której powstaje statuetka wykonana z 18 - karatowego złota. 12:15 SIEKIEREZADA Dramat psychologiczny, poetycki, Polska 1985 Scenariusz i reżyseria: Witold Leszczyński Zdjęcia: Jerzy Łukaszewicz Muzyka: Jerzy Satanowski Aktorzy: Edward Żentara, Ludwik Pak, Daniel Olbrychski, Ludwik Benoit, Wiktor Zborowski, Krzysztof Majchrzak, Franciszek Pieczka, Jerzy Block, Jan Jurewicz, Jadwiga Kuryluk, Joanna Sienkiewicz, Anna Milewska, Marta Żentara, Iga Cembrzyńska, Maria Ciunelis i inni Janek Pradera, wrażliwy poeta, nie może odnaleźć swego miejsca w świecie. Nie chce też pogodzić się z obłudą i zakłamaniem świata ani utracić swej niezależności. Dlatego też odchodzi od ukochanej, którą nazywa Gałązką Jabłoni, i z nieodłącznym workiem na plecach podąża w głąb puszczy. Odwiedza filozoficznie nastawionego do życia leśniczego, który zatrudnia go przy wyrębie lasu i kieruje na kwaterę do Babci Oleńki. Żyjący tu ludzie są inni niż w mieście - szczerzy, otwarci, przyjacielscy. Ciężka, fizyczna praca zbliża ludzi. Janek poznaje i zaprzyjaźnia się z Peresadą, Wasylukiem, Selpką i jego stale roześmianą żoną. Razem z nimi spędza czas po pracy. Niedziele spędzają w gospodzie w Hoplance, by przy wódeczce prowadzić długie rozmowy o naturze świata. W czasie wiejskiej zabawy Janek zostaje zaczepiony przez grupę pijanych mężczyzn. Z opresji ratuje go Michał Kątny, obieżyświat, który podobnie jak Janek przyjechał do pracy w lesie i również zamieszkał u Babci Oleńki. Tymczasem rozłąka z Gałązką Jabłoni jest dla Janka Pradery nie do zniesienia. Wyrusza więc z nieodłącznym workiem w drogę powrotną. Do ukochanej jednak nigdy nie dotrze. Scenariusz filmu Witold Leszczyński napisał na początku lat siedemdziesiątych wspólnie z Edwardem Stachurą, autorem powieści "Siekierezada". Jednak wówczas scenariusz nie został skierowany do produkcji. "Nie zdawałem sobie sprawy, jak Edkowi zależało wówczas na filmie. Uznał nawet, że to moja wina, iż scenariusz został odrzucony. Obraził się, nasze stosunki uległy ochłodzeniu, a nawet zostały zawieszone" - wspominał reżyser. Po trzynastu latach Leszczyński wrócił jednak do "Siekierezady", na nowo pisząc scenariusz (Stachura zmarł śmiercią samobójczą w roku 1979). Janek Pradera i Michał Kątny to postacie, które wyrażają wewnętrzne rozdarcie Stachury, którego jedna strona osobowości ciągnęła ku życiu, druga ku śmierci. Reżyser próbował wyrazić to za pomocą konstrukcji fabularnej. Na początku filmu Michał próbuje popełnić samobójstwo, rzucając się pod pociąg, ale szczęśliwym zbiegiem okoliczności nie udaje mu się to. Natomiast Janek Pradera dokonuje tego, kładąc głowę pod nadjeżdżającą białą lokomotywę - symbol śmierci, który występuje w kilku piosenkach Stachury. 13:50 SIERGIEJ ŁOZNICA Dysk./wywiad/debata, 20 min, Polska, 2019 Scenariusz: Andrzej Warchił Podczas kolejnej edycji festiwalu Doc Against Gravity 2019 rozmawiamy z wybitnym rosyjskim reżyserem Siergiejm Łoznicą zaangażowanym w obronę praw człowieka w Rosji. 14:20 ZMIANA (THE EVENT) Film dokumentalny, 70 min, Belgia/Holandia, 2015 Reżyseria: Siergiej Łoźnica Scenariusz: Siergiej Łoźnica Zdjęcia: Vadim Vadim Donets, Vladimir Dyakonov, Alexander Ivanov, Sergei Lando, Vladimir Morozov, Igor Petrov, Lev Rozhin, Vladimir Glazkow Film Siergieja Łoźnicy z 2015 roku. Łoźnica, obok Andrieja Zwiagincewa i Aleksandra Sokurowa, to jeden z najważniejszych obecnie rosyjskich reżyserów. Film ten, podobnie jak pamiętna "Blokadę" z 2005 roku w całości oparty jest na materiałach archiwalnych, w które Łoźnica reżyser tchnął nowe życie. Leningrad, gorące dni sierpnia 1991 roku. Na wieść o odbywającym się w Moskwie zamachu stanu twardogłowego pułkownika Janajewa, na ulice i place wylegają nieprzebrane tłumy. Mieszkańcy wyszarpują sobie z rąk ulotki, próbując uzyskać jakąkolwiek informację. Przez morze ludzi co chwila, niczym impulsy elektryczne, przebiegają sprzeczne komunikaty, mnożą się plotki o śmierci Gorbaczowa i Jelcyna. Gdy w kontrolowanej przez puczystów telewizji można oglądać balet "Jezioro łabędzie" (już wcześniej pokazywany przy zmianie władzy w ZSRR), tłum donosi o zabitych na ulicach stolicy i w republikach nadbałtyckich. Do ludzi wypełniających plac przed Pałacem Zimowym, gdzie bolszewicy w 1917 roku wszczęli rewolucję, przemawia Anatolij Sobczak, mer zbuntowanego miasta. Rozbrzmiewają pieśni Władimira Wysockiego i Wiktora Coja, lidera kultowej grupy Kino. Z trybuny recytowane są wiersze, a sztandary z hasłami "precz z komunizmem" czy "faszyzm nie przejdzie" udowadniają, że była kiedyś szansa na inną, antytotalitarną Rosję, która miała swój Majdan. "Łoźnica" w mistrzowskim stylu analizuje proces przewrotów społecznych. Podobnie jak w niedawno zrealizowanym podczas ukraińskiej rewolucji filmie dokumentalnym skrzętnie omija to, co zwykle przyciąga media. Tworzy poruszający portret zbiorowości, która po 73 latach niewoli miała odwagę stanąć i zaprotestować przeciwko powrotowi do władzy komunistów. Potrafi spojrzeć na wydarzenia sprzed ćwierć wieku z dystansem - podniosły nastrój barykad przełamuje wywiadem z popem, który twierdzi, że do wrogów można strzelać, byle bez nienawiści. Film jest jak haust świeżego powietrza, pokazuje, że jeszcze niedawno byli w Rosji ludzie, którzy ryzykowali życiem w obronie demokracji i praw człowieka. Wśród setek tysięcy demonstrantów powiewają nawet flagi anarchistów, którzy zdecydowali się poprzeć reformatorski rząd. Czy dziś podobny zryw byłby możliwy? Odpowiedź kryje się w jednym z ujęć, na którym wśród oklaskiwanych przez demonstrantów oficjeli sprawne oko wyławia młodziutkiego Władimira Putina. 15:45 ONE. KOBIETY KULTURY - URSZULA GRABOWSKA Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2019 Scenariusz: Katarzyna Jurkowska Wykonawcy: Łukasz Orbitowski (prowadzący) "One. Kobiety kultury" to program Łukasza Orbitowskiego, w którym do rozmowy zaproszone zostały najważniejsze kobiety polskiej kultury. Rozmowa ma charakter wyjątkowego, intymnego spotkania. Tym razem gościem programu jest popularna aktorka filmowa i teatralna, Urszula Grabowska. 16:25 MARECZKU, PODAJ MI PIÓRO (MARECKU, PODEJTE MI PERO!) Komedia, 91 min, Czechosłowacja 1976 Reżyseria: Oldrich Lipsky Scenariusz: Ladislav Smoljak, Zdenek Sverak Aktorzy: Jiri Sovak, Jiri Schmitzer, Mila Myslikova, VaclavLohnisky, Iva Janzurova, Josef Kemr, Ladislav Smoljak, Josef Abrham i inni Pełen zabawnych sytuacji, dowcipnych dialogów i trafnych obserwacji obyczajowych film Oldricha Lipsky'ego, twórcy m.in. takich znanych czeskich komedii, jak "Lemoniadowy Joe,"Trup w każdej szafie, "Niech żyją duchy" czy "Adela jeszcze nie jadła kolacji". W scenariuszu "Mareczka", pogodnej opowieści o ludziach, którzy po latach znów zasiedli w szkolnych ławkach, by na kursach wieczorowych uzupełnić braki w edukacji, zawarli autorzy doświadczenia z własnej pracy nauczycielskiej. W głównej roli wystąpił popularny aktor Jiri Sovak, dla którego została ona specjalnie napisana. Jiri Kroupa pracuje jako majster w fabryce, która ma być wkrótce zmodernizowana. Nowa technika wymaga od załogi wyższych kwalifikacji, ale majster broni się przed pójściem do szkoły, do której rano uczęszcza jego syn. W końcu musi ustąpić i zasiada w szkolnej ławie razem z kontrolerem Hujerem i innymi kolegami z fabryki. Kroupa okazuje się najgorszym uczniem w klasie, choć i inni rozrabiają, podpowiadają i "zapominają" odrobić lekcje jak za czasów młodości. Największe kłopoty majster ma z matematyką. Nauczyciel radzi mu, by poprosił o pomoc syna, Jirka, ale Kroupa odmawia, obawiając się o swój ojcowski autorytet. Podwładni majstra z niepokojem śledzą jego brak postępów w nauce: jeśli nie zda on matury, jego miejsce zajmie przebiegły kontroler Hujer, który od dawna czyha na to stanowisko. 18:40 DIABELSKI INSTRUMENT (THE DEVIL'S HORN) Film dokumentalny, 82 min, USA, 2015 Reżyseria: Larry Weinstein Saksofon to wyjątkowy instrument. W przeszłości uważano go za wytwór samego diabła. Gry na nim zakazywały władze komunistów i nazistów. Wydaje się, że na tym instrumencie dętym ciąży jakaś klątwa. Od Charliego Parkera, aż do Jimmy'ego Heatha wielu muzyków przyznawało, że gra na saksofonie jest niczym taniec z diabłem. "The Devil's Horn" przedstawia historię instrumentu, zaczynając od pracowni ekscentrycznego wynalazcy Adolfa Saksa. Później poznajemy legendy bebopu, żeby wreszcie dotrzeć do czasów współczesnych. 20:20 BILET DO KINA - POKÓJ (ROOM) Dramat, 112 min, USA/Irlandia, 2015 Reżyseria: Lenny Abrahamson Scenariusz na podstawie własnej powieści: Emma Donoghue Aktorzy: Brie Larson, Jacob Tremblay, Joan Allen, Sean Bridgers, William H. Macy Dramat, którego scenariusz napisała Emma Donoghue na podstawie własnej powieści "Room", wydanej w 2010 roku. Uhonorowany m.in. Oscarem 2016, Złotym Globem i nagrodą BAFTA dla najlepszej aktorki (Brie Larson) oraz trzema innymi nominacjami do Oscara znakomity, przejmujący dramat nakręcił irlandzki reżyser Lenny Abrahamson (rocznik 1966). To historia młodej kobiety, która była przetrzymywana w zamkniętym pomieszczeniu przez 7 lat. Jej syn, który teraz ma pięć lat, przyszedł na świat w niewoli i do tej pory nie widział nic poza czterema ścianami ich obskurnej budy. W Akron, w stanie Ohio, 24 - letnia Joy Newsome i jej 5 - letni syn Jack żyją w ciasnym, prymitywnym pomieszczeniu, nazywanym przez nich pokojem. Są przetrzymywani przez mężczyznę, który każe mówić do siebie Nick. Mały Jack, który jest jego synem, spędził w zamkniętej budzie swoje dotychczasowe życie, uznając tę klitkę za cały świat i myśląc, że po drugiej stronie jest już tylko pustka. Aby nie stresować dziecka, matka pozwala mu w to wierzyć. Nadchodzi jednak czas, kiedy Joy zdecyduje się powiedzieć synowi prawdę. Pragnie przy jego pomocy wyrwać się w końcu z niewoli, choć Nick strzeże ich pilnie, izoluje od świata, grożąc, że za próbę ucieczki czeka ich śmierć. Joy obmyśla ryzykowny plan wydostania się na wolność, a główną rolę ma tu odegrać właśnie 5 - letni Jack. Ostatecznie udaje im się wrócić do rodzinnego domu Joy, a Nick zostaje aresztowany. Okazuje się, że po tylu latach, wiele się zmieniło. Upragniona wolność przynosi nowe trudności i wyzwania. Matka i syn muszą odnaleźć się w innej teraz rzeczywistości. 22:25 WACKEN OPEN AIR 2015 - A TRIBUTE TO JUDAS PRIEST (JUDAS PRIEST & FRIENDS) Koncert, 59 min, Niemcy, 2015 Reżyseria: Sven Offen Wykonawcy: Judas Priest, Queensryche, Dream Theater Festiwal Wacken w północnych Niemczech co roku przyciąga tysiące fanów muzyki metalowej. Zapoczątkowane w 1990 roku małe przedsięwzięcie przerodziło się w jeden z największych festiwali na świecie. Dla licznie zgromadzonej publiczności gra ikona muzyki heavymetalowej Judas Priest. Między utworami, członkowie Judas Priest opowiadają o swojej wieloletniej karierze. O legendzie heavy metalu mówią także muzycy innych zespołów. Podczas koncertu można usłyszeć też ich piosenki, które pokazują, jak ukształtowała ich twórczość brytyjskiej kapeli. 02:40 WIECZÓR KINOMANA - MUSTANG (MUSTANG) Dramat, 93 min, Francja/Turcja/Niemcy/Katar 2015 Reżyseria: Deniz Gamze Erguven Scenariusz: Deniz Gamze Erguven, Alice Winocour Zdjęcia: David Chizallet, Ersin Gök Muzyka: Warren Ellis Aktorzy: Erol Afsin, Doğa Zeynep Doğuşlu, Elit İşcan, Güneş Nezihe Şensoy, Tuğba Sunguroğlu Nominacja do Oscara i Złotego Globu w kategorii Najlepszy Film Nieanglojęzyczny oraz nagroda FIPRESCI przyznawana przez stowarzyszenie krytyków filmowych. Film stał się pretekstem do dyskusji na temat wolności i praw współczesnych kobiet. Bohaterkami są siostry, młode i pełne życia, pragnące swobody i wolności, ale tym samym ściągają na siebie nieszczęście. Niewątpliwie na uwagę zasługuje gra pięciu młodych aktorek odtwarzających główne role. Akcja filmu rozgrywa się na tureckiej prowincji, w nadmorskim miasteczku oddalonym kilkaset kilometrów od Stambułu. To właśnie tu mieszkają bohaterki: Lale i jej cztery siostry: Sonay, Ece, Selma i Nur. Wraz z nastaniem lata i czasu beztroskich zabaw, już pierwszego dnia wakacji, upojone perspektywą długo wyczekiwanej kanikuły, dziewczyny świętują koniec roku szkolnego, oddając się na plaży niewinnym flirtom z kolegami z klasy. Mieszkańcy miasteczka są jednak zbulwersowani takim zachowaniem. Wybucha skandal, a Bogu ducha winne uczennice za swoje rzekomo gorszące zachowanie muszą słono zapłacić. Rozgniewana rodzina zamyka je w domowym areszcie. Aby zatuszować kompromitujące zdarzenie, jedynym rozwiązaniem wydaje się jak najszybsze zamążpójście córek. Bez wiedzy sióstr wybierają dla nich narzeczonych. Czy dziewczyny muszą poddawać się surowym zasadom moralnym, czy mają prawo swobody wyboru, możliwości wolnego zaspokojenia swoich najskrytszych potrzeb? Czy będą walczyć o swoje prawa? Każda z sióstr, kochających wolność i dotychczasowe pozbawione nakazów życie, inaczej podejdzie do obowiązków narzucanych im przez krewnych i tradycję. Inaczej też potoczą się ich losy. 04:25 DIABELSKI INSTRUMENT (THE DEVIL'S HORN) Film dokumentalny, 82 min, USA, 2015 Reżyseria: Larry Weinstein Saksofon to wyjątkowy instrument. W przeszłości uważano go za wytwór samego diabła. Gry na nim zakazywały władze komunistów i nazistów. Wydaje się, że na tym instrumencie dętym ciąży jakaś klątwa. Od Charliego Parkera, aż do Jimmy'ego Heatha wielu muzyków przyznawało, że gra na saksofonie jest niczym taniec z diabłem. "The Devil's Horn" przedstawia historię instrumentu, zaczynając od pracowni ekscentrycznego wynalazcy Adolfa Saksa. Później poznajemy legendy bebopu, żeby wreszcie dotrzeć do czasów współczesnych.