TVP Historia Piątek, 31.05.2019 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 31 MAJA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1957 - zmarł Leopold Staff; 1978 - zmarła Maja Berezowska; 1986 - SB aresztowała Zbigniewa Bujaka; 1988 - Światowa Organizacja Zdrowia ustanowiła Dzień bez Tytoniu; 08:00 POGRANICZE W OGNIU - ODC. 2/24 Serial historyczno - sensacyjny, 55 min, 24 odc. , Polska 1988 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Juliusz Janczur, Andrzej Konic Muzyka: Andrzej Trzaskowski Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Aktorzy: Cezary Pazura, Olaf Lubaszenko, Janusz Bukowski, Piotr Rzymyszkiewicz, Piotr Konieczyński, Hanna Wrycza-Polk, Joanna Jankowska, Marian Kamiński, Asja Łamtiugina, Marek Gierszał, Leszek Wojtaszak, Barbara Sołtysik, Stanisław Niwiński, Jacek Kałucki, Maciej Kozłowski Jesień 1918 roku. Zbliża się koniec wojny. Mimo to drużyna Czarka zachowuje czujność i pilnie ćwiczy pod komendą Karolaka. Wkrótce dowódca powiadamia ich o zawieszeniu broni i końcu działań wojennych. Pozycja Niemiec w Wielkopolsce słabnie. Hindenburg rozkazuje generałowi Steinerowi wysłać tam doborową jednostkę szóstego pułku grenadierów pruskich, by zapobiec ewentualnym ruchawkom. Wspiera ich szef Abwehry, który poleca oberleutnantowi Voraczkowi zorganizować siatkę szpiegowską we wschodnich rejonach Niemiec. Tymczasem Franek wraca z wojny i zostaje entuzjastycznie przyjęty przez kolegów. W Wielkopolsce wybucha powstanie. Chłopcy dostają rozkaz zdobycia małej stacyjki. Zadanie wykonują wzorowo. Franek jednak podczas akcji zachowuje się dziwnie. 09:40 HISTORIA POLSKI - KAPŁAN Z SUCHEDNIOWA Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2003 Zdjęcia: Lesław Skuza Wykonawcy: Józef Wójcik Filmowy portret i droga kapłańska księdza infułata Józefa Wójcika, obecnie proboszcza parafii w Suchedniowie, który z wielkim heroizmem przeciwstawiał się działaniom socjalistycznych władz zmierzających do wyeliminowania Boga i religii z życia Polaków. Najbardziej bohaterskim i spektakularnym wyczynem księdza Wójcika było odebranie w 1972 roku zarekwirowanej przez władze PRL kopii obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej. Okoliczności tego zdarzenia, relacjonowane przez księdza Józefa i osoby znające sprawę, przypominają fabułę sensacyjnego filmu. Kapłan oprowadza po miejscach związanych z uwolnieniem obrazu, co stwarza wrażenie swoistej "wizji lokalnej" dokonywanej po 30 latach od tamtego pamiętnego wydarzenia. Uzupełnieniem wspomnień naocznych świadków są materiały archiwalne oraz dokumenty Urzędu Bezpieczeństwa i Episkopatu Polski. Józef Wójcik urodził się w 1934 roku w wiosce nieopodal Opoczna. W 1958 przyjął święcenia kapłańskie i jeszcze w tym samym roku odbył swoją pierwszą karę więzienia za wypowiadanie się w niedzielnym kazaniu przeciwko usuwaniu krzyży ze szkół. Później jeszcze wielokrotnie był zatrzymywany przez Służby Bezpieczeństwa i wielokrotnie orzekano przeciwko niemu karę pozbawienia wolności. W 1963 roku na własną prośbę został skierowany do Wierzbicy, do parafii, która wypowiedziała posłuszeństwo Kurii Biskupiej, by zorganizować życie religijne dla części mieszkańców opowiadających się po stronie kurii. Dla ówczesnych władz konflikt między zbuntowanym proboszczem a hierarchią kościelną był spektakularnym przykładem kryzysu wewnątrz Kościoła, dlatego duchowny cieszył się poparciem państwa. Tymczasem ksiądz Wójcik, odprawiający w prowizorycznej kaplicy nabożeństwa dla prawowiernych parafian, po raz kolejny został osadzony w więzieniu, tym razem za "organizowanie nielegalnych zgromadzeń". Losy kapłana z Suchedniowa, jego męstwo i prześladowania jakim był poddawany, są jednocześnie zapisem dziejów polskiego Kościoła w czasach PRL - u. 10:45 SENSACJE XX WIEKU - OPERACJA ZEPPELIN Kameralne i studyjne (widowisko), 22 min, Polska, 1998 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Audycja cykliczna o charakterze sensacyjnym, popularyzująca wiedzę o historii XX wieku. Odcinek poświęcony operacji noszącej kryptonim "Zeppelin", mającej na celu zabicie Józefa Stalina. 12:25 CZAS HONORU - POWSTANIE - ODC. 2 "GODZINA W" Serial wojenny, 45 min, Polska, 2014 Reżyseria: Jan Hryniak Scenariusz: Jarosław Sokół Aktorzy: Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki, Jakub Wesołowski, Maciej Zakościelny "Godzina W" Ostatnie dni lipca 1944 r. Polskie podziemie z niecierpliwością czeka na decyzję o rozpoczęciu powstania warszawskiego. Bronek przypadkowo natyka się na grupę wypoczętego i uzbrojonego niemieckiego wojska. Przekazuje wiadomość o niemieckich posiłkach dowódcom oddziałów powstańczych. Krawiec informuje w tajemnicy Władka, że umieścił w jego plutonie swojego syna. Lena jest zrozpaczona po zaginięciu Romka. Wie też, że musi chronić małego Jasia. Z pomocą przychodzi matka Wandy, Helena Władek podejrzliwie patrzy na coraz bliższe relacje Rudej z Wilkiem, swoim młodym podkomendnym. Pluton Bronka dostaje specjalne zadanie, eskortuje ważnego wysłannika z Londynu, Inżyniera, na spotkanie z komendantem Borem - Komorowskim. Inżynier ma do przekazania bardzo ważne informacje, które mogą mieć wpływ na decyzję o rozpoczęciu powstania Michał postanawia zdobyć dodatkową broń. Bez wiedzy Władka, rusza na akcję wraz ze swoją grupą, namawia też do tego Celinę. Właściciel karabinu maszynowego, Karkowski, przekaże go powstańcom za darmo. Stawia tylko jeden warunek, chce dołączyć do plutonu. Podczas drogi powrotnej ze spotkania z Karkowskim grupa Michała natyka się na patrol niemiecki. Bronek próbuje odwieść Wandę od udziału w powstaniu. 1 sierpnia 1944 roku zapada decyzja, że powstanie wybuchnie już tego dnia. Informacja o godzinie "W" rozchodzi się błyskawicznie całym mieście. 13:25 AFRYKA - CZ. 4. NA POŁUDNIU (AFRYKA CZ. 4. NA POŁUDNIU) Film dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2013 W czwartej części dokumentalnej serii BBC Worldwide o Afryce podróżujemy w kierunku Przylądka Dobrej Nadziei, który leży na południowym krańcu Czarnego Lądu. Tu ciepłe wody Oceanu Indyjskiego spotykają się z chłodnymi wodami Atlantyku. Mieszające się wody powodują powstawanie kłębiących się chmur, które pokrywają szczyt Góry Stołowej. Zachwycająca "chmurna" powłoka jest tylko jednym i raczej niewielkim przejawem mieszania się wód dwóch oceanów. Ogromny, a raczej zasadniczy wpływ wody te wywierają na rozwój życia na obszarze południowej Afryki. Trzy tysiące kilometrów na północ od Przylądka Dobrej Nadziei, pod piaskami plaży budzi się nowe życie. Setki młodych żółwi zielonych w pośpiechu opuszczają bezpieczne gniazdo. Siedmiocentymetrowe żółwiątka muszą pokonać stumetrowy odcinek plaży. Instynkt nakazuje nowo wyklutym zwierzętom jak najszybciej dotrzeć do morza. Niewielu gatunkom już w pierwszych chwilach życia towarzyszy równie wielkie zagrożenie. Prąd Agulhas płynie na południe ku Przylądkowi Dobrej Nadziei, niosąc setki miliardów litrów ciepłej wody dziennie. Te ciepłe wody parują wyjątkowo intensywnie. Para wodna wędruje ku górze, po czym na odpowiedniej wysokości w chłodnym powietrzu ulega kondensacji, tworząc chmury. Chmury przemieszczają się w głąb lądu, przynosząc deszcz jednemu z najmniej zbadanych zakątków świata - górom Mozambiku. To najbardziej wilgotne miejsce w południowej Afryce. Z powodu wieloletniej wojny domowej podróżnicy omijali tę krainę. Dopiero dzięki zdjęciom satelitarnym mogliśmy się dowiedzieć, jak wielkie są tutejsze lasy, nazywane zresztą przez obcokrajowców lasami z Google’a. Choć równie dobrze można by je nazwać lasami motyli. Po deszczu liczne motyle wystawiają się na promienie słońca. Kiedy ich skrzydła są już suche, owady wzlatują w powietrze. Bagna Gorongosa to rozległe mokradła o szerokości osiemdziesięciu kilometrów. Tu zwierzęta przybywają, by łapać ryby. Każdy z gatunków stosuje własną technikę połowu. Archipelag Bazaruto to rozległa piaszczysta rzeźba i najstarsza tego typu formacja na świecie. Wyspy te wyglądają jak rajska kraina, ale niełatwo tu żyć. Góry Smocze. Urwiste zbocza, wznoszące się ponad 3000 metrów n.p.m. , powstrzymują napierające chmury deszczowe. Według miejscowej ludności sępy latają tu tak wysoko, że potrafią dostrzec przyszłość. Ale gdyby nie dwa wielkie, odmienne prądy: Agulhas i Prąd Benguelski, południowa Afryka byłaby pustynią; to one przeobraziły Kraj Przylądkowy w krainę, w której rozkwita życie. 15:35 KONWÓJ: BITWA O ATLANTYK - ODC. 1/4 WILCZE STADA (CONVOY) Film dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: Paul Copeland, Christopher Rowley W odpowiedzi na niemiecki atak na Polskę, Wielka Brytania i Francja wypowiedziały 3 września 1939 roku wojnę Niemcom. Europa szybko uległa jednak armii niemieckiej, a Wielka Brytania wkrótce została odcięta. Sytuacja była krytyczna. Podstawowego zaopatrzenia miało wystarczyć jedynie na trzy tygodnie. Neutralne Stany Zjednoczone nie chciały udzielić pomocy. Wielka Brytania musiała liczyć na Kanadę będącą częścią Imperium Brytyjskiego. Spokojne dotąd porty Halifax i Sydney stały się centrum największej operacji zaopatrzeniowej w historii. Kanadę dzieli od Wielkiej Brytanii 4500 km przez ocean. To był doskonały teren działania dla U - botów, a U - boty to najlepsza ofensywna broń w wojnie morskiej i najlepsze okręty torpedowe. Wielka Brytania była przekonana że Królewska Marynarka Wojenna, najpotężniejsza na świecie, z łatwością ochroni statki zaopatrzeniowe. Do Bożego Narodzenia 1939 roku system konwojów zaczął sprawnie funkcjonować. U - boty zatopiły 110 płynących samotnie statków, ale konwoje straciły tylko cztery z sześciu tysięcy jednostek. Wkrótce jednak Niemcy opracowali strategię wilczych stad, która okazała się dla hitlerowców wielkim sukcesem. A los drugiej wojny światowej zależał od wyniku bitwy o Atlantyk. 16:35 HISTORIA POLSKI - KAPŁAN Z SUCHEDNIOWA Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2003 Zdjęcia: Lesław Skuza Wykonawcy: Józef Wójcik Filmowy portret i droga kapłańska księdza infułata Józefa Wójcika, obecnie proboszcza parafii w Suchedniowie, który z wielkim heroizmem przeciwstawiał się działaniom socjalistycznych władz zmierzających do wyeliminowania Boga i religii z życia Polaków. Najbardziej bohaterskim i spektakularnym wyczynem księdza Wójcika było odebranie w 1972 roku zarekwirowanej przez władze PRL kopii obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej. Okoliczności tego zdarzenia, relacjonowane przez księdza Józefa i osoby znające sprawę, przypominają fabułę sensacyjnego filmu. Kapłan oprowadza po miejscach związanych z uwolnieniem obrazu, co stwarza wrażenie swoistej "wizji lokalnej" dokonywanej po 30 latach od tamtego pamiętnego wydarzenia. Uzupełnieniem wspomnień naocznych świadków są materiały archiwalne oraz dokumenty Urzędu Bezpieczeństwa i Episkopatu Polski. Józef Wójcik urodził się w 1934 roku w wiosce nieopodal Opoczna. W 1958 przyjął święcenia kapłańskie i jeszcze w tym samym roku odbył swoją pierwszą karę więzienia za wypowiadanie się w niedzielnym kazaniu przeciwko usuwaniu krzyży ze szkół. Później jeszcze wielokrotnie był zatrzymywany przez Służby Bezpieczeństwa i wielokrotnie orzekano przeciwko niemu karę pozbawienia wolności. W 1963 roku na własną prośbę został skierowany do Wierzbicy, do parafii, która wypowiedziała posłuszeństwo Kurii Biskupiej, by zorganizować życie religijne dla części mieszkańców opowiadających się po stronie kurii. Dla ówczesnych władz konflikt między zbuntowanym proboszczem a hierarchią kościelną był spektakularnym przykładem kryzysu wewnątrz Kościoła, dlatego duchowny cieszył się poparciem państwa. Tymczasem ksiądz Wójcik, odprawiający w prowizorycznej kaplicy nabożeństwa dla prawowiernych parafian, po raz kolejny został osadzony w więzieniu, tym razem za "organizowanie nielegalnych zgromadzeń". Losy kapłana z Suchedniowa, jego męstwo i prześladowania jakim był poddawany, są jednocześnie zapisem dziejów polskiego Kościoła w czasach PRL - u. 18:45 POGRANICZE W OGNIU - ODC. 3/24 Serial historyczno - sensacyjny, 56 min, Polska, 1988 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Juliusz Janczur, Andrzej Konic Zdjęcia: Antoni Wojtowicz Muzyka: Andrzej Trzaskowski Aktorzy: Cezary Pazura, Olaf Lubaszenko, Janusz Bukowski, Piotr Rzymyszkiewicz, Piotr Konieczyński, Hanna Wrycza-Polk, Joanna Jankowska, Marian Kamiński, Asja Łamtiugina, Jacek Kałucki, Leon Niemczyk, Ewa Sałacka, Andrzej Herder, Witold Skaruch, Alicja Jachiewicz Przed zbrojną akcją kolegów na pociąg Franek gdzieś znika i odnajduje się dopiero po paru dniach z raną w nodze. Kolegom opowiada, że trafiła go zbłąkana kula i musiał iść do szpitala. Tymczasem Niemcy na wieść o wybuchu powstania w Wielkopolsce planują operację militarną pod kryptonimem "Wiosenne słońce". Oficjalnie zaś obwieszczają, że pragną rozwiązać "kryzys" metodami politycznymi. Nieufny porucznik Kaleta wysyła Czarka do Berlina, by zdobył jakieś informacje o prawdziwych zamiarach wroga. Młody wywiadowca pod fikcyjnym nazwiskiem Otto Strauss dowiaduje się o planowanym przez Niemców uderzeniu na polskie siły zbrojne. Niezwłocznie wysyła meldunek do Poznania. Polacy rozpoczynają przygotowania do odparcia ataku. Franek zaś rozpoczyna pracę jako korespondent wojenny przy Oficynie Wydawniczej Adamskich. Organizuje też zbiórkę książek dla sierocińca prowadzonego przez Dorotę i jej koleżanki. Nie zaprzestaje jednak działalności szpiegowskiej. Kiedy przypadkowo dowiaduje się o polskich przygotowaniach do odparcia niemieckiego ataku, od razu przekazuje tę wiadomość swemu mocodawcy. W Podgajach, z baraku monterów, Czarka zabiera nagle oficer niemieckiego wywiadu. 19:55 ŻYCIE SOLIDARNOŚCIĄ PISANE Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2018 Reżyseria: Ewa Górska Scenariusz: Ewa Górska Film Ewy Górskiej obrazuje całe życie Grażyny Przybylskiej - Wendt, od pierwszych doświadczeń w szkole podstawowej, poprzez ścieżkę kariery zawodowej, jako lekarki, a także drogę działaczki społecznej, biorącej udział w tworzeniu demokratycznej państwowości. "Wtedy po raz pierwszy poczułam solidarność, że jak jest nas dużo, to się coś da zrobić". Grażyna Przybylska - Wendt wspomina historię z czasów szkolnych w Białymstoku, kiedy to uczennice solidarnie wzięły odpowiedzialność za symbol krzyża, który powiesiły w gabinecie lekcyjnym. Cała klasa przyznała się do umieszczenia tego symbolu nad tablicą, choć fizycznie zrobiła to jedna osoba - bohaterka filmu. Poczucie solidarności było nieustannie obecne w życiu bohaterki. To Grażyna Przybylska - Wendt, jako pierwsza, po wydarzeniach na Wybrzeżu w 1970 roku, użyła słowa solidarność. 22:35 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA CHARAKTERYZATORA Z PRACOWNI FIGUR Reportaż, 24 min, Polska, 2004 Autor: Barbara Włodarczyk Reportaż z Rosji o pracowni figur woskowych w Moskwie. Bohaterem jest artysta plastyk i charakteryzator - autor figur najbardziej znanych postaci z historii i współczesności. Wśród nich są między innymi: Piotr I, Dostojewski, Czajkowski, Lenin, Stalin, Jelcyn, Żyrynowski i Putin. Reportaż pokazuje kulisy produkcji figur woskowych i jest pretekstem, by przedstawić najpopularniejsze osobistości i autorytety społeczeństwa rosyjskiego. Kamera - jak zwykle - towarzyszy bohaterowi w pracy i w domu. 01:05 SENSACJE XX WIEKU - ZABÓJSTWO ROBERTA KENNEDY'EGO Kameralne i studyjne (widowisko), 20 min, Polska, 1992 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Odcinek poświęcony zabójstwu Roberta Kennedy'ego. Robert Francis Kennedy został postrzelony 5 czerwca 1968 roku w Los Angeles, wkrótce po wygłoszeniu mowy celebrującej jego zwycięstwo w stanowej turze wyborów prezydenckich w Kalifornii. W wyniku odniesionych obrażeń zmarł następnego dnia. Został pochowany na Narodowym Cmentarzu w Arlington. Zamachowiec, Palestyńczyk Sirhan Sirhan, pochodził z Jerozolimy. 01:35 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - KILKA NAJDŁUŻSZYCH DNI CZ. 1 Magazyn, 29 min, Polska, 1992 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii drugiej wojny światowej. Pierwsza część odcinka poświęconego największej operacji desantowej, mającej na celu otwarcie drugiego frontu w Europie Zachodniej - lądowaniu aliantów w Normandii 6 czerwca 1944 roku. W nagraniu unikatowe materiały archiwalne. 02:15 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - DAĆ ŚWIADECTWO PRAWDZIE Magazyn, 22 min, Polska, 2015 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Autorski program Adama Sikorskiego, przypominający postacie i miejsca, które odegrały znaczącą rolę w historii Polski. Różnie można opowiadać się po stronie historycznej prawdy, słowem, czynem, wyrzeczeniem. Ludzie, których dziś spotkamy, wyrwani z korzeniami z ziemi swych ojców i dziadów, robią to na wszelkie sposoby. Zamiast beztroskiego urlopu wyjazd do Ostrówek. Zamiast odpoczynku ciężka praca przy rekonstrukcji cmentarza i poszukiwaniu mogił. Zjawiają się tu, na Wołyniu, regularnie, każdej wiosny szukać tych, którzy latem 1943 r. zostali pomordowani przez UPA. Ostrówki, Wolę Ostrowiecką i rozrzucone dookoła kolonie wedle ostatniego przedwojennego spisu zamieszkiwało 1 300 osób. Tak było do 30 sierpnia 1943 r. , kiedy to w ciągu kilku godzin domy spłonęły, a 1050 mężczyzn, kobiet i dzieci poniosło śmierć zadawaną z wyjątkowym okrucieństwem.