TVP Historia Sobota, 01.06.2019 06:15 BYŁ TAKI DZIEŃ - 01 CZERWCA. ODC. 580 Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1908 - wprowadzono sygnał SOS; 1938 - pojawił się komiksowy bohater Superman; 1946 - pierwszy numer miesięcznika Znak; 1988 - we Wrocławiu odbył się wielki marsz krasnoludków, prześmiewcza inicjatywa "Pomarańczowej Alternatywy"; 07:25 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - SYCYLIA. WULKANICZNA PIĘKNOŚĆ (FLAVORS) Film dokumentalny, 50 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Sycylia to włoska wyspa wulkaniczna, położona na Morzu Śródziemnym, zaledwie 150 kilometrów od Tunezji. Spotykają się tu europejskie i afrykańskie wpływy. Sycylia wyróżnia się niezwykłym bogactwem kulturowym, przyrodniczym i kulinarnym. Ciekawa historia, serdeczni mieszkańcy i zmysłowe barwy. 08:40 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 40 PUŁTUSK I SEROCK Magazyn, 20 min, Polska, 2017 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Dora Rosłońska Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Wykonawcy: Tomasz Bednarek (prowadzący) W tym odcinku Tomasz Bednarek odwiedza Pułtusk i Serock - dwa niezwykłe miasta na Mazowszu. Są jednymi z najstarszych miast regionu i przyciągają swoimi walorami przyrodniczymi i bogactwem zabytków. Łączy je nie tylko długa i bogata historia, ale i osoba Napoleona Bonaparte, który odwiedził obydwie miejscowości przed ponad 200 laty. Pułtusk nazywany jest Wenecją Mazowsza i słynie z najdłuższego rynku w Europie. Ma on kształt wydłużonego prostokąta o imponującej długości 400 metrów. W Pułtusku nie brak też wspaniałych zabytków. Do takich należy m.in. tutejszy zamek, który gościł niegdyś polskich królów, a z jego okien Napoleon obserwował wycofujące się wojska rosyjskie. Serock to popularne miejsce weekendowych wypadów warszawiaków, które oferuje idealne warunki do uprawiania wszelkich sportów wodnych. W 2016 roku miasto wygrało w sondzie przeprowadzonej przez Narodowy Portal Turystyczny, zyskując miano najlepszego kurortu na Mazowszu. 09:05 RYCERZE I RABUSIE - ODC. 6/7 - SKARB MOHILANKI Serial przygodowy, 44 min, 7 odc. , Polska 1984 Reżyseria: Tadeusz Junak Scenariusz: Józef Hen Zdjęcia: Tomasz Tarasin Muzyka: Leszek Orlewicz Występują: Tomasz Stockinger, Gustaw Lutkiewicz, Tadeusz Paradowicz, Janusz Zerbst, Bożena Adamkówna, Ryszard Dembiński, Stanisław Niwiński, Bruno O'Ya, Piotr Skarga, Anna Chitro, Barbara Horawianka, Marek Litewka, Wiesław Michnikowski, Krzysztof Luft, Jerzy Trela, Marcin Stawski, Ewa Decówna, Tadeusz Borowski, Jerzy Karaszkiewicz, Eugeniusz Kujawski, Mirosława Marcheluk, Zofia Saretok, Marzena Trybała, Arkadiusz Bazak, Anna Dymna i inni Na wyprawę przeciw Tatarom wyrusza magnat Potocki. Wcześniej skarby Potockich i Mohilanki zostały zdeponowane w zamku, którego spadkobierczynią jest pani Golska. Właśnie ona zostaje oskarżona o przywłaszczenie depozytu, którego wszakże w zamku nie ma. Wierzyciele oblegają zamkowe mury, w obronie pomagają bracia Dydyńscy. Jeden z nich zakochuje się z wzajemnością w Mohilance, którą porywa z obozu oblegających. Tajemnicę zdeponowanych skarbów wyjaśnia - po interwencji Piotra Wolskiego - sam Potocki, wracający z tatarskiej niewoli. 10:05 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - GOTOWANIE POD ŻAGLAMI Magazyn, 24 min, Polska, 2018 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Józef Szymura, Jarosław Frankowski, Sławomir Orman Wykonawcy: Karol Okrasa (prowadzący) W kolejnym odcinku Karol Okrasa rusza do Szczecina, aby spotkać się z młodzieżą i załogą naszego największego żaglowca Daru Młodzieży, który w ramach Rejsu Niepodległości rusza dookoła świata. Ten rejs ma uczcić stulecie odzyskania przez Polskę niepodległości, a także promować nasz kraj w odwiedzanych portach, również poprzez kuchnię. W trakcie swej wizyty Karol sprawdzi czy młodzież podczas wachty potrafi prawidłowo obierać ziemniaki, odwiedzi także okrętową kuchnię i dowie się, jakie menu przewidziane jest dla żeglarzy. Przygotuje też własne propozycje: proste w przygotowaniu, sycące i smaczne potrawy, które będzie degustował sam komendant Daru Młodzieży. Dla zapracowanej, a przez to stale głodnej załogi Daru Młodzieży Karol przygotuje dwie potrawy. Pierwsza to zapiekanka z obranych przez młodych uczestników rejsu ziemniaków, kiszonej kapusty i popularnej mielonki z konserwy turystycznej, wszystko przyprawione na ostro. Druga propozycja to zupa rybna a la flaczki, zawiesista i pożywna. 12:40 BLIŻEJ NIEDŹWIEDZI - CZ. 1 (GREAT BEAR STAKEOUT) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2013 Reżyseria: Jeff Wilson, David Marks Dwuczęściowa opowieść o niedźwiedziach grizzly, które gromadzą się każdego roku w Ameryce Północnej, aby walczyć o partnerki, dominację i pożywienie. Filmowcy podpatrują sceny z życia kilku bohaterów w ich naturalnym środowisku. Dzięki zdjęciom z ukrytych kamer i nowoczesnemu sprzętowi widać te niebezpieczne zwierzęta z odległości kilku centymetrów. Grizzly zamieszkują głównie Amerykę Północną. Są dość duże, długość ich ciała dochodzi do ponad 3 m, a masa do 700 kg. Na szczęście ten niedźwiedź jest wszystkożerny, odżywia się głównie pokarmem roślinnym, padliną, drobnymi zwierzętami, poluje także na większe ssaki. Zazwyczaj ponad 100 tysięcy niedźwiedzi grizzly przemierzało zachodnią część Ameryki Północnej, od ubogich terenów Arktyki aż po góry i wyżyny centralnego Meksyku. Obecnie północnoamerykańskie niedźwiedzie grizzly spotkać można jedynie w Kolumbii Brytyjskiej oraz w rejonie Parku Narodowego Yellowstone i na Alasce. 13:40 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA BEZDOMNEGO CHŁOPCA W MOSKWIE Reportaż, 25 min, Polska, 2000 Scenariusz: Barbara Włodarczyk Zdjęcia: Wiktor Politow W tym wydaniu jeden dzień z życia dwunastoletniego bezdomnego chłopca Wasji w Moskwie, który razem z rodziną od ośmiu lat mieszka na dworcu. Wasja urodził się na Syberii i po tym, jak jego matka straciła pracę, zasilił rzeszę moskiewskich bezdomnych. Jego życie niewiele różni się od życia innych bezdomnych dzieci: nie chodzi do szkoły, koczuje na dworcu, żebrze, pali papierosy, pije alkohol, jest zdeprawowany i nie wie, co to znaczy tzw. normalne życie. Wstrząsające zdjęcia ukazują tragiczny los bezdomnych dzieci. 14:15 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.I - ODC. 4 U TATARÓW Film dokumentalny, 27 min, Polska, 2015 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Nie trzeba przemierzyć tysięcy kilometrów i przeznaczyć tysięcy złotych na daleką podróż, aby się znaleźć w zupełnie innym świecie. Wystarczy odwiedzić polskich Tatarów mieszkających do dzisiaj na Podlasiu. Radosław Kotarski korzysta z tej rady i poznaje barwną kulturę, obyczaje i miejsce życia potomków Czyngis - chana, obecnych w Polsce od kilkuset lat. Sprawdza, jak wygląda ich codzienne życie, czym się zajmują i jak przechowują pamięć o przodkach. Ma również okazję ugotować niezwykłą potrawę. 14:50 GENIALNE WYNALAZKI - ODC. 1/4 (THE GENIUS OF INVENTION) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2013 Reżyseria: Victoria Bell, Louise Bourner Seria dokumentalna ukazująca 12 wynalazków, które zmieniły nasze życie. Serię rozpoczyna opowieść o trzech najbardziej rewolucyjnych wynalazkach wszech czasów; silniku parowym, generatorze elektrycznym i turbinie parowej. 15:50 SPÓR O HISTORIĘ - ŚLĄSK CIESZYŃSKI Dysk./wywiad/debata, 30 min, Polska, 2019 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Tomasz Muller (prowadzący) Do terytorium Śląska Cieszyńskiego swoje roszczenia zgłaszały zarówno strona polska jak i czeska. Nasiliły się one w przededniu zakończenia pierwszej wojny światowej. 5 listopada 1918 r. polska Rada Narodowa i czeski Narodny Vybor zawarły układ o rozgraniczeniu spornego terytorium Śląska Cieszyńskiego. Strony uznały realia etniczne. Na podstawie tej umowy większość obszaru Śląska Cieszyńskiego miałaby przypaść Polsce. Umowa została złamana przez Czechów w styczniu roku 1919. Wojska naszych południowych sąsiadów, wykorzystując zaangażowanie Polski w walki na Wschodzie, dokonały inwazji, w wyniku czego zajęły sporne tereny. Najważniejszą przyczyną inwazji czeskiej było dążenie do storpedowania na obszarze Śląska Cieszyńskiego wyborów do polskiego Sejmu. Innym motywem czeskiej akcji było dążenie do opanowania jednej z dwóch strategicznych linii kolejowych łączących Czechy ze Słowacją. Na konferencji w Spa w lipcu 1920 r. Rada Ambasadorów zadecydowała o arbitralnym podziale tego regionu, przyznając większą jego część Czechosłowacji. Utrata Zaolzia była dotkliwa dla Polski, ponieważ po czeskiej stronie granicy pozostało ponad 100 tysięcy Polaków oraz bogactwa naturalne i liczne zakłady przemysłowe. W 1938 roku Polacy, wykorzystując kryzys państwa czechosłowackiego, odzyskali sporny obszar. Po II wojnie światowej granica polsko - czeska na Śląsku Cieszyńskim, tak jak w latach 1920 - 1938, na nowo przebiega wzdłuż rzeki Olzy. Na jakich podstawach opierały się polskie i czeskie roszczenia do Śląska Cieszyńskiego? 17:30 MARZYCIELE - SPÓŁDZIELCA WOJCIECHOWSKI Dysk./wywiad/debata, 20 min, Polska, 2019 Reżyseria: Sylwester Szefer Scenariusz: Sylwester Szefer Zdjęcia: Wojciech Kursa Muzyka: Krzysztof Suchodolski Wykonawcy: Piotr Legutko (prowadzący), Paweł Nowakowski Stanisław Wojciechowski (1869 - 1953) był ministrem spraw wewnętrznych w pierwszym rządzie II RP. Kilka dni po zabójstwie Gabriela Narutowicza w grudniu 1922 roku został wybrany przez Zgromadzenie Narodowe na kolejnego Prezydenta RP. Jego kadencja została przerwana zamachem majowym w 1926 roku. Z Piłsudskim, z którym przyjaźnił się od młodości, m.in. redagowali razem socjalistyczną gazetę Robotnik, poróżniła go wizja zarządzania Polską. Po dymisji, Wojciechowski poświęcił się działalności spółdzielczej w Społem, był także profesorem SGGW i WSH. W 1937 roku był współzałożycielem Stronnictwa Pracy. Jego hasłem było: Praca ponad kapitałem. W programie rozmowa o kryzysie przesilenia w tworzącym się państwie, a także o idei rozwoju społeczeństwa obywatelskiego przez ruch spółdzielczy. Zdjęcia plenerowe do odcinka nagrano m. in. w Pałacu Belwederskim w Warszawie (przed pałacem i w Sali Pompejańskiej) oraz na Moście Poniatowskiego. 17:55 DROGI WOLNOŚCI - ODC. 7 - NIEDZIELA PALMOWA Serial historyczno - obyczajowy, 52 min, Polska, 2018 Reżyseria: Maciej Migas Scenariusz: Hanna Probulska - Dzisiów, Stanisław Krzemiński, Joanna Wojdowicz Aktorzy: Paulina Gałązka, Katarzyna Zawadzka, Julia Rosnowska, Adam Cywka, Izabela Kuna Marzec 1921 rok. W Niedzielę Wielkanocną ma się odbyć ślub Maryni z Szymonem Haseferem. W redakcji jej współpraca z wydawcą zacieśnia się. Doster wykorzystuje chwile, kiedy pracują razem, do prawienia słodkich słówek. Wyraźnie daje znać Maryni, że żywi do niej ciepłe uczucia. Wspólny wyjazd na Śląsk w sprawie dystrybucji śląskiego numeru wzbudza w niej wielkie emocje, o wiele większe niż zbliżający się plebiscyt w sprawie przynależności Górnego Śląska do Polski lub Niemiec. W redakcji mają się też ku sobie Michał i sekretarka Karolina, która czuje się niemal zaszczycona zainteresowaniem dziennikarza. Ze Śląska do Krakowa przyjeżdża działaczka Kazimiera Biela. Razem z Aliną organizują akcje i zbiórki na rzecz odzyskania piastowskiego Śląska. Opłakana jest sytuacja Lali, która wbrew całej rodzinie wyprowadziła się z dzieckiem do maleńkiego mieszkania i klepie biedę. Mimo starań sióstr i Janiny Lala nie chce wrócić na Sławkowską. Jedyną osobą, dla której jest gotowa to zrobić, jest babka Emilia. 19:00 OSTATNI Z WACHLARZA Film dokumentalny, 65 min, Polska, 2018 Reżyseria: Hanna Zofia Etemadi Scenariusz: Hanna Zofia Etemadi Ideą filmu jest przypomnienie i utrwalenie w pamięci narodowej zapomnianych dokonań bohaterskiej formacji dywersyjno - wywiadowczej ZWZ, a następnie AK o kryptonimie Wachlarz. Autorka ustami biegłych w temacie historyków przekazuje genezę, struktury i akcje bojowe tej niezwykłej formacji działającej w okresie wrzesień 1941 - marzec 1943, czyli w czasie największych sukcesów Armii Niemieckiej. Biografem Wachlarza - formacji, której strefa działania sięgała po Dźwinę i Dniepr, jest Cezary Chlebowski. Jego publikacje wspierają autorkę filmu. Cennym materiałem, który wzbogaca film, są wspomnienia żyjących żołnierzy Wachlarza, szczególnie Ewy Zielińskiej (z.d. Jaroszewicz) ps Marta oraz pozostałych przy życiu czterech osób. Autorka wykorzystuje też relację filmową z ostatniej tradycyjnej mszy św. Wachlarza z 2014 roku. Walorem dokumentu są materiały z archiwum Wachlarza CAW w Rembertowie, archiwum IPN, archiwum MZZAK oraz muzeów, a także zachowane pamiątki rodzinne, głównie rodziny Grocholskich. Film jest nowoczesnym dokumentem historycznym związanym z zapomnianym, a ważnym i bohaterskim epizodem walki z niemieckim okupantem. Ma on szansę trafić szczególnie do młodzieży, ponieważ ze względu na specyfikę działań Wachlarza, rekrutowano do niego szczególnie ludzi młodych. Jest szansa, że głęboki patriotyzm, odwaga i umiejętność podejmowania szybkich decyzji, co miało miejsce w przypadku żołnierzy Wachlarza, staną się pozytywnym wzorcem dla młodych Polaków i obudzą w nich chęć pogłębiania pozytywnych cech charakteru. 23:30 DUCHEM CIOSANY Film dokumentalny, 29 min, Polska, 2009 Reżyseria: Arkadiusz Gołębiewski Scenariusz: Paweł Nowacki Film opowiada o trzydziestoletniej historii obecności krzyża na placu Piłsudskiego w Warszawie. Autorzy filmu skupiają się na okresie od wezwania papieskiego z 2 czerwca 1979 do Ducha Świętego po wydarzenia współczesne - powstanie kamiennego krzyża na placu. W filmie zobaczymy niezwykłość miejsca i czasów. Wydarzenia historyczne, przeżycia duchowe, narodziny Solidarności, brutalne czasy lat osiemdziesiątych oraz lata współczesne. Poznamy świadków tamtych dni. Narrację historyczną wspiera wysmakowana estetycznie i dźwiękowo opowieść o procesie powstawania kamiennego monumentu według projektu Marka Kucińskiego, Jerzego Mierzwiaka i Natalii Wilczak, poczynając od wyboru bloku granitowego w kamieniołomach przez prace kamieniarskie i rzeźbiarskie w zakładzie kamieniarskim, po budowę monumentu na placu Piłsudskiego (d. Zwycięstwa) w Warszawie. 00:15 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - ŚWIĘTY LUDWIK (KING SAINT LOUIS (LOUIS IX)) Film dokumentalny, 99 min, Francja, 2013 Reżyseria: Laure Delalex Wykonawcy: Marek Ciuniel 25 kwietnia 1214 roku urodził się jeden z największych władców Francji Ludwik IX. Ludwik był cnotliwy, prawy i charyzmatyczny. Jego nieprzejednana postawa wobec innowierców i krucjaty krzyżowe wyniosły go na ołtarze. Został w ten sposób jedynym kanonizowanym królem Francji. Film z cyklu "Historia w postaciach zapisana", przybliżając życie tego wybitnego i bogobojnego władcy, wprowadzi widzów w złoty wiek średniowiecza. W życiu króla ważną rolę odegrała jego matka Blanka Kastylijska, a polityczny ślub z Małgorzatą Prowansalską okazał się bardzo udanym związkiem. Małgorzata powiła Ludwikowi jedenaścioro dzieci. 40 - letnie rządy króla to lata rozkwitu Francji tak w sferze militarnej, politycznej, terytorialnej, jak i kulturalnej. Wprowadzona przez Ludwika IX reforma sądownictwa była wzorem organizacji wymiaru sprawiedliwości w całej Europie. Ludwik był pierwszym władcą, który świadomie korzystał z zasad komunikacji społecznej, dbając o swój wizerunek wśród ludu. Zmarł podczas ósmej wyprawy krzyżowej w 1270 roku. 02:10 KANALIA Film kostiumowy, 76 min, Polska 1990 Scenariusz i reżyseria: Tomasz Wiszniewski Zdjęcia: Tomasz Wert Muzyka: Michał Lorenc Aktorzy: Adam Ferency, Piotr Siwkiewicz, Bogusław Linda, Eugeniusz Priwieziencew, Henryk Bista i inni Debiut reżyserski Tomasza Wiszniewskiego. Historia oparta na autentycznych wydarzeniach z pierwszego dziesięciolecia XX wieku. Łódź, 1905 rok. Wert, młody dowódca bojowego oddziału PPS, po stłumieniu rewolucji potajemnie przedostaje się do Niemiec. Rosyjski śledczy, Jegor Potapowicz Jegorow, przypłaca wymknięcie się Werta degradacją do mało znaczącej funkcji urzędniczej. Przysięga więc zemstę. Po kilku latach poszukiwań odkrywa miejsce pobytu Werta i zwabia go do Łodzi. Nie chce go od razu zabić, ale najpierw złamać, upokorzyć i zastraszyć. Rozpoczyna więc grę ze swoim śmiertelnym wrogiem, a toczy się ona głównie na płaszczyźnie psychologicznej. Jegorow traktuje ją przede wszystkim jako konfrontację intelektualną. Cechuje go zdolność szybkiego myślenia, jest inteligentny i ambitny, zachowania przeciwników analizuje głównie pod kątem ich cech charakteru. Wie, że przegra ten z nich, który okaże się mniej odporny psychicznie. Nagrody filmowe Gdynia Festiwal Polskich Filmów Fabularnych1991: Wojciech Jaworski - nominacja do nagrody za scenografię, Tomasz Wiszniewski - nominacja do nagrody za debiut reżyserski, Adam Ferency - nagroda za pierwszoplanową rolę męską, Bogusław Linda - Nagroda Jury