TVP Kultura Środa, 29.05.2019 08:30 TRZYNASTE PIĘTRO Groteska filmowa, 13 min, Polska, 1966 Reżyseria: Edward Elter Scenariusz: Edward Elter Zdjęcia: Jan Laskowski, Jerzy Stawicki Aktorzy: Jan Nowicki, Hanna Ostaszewska, Jan Tesarz, Sławomir Idziak Tragikomiczna historia przemijania czasu i życia, którą przeżywa młody człowiek zamknięty w unieruchomionej przed XIII piętrem windzie. 08:50 MAŁA MOSKWA Melodramat, 113 min, Polska, 2008 Scenariusz i reżyseria: Waldemar Krzystek Zdjęcia: Tomasz Dobrowolski Muzyka: Zbigniew Karnecki Aktorzy: Lesław Żurek, Svetlana Khodchenkova, Dimitrij Uljanov, Elena Leszczyńska, Andrzej Grabowski, Artem Tkachenko, Jurij Itskov Kinowa wersja "Małej Moskwy" Waldemara Krzystka, nagrodzona w 2008 r. Złotymi Lwami na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni. Film wyróżniono ponadto nagrodą za główną rolę kobiecą oraz dwiema specjalnymi nagrodami TVP. "Małej Moskwie" przypadło również aż 5 Polskich Nagród Filmowych - Orłów (m. in. za scenariusz, scenografię i kostiumy). Ten deszcz najbardziej prestiżowych wyróżnień polskiego przemysłu filmowego wzbudził różne reakcje i podzielił krytyków. Niektórzy z recenzentów uznali, że Waldemar Krzystek nakręcił patetyczny, staroświecki film, w którym narracja, prowadzenie kamery i kompozycja kadrów przywodzą na myśl kinowe wzorce sprzed kilku dekad. Zaś zwolennicy "Małej Moskwy" podkreślali, że to film dla ludzi, a nie krytyków, błyskotliwie zrealizowany ważny epicki obraz, pozytywny przykład kina historycznego o zakazanej miłości w epoce PRL - u, o zniewoleniu jednostki w systemie totalitarnym. Wojska radzieckie stacjonowały w Polsce prawie pół wieku: od końca II wojny aż do roku 1993. W Legnicy mieścił się najpotężniejszy w naszym kraju garnizon Armii Czerwonej. W latach 60. zakwaterowani tam żołnierze i cywile stanowili niemal połowę mieszkańców miasta, które nazywano wówczas właśnie Małą Moskwą. Sierpień 1968 roku, pierwsze dni agresji wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację. Jurij Swietłow, radziecki pilot wojskowy, tuż przed kolejnym lotem bojowym nad Pragę widzi na lotnisku swoją żonę, młodą i śliczną Wierę. Gdy w nocy wraca do bazy, jeszcze na płycie lotniska dowiaduje się, że Wiera nie żyje. Jak głosi oficjalna wersja, popełniła samobójstwo. Trzydzieści lat później Jura jest znowu w Polsce, w Legnicy. Stoi na płycie tego samego wojskowego lotniska, teraz już opuszczonego i zrujnowanego. Idzie na grób żony, widzi też groby dawnych znajomych, ich dzieci. Do współczesnej Legnicy przyjeżdża również córka Wiery, też Wiera. Dziewczyna, równie piękna jak matka, nienawidzi jednak rodzicielki samobójczyni za to, że zostawiła ją samą na świecie krótko po jej urodzeniu się, a jeszcze bardziej za to, że przez jej romans ona jest... bękartem. Wiera pracuje w Niemczech, w rosyjskim koncernie gazowym. Wyniosła, elegancka, przyzwyczajona do luksusu źle się czuje w Polsce, nie lubi Polaków. W przeciwieństwie do Jurija, który ma z Legnicy także i dobre wspomnienia, ona myśli o tym miejscu i ludziach jak najgorzej. Swietłowowie przyjeżdżają do Legnicy w 1967 roku, wraz z kolejną grupą żołnierzy i oficerów. Zamieszkują w wydzielonym z miasta wysokim murem osiedlu wojskowym. Miesiąc później, w dniu 50. rocznicy Rewolucji Październikowej, Wiera wygrywa polsko - radziecki konkurs piosenkarski.. Wtedy też poznaje Michała Janickiego, młodego i przystojnego podporucznika Wojska Polskiego, który jako odpowiedzialny za sprawy kulturalno - oświatowe wręcza jej nagrodę. Zakochuje się w niej od pierwszego wejrzenia. Piękna Rosjanka początkowo broni się przed nim i kiełkującym uczuciem. Romans Wiery i Michała zostaje wykryty przez radzieckie władze wojskowe wskutek zdrady zastraszonych ormiańskich sąsiadów. Tajemnica wychodzi na jaw po ogłoszeniu alarmu bojowego w radzieckich jednostkach wojskowych, przygotowujących się wraz z sojusznikami do napaści na Czechosłowację. We współczesnej Polsce dorosła już córka Wiery i Michała postanawia zobaczyć swojego biologicznego ojca. Tymczasem Jura przekonuje ją, że Michał zginął w tym samym okresie co Wiera, w wypadku samochodu wojskowego za czechosłowacką granicą. Kiedy mała Wiera przyszła na świat, Jura odbiera żonę ze szpitala z nowo narodzoną córką. Prosi, żeby żona nigdy nie pokazała dziecka Michałowi, prawdziwemu ojcu dziewczynki. Po drodze Jura dostaje rozkaz wojskowy. Trwa inwazja na Czechosłowację. Aresztowany Michał, w czasie przesłuchania w radzieckim więzieniu wyskakuje przez okno. Wiera naiwnie prosi o zgodę na pozostanie w Polsce i zmianę obywatelstwa. Zostaje wyśmiana, poniżona i upokorzona. Tymczasem zapada decyzja o zatuszowaniu romansu Rosjanki i Polaka. We współczesnej Polsce dorosła już córka Wiery na cmentarzu poznaje prawdę o śmierci matki i staje oko w oko ze swoim prawdziwym ojcem. 11:00 BLISKO, CORAZ BLIŻEJ - ODC. 4 CZCIJ OJCA SWEGO. ROK 1888 Serial historyczno - obyczajowy, 73 min, Polska, 1982 Reżyseria: Zbigniew Chmielewski Scenariusz: Albin Siekierski Zdjęcia: Jan Janczewski Muzyka: Piotr Marczewski Aktorzy: Tadeusz Madeja, Franciszek Pieczka, Ewa Żylanka, Jerzy Grałek, Justyna Krawczyk, Jerzy Zygmunt Nowak, Ewa Leśniak, Lidia Bienias, Tadeusz Borowski Walka rządu pruskiego z polskością na Śląsku wciąż przybiera na sile. Sparaliżowany, sędziwy Franciszek Pasternik, czując nadchodzącą śmierć, pragnie pogodzić się z synem Antonim. Ze względu na stan zdrowia nie może go jednak odwiedzić zimą. Za radą rodziny wizyta zostaje więc odłożona do wiosny. Jednak stary kowal, nie mogąc doczekać się spotkania z synem, postanawia na własną rękę podjąć wyprawę do Sosnowca. Gdy zaskakuje go zamieć śnieżna, nie potrafi się przed nią ukryć i ginie. 12:25 BLISKO, CORAZ BLIŻEJ - ODC. 5 WSZYSTKO DLA SYNA. ROK 1905 Serial historyczno - obyczajowy, 76 min, 19 odc. , Polska 1982 Reżyseria: Zbigniew Chmielewski Scenariusz: Albin Siekierski Zdjęcia: Jan Janczewski Muzyka: Piotr Marczewski Występują: Franciszek Pieczka, Jerzy Grałek, Tadeusz Madeja, Justyna Krawczyk, Ewa Leśniak, Jerzy Zygmunt Nowak, Leszek Świgoń, Ewa Zylanka, Lidia Bienias, Zbigniew Biernat, Tadeusz Borowski, Mieczysław Całka, Sabina Chromińska, Urszula Gierbuszewska, Wiesław Kantoch, Andrzej Kowalczyk, Andrzej Krasicki, Sławomira Łozińska, Ewa Nijaki, Aleksander Rzadkowski, Wiesław Slawik, Szymon Szurmiej, Tadeusz Szybowski i inni Nadchodzi "gorący" rok 1905. W Rosji wybuchają zamieszki. Rewolucyjne fermenty docierają także na Śląsk, w tym do Sosnowca, gdzie od kilku lat mieszka wielu przedstawicieli rodziny Pasterników - Anna i Antoni z bliskimi. Wszyscy oni musieli opuścić zabór pruski. Teraz mają nadzieję, że powstańcze wrzenie przyczyni się do szybszego odzyskania przez Polskę niepodległości. 14:15 BO WE MNIE JEST SEKS - PIOSENKI KALINY JĘDRUSIK (27. PRZEGLĄD PIOSENKI AKTORSKIEJ - WROCŁAW 2006) Artystyczne/estradowe (widowisko), 51 min, Polska, 2006 Autor: Beata Harasimowicz Reżyseria: Wojciech Kościelniak Wykonawcy: Justyna Steczkowska, Magdalena Kumorek, Magdalena Cielecka, Bogusław Linda, Agnieszka Dygant, Kinga Preis, Sonia Bohosiewicz Koncert poświęcony pamięci Kaliny Jędrusik, który odbył się w ramach 27. Przeglądu Piosenki Aktorskiej we Wrocławiu. Kalina Jędrusik była jedną z najbardziej kontrowersyjnych osobowości artystycznych epoki PRL - u. Wywoływała skrajne emocje: od zachwytu i uwielbienia do potępienia jej prowokacyjnego wyglądu i zachowania. W pewnym momencie kariery zakazano jej nawet występów w telewizji. Niemniej kochali ją zarówno widzowie jej programów, słuchacze piosenek i publiczność teatralna, jak i twórcy. Pisali dla niej i o niej najlepsi poeci i kompozytorzy: Jeremi Przybora, Jerzy Wasowski (była najjaśniejszą gwiazdą Kabaretu Starszych Panów), Agnieszka Osiecka, Wojciech Młynarski, Krzysztof Komeda, Adam Sławiński. Przez całe dziesięciolecia powszechną uwagę skupiały nie tylko jej prowokacyjne kreacje i emanujące seksapilem interpretacje, ale przede wszystkim jej bogate życie prywatne, jej nietypowe "wolne" małżeństwo ze Stanisławem Dygatem, jej fascynacje i niezliczone, także domniemane romanse. Była prawdziwą królową, damą, otoczoną gronem wielbicieli. Zmarła 7 sierpnia 1991 roku. 15:15 KTÓRĘDY PO SZTUKĘ - KAROL HILLER Magazyn, 6 min, Polska, 2017 Reżyseria: Anna Zakrzewska Scenariusz: Tomasz Filiks Wykonawcy: Przemysław Strożek 100 Lat Awangardy w TVP Kultura! O obrazie "Gra w piłkę" Karola Hillera opowiada dr Przemysław Strożek z Instytutu Sztuki PAN. 15:25 MĄŻ POD ŁÓŻKIEM Film komediowy, 26 min, Polska, 1967 Autor: Fiodor Dostojewski, Stanisław Różewicz, Tadeusz Różewicz Reżyseria: Stanisław Różewicz Zdjęcia: Franciszek Kądziołka Aktorzy: Bronisław Pawlik, Irena Szczurowska, Roman Wilhelmi, Marian Jastrzębski Nowela filmowa według opowiadania Fiodora Dostojewskiego. Zazdrosny mąż śledzący swą żonę myli mieszkania i aby nie zostać przyłapanym przez męża gospodyni, chowa się pod łóżko, gdzie znajduje już pewnego mężczyznę. 16:05 JESZCZE NIE WIECZÓR Dramat obyczajowy, 99 min, Polska, 2008 Reżyseria: Jacek Bławut Scenariusz: Jacek Bławut, Jacek Piotr Bławut, Stanisław Józefowicz Zdjęcia: Wojciech Staroń Muzyka: Tomasz Stroynowski Aktorzy: Jan Nowicki, Nina Andrycz, Sonia Bohosiewicz, Irena Kwiatkowska, Danuta Szaflarska, Teresa Szmigielówna, Beata Tyszkiewicz "Jeszcze nie wieczór" to pełnometrażowy debiut wybitnego dokumentalisty Jacka Bławuta. To film o miłości, przemijaniu i aktorach, ich ekscentryczności, marzeniach zagrania jeszcze jednej, może już ostatniej wielkiej roli. Do Domu Aktora w Skolimowie przyjeżdża na rekonwalescencję gwiazdor kina i teatru Jerzy (Jan Nowicki). Przybycie niepoprawnego ekscentryka zakłóca ustabilizowane życie mieszkańców, tym bardziej że Jerzy namawia ich do wspólnego wystawienia Fausta Goethego. Równocześnie flirtuje z Małgorzatą, zmysłową pracownicą ośrodka (Sonia Bohosiewicz). W 2008 roku na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni film otrzymał Srebrne Lwy i nagrodę australijskich dystrybutorów Złotego Kangura, a Jan Nowicki nagrodę za pierwszoplanową rolę męską. W 2009 roku Jacek Bławut na Ogólnopolskim Festiwalu Sztuki Filmowej Prowincjonalia we Wrześni odebrał Nagrodę Główną Jańcia Wodnika. 18:00 PORTRETY - PO ŚLADACH. ARS NOVA JACKA URBANIAKA Film dokumentalny, 38 min, Polska, 2019 Reżyseria: Małgorzata Nieciecka - Mac Scenariusz: Małgorzata Nieciecka - Mac Film dokumentalny, którego bohaterem jest Jacek Urbaniak, oboista, flecista (flet prosty) i kompozytor. Od 1980 roku poświęca się muzyce dawnej i grze na instrumentach historycznych oraz tradycyjnych (flety, pomorty, cornamuse, okaryny, fujarki). W 1981 roku objął kierownictwo zespołu instrumentów dawnych Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego Ars Nova, którego repertuar obejmuje utwory muzyki europejskiej od XIII do XVI wieku. 20:20 NA WSCHÓD OD HOLLYWOOD - CZŁOWIEK Z HAWRU (LE HAVRE) Komediodramat, 89 min, Niemcy/Francja/Finlandia, 2011 Reżyseria: Aki Kaurismäki Scenariusz: Aki Kaurismäki Zdjęcia: Timo Salminen Aktorzy: Andr Wilms, Kati Outinen, Jean - Pierre Darroussin, Blondin Miguel, Myriam Piazza, Elina Salo Marcel Marx, niegdyś autor i człowiek dobrze znany w środowisku artystów, wycofał się z życia bohemy i zamieszkał w portowym mieście Le Havre. Pracuje tu jako pucybut i dawno pogrzebał marzenia o pisaniu, żyjąc pomiędzy pracą, ulubionym barem i domem. Pewnego dnia spokój ten zburzy choroba jego ukochanej żony oraz pojawienie się pewnego chłopca, emigranta z Afryki. "Człowiek z Hawru" to nagrodzony przez światową krytykę fiński kandydat do Oscara. Komedia Akiego Kaurismäkiego, twórcy legendarnych "Leningrad Cowboys" i "Człowieka bez przeszłości", jest hołdem mistrza czarnego humoru dla klasyki czarnego kryminału lat 50. i 60. [opis dystrybutora] 22:45 ZIEMIA, PLANETA LUDZI - RUMBLE. JAK INDIANIE ZATRZĘŚLI ŚWIATEM MUZYKI (RUMBLE: THE INDIANS WHO ROCKED THE WORLD) Film dokumentalny, 97 min, Kanada, 2017 Reżyseria: Catherine Bainbridge, Alfonso Maiorana Aktorzy: Buddy Guy, Steven Van Zandt, Tony Bennett, Martin Scorsese Film to zaginiony rozdział amerykańskiej muzyki popularnej, historia dotąd nieznanej roli, jaki dla jej rozwoju odegrali rdzenni mieszkańcy Ameryki Północnej. Sam tytuł filmu pochodzi od kultowych akordów utworu Linka Wraya z 1958 roku, który dla wielu rockmenów stał się kamieniem milowym rozwoju tego gatunku. I o ile każdy z nas je zna, niewielu kojarzy, że Wray był Indianinem z plemienia Szaunisów. Takich historii jest więcej. Film przedstawia 10 portretów znaczących artystów wywodzących się ze społeczności Indian, poczynając od ojca gatunku blues Delty Charleya Pattona przez królową swingu Mildred Bailey, legendy rocka: Jimiego Hendrixa i Jesseego Ed Davisa po Taboo, członka popowego Black Eyed Peas. Poprzez archiwalne materiały filmowe i nagrania stopniowo odkrywamy indiańskie źródła bluesa, rocka, jazzu, a nawet country, do których dziś przyznają się takie muzyczne sławy jak Tony Bennett, Slash czy Iggy Pop. Okazuje się, że niektóre z naszych najwybitniejszych utworów popkultury czerpały inspirację z rytmu i melodii rdzennych Indian. (Against Gravity) 00:35 JAROSŁAW ŚMIETANA I WOJCIECH KAROLAK (38 MIĘDZYNARODOWY FESTIWAL MUZYKI JAZZOWEJ - JAZZ JAMBOREE '96) Koncert, 45 min, Polska, 1996 Wykonawcy: Jarosław Śmietana, Wojciech Karolak, Adam Czerwiński, Tomasz Szukalski Rejestracja koncertu grupy "Jarosław Śmietana & Wojciech Karolak Combo", który odbył się podczas 38. Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Jazzowej "Jazz Jamboree" w 1996 roku. Obok liderów - gitarzysty Jarosława Śmietany i organisty Wojciecha Karolaka wystąpił perkusista Adam Czerwiński oraz, w dwóch ostatnich utworach, saksofonista Tomasz Szukalski. Zespól przedstawił siedem kompozycji z nagranej miesiąc wcześniej płyty "Phone Consultation". 01:35 LEKKIE OBYCZAJE - GUSTA I GUŚCIKI (GOUT DES AUTRES, LE) Komedia obyczajowa, 108 min, Francja 2000 Reżyseria: Agnes Jaoui Scenariusz: Agnes Jaoui, Jean-Pierre Bacri Występują: Jean-Pierre Bacri, Anne Alvaro, Alain Chabat, Agnes Jaoui, Gerard Lanvin, Christiane Millet, Wladimir Yordanoff i inni Debiut reżyserski francuskiej aktorki i scenarzystki Agnes Jaoui okazał się przedsięwzięciem ze wszech miar udanym, co potwierdziły m.in. 4 Cezary 2001 dla najlepszego filmu, za scenariusz, drugoplanową rolę kobiecą (Anne Alvaro) i męską (Gerard Lanvin), Felix 2000 za scenariusz, Grand Prix des Ameriques na MFF w Montrealu oraz nominacja do Oscara dla filmu nieanglojęzycznego. Jaoui, spostrzegawcza i inteligentna obserwatorka ludzkich zachowań, na ekranie konfrontuje ze sobą krańcowo różnych bohaterów, tworząc barwną i zabawną mozaikę ludzkich typów i gustów. Te ostatnie odgrywają tu rolę zasadniczą - to w nich zawiera się pośrednio całe życie człowieka: środowisko, z którego się wywodzi, szkoła, do której chodził, bagaż genetyczny i społeczny. To właśnie gust decyduje o naszej przynależności do określonej "kasty", wyznacza granice towarzyskie. Pokonanie "bariery" własnego gustu jest trudne, ale - jak przekonuje film - nie niemożliwe. Bohater filmu, Jean-Jacques Castella, wyrafinowanym gustem nie grzeszy. Jest przedsiębiorcą, który do wszystkiego doszedł sam ciężką pracą. Stara się jednak być nowoczesny: do prowadzenia firmy zatrudnia dyplomowanego menedżera, ubezpiecza znaczące kontrakty, co wiąże się z koniecznością wynajmowania ochroniarza, podejmuje naukę angielskiego. Jego niepracująca żona Angelique zabija nudę egzystencji bogatej pani domu miłością do zwierząt i pracą dekoratorki wnętrz o dość specyficznym poczuciu piękna. Naukę angielskiego Castella traktuje dość niefrasobliwie: wynajętą nauczycielkę, Clarę Devaux, która zjawia się w jego biurze, obraża i odsyła do domu. Tego samego dnia daje się zaciągnąć żonie do teatru, którego nie lubi, ale idzie, bo w jednej z drobnych ról występuje jego siostrzenica. Przedstawienie "Bereniki" Racine'a staje się prawdziwym przełomem w jego życiu: jest urzeczony tekstem sztuki, a jeszcze bardziej faktem, że w głównej roli występuje jego nauczycielka. Zakochuje się w niej, zaczyna regularnie bywać w teatrze, przykłada się do lekcji, traktując lektorkę z całym szacunkiem należnym "kapłance sztuki". Stara się również wejść w krąg jej znajomych i przyjaciół, nie wyczuwając, że jest przez nich traktowany z lekceważeniem i kpiną "należną" nieokrzesanemu nuworyszowi. W kawiarni, w której bywają artyści, a wraz z nimi i Castella, jego kierowca, Deschamps, spotyka kelnerkę, Manie, z którą kiedyś łączył go przelotny romans. Teraz dziewczynie bardziej podoba się ochroniarz Castelli, Moreno, i to z nim zaczyna sypiać. Pod wieloma względami oboje doskonale się rozumieją, ale Moreno jako były policjant nie może zaakceptować faktu, że Manie dorabia do pensji handlując narkotykami. Zakochany Castella robi postępy w angielskim, kupuje abstrakcyjny obraz od znajomego Clary, czym naraża się żonie, która nie godzi się na powieszenie płótna w domu. Otwierający się na inny świat mężczyzna odchodzi w końcu od Angelique, ale żyjąca na wyżynach sztuki Clara ciągle pozostaje dla niego nieosiągalna. 03:50 KINO NOCNE - PERFORMER Dramat, 62 min, Polska 2015 Scenariusz i reżyseria: Maciej Sobieszczański, Łukasz Ronduda Zdjęcia: Łukasz Gutt Muzyka: Antoni Komasa - Łazarkiewicz Aktorzy: Oskar Dawicki, Andrzej Chyra, Agata Buzek, Jakub Gierszał, Zbigniew Warpechowski, Anda Rottenberg, Katarzyna Zawadzka, Arkadiusz Jakubik, Anna Maria Buczek, Jacek Beler, Wiktor Gutt, Bodo Kox Podstawą scenariusza filmu stała się książka "W połowie puste" napisana przez znawców sztuki Łukasza Gorczycę i Łukasza Rondudę i określana jako "eksperyment literacki i krytyczno - artystyczny skupiony na życiu i twórczości Oskara Dawickiego". Nagrodzony na Berlinare film "Performer" to po części fabularna, po części dokumentalna opowieść o pogrążonym w depresji genialnym współczesnym artyście, rozdartym wątpliwościami natury egzystencjalnej. Tytułowego bohatera odtwarza sam Oskar Dawicki, który jest jednym z najbardziej oryginalnych i najbardziej interesujących współczesnych artystów. W filmie poznajemy go w momencie przełomowym, gdy jego Mistrz jest umierający. Artysta Zbigniew Warpechowski jest także mistrzem Najdroższego, przyjaciela Oskara z dzieciństwa, który teraz stał się jego zawodowym rywalem. Ten postawił na komercję w sztuce, co dobitnie przekłada się na olbrzymi sukces finansowy. Dawicki nie tworzy dla pieniędzy. To właśnie forsa komplikuje również jego relacje z Galerzystką, która jest nie tylko jego marszandką, ale także kochanką. Nagrody: 2015 - Berlin (Międzynarodowy Festiwal Filmowy) - Nagroda "Think: The Award" w sekcji "Forum Expanded" za ""kreatywne wykorzystanie medium filmowego dla artystycznego uchwycenia i oddania geopolitycznych kontekstów, a co za tym idzie poszerzenia zakresu estetycznych doświadczeń i stymulację zmian w perspektywie ich postrzegania" 05:10 TAŚMY KULTURY - KOLOROWE ŻYCIE Artystyczne/estradowe (widowisko), 12 min, Polska, 2018 Jakie jest "dobre życie"? Kolorowe! Czemu nasze "kolorowe życie" bywa szare, a nasze kolorowe oczy takie stare?