TVP Historia Wtorek, 04.06.2019 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 04 CZERWCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1798 - zmarł Giacomo Casanova; 1953 - prymas Wyszyński w kazaniu: "Gdy Cezar siada na ołtarzu, to mu mówimy krótko: nie wolno!"; 1989 - masakra na placu Tienanmen; 1989 - pierwsze na poły wolne wybory w powojennej Polsce; 08:00 POGRANICZE W OGNIU - ODC. 4/24 Serial sensacyjno-historyczny, 51 min, Polska, 1988 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Juliusz Janczur, Andrzej Konic Zdjęcia: Antoni Wojtowicz Aktorzy: Olaf Lubaszenko, Janusz Bukowski, Piotr Rzymyszkiewicz, Piotr Konieczyński, Cezary Pazura, Hanna Wrycza-Polk, Joanna Jankowska, Jacek Kałucki, Andrzej Herder, Witold Skaruch, Barbara Sołtysik, Piotr Siejka, Edward Warzecha, Miłogost Reczek, Maciej Kozłowski W Poznaniu Franek jako korespondent wojenny zdobywa informacje o polskich liniach umocnień. Stara się też dowiedzieć od chłopców i Doroty o miejscu pobytu Czarka. Tymczasem w Podgajach Czarkowi udaje się zdobyć plan koncentracji oddziałów nieprzyjaciela pod Lesznem, a także ich dokładny stan osobowy oraz wykaz jednostek. Przypadkiem z wypowiedzi Raffela dowiaduje się, że koncentracja sił wroga nastąpi 24 maja o świcie. W stolicy Wielkopolski wrze. Trwają przygotowania do walki zbrojnej. Voraczek spotyka się z Frankiem. Informuje Felkego, że Krauze został złapany z jego meldunkiem i Kaleta zaczyna coś podejrzewać. Czarek natomiast ma już pewność: Franek jest niemieckim szpiegiem. Niestety, nie udaje się go schwytać. Na domiar złego w strzelaninie ginie Dorota - dziewczyna, o której względy Czarek z Frankiem długo rywalizowali. 09:25 HISTORIA POLSKI - MAESTRO Film dokumentalny, 47 min, Polska, 2008 Reżyseria: Agata Ławniczak Scenariusz: Agata Ławniczak Zdjęcia: Karol Żurawski, Sławomir Nowak (współpraca) "Zrozumcie mnie, tak długo, jak ja mam jednego człowieka w Polsce, któremu mogę pomóc, ja tu zostać muszę" - tłumaczył swoim dzieciom mecenas Stanisław Hejmowski, kiedy błagały go, by przestał narażać życie, broniąc stalinowskich więźniów politycznych. Teresa Heymowska - Amberg, mimo że wyemigrowała do Szwecji prawie sześćdziesiąt lat temu, doskonale pamięta te słowa. Pamięta również, jak posługiwać się piękną polszczyzną, podobnie jak jej dzieci i dzieci jej brata, choć noszą nazwiska Amberg i Jacobson. Dzięki m. in. ich wspomnieniom, skrupulatnie zebranym i uporządkowanym przez Agatę Ławniczak, udało się wydobyć z niemal całkowitego zapomnienia portret człowieka rzadkiej szlachetności, którą na swój sposób doceniła nawet komunistyczna Służba Bezpieczeństwa, nadając sprawie jego inwigilacji kryptonim "Maestro". Stanisław Hejmowski urodził się w 1900 roku w Libawie, na terenie dzisiejszej Łotwy. Rodzice wpoili mu patriotyzm i awersję do szowinizmu, którą wspierał nacisk na naukę języków obcych. W czasie wojny walczył w AK, naziści zamordowali mu dwóch braci i pozbawili rodzinnego majątku. Mimo to w 1946 roku jako adwokat z urzędu podjął się obrony byłego gauleitera Kraju Warty, Artura Greisera, słynnego z fanatyzmu zbrodniarza wojennego. Hejmowski wykonał swą pracę jak miał w zwyczaju, czyli rzetelnie, a o jego talencie i zawodowej bezstronności również dziś z uznaniem wypowiadają się tak cenieni prawnicy, jak mecenas Tadeusz de Virion oraz profesorowie Witold Kulesza i Jan Sandorski. Dowody przeciw Greiserowi były niepodważalne i skazano go na śmierć, ale o wyroku zdecydował zaledwie jeden głos. Wraz z nastaniem "nocy stalinowskiej" sytuacja zawodowa i rodzinna Hejmowskiego gwałtownie się pogorszyła. Związki z AK i nakaz sumienia skłaniały adwokata do pomocy polskim patriotom, którym nierzadko groziła kara śmierci za fikcyjne przewinienia. W czasach, gdy w procesach przeciw akowcom obrona często ograniczała się do zdania: "Proszę Wysoki Sąd o łagodny wyrok dla oskarżonego", Hejmowski zadziwiał odwagą i bezkompromisowością. Zdarzało się, że sędzia straszył go aresztowaniem, jeśli wypowie jeszcze jedno zdanie. Był na cenzurowanym, UB i jego agentura coraz uważniej obserwowała jego poczynania. Nie chcąc ryzykować bezpieczeństwa żony i córki, wysłał je do Szwecji (syn wyjechał tam zaraz po wojnie). Dziś byłby dumny ze swojej rodziny. Jego syn Adam został kustoszem Biblioteki Bernadotte' ów, bibliotekarzem króla Szwecji. Wnukowie: Jan Henrik Amberg - zastępcą ambasadora Królestwa Szwecji w Polsce, a prof. Andrzej Heymowski - królewskim architektem. Bliskich odwiedził tylko raz, w Boże Narodzenie 1956 roku, gdy na fali odwilży wyjątkowo wydano mu paszport. Było to niedługo po tym, jak zapisał bodaj najpiękniejszą kartę swego zawodowego życia, broniąc poznańskich robotników oskarżonych o udział w powstaniu czerwcowym. Za niezłomną postawę zapłacił najwyższą cenę. Zamach na jego życie nie udał się, więc postanowiono zabić go na raty. Najpierw w wyniku fałszywych oskarżeń o nadużycia finansowe pozbawiono majątku, potem rugowano z kolejnych obszarów działalności adwokackiej, konsekwentnie odmawiano paszportu, nad jego podupadającym zdrowiem czuwał lekarz - tajny współpracownik SB, a gdy wreszcie Hejmowski dostał wylewu krwi do mózgu, umieszczono go w szpitalu, gdzie w umywalkach pomieszkiwały szczury. "Paszport położono mu na piersiach na dzień przed śmiercią, gdy był już nieprzytomny" - mówi Ireneusz Adamski, dyrektor Oddziału IPN w Poznaniu. Rządzący obawiali się, że pogrzeb Hejmowskiego zamieni się w manifestację, więc woleli, by ceremonii dopełniła rodzina po drugiej stronie Bałtyku. Gdy zamiar się nie powiódł, pozostało sfałszować nekrologi. W rezultacie na pogrzeb mecenasa przybyli nieliczni, spośród których nikt nie odważył się wygłosić mowy pożegnalnej. Po śmierci Hejmowskiego pamięć o nim była systematycznie marginalizowana. Efektowne kariery robili za to oficer SB, który prowadził sprawę o kryptonimie Maestro oraz były osobisty lekarz adwokata. Dopiero w pięćdziesiątą rocznicę Czerwca 56, po długoletnich staraniach, udało się nadać jednej z ulic Poznania imię Stanisława Hejmowskiego. Na uroczystość przyjechało dwudziestu jeden członków jego rodziny. Wnuk Andrzej stawił się z małym misiem, figlarnie wystającym z kieszeni marynarki. Zaciekawionym wyjaśniał: "To miś Staś, którego przysłał mi kiedyś do Szwecji dziadek Staś". 10:25 SENSACJE XX WIEKU - STALIN - DROGA DO WŁADZY /2/ Kameralne i studyjne (widowisko), 20 min, Polska, 1993 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii XX wieku. Druga część odcinka poświęconego Józefowi Stalinowi - drodze do władzy i rządom. 10:50 SPÓR O HISTORIĘ - WIELKI GŁÓD NA UKRAINIE Dysk./wywiad/debata, 30 min, Polska, 2013 Scenariusz: Borys Hass Wykonawcy: Andrzej Skrzypek, Tomasz Stryjek, Marcin Zaremba Ukraina, nazywana często spichlerzem Rosji, w czasach radzieckich przeżyła trzy klęski głodu. W ich wyniku życie straciło około 10 milionów mieszkańców tego kraju. Największym kataklizmem był głód w latach 30. W szczytowym momencie umierało ok. 25 tys. ludzi dziennie. Dochodziło do aktów kanibalizmu. Do dziś dokładna liczba ofiar nie jest znana, ale historycy są zgodni, że chodzi o kilka, a może nawet kilkanaście milionów mieszkańców Ukrainy. Historycy nie mają też wątpliwości, że głód z lat 1932 - 33 na Ukrainie był wywołany świadomie, bo nastąpił wtedy, gdy ZSRR wysyłał ogromne ilości zboża za granicę, na eksport. Przyczyną głodu nie był więc jego brak. Po co to wszystko było, czemu miało służyć to ludobójstwo? Czy stwierdzenie, że była to planowa akcja Stalina przeciwko narodowi ukraińskiemu w pełni wyjaśnia przyczyny ludobójczej polityki? Polityki, która miała zapewnić kremlowskiemu satrapie władzę absolutną, bez względu na koszty ludzkie? 11:25 ŚWIDER Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2001 Scenariusz: Sławomir Koehler Zdjęcia: Andrzej Adamczak Film o Świdrze, dawniej miejscowości letniskowej, obecnie dzielnicy Otwocka. Wspomnienie po uzdrowisku z dziesiątkami sanatoriów, wspaniałą architekturą, przyrodą, miejscami hazardu, ale też wielkiej tragedii - zagłady społeczeństwa żydowskiego, które w 75 procentach stworzyło Świder i Otwock. Obecnie wspaniała drewniana architektura zwana świdermajer ulega zniszczeniu. Miejsce to znane jest też z pierwszej w Polsce plaży nudystów. Są tu ślady poety Konstantego I. Gałczyńskiego, którego wiersz "Wycieczka do Świdra" towarzyszy narracji filmu. 12:20 CZAS HONORU - POWSTANIE - ODC. 4 "KAMIEŃ NA KAMIENIU" Serial wojenny, 45 min, Polska, 2014 Reżyseria: Jan Hryniak Scenariusz: Jarosław Sokół Aktorzy: Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki, Jakub Wesołowski, Maciej Zakościelny "Kamień na kamieniu" Do Warszawy przyjeżdża bezwzględny i sadystyczny generał von Hackel. Ku przerażeniu Rainera, od razu zabiera się do pacyfikacji miasta. Pluton Władka wraca do fabryki na Woli w nowych panterkach, wzbudzając powszechny podziw. Młodzi żołnierze są podekscytowani, niedługo czeka ich pierwsze natarcie na niemieckie pozycje w sąsiadującej z fabryką szkole. Młodzi powstańcy przeżywają pierwsze miłości. Mickiewicz kocha Zosię, ta zadurzyła się w Apaczu, który kompletnie nie jest zainteresowany łączniczką. Pluton, w którym walczą Janek i Bronek, przedzierając się na Wolę, wspomaga Batalion Zośka w ataku na niemiecki czołg. Słowiński wyznacza Michałowi misję, to ważne zadanie do wykonania w siedzibie Komendy Głównej AK. W drodze do komendy jest świadkiem rzezi cywilów. Decyduje się powiedzieć dowódcom. Kamienica Heleny i Leny jest pod ostrzałem. Kobiety ukrywają się w piwnicy, gdzie próbuje znaleźć schronienie również Róża Knapik. Wanda wraz z siostrą Apacza, Ireną, eskortuje rannych powstańców do szpitala, w którym leży Celina. Przerażona brakiem informacji o Michale Celina chce go szukać na własną rękę. 13:20 TIAN ANMEN - ZAKAZANA PAMIĘĆ (TIAN ANMEN: THE FORBIDDEN MEMORY) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2009 Reżyseria: Charlie Buffet Zdjęcia: Francois Cauwel W czerwcu 1989 roku rzeź na placu Tiananmen położyła kres demokratycznym aspiracjom pekińskich studentów. Czy po 20 latach w zbiorowej pamięci Chińczyków są jakieś ślady tamtych wydarzeń? Dziennikarskie dochodzenie prowadzi Charlie Buffet. Dzang Dzielan miał 17 lat. Jego matka, była wykładowczyni filozofii na Uniwersytecie Pekińskim, nie chce mówić o okolicznościach jego śmierci. Ale nie zapomniała... "Tamtej wiosny syn spędzał dużo czasu na Placu Niebiańskiego Spokoju. Był w służbie porządkowej licealistów. Roznosił jedzenie i napoje. Wówczas miałam przekonania konserwatywne. Chciałam zatrzymać go w domu, ale wymykał się nocą, gdy już spałam..." Wszystko zaczęło się w połowie kwietnia, po śmierci byłego sekretarza ChPK, Hu Yaobanga. W 1987 roku poparł demokratyczne manifestacje i został usunięty ze stanowiska. Dziesięć tysięcy studentów zebrało się, by złożyć hołd jego pamięci. Żądali zlikwidowania korupcji i podjęcia reform. Do studentów dołączyli robotnicy i urzędnicy. Manifestanci pojawili się w wielu miastach kraju. 19 maja, Deng Xiaoping wprowadził stan wojenny. W nocy z 3 na 4 czerwca, wojsko otrzymało rozkaz usunięcia manifestantów z placu. "... Krew popłynie strumieniami... na Placu Niebiańskiego Spokoju... Pojawiły się czołgi - opowiada Lin Huan. Każda seria ścinała ludzi z nóg. Padaliśmy..." 14:25 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - FRYDERYK II, KRÓL PRUS (FRDRIC II) Film dokumentalny, 92 min, Francja, 2013 Reżyseria: Laure Delalex Wykonawcy: Marek Ciuniel Fryderyk II, król Prus, był estetą, kochającym architekturę i ogrody, fanatykiem muzyki, kompozytorem, niespełnionym poetą, ale jednocześnie oświeconym despotą i królem filozofem. W życiu uczuciowym bardziej pociągał go Adonis niż piękna Wenus. Jego pałac w Sanssouci, który sam zaprojektował, odzwierciedla złożony charakter króla. Mając ogromną władzę, wywoływał strach. Z armii pruskiej uczynił wzór do naśladowania dla generałów z innych krajów ówczesnej Europy. Po śmierci nadano mu przydomek Wielki, uznając jego wielkie zasługi dla wzmocnienia państwa, poszerzenia granic i uczynienia z Prus piątej potęgi w Europie. 16:05 MARZYCIELE - SPÓŁDZIELCA WOJCIECHOWSKI Dysk./wywiad/debata, 20 min, Polska, 2019 Reżyseria: Sylwester Szefer Scenariusz: Sylwester Szefer Zdjęcia: Wojciech Kursa Muzyka: Krzysztof Suchodolski Wykonawcy: Piotr Legutko (prowadzący), Paweł Nowakowski Stanisław Wojciechowski (1869 - 1953) był ministrem spraw wewnętrznych w pierwszym rządzie II RP. Kilka dni po zabójstwie Gabriela Narutowicza w grudniu 1922 roku został wybrany przez Zgromadzenie Narodowe na kolejnego Prezydenta RP. Jego kadencja została przerwana zamachem majowym w 1926 roku. Z Piłsudskim, z którym przyjaźnił się od młodości, m.in. redagowali razem socjalistyczną gazetę Robotnik, poróżniła go wizja zarządzania Polską. Po dymisji, Wojciechowski poświęcił się działalności spółdzielczej w Społem, był także profesorem SGGW i WSH. W 1937 roku był współzałożycielem Stronnictwa Pracy. Jego hasłem było: Praca ponad kapitałem. W programie rozmowa o kryzysie przesilenia w tworzącym się państwie, a także o idei rozwoju społeczeństwa obywatelskiego przez ruch spółdzielczy. Zdjęcia plenerowe do odcinka nagrano m. in. w Pałacu Belwederskim w Warszawie (przed pałacem i w Sali Pompejańskiej) oraz na Moście Poniatowskiego. 17:30 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - PROSTEK HISTORIA TAJEMNA Magazyn, 22 min, Polska, 2015 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Prostek historia tajemna Nie milknąc, dniem i nocą przetaczają się przez ich uliczki stalowe potoki samochodów spieszących z niewiadomego w niewiadome. Zamkniętym w nich ludziom ani w głowie zatrzymać się, rozejrzeć, popytać. A szkoda, bo te ogłuszone łoskotem mury mają niejedną ciekawą historię do opowiedzenia. Tu, w Prostkach miejscowi regionaliści odkryli w starej kamienicy dawny areszt z ostatnich lat II wojny, z oryginalnymi napisami zachowanymi na ścianach. Miasteczka pograniczne, na którejkolwiek rubieży by ich nie szukać, mają z reguły mocno zagęszczone dzieje i niezwykle intrygujące dusze. Odwiedzimy także miejscowe Muzeum, rodzaj izby pamięci, zlokalizowane w piwnicy Gminnego Ośrodka Kultury w Prostkach, a powstałego dzięki działaniom miejscowego Stowarzyszenia Historycznego Granica. 18:45 POGRANICZE W OGNIU - ODC. 5/24 Serial historyczno - sensacyjny, 61 min, 24 odc. , Polska 1990 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Juliusz Janczur, Andrzej Konic Muzyka: Andrzej Trzaskowski Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Aktorzy: Cezary Pazura, Olaf Lubaszenko, Jan Monczka, Tomasz Stockinger, Marta Klubowicz - Różycka, Janusz Bukowski, Miłogost Reczek, Jan Jankowski, Joanna Jankowska, Katarzyna Chrzanowska, Włodzimierz Adamski, Marek Lewandowski, Dariusz Jakubowski, Piotr Grabowski, Maciej Kozłowski, Stanisław Jaskułka, Włodzimierz Maciudziński, Maciej Orłoś, Beata Paluch, Ewa Sałacka, Alicja Jachiewicz, Danuta Kowalska, Hanna Wrycza - Polk, Magdalena Michalak, Małgorzata Wachecka, Maria Probosz, Agnieszka Robótka - Michalska i inni Berlin 1923 rok - Franek Relke zostaje koordynatorem przygotowań do uruchomienia w Polsce placówek niemieckiego wywiadu. Wyjeżdża do Gdańska i uruchamia oddział w gmachu miejscowej policji. Szefem mianuje radcę Wettera, który od razu zdobywa wiele materiałów obciążających w oczach polskich władz porucznika Konrada Piątkowskiego. Wykorzystując jego skłonność do hazardu i alkoholu, szantażuje go i zmusza do zostania płatnym niemieckim informatorem. Chełmno 1923 rok - Czarek Adamski ulega namowom majora i angażuje się w pracę polskiego kontrwywiadu. Argumentem, który pomógł Czarkowi w podjęciu decyzji, jest wiadomość o pracy Franka w niemieckim wywiadzie. Pierwszym zadaniem Adamskiego jest rozszyfrowanie anonimowego informatora, którym jest prowokator pracujący przy sprawie Konrada. 20:00 TAMTEGO 1989 ROKU - NOWY UKŁAD Film dokumentalny, 27 min, Polska, 1999 Reżyseria: Jolanta Kessler Chojecka Scenariusz: Gabriel Meretik, Jolanta Kessler Chojecka Zdjęcia: Stanisław Plewa Wykonawcy: Tadeusz Mazowiecki, Jerzy Urban, Czesław Kiszczak, Andrzej Celiński, Zbigniew Bujak, Zbigniew Brzeziński Kiedy w czerwcu 1989 roku w Polsce odbywały się pamiętne wybory, w Pekinie doszło do masakry na placu Niebiańskiego Spokoju, Związek Radziecki wycofywał ostatnie wojska z Afganistanu, a obywatele NRD zaczęli masowo uciekać z kraju. Wynik pierwszych od dziesięcioleci częściowo wolnych wyborów w Polsce był zaskoczeniem dla władzy, nie zapowiadały go bowiem badania nastrojów społecznych. Był też zaskoczeniem dla opozycji. Powstała sytuacja trudna dla obu stron. Wysocy funkcjonariusze PZPR czuli, że może nie udać się realizacja misternego planu opracowanego po obradach Okrągłego Stołu i nie da się utrzymać władzy przez 4 lata, do następnych wyborów. Z kolei opozycja wahała się przed przejęciem władzy, zdając sobie sprawę z wiążącego się z tym ogromnego ryzyka. Trzecia i zarazem ostatnia część filmu przypomina te zdarzenia, a zwłaszcza działania, które umożliwiły wybór prezydenta PRL, doprowadziły do zawiązania koalicji strony solidarnościowej z ZSL i SD i w konsekwencji utworzenia w połowie września rządu Tadeusza Mazowieckiego. Oznaczało to, że Polska jako pierwsza w całym obozie socjalistycznym oswobodziła się z rządów monopartii i zmierzała ku niepodległości. Wkrótce w Sejmie zawisło nowe godło państwa - orzeł w koronie. Tadeusz Mazowiecki złożył wizytę w Watykanie. W listopadzie runął mur berliński. Ruszyła lawina wydarzeń, nazywana dziś Jesienią Narodów. Pod koniec roku Lech Wałęsa wystąpił w Kongresie amerykańskim. Upadał porządek jałtański. O atmosferze tych kilku niezwykłych miesięcy, obawach i determinacji, ogromie pracy i przekraczaniu kolejnych granic uznawanych dotąd za absolutnie nienaruszalne, opowiadają: Jacek Kuroń, Czesław Kiszczak, Lech Wałęsa, Andrzej Celiński, Zbigniew Bujak, Stanisław Ciosek, Andrzej Wielowieyski, Janusz Reykowski, Henryk Wujec, Jarosław Kaczyński, Jacek Amroziak, Tadeusz Mazowiecki, Roman Malinowski, Jerzy Urban, Leszek Moczulski, Piotr Nowina - Konopka, Krzysztof Kozłowski i Andrzej Stelmachowski. 21:00 WOJNA GENERAŁÓW - ODC. 1/6 SINGAPUR (THE BATTLE OF SINGAPORE) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2009 Reżyseria: Simon Mayall Wykonawcy: Jan Wilkans "Wojna generałów" to seria dokumentalna przedstawiająca nowe spojrzenie na wielkie bitwy II wojny światowej. Pokazuje je z punktu widzenia dowódców obydwu stron konfliktu, ich decyzji, dylematów czy porażek. Filmy analizują podjęte przez nich taktyczne ruchy, które miały wprowadzić w błąd przeciwnika i doprowadzić do jego przegranej. W serii omówione zostaną bitwy o: Singapur, El Alamein, Kursk, Stalingrad, Midway i ofensywa w Ardenach. Były one punktami zwrotnymi drugiej wojny światowej. A wśród generałów znaleźli się niektórzy z najbardziej charyzmatycznych przywódców wojskowych wszech czasów: Rommel, Model, Montgomery, Czujkow, Yamashita i Von Manstein. W tym konkursie wojskowej taktyki stawką były losy tysięcy ludzi oraz reputacja dowódców oraz ich szefów - politycznych przywódców. 22:00 PO PRLU - 4 CZERWCA ’89 30 LAT PÓŹNIEJ Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2019 Scenariusz: Grzegorz Sieczkowski Zdjęcia: Witold Karaś, Marcin Krynicki, Michał Jarosiński Wykonawcy: Beata Michniewicz (prowadzący) Temat: 4 czerwca 1989 - 30 lat później. Gość: prof. Ryszard Bugaj ekonomista, PAN. W tym odcinku rozmawiamy o tym, jak przebiegały częściowo demokratyczne wybory do sejmu kontraktowego 4 czerwca 1989 roku. W tych wyborach opozycja mogła ubiegać się o 35 procent miejsc w Sejmie i o 100 procent miejsc w Senacie. Władza miała zagwarantowanych 65 procent w Sejmie. Podczas tych wyborów dochodziło do wielu kontrowersji, takich jak zmiana ordynacji w trakcie drugiej tury. Nasz gość - naukowiec, komentator życia politycznego i aktywny uczestnik wydarzeń analizuje przebieg tamtych historycznych wydarzeń. 22:30 GRACZE Film sensacyjny, 97 min, Polska 1995 Reżyseria: Ryszard Bugajski Scenariusz: Jan Purzycki Zdjęcia: Jerzy Sajko Muzyka: Shane Harvey Aktorzy: Janusz Józefowicz, Rene Coleman, Małgorzata Pieczyńska, Marek Probosz, Antoni Ostruch, Bogusław Pawelec, Marian Opania, Bronisław Wrocławski, Lech Łotocki, Krzysztof Zaleski, Mirosław Zbrojewicz, Daniel Olbrychski, Michał Pawlicki, Piotr Pawłowski, Jarosław Gugała, Wojciech Reszczyński i inni Akcja filmu toczy się w czasie wyborów prezydneckich. Jest rok 1990. Do Warszawy na zlecenie KGB przyjeżdża słynny terrorysta, Azar. Choć do końca nie wie, jakie zadanie ma wykonać, jest przekonany, że chodzi o zabójstwo Lecha Wałęsy. Bohater filmu, Jan Gracz - filmowiec, opozycjonista, człowiek uczciwy i szlachetny, decyduje się prowadzić telewizyjną kampanię Lecha Wałęsy. Jest przekonany, że jego kandydat ma do spełnienia dziejową misję. Niepostrzeżenie Gracz wciągnięty zostaje w polityczne intrygi. Płaci za to wysoką cenę. Przez niego ginie niewinny człowiek, ale śmierć ta krzyżuje plany KGB. "Jest to film, który za pomocą znanych wszystkim faktów chce powiedzieć pewne prawdy uniwersalne. Na ekranie pojawiają się postacie, które widzowie pewnie zidentyfikują z autentycznymi, a które u nas albo się nie nazywają, albo nazywają troszeczkę inaczej niż w rzeczywistości. Natomiast główni bohaterowie kampanii prezydenckiej pojawiają się wyłącznie w materiale archiwalnym" - mówił reżyser Ryszard Bugajski. Scenariusz filmu, który początkowo nosił tytuł "Zabić Lecha", napisał Jan Purzycki, autor scenariusza "Wielkiego Szu" i "Piłkarskiego pokera", zaangażowany w roku 1990 w kampanię Lecha Wałęsy. 00:15 SENSACJE XX WIEKU - STALIN - DROGA DO WŁADZY /2/ Kameralne i studyjne (widowisko), 20 min, Polska, 1993 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii XX wieku. Druga część odcinka poświęconego Józefowi Stalinowi - drodze do władzy i rządom. 00:45 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - GOEBBELS Magazyn, 19 min, Polska, 1996 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Zbigniew Maziarz Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) W cyklu popularyzującym wiedzę o historii II wojny światowej, odcinek poświęcony Josephowi Goebbelsowi oraz roli propagandy w III Rzeszy. Obraz w całości tworzą czarno - białe archiwalne materiały filmowe. 01:10 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - PROSTEK HISTORIA TAJEMNA Magazyn, 22 min, Polska, 2015 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Prostek historia tajemna Nie milknąc, dniem i nocą przetaczają się przez ich uliczki stalowe potoki samochodów spieszących z niewiadomego w niewiadome. Zamkniętym w nich ludziom ani w głowie zatrzymać się, rozejrzeć, popytać. A szkoda, bo te ogłuszone łoskotem mury mają niejedną ciekawą historię do opowiedzenia. Tu, w Prostkach miejscowi regionaliści odkryli w starej kamienicy dawny areszt z ostatnich lat II wojny, z oryginalnymi napisami zachowanymi na ścianach. Miasteczka pograniczne, na którejkolwiek rubieży by ich nie szukać, mają z reguły mocno zagęszczone dzieje i niezwykle intrygujące dusze. Odwiedzimy także miejscowe Muzeum, rodzaj izby pamięci, zlokalizowane w piwnicy Gminnego Ośrodka Kultury w Prostkach, a powstałego dzięki działaniom miejscowego Stowarzyszenia Historycznego Granica.