TVP Historia Czwartek, 06.06.2019 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 06 CZERWCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1885 - Pasteur pierwszy raz zastosował szczepionkę przeciw wściekliźnie; 1944 - lądowanie w Normandii; 1953 - nakazano zakładom radiowym w Warszawie i Dzierżoniowie usunięcie z produkowanych odbiorników zakresów fal nadawania Wolnej Europy; 1990 - koniec cenzury w Polsce; 07:40 POGRANICZE W OGNIU - ODC. 6/24 Serial historyczno - sensacyjny, 59 min, 24 odc. , Polska 1988 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Juliusz Janczur, Andrzej Konic Muzyka: Andrzej Trzaskowski Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Aktorzy: Janusz Bukowski, Cezary Pazura, Olaf Lubaszenko, Miłogost Reczek, Dariusz Siatkowski, Janusz Sadowski, Tadeusz Somogi, Włodzimierz Adamski, Andrzej Szczytko, Jacek Domański Współpracownik polskiego wywiadu w gdańskiej policji niemieckiej, Hubert, ujawnia Czarkowi istnienie przecieku w sztabie WP. Radca Wetter, jego zastępca Voraczek i wysłannik berlińskiej centrali, porucznik Relke, w komórce Abwehry w Gdańsku czekają na tajny dokument ze sztabu WP. Jego cenę ustalono z polskim oficerem na 10 tys. dolarów. Dowodem prawdomówności Huberta jest kopia jednego z dawnych dokumentów sztabu WP, rozesłanych do jednostek. W którejś z nich zaginął? Tropy wiodą do jednostki w Chełmnie. Dowodzi nią por. Sarna, wśród oficerów jest por. Konrad. Czarek i Sarna zastawiają pułapkę. Aresztowany Konrad usiłuje popełnić samobójstwo. Jego nieświadomym wspólnikiem okazuje się porucznik Rubanek. Zdezorientowana niestawieniem się Konrada na spotkanie Abwehra szuka przecieku w komórce gdańskiej. 08:55 HISTORIA POLSKI - CHCIAŁEM, BY WARSZAWA BYŁA WIELKA Film dokumentalny, 38 min, Polska, 1971 Reżyseria: Lucyna Smolińska, Mieczysław Sroka Scenariusz: Lucyna Smolińska, Mieczysław Sroka Sylwetka Stefana Starzyńskiego, prezydenta Warszawy od 1934 roku, a od 1939 cywilnego komisarza przy dowództwie obrony Warszawy. 09:45 PO PRLU - 4 CZERWCA ’89 30 LAT PÓŹNIEJ Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2019 Scenariusz: Grzegorz Sieczkowski Zdjęcia: Witold Karaś, Marcin Krynicki, Michał Jarosiński Wykonawcy: Beata Michniewicz (prowadząca) Temat: 4 czerwca 1989 - 30 lat później. Gość: prof. Ryszard Bugaj ekonomista, PAN. W tym odcinku rozmawiamy o tym, jak przebiegały częściowo demokratyczne wybory do sejmu kontraktowego 4 czerwca 1989 roku. W tych wyborach opozycja mogła ubiegać się o 35 procent miejsc w Sejmie i o 100 procent miejsc w Senacie. Władza miała zagwarantowanych 65 procent w Sejmie. Podczas tych wyborów dochodziło do wielu kontrowersji, takich jak zmiana ordynacji w trakcie drugiej tury. Nasz gość - naukowiec, komentator życia politycznego i aktywny uczestnik wydarzeń analizuje przebieg tamtych historycznych wydarzeń. 10:15 SENSACJE XX WIEKU - STALIN - DROGA DO WŁADZY /4/ Kameralne i studyjne (widowisko), 20 min, Polska, 1994 Reżyseria: Barbara Gajos Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Czwarta część odcinka poświęconego Józefowi Stalinowi - drodze do władzy i rządom. 12:10 CZAS HONORU - POWSTANIE - ODC. 6 "DZIEWCZYNA Z TULIPANAMI" Serial wojenny, 45 min, Polska, 2014 Reżyseria: Jan Hryniak Scenariusz: Jarosław Sokół Aktorzy: Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki, Jakub Wesołowski, Maciej Zakościelny Dziewczyna z tulipanami Drugi tydzień powstania. Po wycofaniu się z Woli, Kompania Specjalna Oset stacjonuje w obozowisku na Starym Mieście. Powstańcy są załamani odwrotem. Czują pustkę po odejściu Mickiewicza. Janek i Bronek dyskutują nad szyfrem na zdjęciach z portfela Inżyniera. Stanisław, ojciec Twardego z batalionu Zośka, znajduje Wandę w wolskim szpitalu. Kobieta leży nieprzytomna pod górą zwłok. Mieszkańcy domu Heleny wciąż są przetrzymywani przez Ronowców. Lena wpada w oko jednemu z żołnierzy. Tymczasem w opuszczonym szpitalu na Woli wycieńczona i wciąż ukrywająca się Celina spotyka szabrownika, dziewczyna liczy na pomoc. Rainer organizuje zarządzanie obozem przejściowym. Bierze do pomocy swojego byłego konfidenta Woźniaka. W gabinecie Rainera Woźniak po raz pierwszy widzi Emilię, narzeczoną Karkowskiego. To jedno z najważniejszych spotkań w jego życiu. Do Hotelu Victoria przybywa łączniczka z Woli. Michał dowiaduje się od niej, że ze szpitala na Woli nikt się nie uratował. Jest przekonany, że Celina nie żyje. 15:25 WOJNA GENERAŁÓW - ODC. 1/6 SINGAPUR (THE BATTLE OF SINGAPORE) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2009 Reżyseria: Simon Mayall Wykonawcy: Jan Wilkans "Wojna generałów" to seria dokumentalna przedstawiająca nowe spojrzenie na wielkie bitwy II wojny światowej. Pokazuje je z punktu widzenia dowódców obydwu stron konfliktu, ich decyzji, dylematów czy porażek. Filmy analizują podjęte przez nich taktyczne ruchy, które miały wprowadzić w błąd przeciwnika i doprowadzić do jego przegranej. W serii omówione zostaną bitwy o: Singapur, El Alamein, Kursk, Stalingrad, Midway i ofensywa w Ardenach. Były one punktami zwrotnymi drugiej wojny światowej. A wśród generałów znaleźli się niektórzy z najbardziej charyzmatycznych przywódców wojskowych wszech czasów: Rommel, Model, Montgomery, Czujkow, Yamashita i Von Manstein. W tym konkursie wojskowej taktyki stawką były losy tysięcy ludzi oraz reputacja dowódców oraz ich szefów - politycznych przywódców. 18:45 POGRANICZE W OGNIU - ODC. 7/24 Serial historyczno-sensacyjny, 57 min, Polska, 1988 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Juliusz Janczur Zdjęcia: Antoni Wojtowicz Aktorzy: Janusz Bukowski, Cezary Pazura, Olaf Lubaszenko, Beata Paluch, Alicja Jachiewicz, Leon Niemczyk, Robert Rozmus, Ewa Sałacka, Andrzej Mrożewski, Jacek Kałucki, Piotr Siejka, Witold Skaruch, Wiesław Wieremiejczyk, Maciej Kozłowski, Jan Monczka Wywiadom zachodniej Europy wiadomo o tajnym liście ministra spraw zagranicznych Niemiec do księcia Hohenzollerna. Czarek - jako Austriak Otto Strauss zdobywa dokument. Wynika z niego, że Niemcy chcą rewizji wschodnich granic, Gdańska i i korytarza, za co na konferencji w Locarno zagwarantują Europie pokój. Sztab polskiego wywiadu lekceważy dokument. Kaleta postanawia publicznym procesem oficerów Konrada i Rubanka dowieść prawdziwych zamiarów wobec Polski. Rozgłos prosesu przyćmiony zostaje wieścią, że do pokojowej Nagrody Nobla kandydują wspólnie ministrowie spraw zagranicznych Niemiec i Francji. Czarek werbuje do wywiadu porucznika Sylwestra Madeja. 21:00 TAJNE AKTA III RZESZY - ODC. 1/6 NARKOTYKI W ARMII HITLERA (ODC. 1/6) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Sam Taplin, Paul Jenkins, Sid Bennett Jak to było możliwe, że żołnierze niemieccy potrafili bez snu i odpoczynku atakować przez trzy dni z rzędu pozycje aliantów? Doping? Dopalacze? A może narkotyki? Tylko dzięki wspomagającej farmakologii był możliwy nadludzki wysiłek fizyczny żołnierzy wermachtu. Narkotyki zażywane przez niemieckich żołnierzy nie tylko ich pobudzały do działania, ale też wyzwalały niespotykaną agresję. Dopiero teraz historycy zaczynają w pełni rozumieć barbarzyństwo II wojny światowej. Rola metamfetaminy, stosowanego powszechnie w armii Hitlera narkotyku, w czasie tamtego globalnego konfliktu, jest niepodważalna. Wpływała na działania pojedynczych żołnierzy oraz ich przywódców, w wyniku decyzji których życie straciły miliony ludzi. 22:00 SPÓR O HISTORIĘ - WŁADCY POLSCY: STANISŁAW AUGUST PONIATOWSKI Dysk./wywiad/debata, 31 min, Polska, 2018 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Maciej Zakrocki (prowadzący) 25 listopada 1764 roku na tronie Rzeczypospolitej zasiadł trzydziestodwuletni stolnik litewski Stanisław August Poniatowski. Koronę zawdzięczał naciskom carycy Katarzyny II, z którą łączyły go nie tylko bliskie związki polityczne, ale i osobiste, sięgające roku 1755. Koronacja odbyła się wbrew tradycji w Warszawie, a nowy król wystąpił w stroju hiszpańskim. Stanisław August zapisał się dziejach jako reformator, ale w oparciu o Rosję. Wywołało to w 1768 roku zbrojną reakcję, czyli trwającą cztery lata konfederację barską. Po jej klęsce Rzeczpospolita stała się jeszcze bardziej zależna od Rosji. Stanisław August był aktywnym uczestnikiem wydarzeń Sejmu Wielkiego i poparł dzieło Konstytucji 3 Maja. Wkrótce jednak dołączył do targowicy. Po trzecim rozbiorze Rzeczpospolitej, 25 listopada 1795 roku, w dniu imienin carycy Katarzyny, w trzydziestą pierwszą rocznicę objęcia tronu, król Stanisław August abdykował. Był już tylko "przymusowym gościem" dawnej protektorki i jej syna. Ostatni król Rzeczypospolitej Obojga Narodów zmarł 12 lutego 1798 roku wskutek ataku apopleksji. 22:45 SZEROKIE TORY - SZEROKIE TORY. CZARNOSKÓRY POLITYK Reportaż, 22 min, Polska, 2010 Autor: Barbara Włodarczyk Scenariusz: Barbara Włodarczyk Barbara Włodarczyk opowiada o pierwszym czarnoskórym polityku w Rosji. Jean Sagbo pochodzi z zachodniej Afryki. Do Rosji przyjechał na studia jeszcze w czasach radzieckich. Ożenił się z koleżanką z roku został. Związek Radziecki był dla niego ideałem, wzorem sprawiedliwości społecznej, bo takiej biedy i nierówności, jaka była wtedy w jego postkolonialnym kraju, tutaj nie widział. Pochodzi z dość zamożnej rodziny. Rodzice mogli zapłacić za jego wykształcenie. Sam przyznaje, że w tamtych czasach miał poglądy komunistyczne. Jean Sagbo jest radnym w miasteczku Nowozawidowo, położnym 100 km od Moskwy. To typowa rosyjska "głubinka", którą od bogatej rosyjskiej stolicy dzieli przepaść. Wybór czarnoskórego radnego w Rosji, gdzie co roku z rąk rasistów ginie co najmniej kilkadziesiąt osób i gdzie bojówki skinheadów urządzają regularne nagonki na imigrantów, stał się sensacją. Według szacunków w Rosji jest około 70 tysięcy członków organizacji rasistowskich, których bojówki tępią obcych o niesłowiańskim wyglądzie. Zaskakuje jednak nie tylko kolor skóry Jeana Sagbo. Nie mniej egzotyczne jest to, że Jean sam sprząta ulice, nie pije alkoholu, zrezygnował z życia w bogatej Moskwie, woli mieszkać na prowincji i jak może, pomaga biednym ludziom. Do lokalnych wyborów zgłosili Jeana Sagbo mieszkańcy Nowozawidowa. Rywali pokonał miażdżąco. I został pierwszym czarnoskórym politykiem w Rosji. Mieszka w małym dwupokojowym mieszkaniu, mimo że jest wicedyrektorem firmy obuwniczej w Moskwie, a jego żona Swietłana ma w okolicy trzy sklepy z butami. Oboje dobrze wiedzą, że w Nowozawidowie dla własnego bezpieczeństwa lepiej się nie wyróżniać. Co miesiąc Jean organizuje czyny społeczne, ale odzew jest niewielki, bo tutaj każdy myśli wyłącznie o sobie. Tylko kobiety doceniają aktywność Jeana, mężczyźni raczej go krytykują: kłuje ich w oczy to, że się tak bardzo stara. Oni wolą pić zamiast pracować. Teściowa Jeana twierdzi, że przekonała zięcia i córkę, by mieszkali w Rosji. Tuż po studiach wyjechali do Afryki, ale czuła się bez nich samotnie. Z powodu bliskiej znajomości z czarnoskórym chłopakiem jej córka Swieta miała problemy w organizacji komsomolskiej. Młodzi nie ukrywali, że chcą się pobrać, mimo to dziewczynie zarzucono niemoralne prowadzenie się. Jean Sagbo stara się pomagać ludziom, którym się nie wiedzie, jak choćby Jurijowi, który przyjechał tu do wojska w czasach Związku Radzieckiego. Po rozpadzie imperium chłopak nie poradził sobie, zaczął brać narkotyki, zgubił dokumenty. Został bez domu, bez pracy, bez przyjaciół. Teraz mieszka w garażu. Wygrał z nałogiem i dla zarobku nauczył się naprawiać komputery. Tylko biurokracji nie dał rady. Dopiero Jean wyciągnął do niego rękę. Chce mu pomóc w załatwieniu paszportu. Dzięki temu Jurij stanie się pełnoprawnym członkiem społeczeństwa. Radny Jean Sagbo pełni dyżury w siedzibie burmistrza. W filmie widzimy, jak kobieta z Mołdawii prosi go o zapomogę finansową. Ma 46 lat i nie potrafi napisać podania, bo jest analfabetką. W dzieciństwie nie chodziła do szkoły, jako najstarsze dziecko musiała pomagać matce. Radny chce znaleźć dla niej pracę sprzątaczki. Na dyżur przychodzi jeszcze jedna kobieta. Wychowawczyni z miejscowego przedszkola. Matka dwójki dzieci i młoda wdowa. Prosi o pieniądze na remont domu. W Nowozawidowie jest 10 radnych. Ale jedynie Jean Sagbo stale jeździ po mieście i pyta ludzi o problemy. Na prowincji są dziesiątki spraw: fatalne drogi, brak kanalizacji i oświetlenia ulic. Rozmówcy Barbary Włodarczyk nie ukrywają, że wiele im się we współczesnej Rosji nie podoba, że utracili zaufanie do władzy, że kraj jest przeżarty korupcją, że w Moskwie nikt nie interesuje się prowincją, a w całym kraju narasta problem rasizmu i nacjonalizmu. W brytyjskim "Guardianie" napisano, że w Rosji każdy statystyczny urzędnik bierze co miesiąc 44 tysiące rubli łapówek, ale pojawił się wyjątek. Tu wymieniono imię i nazwisko właśnie Jeana Sagbo. Czy jest szansa, żeby Jean został deputowanym do Dumy? W tej kwestii rozmówcy są podzieleni. Możliwe jednak, że władza zechce się nim posłużyć jako propagandowym dowodem na brak rasizmu. 00:10 SEKRETY WYKUTE W KAMIENIU - ODC. 5/8 GRECKIE ŚWIĘTE MIASTA (THE GREEK STAKES) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2005 Reżyseria: All Carpenter Seria "Sekrety wykute w kamieniu" prezentuje największe zabytki archeologiczne wokół basenu Morza Śródziemnego i na Bliskim Wschodzie oraz pokazuje historię ich powstania, rozwoju i upadku. Dzięki znanym archeologom i osiągnięciom grafiki komputerowej możemy wreszcie zobaczyć i zwiedzić te zabytki oraz poznać wielkie cywilizacje Mezopotamii, Egiptu pod rządami faraonów, starożytnej Grecji i Imperium Rzymskiego. Seria wskaże też kamienie węgielne w dziejach człowieka, takie jak powstanie mitycznych miast czy wynalezienie alfabetu. 01:10 SENSACJE XX WIEKU - STALIN - DROGA DO WŁADZY /4/ Kameralne i studyjne (widowisko), 20 min, Polska, 1994 Reżyseria: Barbara Gajos Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Czwarta część odcinka poświęconego Józefowi Stalinowi - drodze do władzy i rządom. 01:40 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - WOJNA I GOSPODARKA CZ. 3 Magazyn, 25 min, Polska, 1992 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykl popularyzujący wiedzę o historii II wojny światowej. Trzecia część odcinka poświęconego związkom wojny z gospodarką. Wykorzystano archiwalne materiały filmowe z okresu wojny. 02:15 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - W PUSZCZY PISKIEJ Magazyn, 22 min, Polska, 2015 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Na wyprawę w głąb Puszczy Piskiej zostaliśmy zaproszeni w roli gości, nie musimy się starać o zgody i zezwolenia. Nasi koledzy z Pisza i okolic krążą wokół tego miejsca od dłuższego czasu w poszukiwaniu wraku samolotu z czasów II wojny światowej. Mają już za sobą wykopy sondażowe i sporo wydobytych podzespołów, które zdają się wskazywać, że maszyna, która tutaj po raz ostatni dotknęła ziemi, to Focke - Wulf 190.