TVP Historia Piątek, 07.06.2019 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 07 CZERWCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1914 - otwarto Kanał Panamski; 1942 - bitwa pod Midway; 1948 - dymisja prezydenta Benesza; 1982 - podziemna Solidarność uwolniła Jana Narożniaka; 07:45 POGRANICZE W OGNIU - ODC. 7/24 Serial senscyjno - historyczny, 57 min, Polska, 1988 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Juliusz Janczur Zdjęcia: Antoni Wojtowicz Aktorzy: Janusz Bukowski, Cezary Pazura, Olaf Lubaszenko, Beata Paluch, Alicja Jachiewicz, Leon Niemczyk, Robert Rozmus, Ewa Sałacka, Andrzej Mrożewski, Jacek Kałucki, Piotr Siejka, Witold Skaruch, Wiesław Wieremiejczyk, Maciej Kozłowski, Jan Monczka Wywiadom zachodniej Europy wiadomo o tajnym liście ministra spraw zagranicznych Niemiec do księcia Hohenzollerna. Czarek - jako Austriak Otto Strauss zdobywa dokument. Wynika z niego, że Niemcy chcą rewizji wschodnich granic, Gdańska i i korytarza, za co na konferencji w Locarno zagwarantują Europie pokój. Sztab polskiego wywiadu lekceważy dokument. Kaleta postanawia publicznym procesem oficerów Konrada i Rubanka dowieść prawdziwych zamiarów wobec Polski. Rozgłos prosesu przyćmiony zostaje wieścią, że do pokojowej Nagrody Nobla kandydują wspólnie ministrowie spraw zagranicznych Niemiec i Francji. Czarek werbuje do wywiadu porucznika Sylwestra Madeja. 09:30 HISTORIA POLSKI - DOM ARCHITEKTA HORODECKIEGO Film dokumentalny, 40 min, Polska, 2017 Reżyseria: Wiesław Romanowski Scenariusz: Wiesław Romanowski Film opowiada o Władysławie Horodeckim, polskim architekcie, absolwencie Szkoły Sztuk Pięknych w Sankt Petersburgu, który w 1890 roku przyjechał do Kijowa i po siedmiu latach stał się jednym ze znaczących architektów tego miasta. Na przełomie wieku zaprojektował i zbudował cztery perły architektoniczne, po dziś przedstawiane przez mieszkańców Kijowa jako wizytówki jego historii, kultury i architektury. 10:30 SENSACJE XX WIEKU - ZŁOTO ROMANOWÓW Kameralne i studyjne (widowisko), 24 min, Polska, 1998 Reżyseria: T Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Audycja cykliczna o charakterze sensacyjnym, popularyzująca wiedzę o historii XX wieku. Odcinek poświęcony jednej z najbardziej szokujących i intrygujących świat tragedii, która wydarzyła się w piwnicy kupieckiego domu w Jekaterynburgu. W lipcu 1918 roku bolszewicy zamordowali carską rodzinę: cara Mikołaja II, jego żonę Aleksandrę, dzieci oraz kilka osób służby. Nie wiadomo, gdzie zapodziała się gigantyczna fortuna carskiej rodziny. A zapewne to był powód, dla którego cara, jego żonę i dzieci więziono i zamordowano. Jednakże ślady ujawnione w ostatnich latach pozwalają wskazać kierunek poszukiwań. Przedstawienie tamtych tragicznych wydarzeń jest podstawą do pokazania przełomowego czasu dla historii Rosji - wojny, rewolucji i upadku dynastii. 12:15 CZAS HONORU - POWSTANIE - ODC. 7 "NADAJNIK I MORFINA" Serial wojenny, 45 min, Polska, 2014 Reżyseria: Jan Hryniak Scenariusz: Jarosław Sokół Aktorzy: Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki, Jakub Wesołowski, Maciej Zakościelny Nadajnik i morfina Połowa sierpnia. Na cmentarzu na Starówce są chowane ofiary ostatniego nalotu. Krawiec wydaje rozkaz znalezienia ochotników. Gdy Władek próbuje przekonać do walki cywilów, spotyka się z otwartą wrogością. Z magazynów na Stawkach Batalion Zośka rusza w stronę Starego Miasta. Eliza z wściekłością patrzy na fascynację, jaką budzi w Twardym Helena. Przekonany o śmierci Celiny Michał, jest załamany. Musi jednak walczyć, dostaje zadanie odebrania z Kampinosu zrzutu z odbiornikiem radiowym. Na akcję udaje się razem z Halszką. W ruinach szpitala na Lesznie przebywa Celina. Żyje tylko dzięki pomocy Pabsta. Niemiecki oficer traktuje Celinę z wyjątkową troską... Oddział Bronka dostaje rozkaz wyprawy po zaopatrzenie do magazynu na Stawkach. Żołnierze, wśród których jest Bambo, ruszają na akcję. Do wyprawy dołącza też konfident Karkowski... 13:15 AFRYKA - CZ. 5. SAHARA (AFRICA, EYE TO EYE WITH THE UNKNOWN) Film dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2013 Odc. 5 Afryka. Sahara. Ekipa filmowa podąża z kamerą do Maroka. Wysoko w górach Atlasu magoty drżą z zimna wśród ośnieżonych cedrów. Przodkowie tych małp uciekli tu przed katastrofą, która zniszczyła ich ojczyste ziemie. Dziś, uwięzione w tym odizolowanym zakątku Afryki, nie mogą już powrócić na południe. Nawet w ośnieżonym schronieniu natura nieustannie przypomina, co je tu przygnało. W promieniach afrykańskiego słońca śnieg szybko topnieje. Powstała woda powinna nieść życie na obszary nizinne. Setki potoków spływają na południe. Mają jednak ograniczony zasięg. Zaledwie 300 kilometrów na południe od gór już ich nie ma. W tak wypalonej krainie nie ma warunków do życia. To przed tą apokalipsą uciekały magoty. Nagły, niepowstrzymany atak największej pustyni świata Sahary. Ona przeobraziła Afrykę Północną. Obecnie pustynia zajmuje powierzchnię równą powierzchni Stanów Zjednoczonych, jedną trzecią kontynentu afrykańskiego. To jedno z najgorętszych miejsc na świecie. Burza piaskowa może mieć półtora tysiąca kilometrów szerokości. Nomadowie opowiadają o całych wioskach pochłoniętych przez piasek, znikających karawanach wielbłądów i o ludziach pogrzebanych żywcem w swoich namiotach. Saharyjska apokalipsa wyrugowała stąd wiele zwierząt, ale niektóre gatunki wciąż egzystują na obrzeżach wielkiej pustyni. Na tych obszarach jest wyjątkowo sucho. Bywają lata, kiedy nie spada tu ani kropla deszczu. Słońce wypaliło wszystko z Sahary, a mimo to rozległa pustynia jest źródłem życia, które rozwija się w innym zakątku świata. Zimą wraz z wiatrem wędruje dziennie siedemset tysięcy ton pyłu bogatego w związki mineralne. Dociera do Ameryki Południowej, gdzie użyźnia deszczowe lasy Amazonii. Wyrazisty dowód na to, jak potężny jest afrykański kontynent. W czasie swej długiej historii Afryka wywierała wpływ na całą Ziemię. Była kolebką różnorodnych grup zwierząt lądowych, które rozprzestrzeniły się na świecie, a także pierwotnym domem nas wszystkich. 14:15 DZIEJE ARCHEOLOGII WEDŁUG RICHARDA MILESA - POCZĄTEK. ODC. 1/3 (ARCHAEOLOGY A SECRET HISTORY) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2013 Reżyseria: Nicola Seare Od czasów Rzymian ludzie zawsze chcieli dowiedzieć, jak powstały budowle i jak przetrwały tyle czasu. Trzyodcinkowa seria przybliża dzieje badań archeologicznych. Archeolog Richard Miles przemierza wieki renesansu, oświecenia, aż do dnia dzisiejszego, aby odkryć, jak staraliśmy zrozumieć naszą zamierzchłą przeszłość w ciągu ostatnich 2000 lat historii. 15:20 KONWÓJ: BITWA O ATLANTYK - ODC. 2/4 POLOWANIE (CONVOY) Film dokumentalny, 60 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: Paul Copeland, Christopher Rowley W odpowiedzi na niemiecki atak na Polskę, Wielka Brytania i Francja wypowiedziały 3 września 1939 roku wojnę Niemcom. Europa szybko uległa jednak armii niemieckiej, a Wielka Brytania wkrótce została odcięta. Sytuacja była krytyczna. Podstawowego zaopatrzenia miało wystarczyć jedynie na trzy tygodnie. Neutralne Stany Zjednoczone nie chciały udzielić pomocy. Wielka Brytania musiała liczyć na Kanadę będącą częścią Imperium Brytyjskiego. Spokojne dotąd porty Halifax i Sydney stały się centrum największej operacji zaopatrzeniowej w historii. Kanadę dzieli od Wielkiej Brytanii 4500 km przez ocean. To był doskonały teren działania dla U - botów, a U - boty to najlepsza ofensywna broń w wojnie morskiej i najlepsze okręty torpedowe. Wielka Brytania była przekonana że Królewska Marynarka Wojenna, najpotężniejsza na świecie, z łatwością ochroni statki zaopatrzeniowe. Do Bożego Narodzenia 1939 roku system konwojów zaczął sprawnie funkcjonować. U - boty zatopiły 110 płynących samotnie statków, ale konwoje straciły tylko cztery z sześciu tysięcy jednostek. Wkrótce jednak Niemcy opracowali strategię wilczych stad, która okazała się dla hitlerowców wielkim sukcesem. A los drugiej wojny światowej zależał od wyniku bitwy o Atlantyk. 18:40 POGRANICZE W OGNIU - ODC. 8/24 Serial historyczno - sensacyjny, 55 min, 24 odc. , Polska 1988 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Juliusz Janczur, Andrzej Konic Muzyka: Andrzej Trzaskowski Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Aktorzy: Janusz Bukowski, Cezary Pazura, Olaf Lubaszenko, Beata Paluch, Alicja Jachiewicz, Robert Rozmus, Ewa Sałacka, Andrzej Mrożewski, Jacek Kałucki, Maciej Kozłowski, Włodzimierz Maciudziński, Marek Lewandowski, Tomasz Budyta, Marian Dziędziel, Katarzyna Chrzanowska W Opolu mieszka Graba, dawny oficer sztabu WP, w cywilu kupiec. Wykorzystując jego biedę i ciężką chorobę córki, Abwehra pozwala mu najpierw na drobny przemyt, a później szantażem zmusza do współpracy. Nie wie, że uprzedził ich kontrwywiad polski. Poszukując wtyczki we wrocławskiej Abwehrze, Czarek wcześniej od Graby rozpoznaje zamiary Niemców wobec niego i skłania go do roli podwójnego agenta. Od dawnego kolegi z WP Graba dostaje dokumenty sztabu polskiego i przekazuje łącznikowi z Abwehrą, majorowi Zimmerowi. Mimo że piękna agentka Abwehry, Elsa Gurke (Szarotka), obserwuje każdy krok Graby, udaje mu się potwierdzić zaufanie wrocławskiej komórki niemieckiego wywiadu. W Berlinie major Seebohm jest zadowolony, ale coś w sprawie niepokoi porucznika Relke. 19:45 SZRAJBERKA Z AUSCHWITZ Film dokumentalny, 57 min, Polska, 2017 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Jan Gajewski, Grzegorz Gajewski Muzyka: Krzysztof Ridan Dokument o historii życia Zofii Posmysz, więźniarki Auschwitz i Ravensbruck, pisarki i poetki, autorki m.in. opowiadania "Pasażerka" będącego kanwą scenariusza filmu Andrzeja Munka. Zofia Posmysz (rocznik 1923), pomimo swoich lat, wciąż aktywnie działa na rzecz ofiar obozów zagłady uczestnicząc w warsztatach dla młodzieży niemieckiej i polskiej, gdzie opowiada o horrorze obozowego życia oraz o przebaczeniu i pojednaniu. 22:35 SZEROKIE TORY - SZEROKIE TORY. DAGESTAN ROSYJSKA REPUBLIKA NA KAUKAZIE Reportaż, 24 min, Polska, 2011 Autor: Barbara Włodarczyk Ulicą idzie młoda dziewczyna. Nagle podbiega do niej mężczyzna i siłą wpycha do samochodu. Zdarzenie widzi kilka osób. Nikt nie reaguje. Wszyscy świadkowie wiedzą, że to porwanie dla ożenku. Tradycja uprowadzeń panien młodych, których rodzice nie chcą się zgodzić na ślub, ma w Dagestanie wielowiekową tradycję. Według oficjalnych danych, Dagestańczycy porywają co roku ponad sto kobiet. Nieoficjalnie - kilka razy więcej. Uprowadzona zwykle nie ma wyboru. Musi wyjść za mąż za porywacza, bo po tym żaden inny mężczyzna już jej nie poślubi. Tradycji nie zdołała wyplenić ani władza radziecka, ani islam. Kaukaz rządzi się swoimi prawami. Bohaterem reportażu jest młody Dagestańczyk, który już trzeci raz organizuje małżeństwo przez porwanie. Chłopak wyjątkowo zgodził się, by filmowała to ekipa "Szerokich torów". Było to niesamowite przeżycie... 01:10 SENSACJE XX WIEKU - ZŁOTO ROMANOWÓW Kameralne i studyjne (widowisko), 24 min, Polska, 1998 Reżyseria: T Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Audycja cykliczna o charakterze sensacyjnym, popularyzująca wiedzę o historii XX wieku. Odcinek poświęcony jednej z najbardziej szokujących i intrygujących świat tragedii, która wydarzyła się w piwnicy kupieckiego domu w Jekaterynburgu. W lipcu 1918 roku bolszewicy zamordowali carską rodzinę: cara Mikołaja II, jego żonę Aleksandrę, dzieci oraz kilka osób służby. Nie wiadomo, gdzie zapodziała się gigantyczna fortuna carskiej rodziny. A zapewne to był powód, dla którego cara, jego żonę i dzieci więziono i zamordowano. Jednakże ślady ujawnione w ostatnich latach pozwalają wskazać kierunek poszukiwań. Przedstawienie tamtych tragicznych wydarzeń jest podstawą do pokazania przełomowego czasu dla historii Rosji - wojny, rewolucji i upadku dynastii. 01:45 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - WOJNA I GOSPODARKA CZ. 4 Magazyn, 25 min, Polska, 1992 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Czwarta część odcinka poświęconego związkom wojny z gospodarką. Wykorzystano czarno - białe archiwalne materiały filmowe z okresu wojny. 02:15 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - KRYPTONIM DREWNIANY KOŃ Magazyn, 22 min, Polska, 2015 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Rozwój kompleksu obozów jenieckich w Żaganiu dokładnie odzwierciedla rozwój militarnych zdarzeń II wojny światowej. W 1939 r. jako pierwsi do Stalagu VIII C trafili polscy żołnierze z kampanii wrześniowej. Potem przebywali tu Francuzi, Brytyjczycy, Belgowie, Amerykanie. Spośród sześciu żagańskich obozów świat szczególnie zapamiętał Stalag Luft 3, w którym pod wyjątkowo czujnym nadzorem zgrupowano 10 000 lotników alianckich. Było to teatrum słynnej the Great Escape - największej zbiorowej ucieczki w historii obozów jenieckich. Dziś wraz z kolegami poszukiwaczami, przy użyciu georadarów chcielibyśmy odnaleźć chronologicznie pierwszy powstały na terenie obozu podziemny tunel ucieczkowy - the wooden horse, czyli drewniany koń, wykopany w 1943 r. , jeszcze przed słynną wielka ucieczką.