TVP Historia Sobota, 08.06.2019 06:15 BYŁ TAKI DZIEŃ - 08 CZERWCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1533 - konsekracja Kaplicy Zygmuntowskiej na Wawelu; 1949 - wydano "Rok 1984" George'a Orwella; 1956 - samobójstwo poety Jana Lechonia; 07:00 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - WYSPY KANARYJSKIE - ATLANTYCKI TYGIEL (FLAVORS) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Wulkaniczne Wyspy Kanaryjskie zachowały swój dziki i majestatyczny wygląd, pomimo napływu turystów. Ten należący do Hiszpanii, atlantycki archipelag w pobliżu wybrzeży Afryki Północnej, leży na szlaku przetartym przez Krzysztofa Kolumba. Każda z wysp zachowała własny charakter, własny krajobraz i własne tradycje. Największą i najsłynniejszą wyspą archipelagu jest Teneryfa. Podpływając do niej od strony północnej, możemy wyobrazić sobie zasięg kataklizmu, który wstrząsnął wyspą zaledwie 300 lat temu. Garachico było najważniejszym portem na Teneryfie. W 1706 roku miasto zalała lawa po potężnym wybuchu wulkanu. Dziś zastygła lawa tworzy naturalne baseny przy brzegach. Niecki napełniają się wodą w czasie przypływów. 08:20 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 41 FROMBORK Magazyn, 21 min, Polska, 2017 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Madgalena Felis Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Wykonawcy: Tomasz Bednarek (prowadzący) Tomasz Bednarek odwiedza Frombork - klejnot Warmii, jedno z najpiękniejszych miast północnej Polski i obowiązkowy przystanek dla każdego, kto wybiera się nad Zalew Wiślany. To miasto jednego z najwybitniejszych uczonych nowożytnej Europy - Mikołaja Kopernika, który we Fromborku spędził 33 lata życia. To właśnie tu polski astronom "wstrzymał słońce, ruszył ziemię" i na zawsze zmienił wiedzę o wszechświecie. Gwiazdy mówią tu wyjątkowo mocnym głosem, ale i na ziemi nie brakuje miejsc, które zapierają dech w piersiach. Tutejsze Wzgórze Katedralne należy do zabytków najwyższej klasy. Wielokrotnie niszczone i przebudowywane zachowało swój średniowieczny charakter i gotycką dostojność. Bazylika katedralna to najstarsza budowla na fromborskim wzgórzu, ale też jedna z największych i najpiękniejszych budowli sakralnych w północno - wschodniej Europie. Frombork to miejsce niezwykłe - nauka i wielkie odkrycia wrosły tu w rytm codzienności, która z kolei toczy się pośród zdumiewającej architektury późnego gotyku i baroku. A to wszystko nad Zalewem Wiślanym. 08:50 ZMIENNICY - ODC. 1/15 - CENY UMOWNE Serial komediowy, obyczajowy, 55 min, Polska 1986 Reżyseria: Stanisław Bareja Scenariusz: Stanisław Bareja, Jacek Janczarski Zdjęcia: Wojciech Jastrzębowski Muzyka: Przemysław Gintrowski Aktorzy: Ewa Błaszczyk, Mieczysław Hryniewicz, Bronisław Pawlik, Paweł Nowisz, Piotr Pręgowski, Kazimierz Kaczor, Wojciech Pokora, Maria Klejdysz, Krzysztof Zaleski, Zofia Merle, Jan Mayzel, Andrzej Grąziewicz, Marian Opania, Anna Sobik i inni Komediowy serial obyczajowy pełen zabawnych obserwacji życiowych. Młoda dziewczyna w przebraniu mężczyzny zatrudnia się jako kierowca w Miejskim Przedsiębiorstwie Taksówkowym. Tylko w ten sposób może otrzymać posadę. Wraz ze swoim zmiennikiem jeździ taksówką po Warszawie. Świat zza szyb "taryfy" wygląda czasem śmiesznie, czasem groteskowo, a niekiedy tragikomicznie. Jacek i pan Stanisław jeżdżą na zmianę starą, zdezelowaną taksówką. Kierownictwo MPT obiecuje im jednak wkrótce wymianę wysłużonego wozu na nowy. Z kolei studiujący w stolicy Taj o dźwięcznym imieniu Krashan Bhamaradżanga ma kłopoty z wierzycielami. Na lotnisku spotyka się z niejakim prezesem Kuskiem, ten daje mu adres, pod którym być może pomogą mu rozwiązać jego problemy. Trzeci bohater jest strażakiem. Nazywa się Szymon Kuśmider i nie gardzi "lewym" zarobkiem. Jego specjalnością jest handel paliwem. Od kolejarzy kupuje setki litrów benzyny, które strażackim wozem dostarcza na stacje benzynowe i tam sprzedaje, rzecz jasna z zyskiem. 09:55 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - MORSKIE GRILLOWANIE Magazyn, 24 min, Polska, 2018 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Józef Szymura, Jarosław Frankowski, Sławomir Orman Wykonawcy: Karol Okrasa (prowadzący) W kolejnym odcinku Karol Okrasa postara się odpowiedzieć na liczne prośby widzów i fanów programu, którzy zwrócili się do niego z następującym pytaniem. Jak wiadomo wielu z nas uwielbia potrawy z grilla, ale również wielu wolny czas spędza najchętniej na łódce, żeglując czy to po pięknych jeziorach mazurskich, czy na bardziej wymagających wodach naszego Bałtyku. Ale jak pogodzić grillowanie z żeglowaniem, wiedząc, że pożar na łodzi jest bardzo niebezpieczny. Na szczęście pojawiły się już grille zapewniające pełne bezpieczeństwo użytkowania na jednostkach pływających. I dziś wszyscy amatorzy karkówki, kiełbasy, rybki czy warzyw z grillowego rusztu mogą spokojnie raczyć się ulubionymi przysmakami na swej żaglówce czy motorówce. Podczas morskiego grillowania Karol przygotuje trzy dania: 1/ pstrąg łososiowy w pomidorowej marynacie z brzoskwiniową salsą; 2/ ryba grillowana w plastrach boczku z sałatką z grillowanego kalafiora; 3/ dorsz z grilla z aromatyczną kapustą na dwa sposoby. 12:40 BLIŻEJ NIEDŹWIEDZI - CZ. 2 (GREAT BEAR STAKEOUT) Film dokumentalny, 47 min, Wielka Brytania, 2013 Reżyseria: Jeff Wilson, David Marks Druga część opowieści o niedźwiedziach grizzly, które gromadzą się każdego roku w Ameryce Północnej, aby walczyć o partnerki, dominację i pożywienie. Będziemy śledzić życie kilku bohaterów w ich naturalnym środowisku. Dzięki zdjęciom z ukrytych kamer i nowoczesnemu sprzętowi zbliżymy się do tych niebezpiecznych zwierząt na odległość kilku centymetrów. Grizzly zamieszkują głównie Amerykę Północną. Długość ich ciała dochodzi do ponad 3 m, a masa do 700 kg. Na szczęście ten niedźwiedź jest wszystkożerny, odżywia się głównie pokarmem roślinnym, padliną, drobnymi zwierzętami, poluje także na większe ssaki. Zazwyczaj ponad 100 tysięcy niedźwiedzi grizzly przemierzało zachodnią część Ameryki Północnej, od ubogich terenów Arktyki aż po góry i wyżyny centralnego Meksyku. Obecnie północnoamerykańskie niedźwiedzie grizzly spotkać można jedynie w Kolumbii Brytyjskiej oraz w rejonie Parku Narodowego Yellowstone i na Alasce. 13:40 SZEROKIE TORY - SZEROKIE TORY. SOCZI Reportaż, 21 min, Polska, 2010 Autor: Barbara Włodarczyk Reportaż o najsłynniejszym rosyjskim kurorcie Soczi, gdzie w 2014 roku odbyły się zimowe igrzyska olimpijskie. Po raz pierwszy w historii - w subtropiku! Aby zadziwić świat, Rosjanie nie liczyli się z kosztami. Pompowali w Soczi rekordowe sumy! Olimpiada była oczkiem w głowie Władimira Putina. To on obiecał, że miasto bez kanalizacji, bez gazu i bez stadionów zmieni się w sportowe centrum i kurort, jakiego świat nie widział! Soczi ogłoszono symbolem nowej Rosji. Bohaterem reportażu jest 62 - letni Aleksiej, właściciel pensjonatu, położonego obok budowy wioski olimpijskiej. Dzień spędzony z Aleksiejem pokazuje, jak wygląda codzienne życie w najbardziej pokazowym kurorcie Rosji, co o olimpiadzie sądzą jego mieszkańcy i czy wierzą, że powstanie tam raj na ziemi? 14:10 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.I - ODC. 5 W STAROPOLSKIEJ ZAGRODZIE Film dokumentalny, 27 min, Polska, 2015 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Gdzie dawniej przechowywano żywność, gdy jeszcze nie było lodówek? Dlaczego stawiano tajemniczą i wysoką konstrukcję na czterech palach obok domu? Jaka potrawa jest naprawdę rdzennie polska? Na te pytania odpowiada Radosław Kotarski, który tym razem odkrywa tajemnice dawnego gospodarstwa wiejskiego. Wciela się w rolę rolnika, sprawdza jak wyrabiano sery i próbuje ustalić, jakie zwierzęta hodowano w staropolskiej zagrodzie. 15:45 SPÓR O HISTORIĘ - POLSKA PO POTOPIE SZWEDZKIM Dysk./wywiad/debata, 30 min, Polska, 2019 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Tomasz Muller (prowadzący) W 1655 roku, w granice uwikłanej już w wojnę z Rosją i Kozakami Bohdana Chmielnickiego Rzeczypospolitej, wkroczyli Szwedzi. Wojska Karola X Gustawa szybko zajmowały Rzeczpospolitą. Rozpoczęła się bezprzykładna grabież i bezprawie. Łupem "wojsk Karolusa" padało wszystko, co znalazło się na ich drodze. Kościoły i pałace okradano ze zgromadzonych w nich dzieł sztuki i kosztowności. Nie gardzono przedmiotami codziennego użytku i odzieżą. Zdobyczne dobra transportowano do Szwecji. Warszawa była złupiona trzykrotnie. Katedrę na Wawelu plądrowano osiem razy. Upadały miasta, a wiele z nich już nigdy nie odzyskało swojej świetności. Śmierć dziesiątkowała mieszkańców. Wojna zakończyła się w 1660 roku podpisaniem niekorzystnego dla Polski pokoju w Oliwie. Rzeczpospolita zrzekła się większej części Inflant, uznała suwerenność Prus i zobowiązała się do zapewnienia wolności religijnej protestantom na terenie Prus Królewskich, co w przyszłości wykorzysta Brandenburgia do mieszania się w wewnętrzne sprawy Rzeczypospolitej. Jakie jeszcze konsekwencje polityczne, społeczne, ekonomiczne i kulturalne miał dla Rzeczypospolitej najazd Szwedów? Czy to w "potopie szwedzkim" należy upatrywać początku upadku Rzeczypospolitej? 17:25 MARZYCIELE - ŚWIĘTA WOJNA Dysk./wywiad/debata, 20 min, Polska, 2019 Reżyseria: Sylwester Szefer Scenariusz: Sylwester Szefer Zdjęcia: Wojciech Kursa Muzyka: Krzysztof Suchodolski Wykonawcy: Piotr Legutko (prowadzący), Paweł Nowakowski No to chodźmy panowie na tę świętą wojnę. Tak miał powiedzieć na początku lat 20. ubiegłego wieku jeden z zawodników Cracovii przed meczem z Wisłą Kraków. Pierwsze derby krakowskie odbyły się w 1908 roku. Ponieważ drużyny nie miały jeszcze swoich stadionów, mecz rozegrano na Błoniach. Zakończył się on remisem 1 - 1. Czołowymi zawodnikami tych dwóch klubów w okresie międzywojennym byli Józef Kałuża i Henryk Reyman. Sprawdzili się nie tylko na boisku. 17:50 DROGI WOLNOŚCI - ODC. 9 - ŚLEPY LOS Serial historyczno-obyczajowy, 51 min, Polska, 2018 Reżyseria: Maciej Migas Scenariusz: Hanna Probulska - Dzisiów, Stanisław Krzemiński, Maciej Migas, Joanna Wojdowicz Aktorzy: Paulina Gałązka, Katarzyna Zawadzka, Julia Rosnowska, Adam Cywka, Izabela Kuna Listopad 1923 rok. W Krakowie panuje nerwowa atmosfera: strajkują kolejarze i pocztowcy. Na jednym z wieców komunistek policja zgarnia Kocię. Marynia szuka sposobu, by wyciągnąć ją z aresztu. Wybucha kolejny konflikt: Karol Doster ogłasza, że dystrybucją tygodnika od tej pory zajmie się IKC, Alina z Marynią nie chcą się na to zgodzić. Sytuacja strajkowa zaognia się i na ulicy wybuchają zamieszki. Szymon wraz z innymi żołnierzami musi wspierać policję. Odmawia wydania rozkazu do strzelania, za co grozi nawet sąd wojskowy. W tym samym miejscu i czasie na ulicy Krakowa rozgrywa się rodzinny dramat Biernackich. Dla Jerzyka Raczka staje się oczywiste, że nie może dłużej pozostać w wojsku. Zrzuca mundur i stawia wszystko na jedną kartę. Chce zacząć od nowa, tak jak dawna miłość Szymona - Basia Maziarek - która właśnie przeprowadziła się do Krakowa. 18:55 POWRÓT SKRZYPIEC (RETURN OF THE VIOLIN) Film dokumentalny, 64 min, Izrael, 2012 Reżyseria: Haim Hecht Scenariusz: Haim Hecht Film dokumentalny Haima Hechta opowiadający o zorganizowanym przez Zygmunta Rolata powrocie do Częstochowy, rodzinnego miasta Bronisława Hubermana, słynnych skrzypiec Stradivariusa, na których niegdyś grał muzyk. Na scenie Filharmonii Częstochowskiej, stojącej na fundamentach spalonej przez Niemców synagogi, zagrał Joshua Bell, obecny właściciel skrzypiec. Bronisław Huberman był założycielem Filharmonii Izraelskiej, która stała się schronieniem przed zagładą, dla wielu muzyków. 20:15 TAJNE AKTA III RZESZY - ODC. 1/6 NARKOTYKI W ARMII HITLERA (ODC. 1/6) Film dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Sam Taplin, Paul Jenkins, Sid Bennett Jak to było możliwe, że żołnierze niemieccy potrafili bez snu i odpoczynku atakować przez trzy dni z rzędu pozycje aliantów? Doping? Dopalacze? A może narkotyki? Tylko dzięki wspomagającej farmakologii był możliwy nadludzki wysiłek fizyczny żołnierzy wermachtu. Narkotyki zażywane przez niemieckich żołnierzy nie tylko ich pobudzały do działania, ale też wyzwalały niespotykaną agresję. Dopiero teraz historycy zaczynają w pełni rozumieć barbarzyństwo II wojny światowej. Rola metamfetaminy, stosowanego powszechnie w armii Hitlera narkotyku, w czasie tamtego globalnego konfliktu, jest niepodważalna. Wpływała na działania pojedynczych żołnierzy oraz ich przywódców, w wyniku decyzji których życie straciły miliony ludzi. 23:20 RZECZPOSPOLITA REAKTYWACJA Film dokumentalny, 59 min, Polska, 2018 Reżyseria: Anna Ferens Scenariusz: Anna Ferens "Rzeczpospolita. Reaktywacja" porusza tematykę odbudowy Polski po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. Film w ciekawy sposób przedstawia największe osiągnięcia polityków, ekonomistów, wynalazców, naukowców, których myśli i dokonania przyczyniły się do rozkwitu Polski w okresie dwudziestolecia międzywojennego. 00:30 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - ELŻBIETA II (QUEEN ELISABETH II) Film dokumentalny, 104 min, Francja, 2013 Reżyseria: Laure Delalex Wykonawcy: Marek Ciuniel Film z cyklu "Historia w postaciach zapisana" tym razem przedstawia historię najsłynniejszej kobiety na świecie, brytyjskiej królowej Elżbiety II. Elżbieta podczas swoich rządów poznała Johna Kennedy’ego, Charles ' a de Gaulle 'a, Ronalda Reagana, Mahatmę Gandhiego, Marilyn Monroe, Beatlesów i Lady Gagę. Sama jest ikoną rozpoznawaną na całym świecie, ale czy ktoś naprawdę ją zna? Wiadomo, że lubi żartować, jest odważna i wytrwała w dążeniu do celu, rzadko pokazuje swoje uczucia, ale zawsze jest pełna godności. Dzięki filmowi widzowie mogą poznać prywatne życie królowej, towarzysząc jej w apartamentach w Windsorze, w pałacu Buckingham czy na jachcie Britannia. A poznać ją warto, bo przypuszczalnie już nikt nigdy nie wstąpi na tron w wieku 25 lat i pozostanie na nim ponad 60. 02:30 RIFIFI PO SZEŚĆDZIESIĄTCE Komedia, 80 min, Polska 1989 Reżyseria: Paweł Trzaska Scenariusz: Maciej Krasicki Zdjęcia: Zdzisław Najda Muzyka: Janusz Stokłosa Aktorzy: Mieczysław Czechowicz, Wiesław Michnikowski, Wiesław Gołas, Marian Kociniak, Witold Pyrkosz, Katarzyna Figura, Hanna Stankówna, Krystyna Borowicz, Mieczysław Hryniewicz, Jacek Strzemżalski, Jolanta Fajkowska, Zofia Merle, Wiesława Mazurkiewicz, Andrzej Szenajch, Artur Barciś, Bogdan Bear i inni "Rififi po sześćdziesiątce" to, wbrew tytułowi, komedia nie tylko dla starszych panów. Wartka akcja, plejada aktorskich gwiazd, świetna muzyka Janusza Stokłosy i dowcipna, wpadająca w ucho piosenka Wojciecha Młynarskiego stanowią wystarczający magnes także dla młodszej widowni. Bohaterami filmu są dziarscy panowie po sześćdziesiątce, niegdyś szkolni koledzy, a przy okazji istne utrapienie dla nauczycieli. Do nauki nie zawsze się garnęli, lecz gdy trzeba było sprytnie zagrać na nosie ciału pedagogicznemu - nie było lepszych. Po szkole każdy poszedł w swoją stronę. Kilku osiadło na prowincji, w miejscowości o wdzięcznej nazwie Nowe Jorki. Trochę niespodziewanie dla siebie z biegiem lat zasmakowali w statecznej, wręcz mieszczańskiej egzystencji. Do czasu. Przyszedł bowiem moment, że wspomnienia z burzliwych "szczenięcych lat" wróciły z wielką siłą. Znów pojawiła się sztubacka chęć brojenia i pokazania wszystkim, że jeszcze do reszty nie "zdziadzieli". A wszystko za sprawą jednego z dawnych kumpli, w przeciwieństwie do reszty nałogowego pokerzysty, który wpadł w tarapaty finansowe. Jak wiadomo, prawdziwego przyjaciela poznaje się w biedzie. Niefortunny gracz zbiera więc szkolnych kolegów i proponuje im ni mniej, ni więcej tylko... napad na bank. Sprawa tylko z pozoru wygląda beznadziejnie. Tak bowiem się składa, że ktoś z dawnej ferajny przepracował w tym banku 40 lat jako kasjer, ktoś inny zaś jest ordynatorem szpitala, którego budynek sąsiaduje z bankiem. A poza wszystkim któż by podejrzewał starszych, siwiejących, łysiejących panów o zamiar prucia kasy? Koniec końców dziarskim sześćdziesięciolatkom udaje się przedostać do skarbca i stają się bogaci. Niestety, nie na długo.