TVP Historia Niedziela, 09.06.2019 06:15 BYŁ TAKI DZIEŃ - 09 CZERWCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 68 n. e. - Śmierć Nerona; 1793 - sejm w Grodnie ratyfikował II rozbiór Polski; 1967 - wernisaż Nikifora w "Zachęcie"; 1999 - opublikowano pierwsze reprodukcje malowideł prehistorycznych z groty Chauve; 07:10 RYSZARD III: POGRZEB KRÓLA (RICHARD III: THE BURIAL OF THE KING) Film dokumentalny, 45 min, Wielka Brytania, 2013 Wykonawcy: Andrzej Chajewski We wrześniu 2012 roku świat obiegła wiadomość o znalezieniu pod jednym z parkingów w Leicester w Wielkiej Brytanii szkieletu. Naukowcy z Uniwersytetu w Leicester po wykonaniu szeregu badań ogłosili, że to szczątki jednego z najbardziej znanych brytyjskich monarchów - Ryszarda III. Podczas prac wykopaliskowych nakręcono film prezentujący: kolejne etapy badań, opinie archeologów i naukowców oraz moment otwarcia po raz pierwszy od XV wieku grobowca króla, który jako jeden z nielicznych monarchów Anglii zginął na polu bitwy. 09:15 ZMIENNICY - ODC. 2/15 - OSTATNI KURS Serial komediowy, 58 min, Polska 1986 Reżyseria: Stanisław Bareja Scenariusz: Stanisław Bareja, Jacek Janczarski Zdjęcia: Wojciech Jastrzębowski Muzyka: Przemysław Gintrowski Aktorzy: Ewa Błaszczyk, Mieczysław Hryniewicz, Bronisław Pawlik, Paweł Nowisz, Piotr Pręgowski, Kazimierz Kaczor, Wojciech Pokora, Maria Klejdysz, Krzysztof Zaleski, Zofia Merle, Jan Mayzel, Andrzej Grąziewicz, Marian Opania, Anna Sobik i inni Pan Stanisław wraca z ostatniego kursu swoją starą taksówką, wchodzi pod samochód i bierze się do naprawy. Na nieszczęście, na auto spada posąg myszy, który urwał się spod lecącego helikoptera. Dyrektor Michalik z ważnego ministerstwa również ma pechowy dzień. Gdy wychodzi z domu na spotkanie z kochanką, wpada do wykopu kanalizacyjnego. Zarówno taksówkarz, jak i dygnitarz trafiają do tego samego szpitala. Żona Michalika, córka partyjnego działacza, załatwia mężowi wspaniałą opiekę. Jednak wskutek zamiany dokumentów lekarze i pielęgniarki biorą za Michalika pana Stanisława. 10:20 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - W NEOLITYCZNYM GARNKU Magazyn, 24 min, Polska, 2018 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Józef Szymura, Jarosław Frankowski, Sławomir Orman Wykonawcy: Karol Okrasa (prowadzący) W tym odcinku Karol Okrasa uda się do Krzemionek Opatowskich, do rezerwatu archeologicznego, chroniący zespół neolitycznych kopalni krzemienia pasiastego. Mało kto w Polsce wie, że mamy u siebie obiekt starszy niż piramida Cheopsa w Egipcie. Ponad 5 tysięcy lat temu powstały niedaleko dzisiejszego Ostrowca Świętokrzyskiego kopalnie krzemienia, który zadziwiają kunsztem i technikami do dziś stosowanymi we współczesnym górnictwie. Narzędzia z krzemienia wykonane tamże eksportowane były na setki kilometrów od Krzemionek. Nie wiemy kim byli ci genialni inżynierowie, ale możemy spróbować odtworzyć, co jedli. Odtwarzając dawne smaki Karol sięga po krzemienne narzędzia, aby pokazać widzom, jak przodkowie dzisiejszych kucharzy tysiące lat temu obrabiali mięsiwo. W niezwykłej scenerii pokazanej neolitycznej wioski Karol przygotuje trzy potrawy: 1/ pieczony na rożnie nad ogniem udziec jagnięcy, wcześniej zamarynowany w ziołach i czerwonym winie; 2/ szaszłyki z wątróbki cielęcej pieczone w archaiczny sposób na rozgrzanym kamieniu z pikantnym sosem; kasza gryczana z podrobami drobiowymi i krwią kaczki, suszonymi owocami, czyli coś w rodzaju kaszanki na gorąco. 10:55 AFRYKA - CZ. 5. SAHARA (AFRICA, EYE TO EYE WITH THE UNKNOWN) Film dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2013 Odc. 5 Afryka. Sahara. Ekipa filmowa podąża z kamerą do Maroka. Wysoko w górach Atlasu magoty drżą z zimna wśród ośnieżonych cedrów. Przodkowie tych małp uciekli tu przed katastrofą, która zniszczyła ich ojczyste ziemie. Dziś, uwięzione w tym odizolowanym zakątku Afryki, nie mogą już powrócić na południe. Nawet w ośnieżonym schronieniu natura nieustannie przypomina, co je tu przygnało. W promieniach afrykańskiego słońca śnieg szybko topnieje. Powstała woda powinna nieść życie na obszary nizinne. Setki potoków spływają na południe. Mają jednak ograniczony zasięg. Zaledwie 300 kilometrów na południe od gór już ich nie ma. W tak wypalonej krainie nie ma warunków do życia. To przed tą apokalipsą uciekały magoty. Nagły, niepowstrzymany atak największej pustyni świata Sahary. Ona przeobraziła Afrykę Północną. Obecnie pustynia zajmuje powierzchnię równą powierzchni Stanów Zjednoczonych, jedną trzecią kontynentu afrykańskiego. To jedno z najgorętszych miejsc na świecie. Burza piaskowa może mieć półtora tysiąca kilometrów szerokości. Nomadowie opowiadają o całych wioskach pochłoniętych przez piasek, znikających karawanach wielbłądów i o ludziach pogrzebanych żywcem w swoich namiotach. Saharyjska apokalipsa wyrugowała stąd wiele zwierząt, ale niektóre gatunki wciąż egzystują na obrzeżach wielkiej pustyni. Na tych obszarach jest wyjątkowo sucho. Bywają lata, kiedy nie spada tu ani kropla deszczu. Słońce wypaliło wszystko z Sahary, a mimo to rozległa pustynia jest źródłem życia, które rozwija się w innym zakątku świata. Zimą wraz z wiatrem wędruje dziennie siedemset tysięcy ton pyłu bogatego w związki mineralne. Dociera do Ameryki Południowej, gdzie użyźnia deszczowe lasy Amazonii. Wyrazisty dowód na to, jak potężny jest afrykański kontynent. W czasie swej długiej historii Afryka wywierała wpływ na całą Ziemię. Była kolebką różnorodnych grup zwierząt lądowych, które rozprzestrzeniły się na świecie, a także pierwotnym domem nas wszystkich. 11:55 DZIEJE ARCHEOLOGII WEDŁUG RICHARDA MILESA - POCZĄTEK. ODC. 1/3 (ARCHAEOLOGY A SECRET HISTORY) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2013 Reżyseria: Nicola Seare Od czasów Rzymian ludzie zawsze chcieli dowiedzieć, jak powstały budowle i jak przetrwały tyle czasu. Trzyodcinkowa seria przybliża dzieje badań archeologicznych. Archeolog Richard Miles przemierza wieki renesansu, oświecenia, aż do dnia dzisiejszego, aby odkryć, jak staraliśmy zrozumieć naszą zamierzchłą przeszłość w ciągu ostatnich 2000 lat historii. 13:00 ŚWIAT Z LOTU PTAKA - ODC. 4. AMERYKA POŁUDNIOWA (EARTHFLIGHT) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2012 Marzymy, by jak ptak wznieść się na skrzydłach ku niebu. Ziemia widziana z góry jest bardziej niezwykła, niż nam się wydaje. Dziś możemy przyjrzeć się jej inaczej, z ptasiej perspektywy. Przed nami wędrówka po całym świecie, pełna niezwykłych wydarzeń, wielkich wyzwań i zasłużonych nagród. Odbędziemy ją razem z ptakami. W czwartej serialu części przelecimy nad Ameryką Południową. Ziemia Ognista w Patagonii to najbardziej wysunięty na południe skrawek Ameryki Południowej. Królestwo kondora olbrzymiego. Tutejszy krajobraz, w którym dominują lodowce i zamarznięte jeziora, w niczym nie przypomina bujnych lasów deszczowych z głębi kontynentu. Głębokie wąwozy i szczeliny lodowe czasami stają się śmiertelną pułapką dla nieostrożnych zwierząt. Król padlinożerców ma wtedy zapewniony posiłek. W tym nieustannie zmieniającym się świecie od lodowców odrywają się ogromne bryły lodu wielkości naszych bloków mieszkalnych. Dziś nie ma tu pożywienia. Ale dla kondorów stusześćdziesięciokilometrowa wyprawa w poszukiwaniu padliny to nic trudnego. Kondor szybuje na rozpostartych skrzydłach, większych niż u innych ptaków. Ma doskonały wzrok i wie, gdzie patrzeć. Tysiąc kilometrów dalej na wschód, na wybrzeżu Patagonii, petrelec olbrzymi również szuka pożywienia. Ten padlinożerca najchętniej przeczesuje teren kolonii uchatek patagońskich. Wodospad Iguazu, jeden z największych na świecie, to ulubione miejsce urubu. Urubu uwielbiają pełne zawirowań wiatry, wywoływane przez kaskady wody. Wiele tych ptaków zamieszkuje obszary wokół wodospadu. Ptaki z całego kontynentu gromadzą się nad Kanałem Panamskim, łączącym Pacyfik z Atlantykiem. W filmie zobaczymy, jak największe nagromadzenie ptaków na świecie przelatuje nad miastem Panama w Ameryce Środkowej. W następnym odcinku dokumentalnego serialu BBC odwiedzimy Azję i Australię, by spojrzeć z lotu ptaka na te dwa tak odmienne kontynenty. 16:00 WOJOWNICY CZASU - CZARNA BRYGADA WKRACZA, CZYLI WYSOKA 1939 Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Krzysztof Krzyżanowski, Grzegorz Gajewski Muzyka: Krzysztof Ridan Niemiecka nawała, jaka spadła na Polskę 1 września 1939 roku, przetoczyła się przez jej granice także od południa. Właśnie tam, na beskidzkich przełęczach, drogę niemieckim dywizjom zastąpiła 10. Brygada Kawalerii pułkownika Stanisława Maczka... 10. Brygada została zmobilizowana w ramach tzw. mobilizacji alarmowej jeszcze w drugiej dekadzie sierpnia i została rozlokowana w okolicach Krakowa, jako odwód dowódcy Armii Kraków, gen. brygady Antoniego Szyllinga. Błyskawiczny rozwój wypadków spowodował jednak, że już w piątej godzinie wojny zapadła decyzja o wprowadzeniu jej do walki. W godzinach wieczornych oddziały brygady dotarły w rejon Skomielnej i Jordanowa, gdzie należało zatrzymać nieprzyjaciela. 17:35 DROGI WOLNOŚCI - ODC. 10 - DUCHY PRZESZŁOŚCI Serial historyczno - obyczajowy, 52 min, Polska, 2018 Reżyseria: Maciej Migas Scenariusz: Joanna Wojdowicz, Hanna Probulska - Dzisiów, Stanisław Krzemiński, Joanna Wojdowicz Aktorzy: Paulina Gałązka, Katarzyna Zawadzka, Julia Rosnowska, Adam Cywka, Izabela Kuna ODCINEK 10. DUCHY PRZESZŁOŚCI Przełom kwietnia i maja 1924 roku. Marynia i Alina drukują specjalną wkładkę z fotografiami pokazującymi nową polską walutę, złotówkę. Robią to za plecami Dostera, czym wywołują jego wściekłość. Dostają jednak zaproszenie z nowo otwartego Banku Polskiego, gdzie dygnitarze ze świata finansów składają im podziękowania za zaangażowanie w sprawy państwa. Marynia zapala się do pomysłu wzięcia kredytu, by wreszcie uniezależnić się od Dostera. Kiedy planuje kolejne sprytne posunięcia w redakcji, jej mąż w najlepsze romansuje z Basią Maziarek. Lala urządza w Lanckoronie 25. urodziny. Organizuje przyjęcie, na które zaprasza rodzinę i część członków redakcji. Głównym punktem programu jest seans spirytystyczny, który w rezultacie okazuje się powodem do poważnego spięcia. Lala przedstawia wszystkim swojego narzeczonego, rzeźbiarza Kamila Ostasza. Nie przypada on do gustu ani Biernackim, ani Jerzykowi, który uważnie go obserwuje. Próby ostrzeżenia Lali przed złym wyborem towarzysza życia, kończą się jednak zwykłą bójką. 18:40 RZECZPOSPOLITA REAKTYWACJA Film dokumentalny, 59 min, Polska, 2018 Reżyseria: Anna Ferens Scenariusz: Anna Ferens "Rzeczpospolita. Reaktywacja" porusza tematykę odbudowy Polski po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. Film w ciekawy sposób przedstawia największe osiągnięcia polityków, ekonomistów, wynalazców, naukowców, których myśli i dokonania przyczyniły się do rozkwitu Polski w okresie dwudziestolecia międzywojennego. 20:55 SABRINA (SABRINA) Komedia romantyczna, 108 min, USA 1954 Reżyseria: Billy Wilder Scenariusz na podstawie sztuki "Sabrina Fair" Samuela Taylora: Ernest Lehman, Samuel Taylor, Billy Wilder Aktorzy: Humphrey Bogart, Audrey Hepburn, William Holden, Walter Hampden, John Williams, Martha Hyer, Joan Vohs, Marcel Hillaire, Nella Walker i inni Film został uhonorowany nominacjami do Oscara w kategoriach: najlepsza aktorka, reżyseria, scenariusz, scenografia i zdjęcia. Jedyną statuetkę Akademia przyznała za kostiumy. Emitowana w 1998 roku w TVP "Sabrina" w reżyserii Sydneya Pollacka z udziałem Julii Ormond i Harrisona Forda wzbudziła duże zainteresowanie widzów i aplauz krytyki. Mimo wysokich ocen nowa wersja nie zdołała jednak przyćmić sukcesu filmu z 1954 roku. "Sabrina" Billy'ego Wildera była absolutnym przebojem sezonu i wydarzeniem artystycznym, a krytyka właściwie nie miała nic do zarzucenia twórcom ani wykonawcom. Już same nazwiska w czołówce budziły emocje i kojarzyły się ze sztuką w najlepszym wydaniu. Mówiło się o filmowych odtwórcach z racji ich wcześniejszych dokonań artystycznych i zdobytych Oscarów. U szczytu sławy był wówczas Humphrey Bogart, mający za sobą głośne role m. in. w "Sokole maltańskim", "Casablance", "Key Largo" i "Afrykańskiej królowej", za którą otrzymał złotą statuetkę. Bogatszy o najwyższą nagrodę filmową był również William Holden, uhonorowany rok wcześniej za "Stalag 17", a wschodząca gwiazda ekranu Audrey Hepburn zdobyła sławę dzięki pamiętnej oscarowej roli w "Rzymskich wakacjach". Akcja "Sabriny" rozgrywa się wśród rekinów finansjery z Long Island. Tytułowa bohaterka, Sabrina Fairchild, jest tylko córką szofera zamożnych państwa Larrabee. Z wielkim i eleganckim światem co najwyżej może się zetknąć przez okienną szybę służbówki. Młoda dziewczyna marzy jednak o innym życiu. Chciałaby pewnego dnia znaleźć się po drugiej stronie, w samym centrum niedostępnego dla niej kręgu. Sabrina podkochuje się skrycie w Davidzie, młodszym z synów Larrabee, utracjuszu i uwodzicielu, który ma już za sobą trzy małżeństwa. Przekonawszy się, że nie ma u niego żadnych szans, życie traci dla niej sens. Wydaje się jej, że jedynym sposobem na rozwiązanie problemów jest samobójstwo. Z garażu wypełnionego trującymi spalinami ratuje dziewczynę starszy brat Davida, Linus, który jest dla odmiany stateczny i zrównoważony. Ojciec postanawia wysłać córkę do Paryża. Dziewczyna ma zgłębiać tajniki sztuki kulinarnej, by w przyszłości zostać dobrą służącą u zamożnych państwa. Jej losy potoczą się jednak zupełnie inaczej. We Francji poznaje starszego, bogatego barona, który postanawia wspomóc ubogą, uczciwą dziewczynę. Z kopciuszka Sabrina przeistacza się w młodą, atrakcyjną damę, która potrafi zadbać o własne interesy. Gdy wraca na Long Island, staje się obiektem westchnień wszystkich mężczyzn. Zafascynowany piękną Sabriną jest również David, ale Linus ma wobec swego brata inne plany. Chce wydać go za bogatą pannę, której majątek znacznie pomnoży rodzinną fortunę Larrabee. Aby jego plan się powiódł, postanawia udawać, że sam jest zakochany w Sabrinie. 22:55 WIELKI TEST - WIELKI TEST O WOJSKU. 20 LAT W NATO Kameralne i studyjne (widowisko), 78 min, Polska, 2018 Scenariusz: Konrad Smuga Wykonawcy: Anna Popek (prowadząca), Przemysław Babiarz (prowadzący) W tym roku mija 20 lat od przystąpienia Polski do NATO, a także 70 lat od utworzenia tej wojskowej, międzynarodowej organizacji. Jak w tym czasie zmieniały się polskie Siły Zbrojne i czy członkostwo w Sojuszu Północnoatlantyckim daje nam wszystkim większe poczucie bezpieczeństwa? Jaką funkcję pełnią polscy dowódcy i polskie jednostki wojskowew strukturach NATO? Każdy z widzów może sprawdzić swoją wiedzę w programie Wielki Test o Wojsku. 20 lat w NATO. Jak zwykle w studiu TVP na pytania będą odpowiadali w duetach popularni artyści, sportowcy i dziennikarze, a widzowie mogą rozwiązywać test online na stronie wielkitest.tvp.pl lub ściągając aplikację na smartfony. Program poprowadzą Anna Popek i Przemysław Babiarz. 01:35 POWRÓT SKRZYPIEC (RETURN OF THE VIOLIN) Film dokumentalny, 64 min, Izrael, 2012 Reżyseria: Haim Hecht Scenariusz: Haim Hecht Film dokumentalny Haima Hechta opowiadający o zorganizowanym przez Zygmunta Rolata powrocie do Częstochowy, rodzinnego miasta Bronisława Hubermana, słynnych skrzypiec Stradivariusa, na których niegdyś grał muzyk. Na scenie Filharmonii Częstochowskiej, stojącej na fundamentach spalonej przez Niemców synagogi, zagrał Joshua Bell, obecny właściciel skrzypiec. Bronisław Huberman był założycielem Filharmonii Izraelskiej, która stała się schronieniem przed zagładą, dla wielu muzyków. 02:50 DRZWI DO WOLNOŚCI Film dokumentalny, 75 min, Polska, 2017 Reżyseria: Maria Dłużewska Scenariusz: Maria Dłużewska Zdjęcia: Bartłomiej Maj Bohaterami filmu są adwokaci, obrońcy w procesach politycznych: Wiesław Johann i Piotr Łukasz Andrzejewski oraz ich mistrzowie Władysław Siła - Nowicki i Jan Olszewski. Pokażemy też tych, którzy dziś, wbrew politycznej poprawności, narażeni na ostracyzm środowiska prawniczego, podjęli się obrony praw rodzin tych, którzy zginęli w katastrofie smoleńskiej.