TVP Kultura Środa, 05.06.2019 08:20 STUDIO KULTURA - ROZMOWY - PAWEŁ MIGASIEWICZ Dysk./wywiad/debata, 9 min, Polska, 2019 Wykonawcy: Małgorzata Nieciecka - Mac (prowadząca) Od pożaru Katedry Notre Dame minęło kilka tygodni. Gościem programu był Paweł Migasiewicz, historyk sztuki, z którym rozmawialiśmy o dziejach tej świątyni. 08:35 POLSKA KRONIKA NON - CAMEROWA NR 2 Film animowany, 9 min, Polska, 1981 Reżyseria: Julian Józef Antonisz Scenariusz: Julian Józef Antonisz Zdjęcia: Andrzej Trojnarski Muzyka: Julian Józef Antonisz Film rysowany i malowany bezpośrednio na taśmie filmowej. Kolejna kronika filmowa Juliana Józefa Antonisza opatrzona purnonsensowym komentarzem, przedstawwiająca głownie nieprawidłowe sposoby palenia papierosów. Ponadto ukazano migawki z różnych dziedzin życia, m. in. najnowsze zdobycze techniki (nowy rewelacyjny silnik spalinowy), klęski ekologiczne (zatrucie Wisły) i wywiad ze starym pszczelarzem, który opowiada o życiu pszczół. 08:45 POLSKA KRONIKA NON - CAMEROWA NR 4 Film animowany, 11 min, Polska, 1982 Reżyseria: Julian Antoniszczak Scenariusz: Julian Antoniszczak Czwarte wydanie popularnej kroniki Juliana Antoniszczaka, poświęcone ważnym wydarzeniom w kraju i na świecie. W programie: "Czy rośliny rządy nad nami sprawują?", "Precz z niegodnym płodu spędzaniem", "Słynna polska szkoła konserwacji w akcji", "Podziemne wybuchy atomowe tręsień ziemskich przyczyną", "wywiad z ciekawym indywiduum". 09:10 JAK DALEKO STĄD, JAK BLISKO Dramat surrealistyczny, psychologiczny, 93 min, Polska 1972 Scenariusz i reżyseria: Tadeusz Konwicki Zdjęcia: Mieczysław Jahoda Muzyka: Zygmunt Konieczny Wyk. Andrzej Łapicki, Gustaw Holoubek, Alicja Jachiewicz, Maja Komorowska, Zdzisław Maklakiewicz, Ewa Krzyżewska, Edmund Fetting, Piotr Pawłowski, Jadwiga Kuryluk - Cebrzyńska, Marek Jasiński, Stanisław Jasiukiewicz, Ryszard Terlikowski, Anna Dziadyk i inni Dorobek filmowy Tadeusza Konwickiego zajmuje w polskiej kinematografii miejsce szczególne. Krytyka najczęściej określa dokonania twórcy "Lawy" mianem "kina autorskiego", nastawionego przede wszystkim (jeśli nie wyłącznie) na unaocznianie obsesji, niepokojów i fascynacji artysty. Introwertyzm fimów Konwickiego wywoływał sprzeczne reakcje u widzów. Jedni dziwili się złośliwie, dlaczego filmy o "prywatnych kompleksach" autora mają być finansowane za państwowe pieniądze. Według innych głęboka penetracja duszy jednostki paradoksalnie odkrywała nie znane dotąd obszary wiedzy o życiu zbiorowości. W większości filmów autora "Zaduszek" nie ma klasycznie rozumianej akcji. Zastępuje ją poetycka gra nastrojów, balansowanie na granicy jawy i snu, koegzystencja realistycznego konkretu i nadrealistycznych fantazji. Ujęcia wydają się nadmiernie statyczne, obraz często znaczy mniej niż słowo. Dlatego kinowe dokonania Konwickiego uchodzą za "niekasowe" i trudne w odbiorze. Z opinią tą kłóci się jednak sporo nagród zebranych przez reżysera w kraju i za granicą. Tematyka filmów Konwickiego nie odbiega od tej, którą nagminnie porusza w swoich książkach. Psychika uformowana pod wpływem przeżyć wojennych ("Ostatni dzień lata"), romantyczno - martyrologiczna tradycja polskiej kultury ("Salto", "Lawa"), tęsknota za utraconym światem dzieciństwa ("Dolina Issy") to tworzywo, z którego reżyser najczęściej buduje swe kinowe opowieści. Nie inaczej jest w "Jak daleko stąd, jak blisko" (1972). Bohaterem utrzymanego w konwencji snu utworu jest czterdziestoletni Andrzej, który odbywa symboliczną podróż w przeszłość. Ma nadzieję, że dzięki niej uda mu się wyjaśnić przyczyny samobójstwa jego przyjaciela Maksa. W ślad za Andrzejem podąża grupa zagadkowych przebierańców w strojach chochołów i aktor Włodek. Podczas onirycznej wędrówki bohater spotyka widma osób, z którymi był niegdyś związany. Są wśród nich m. in. partyzancka miłość Musia, rodzice, pierwsza żona Joasia i towarzysz dziecięcych zabaw Szloma. "Jak daleko stąd, jak blisko" uhonorowano Nagrodą Specjalną Jury na Lubuskim Lecie Filmowym w Łagowie (1972), "Syrenką Warszawską" Polskiej Krytyki Filmowej (1972) oraz Nagrodą Specjalną Jury za najlepszy scenariusz na MFFilmów Autorskich w San Remo (1973). 11:00 BLISKO, CORAZ BLIŻEJ - ODC. 14 WAŻNE ZADANIE. ROK 1939 Serial historyczno-obyczajowy, 70 min, Polska, 1986 Reżyseria: Zbigniew Chmielewski Scenariusz: Albin Siekierski Zdjęcia: Jan Janczewski Muzyka: Piotr Marczewski Aktorzy: Lidia Bienias, Tadeusz Szaniecki, Tomasz Zaliwski, Czesław Stopka, Jan Frycz, Eugeniusz Kujawski, Adrianna Biedrzyńska, Piotr Skiba Sierpień 1939 roku. Umiera Wojciech Korfanty. Niemcy planują zakłócić jego pochówek, podkładając bombę na trasie konduktu pogrzebowego. Sabotażem ma kierować Kulewik. Jednak dzięki interwencji Gustka i Bolka ich knowania spełzają na niczym. Gustek wchodzi w posiadanie listy osób, które mają być aresztowane w momencie wejścia na Śląsk Wehrmachtu. Próbuje mu przekazać polskiej organizacji niepodległościowej, lecz bez skutku. Tomasz zostaje komendantem osiedlowej samoobrony. Jego najmłodszy syn Zbyszek próbuje na własną rękę ostrzec ludzi figurujących na liście Gustka. Wybuch wojny sprawia jednak, że nie może dokończyć swojej misji. 12:20 BLISKO, CORAZ BLIŻEJ - ODC. 15 WYCIECZKA W NIEDZIELĘ. ROK 1941 Serial historyczno-obyczajowy, 73 min, Polska, 1986 Reżyseria: Zbigniew Chmielewski Scenariusz: Albin Siekierski Zdjęcia: Jan Janczewski Muzyka: Piotr Marczewski Aktorzy: Tomasz Zaliwski, Zbigniew Zaniewski, Czesław Stopka, Krzysztof Stroiński, Jacek Milczanowski, Dorota Pomykała, Grażyna Barszczewska, Eugeniusz Kujawski Czerwiec 1941 roku. Stanik po operacji leży w szpitalu, opiekuje się nim Wisia. Rekonwalescent musi jednak opuścić lecznicę, gdyż Wehrmacht rozkazuje zwolnić łóżka dla rannych hitlerowców. Tymczasem Zygmunt współpracuje z doktorem Kulickim w dostarczeniu specyfiku powodującego długotrwałą chorobę u Ślązaków, którzy nie chcą służyć w niemieckim wojsku. Pomaga mu w tym Gustek. W upalną niedzielę Zygmunt, będąc z Wisią na wycieczce za miastem, widzi śmierć więźnia, który podjął próbę ucieczki z transportu jadącego do Oświęcimia. Hitlerowcy nakazują dwojgu młodym wykopać grób dla niedoszłego zbiega. Po powrocie do domu Wisia długo nie może dojść do siebie. 13:50 STUDIO KULTURA - ROZMOWY - PAWEŁ MIGASIEWICZ Dysk./wywiad/debata, 9 min, Polska, 2019 Wykonawcy: Małgorzata Nieciecka - Mac (prowadzący) Od pożaru Katedry Notre Dame minęło kilka tygodni. Gościem programu był Paweł Migasiewicz, historyk sztuki, z którym rozmawialiśmy o dziejach tej świątyni. 14:05 15 KRAJOWY FESTIWAL PIOSENKI POLSKIEJ OPOLE '77. NASTROJE. NAS TROJE Koncert, 78 min, Polska, 1977 Reżyseria: Tomasz Dembiński Wykonawcy: Magda Umer, Wojciech Młynarski, Renata Lewandowska, Halina Frąckowiak, Zbigniew Frankowski, Wiesław Gołas, Marek Grechuta, Maryla Rodowicz, Jonasz Kofta, Łucja Prus, Bogusław Mec, Urszula Sipińska, Andrzej Rosiewicz, Jacek Zieliński, Włodzimierz Nahorny Aktorzy: Anna Nehrebecka Koncert - show, na którym Wojciech Młynarski, Agnieszka Osiecka i Jonasz Kofta "podsumowali" swój dorobek literacki, prezentując piosenki z ich tekstami wykonywane podczas festiwali opolskich na przestrzeni 15 lat. 15:40 WIECZNY TUŁACZ Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2011 Reżyseria: Grzegorz Królikiewicz Scenariusz: Grzegorz Królikiewicz Wykonawcy: Tadeusz Jaworski Bohaterem filmu jest Tadeusz Jaworski, reżyser filmów dokumentalnych. Ocalały z holokaustu, a potem student reżyserii w szkole filmowej; na przemian idący ku sukcesom albo ku barierom, jakie stawiano ludziom nieugiętym i o czystym sumieniu. W latach 50. był związany z łódzką Wytwórnią Filmów Oświatowych, w latach 60. z Wytwórnią Filmów Dokumentalnych w Warszawie. W połowie lat 60. wyreżyserował kilka spektakli Teatru TV. W roku 1968 rozpoczął pracę nad swoim debiutem fabularnym. Miała to być ekranizacja sztuki Stanisława Grochowiaka "Partita na instrument drewniany". Po wydarzeniach Marca '68 prace na planie decyzją władz zostały przerwane. W roku 1969 wyemigrował do Kanady, gdzie m.in. w roku 1972 zrealizował film "Selling Out", rok później nominowany do Oscara w kategorii: krótki film dokumentalny. 16:45 KOTY TO DRANIE Film obyczajowy, 59 min, Polska 1978 Reżyseria: Henryk Bielski Scenariusz: Jerzy Janicki Zdjęcia: Andrzej Ramlau Muzyka: Andrzej Korzyński Występują: Janusz Paluszkiewicz, Janusz Kłosiński, Hanna Buyn - Łoza, Małgorzata Potocka, Joanna Jędryka, Ewa Ziętek, Bronisław Pawlik, Gustaw Lutkieiwcz, Zbigniew Zapasiewicz, Zdzisław Wardejn, Wirgiliusz Gryń, Franciszek Trzeciak, Piotr Fronczewski, Bolesław Płotnicki, Jan Himilsbach Jeden dzień z życia rencisty Sypniewskiego. Bohater ma utopić małe kocięta, ale jakoś nie może się na ten krok zdobyć i poszukuje pomocy. Wątek ten jest pretekstem do przedstawienia mieszkańców warszawskiej Pragi lat siedemdziesiątych i tzw. folkloru miejskiego. Jest to opowieść o ludziach, którzy w epoce zdominowanej przez wielkie bloki mieszkalne, w których nikt nikogo nie zna, tracą stopniowo swoje indywidualne rysy, ale nadal żyją czasem minionym - wspomnieniami z przedwojennej młodości i lat okupacji. "Stąd też dystans jaki dzieli ich od ludzi i spraw napotykanych w wędrówce przez dzisiejszą Pragę. Towarzysząc bohaterom, uczestniczymy w poszukiwaniu zapomnianego świata. Tego świata już nie ma, chociaż ludzie, którzy go tworzyli, jeszcze żyją." - napisano w jednej z recenzji. 18:00 PORTRETY - SOLO Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2007 Reżyseria: Maciej Pisarek Scenariusz: Maciej Pisarek Aktorzy: Jan Peszek Bogusław Schaeffer to przykład twórcy - jak się kiedyś mówiło - zapoznanego. Nie wszyscy wiedzą, że Schaeffer napisał kilkadziesiąt sztuk, że jest niezwykle płodnym i oryginalnym kompozytorem, pionierem muzyki elektronicznej, nawet grafikiem. Jeden z najwybitniejszych polskich artystów XX wieku unika rozgłosu, nie umie zadbać na przykład o to, by jego dramaty ukazały się drukiem. Film o Bogusławie Schaefferze nie tylko przypomni fakty z jego życia, ale skoncentruje się na próbie oddania istoty jego twórczości. Ponieważ film, jako forma, łączy różne media, w inny, może pełniejszy sposób niż książka, opowie o poszukiwaniach człowieka, który nie ogranicza się do muzyki czy dramatu, i w sztuce dąży do absolutu. Schaeffer to Leonardo XX wieku, wszechstronny i pomysłowy. Zarazem artysta awangardowy, konceptualista. Taką twórczość trzeba uchwycić w procesie jej powstawania. Przyjmując założenie, że jesteśmy świadkami schyłku kultury w ogóle, zderzymy z tym poglądem zapatrywania i postawę Schaeffera. 22:30 ZIEMIA, PLANETA LUDZI - PERŁOWY GUZIK (PEARL BUTTON) Film dokumentalny, 78 min, Chile/Francja/Hiszpania, 2015 Reżyseria: Patricio Guzmán Scenariusz: Patricio Guzmán Zdjęcia: Katell Djian Muzyka: Hughes Marechal, Miguel Miranda, Jose Miguel Tobar Wykonawcy: Patricio Guzman Morze jest źródłem życia, ale może być również niemym świadkiem okrutnych zbrodni i tragedii. Woda to nie tylko H2O. Woda ma pamięć, która potrafi zakonserwować wspomnienia. Ocean nosi w sobie historię całej ludzkości. To w nim skupiają się wszystkie głosy pochodzące z Ziemi i z kosmosu. To tu znaleźć można rząd zagubionych dusz, bez nagrobka, pozostawionych samym sobie do końca. Woda ma jednak swój własny głos i szczególnego rodzaju rolę do spełnienia, odbiera impulsy z gwiazd, aby dalej przekazać je żywym stworzeniom. Woda to także najdłuższa granica Chile. 2670 mil chilijskiego wybrzeża to największy archipelag świata i jednocześnie krajobraz o niemal nadprzyrodzonym pięknie. Są tu wulkany, góry i lodowce, ale również głosy ludzi rdzennej Patagonii, pierwszych angielskich żeglarzy oraz politycznych ofiar reżimu Augusto Pinocheta. Patricio Guzmn stara się uchwycić ten wielopłaszczyznowy kontekst w swoim niezwykle poetyckim filmie będącym częścią dyptyku, w którym, tak jak w "Nostalgii za światłem", podejmuje temat pamięci i nierozliczonej przeszłości historycznej własnego kraju. Woda jest tu spajającym wszystko elementem i to właśnie przez nią przemawia historia Chile. Wybieramy się w podróż od czasów kolonialnych, do dyktatury Augusto Pinocheta, od eksterminacji rdzennej ludności Patagonii do brutalnego zabójstwa przeciwników politycznych chilijskiego reżimu. Morze było niemym widzem tych zdarzeń, które nigdy nie zostały w Chile publicznie rozliczone. Tytuł filmu ma symboliczne znaczenie. Częściowo zainspirowany został znalezionym przez filmowca guzikiem od koszuli zaklinowanym w wydobytych z morza szynach, które wykorzystywano kiedyś do zatapiania zwłok ofiar reżimu Pinocheta. Perła odnosi się z kolei do Roberta FitzRoya, który zapłacił nią za wolność rdzennego przedstawiciela Yaghan Jemmy ' ego Buttona, wywiezionego do Wielkiej Brytanii w roli zakładnika. Przepełniony poezją film przemawia szczególnego rodzaju melancholią, dzięki której nawet najbardziej ukryte prawdy mają szansę odzyskać swój własny głos. Wybrane festiwale i nagrody: 2015 MFF Berlin: Srebrny Niedźwiedź za Najlepszy Scenariusz (docsag.pl) 00:05 MATT BIANCO PLAYS BALOISE SESSION (MATT BIANCO PLAYS BALOISE SESSION) Koncert, 57 min, Szwajcaria, 2014 Reżyseria: Roli Bärlocher Wykonawcy: Matt Bianco Po szaleństwie związanym z punkiem i new wave 'em, debiut zespołu Matt Bianco był swego rodzaju ulgą. Ku zdziwieniu wszystkich angielska grupa szybko podbiła scenę, przywracając łagodne brzmienia w stylu lat 80. Piękny śpiew, latynoskie rytmy i wyszukane aranżacje popowe to właśnie styl tego duetu. Podczas Baloise Sessions grupa muzyczna umili czas nawet najbardziej wymagającym fanom. 01:15 KINO NOCNE - SĄSIADY Dramat obyczajowy, 91 min, Polska, 2014 Reżyseria: Grzegorz Królikiewicz Scenariusz: Grzegorz Królikiewicz Zdjęcia: Krzysztof Ptak Aktorzy: Marek Dyjak, Kamila Wojciechowicz, Andrzej Lipiński, Ewa Dałkowska, Sławomir Surlej, Krystyna Tkacz, Ewa Błaszczyk, Katarzyna Herman, Jacek Poniedziałek, Sandra Korzeniak, Agnieszka Podsiadlik, Mariusz Pudzianowski, Artur Krajewski, Piotr Głowacki, Mirosława Marcheluk "Sąsiady" to opowieść o ludziach, którzy żyją obok nas, ale na co dzień ich nie dostrzegamy, wstydliwie spychając poza margines naszego świata, kształtowanego przez media. Film o ludziach bez perspektyw, bez szans, uparcie trwających w swej marnej egzystencji. Ludziach mieszkających we współczesnych gettach, zapomnianych przez rządzących, czyli tych, którzy przecież powinni się nimi opiekować... Nie jest to jednak film tak pesymistyczny, jak mogłoby się wydawać, pełno w nim humoru, nieraz absurdalnego, pełno w nim przede wszystkim ciepła. Bo ci ludzie, choć często źli i występni, nie są pozbawieni ludzkich uczuć. Wręcz przeciwnie - wraz z rozwojem akcji dowiadujemy się, że owi prości ludzie mają tych uczuć znacznie więcej niż ci, którzy nimi gardzą. I że właśnie ci prości ludzie skłonni są poświęcić nawet siebie i swoje życie w imię miłości. A czy my, tzw. normalni ludzie, jesteśmy do tego zdolni? NAGRODY: 2016 Nagroda im. Krzysztofa Krauzego (przyznana przez Gildia Reżyserów Polskich) dla Grzegorza Królikiewicza 2014 Studio Filmowe Kadr, TVP S. A. 03:25 LEKKIE OBYCZAJE - SMAK WIŚNI (TA'AME - GILAS / TASTE OF CHERRY) Dramat psychologiczno - obyczajowy, 95 min, Iran 1997 Scenariusz i reżyseria: Abbas Kiarostami Zdjęcia: Homayoon Payvar Występują: Homayoon Irshadi, Abdol Hossain Bagheri, Afshin Khorsid Bakhtari, Safar Ali Moradi, Mir Hossain Nouri, Ahmad Ansari, Hamid Masoumi i inni Chociaż urodzony w 1940 r. Abbas Kiarostami, najsłynniejszy dziś reżyser irański, uczył się kina jeszcze za czasów szacha, należy do grupy określanej jako "nowe kino irańskie". Zdobywca Złotej Palmy w Cannes w 1997 r. właśnie za "Smak wiśni" (ex - aequo z Japończykiem Shoei Imamurą, reżyserem filmu "Węgorz") znany jest w Polsce także jako twórca filmów "Pod oliwkami" i "Gdzie jest dom mojego przyjaciela". Na ekranach był także jego kolejny obraz: "Uniesie nas wiatr" uhonorowany Srebrnym Lwem na festiwalu w Wenecji. Karierę zawodową zaczynał jako malarz i fotograf, trudnił się także wytwarzaniem wyrobów artystycznych z drewna i skóry. W 1970 r. zrealizował swój pierwszy film krótkometrażowy. Od początku poruszając tematy niewygodne dla dyktatury szacha, a później reżimu ajatollahów, artysta znajdował sposoby, by w miarę swobodnie tworzyć i omijać rafy państwowej cenzury. Kiarostami często nadaje swym filmom na poły dokumentalną formę. Pisze tylko szkic scenariusza, który rozwija i dopracowuje na planie. Angażuje głównie aktorów niezawodowych, wykorzystuje naturalne "dekoracje": krajobrazy, domostwa, po części z powodu ograniczonego zawsze budżetu, po części po to, by przydać swym filmom autentyzmu. "Smak wiśni" to wyciszona, nasycona subtelną ironią opowieść o poszukiwaniu sensu życia i prawie człowieka do decydowania o własnej śmierci. Reżyser, świadom, że w tej materii nie ma "słusznych" odpowiedzi, niczego nie dopowiada, nie stawia kropki nad i. Odziera też swój film z wszelkiej widowiskowości, dając miejsce refleksji. Z pozoru na ekranie nic się właściwie nie dzieje, a jednak coś się zmienia. Atmosfera gęstnieje, napięcie wzrasta, doprowadzając do zaskakującego finału. Oto bowiem pan Badii, tajemniczy mężczyzna w średnim wieku o zmęczonej twarzy i niespokojnych oczach, jeździ samochodem po przedmieściach Teheranu, szukając kogoś, kto za sowitą opłatą zasypałby jego grób po popełnieniu przez niego samobójstwa. Nie wiadomo, co skłoniło go do samobójczego zamiaru, trudno też ocenić, czy jest do końca pewien swojej decyzji. Ale ludzie, których zaczepia, choć niewątpliwie potrzebują pieniędzy, odmawiają mu osobliwej przysługi. Każdy z nich podaje inny powód odmowy. Skromny, niepiśmienny żołnierz podejrzewa w jego słowach jakiś podstęp. Młody seminarzysta ma obiekcje natury moralno - religijnej, bo przecież Koran zakazuje odbierania sobie życia. Pracownik Muzeum Historii Naturalnej próbuje zarazić go swym umiłowaniem istnienia i podziwem dla urody świata. Czy Badii odzyska wreszcie wiarę w sens życia? 05:10 TAŚMY KULTURY - POCZĄTKI KOŃCÓW Artystyczne/estradowe (widowisko), 12 min, Polska, 2018 Wszystko ma swój początek i koniec. Nawet początki mają swoje końce i początki, a końce kiedyś się zaczynają. Ten opis właśnie się skończył - to jest przykład końca końca.