TVP Historia Środa, 12.06.2019 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 12 CZERWCA. ODC. 591 Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1873 - urodził się pisarz James Olivier Curwood; 1915 - zmarł Józef Brandt; 1944 - pierwsze ataki V - 1 na Anglię; 1963 - premiera filmu "Kleopatra" Josepha Mankiewicza; 07:40 POGRANICZE W OGNIU - ODC. 10/24 Serial historyczno - sensacyjny, 53 min, 24 odc. , Polska 1988 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Juliusz Janczur, Andrzej Konic Muzyka: Andrzej Trzaskowski Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Aktorzy: Cezary Pazura, Olaf Lubaszenko, Janusz Bukowski, Włodzimierz Maciudziński, Marek Lewandowski, Tomasz Budyta, Marian Dziędziel, Katarzyna Chrzanowska, Sławomir Orzechowski, Michał Pesek, Dariusz Jakubowski, Jan Monczka Polski wywiad śledzi każdy krok Elzy. Niezależnie od "zwerbowanego" przez nią Madeja, Czarek podsuwa jej inną drogą pocztę między sztabem WP a MSW. Chce wytropić łącznika Elzy z Berlinem. Tymczasem ona sama jedzie do Niemiec. Na granicy rewizja - pozornie rutynowa - wykrywa w jej bagażu ważne dokumenty dotyczące uzbrojenia armii polskiej. Polski wywiad nie przekazywał ich Elzie. Niemiecki też nie wie, od kogo pochodziły. Sąd skazuje Elzę na 15 lat. Madej w Pradze, w hotelu Palace, wymienia dokumenty sztabu WP na dolary. Potem schodzi do baru, gdzie obserwują go ucharakteryzowani Czarek i Zygmunt. Przez moment pojawia się w barze Relke. Czarek ukrywa przed nim twarz. 08:50 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.IV - ODC. 40 ŻUŁAWSKA DEPRESJA Film dokumentalny, 27 min, Polska, 2017 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Od wieków na polskich ziemiach mieszkała niesamowicie ciekawa społeczność, którą nazywano mennonitami. Przez całe stulecia wzbogacała swoją kulturą oraz budowlami krajobraz Żuław i terenów położonych blisko Wisły. Dlaczego przybyli do Polski? Co sprawiło, że nieustannie musieli walczyć z powodziami? Jak radzili sobie z żuławską depresją? Na te pytania odpowie Radosław Kotarski w najnowszym odcinku "Podróży z historią". 09:25 HISTORIA POLSKI - SNY STRACONE, SNY ODZYSKANE Film dokumentalny, 26 min, Polska, 2008 Reżyseria: Arkadiusz Gołębiewski Scenariusz: Arkadiusz Gołębiewski Zdjęcia: Kamil Król, Arkadiusz Gołębiewski Dokumentalny film "Sny stracone, sny odzyskane" odsłania dramat polskich rodzin poddawanych surowym represjom, jakie stosowały władze wobec ludności cywilnej w odwecie za pomoc niesioną partyzantce niepodległościowej po 1944 r. Zakończenie walk z niemieckim okupantem dla ogromnej rzeszy Polaków wcale nie oznaczało końca wojny. Po niemieckiej okupacji nastała równie brutalna okupacja sowiecka. Narastający terror spowodował, że w kraju zaczęły się odradzać struktury polskiego podziemia, a las stał się jedynym schronieniem dla "żołnierzy wyklętych". Po wojnie trwał zbrojny opór Polski podziemnej. Oddziały 6. Brygady Wileńskiej AK, choć stale ubywało jej partyzantów, działały na Podlasiu, do jesieni 1952 r. Nie byłoby to jednak możliwe bez poparcia miejscowej ludności. Wielu mieszkańców Podlasia zapłaciło za to najwyższą cenę, a ich rodziny były szykanowane i cierpiały w milczeniu wiele lat. Zrealizowany przez Arkadiusza Gołębiewskiego dokument przedstawia tragiczne losy represjonowanej rodziny Borychowskich ze wsi Borychów w gminie Repki. Marian Borychowski, partyzant ZWZ - AK, udzielał schronienia swoim towarzyszom walczącym z komunistami. Aresztowany, poddawany okrutnym torturom, ostatecznie został zamęczony przez UB w lutym 1951r. w osławionym warszawskim więzieniu przy Rakowieckiej. Jego ciała do tej pory nie odnaleziono. W 2007 r. został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Komandorskim Odrodzenia Polski. Żona, Czesława Borychowska, dostała wtedy karę 10 lat więzienia. Na mocy amnestii zwolniono ją po 4 latach. Do ostatnich swoich dni była prześladowana przez władze. Zmarła w 1984 r. , nie doczekawszy oczyszczenia z zarzutów. Przed kamerą występują sędziwe już dzisiaj dzieci Borychowskich, którym nie dane było zaznać szczęśliwego dzieciństwa i młodości w wolnej ojczyźnie. W 1950 r. cała rodzina została aresztowana przez funkcjonariuszy UB. Najpierw zabrali do Sokołowa rodziców, w nocy przyjechali po dzieci. Najstarsza z rodzeństwa, Janina Tobiszewska z d. Borychowska, po kilkumiesięcznym areszcie i brutalnym śledztwie została skazana na półtora roku. Była prześladowana do lat 80. Jej siostra, Stanisława Gierczyk, w chwili zatrzymania przez UB miała 12 lat. Po trzech tygodniach aresztu trafiła do domu dziecka. Trzy tygodnie przesiedział w areszcie również 10 - letni wówczas Stanisław Borychowski. On także dorastał w domu dziecka, podobnie jak najmłodsza z rodzeństwa, Teresa Zawadzka, którą ubecy zatrzymali w wieku zaledwie 7 lat. Cała czwórka ze łzami w oczach wspomina tamten okrutny czas, aresztowanie rodziców i kolejne lata pełne cierpień i upokorzeń. Żyli w milczeniu i zapomnieniu, z pokorą znosili swój los, o tamtych tragicznych i bolesnych sprawach bali się mówić nawet własnym dzieciom. Ku czci poległych 30 września 1950 r. partyzantów 6. Brygady Wileńskiej AK w 2001 r. został odsłonięty w Borychowie pomnik, na którym wymienione jest również nazwisko zmarłego męczeńską śmiercią Mariana Borychowskiego. Dokument był prezentowany na festiwalu w Niepokalanowie w 2009 r. , a także podczas obchodów 60. rocznicy śmierci kpt. Władysława Łukasiuka ps. Młot, 17 września 2009 r. w Siedlcach. Uroczystości zaszczyciły swą obecnością bohaterki "Snów straconych, snów odzyskanych", córki Mariana Borychowskiego, Janina i Teresa. 09:55 HISTORIA POLSKI - RAJD PODKOWY Film dokumentalny, 27 min, Polska, 2008 Reżyseria: Adam Sikorski Scenariusz: Adam Sikorski Zdjęcia: Tomasz Smyk To jedna z tych niezwykłych historii, jakie wydarzyły się podczas ostatniej wojny. Oto 23 partyzantów z Zamojszczyzny z ogromnym dorobkiem bojowym w walce najpierw z Niemcami, potem z Sowietami, pod wodzą porucznika Tadeusza Kuncewicza "Podkowy" postanowiło, wyruszając spod Szczebrzeszyna, dotrzeć do amerykańskiej strefy okupacyjnej w Niemczech. Najpierw zdobyli na popeerowskich propagandzistach samochód studebacker, potem zewnętrznie zakamuflowali się jako regularny oddział berlingowskiego wojska i zaopatrzeni w dokumenty grupy poszukującej na terenie Niemiec polskiego zrabowanego taboru kolejowego ruszyli w drogę. Najpierw do Katowic, potem do Zgorzelca, bez kłopotu mijając dziesiątki punktów kontrolnych NKWD. Szczęście opuściło ich pierwszej nocy na ziemi niemieckiej, kiedy to nie mając map, pobłądzili i weszli na teren Czechosłowacji. Tam w miejscowości Klasztorec zatrzymali się u niemiecko - czeskiej rodziny, ale wytropił ich czechosłowacki oficer Służby Bezpieczeństwa. Po dłuższych pertraktacjach zgodzili się pojechać za nim do pobliskiego miasteczka i wojskowej komendantury. Po drodze podkowiacy zabili go i jego szofera. Towarzyszącą Czechom dziewczynę puszczono wolno. I szczęśliwie - jak się zdawało - dotarli partyzanci do amerykańskiej jednostki pancernej. Amerykanie jednak uprzedzeni przez Czechów o dramatycznym zdarzeniu po drodze wydali Polaków w ręce czechosłowackiej bezpieki. Po drodze podkowiacy jeszcze raz próbowali uciekać, ale skończyło się to masakrą. Zginęło sześciu, a dwóch kolejnych zmarło z głodu w więzieniu. Reszta siedziała bez rozprawy dwa lata i dopiero w 1947 roku "Podkowa" i reszta oddziału wrócili do Polski. Partyzanci wyszli na wolność na mocy amnestii, a "Podkowa" trafił na 10 lat do więzienia. Tę tragiczną historię rekonstruujemy, korzystając z dokumentów UB i pamięci przyjaciół Tadeusza Kuncewicza. 10:30 SENSACJE XX WIEKU - TUNELE WOJNY, CZ. 2 Kameralne i studyjne (widowisko), 24 min, Polska, 1998 Reżyseria: T Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Stany Zjednoczone, mimo zaangażowania ogromnie wielu środków, nie zdołały wygrać wojny w Wietnamie. Dlaczego tak było? W czasie wielkiej operacji "Imadło" w 1966 roku żołnierze amerykańscy odnaleźli tajemnicze podziemia. Jeszcze nie wiedzieli, jak ogromną rolę tunele odegrają w tej wojnie. Szybko przekonali się, że nie są to podziemne schrony, lecz bardzo rozbudowany system tuneli, ciągnący się przez setki kilometrów. Program przedstawia sposób budowy i użytkowania podziemnych tuneli i pomieszczeń, które chroniąc partyzantów, umożliwiały im jednocześnie prowadzenie bardzo skutecznych działań. 11:05 MURY RUNĄ - CZ. 1 Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2010 Reżyseria: Jerzy Modlinger, Bogdan Saganowski Muzyka: Bogdan Saganowski Kluczowy dla odzyskania naszej niepodległości rok 1989 nie obrasta taką legendą jak np. rok 1918 czy 1944 (powstanie warszawskie). Wybory 4 czerwca i powołanie rządu Tadeusza Mazowieckiego były pokojową, zwycięską rewolucją. Bez hekatomby krwi przebicie się do mitologicznej świadomości Polaków wydaje się niemal niemożliwe. A jednak - konieczne. Tym, co przeszkadza Polakom w uwewnętrznieniu tamtej historycznej chwili, jest wielość sprzecznych narracji opisujących te czasy. A przecież wielość narracji jest także dowodem niezwykłości tamtego okresu. Osoby o zupełnie innych światopoglądach i hierarchiach wartości zjednoczyły się w dziele odbudowy niepodległości. Polacy wykazali swą wielkość, pokazując zdolność do współpracy. Przeszli demokratyczną próbę ognia, zanim jeszcze wywalczyli prawdziwą demokrację. "Mury runą" jest próbą opowiedzenia o tych kluczowych wydarzeniach właśnie z zachowaniem wielości narracji. Spojrzeniem na rok 1989 z różnych perspektyw. Władza, przestraszona nadciągającą katastrofą gospodarczą, kuszona przez Zachód, zachęcana do inicjatywy przez Gorbaczowa próbuje stworzyć plan zachowania władzy przy pozorach podzielenia się nią z opozycją. Plan obarczenia opozycji odpowiedzialnością za błędy władzy, bez realnego wpływu na bieg wydarzeń. Opozycja ma jedno jedyne żądanie i hasło: "Nie ma wolności bez Solidarności" - o wolnych wyborach nikt nawet nie marzy. Tak dochodzi do spotkań na Zawrat, w Magdalence, wreszcie do Obrad Okrągłego Stołu. 12:15 CZAS HONORU - POWSTANIE - ODC. 10 "SZYFR INŻYNIERA" Serial wojenny, 45 min, Polska, 2014 Reżyseria: Jan Hryniak Scenariusz: Jarosław Sokół Aktorzy: Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki, Jakub Wesołowski, Maciej Zakościelny Radioodbiornik powstańczy przechwytuje zaszyfrowaną informację z radzieckiego radia. Nocą na Powiślu ma wylądować kurier, kapitan Siergiejew. Władek dostaje zadanie odebrania Rosjanina. Siergiejew przekazuje informacje o planowanej pomocy powstańcom. Wkrótce nastąpi desant wojsk radzieckich. Wilk ma wrażenie, że kiedyś już spotkał rosyjskiego oficera. Słowiński zleca Siwemu wywiezienie poza Warszawę archiwum AK. Bronek z Michałem próbują rozwikłać zagadkę kodu ze zdjęć Inżyniera. Są coraz bliżej, zaczynają rozumieć, co oznaczają cyfry. Trop wiedzie do pewnego domu na Wilanowskiej. Nad Warszawę nadlatują amerykańskie i brytyjskie samoloty i rozpoczynają zrzut. Powstańcy są przekonani, że alianci zrzucą brygadę spadochronową. Nazajutrz Romek znajduje Lenę z małym Jasiem w jednym z punktów opatrunkowych. Romek umieszcza siostrę w kamienicy, gdzie będzie bezpieczna. 13:15 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - BALEARY. HISZPAŃSKIE PIĘKNOŚCI (FLAVORS) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Baleary to jeden z najchętniej odwiedzanych archipelagów świata. Przyjeżdżając tu, warto zejść z utartych, turystycznych szlaków, by poznać architektoniczną spuściznę Majorki i kulturalne dziedzictwo Minorki. Ibiza to nie tylko szalone nocne życie, lecz także wspaniała przyroda, a turkusowe wody wokół Formentery przywodzą na myśl Karaiby. Majorka to największa i najbardziej zróżnicowana wyspa archipelagu. Tubylcy nazywają ją La Roqueta, czyli "skałka". Dzikie, skaliste wybrzeże znajduje się w północno - zachodniej części wyspy. Miasteczka takie, jak Estellenscs leżą zwykle z dala od wybrzeża, w cieniu lasów, porastających masyw Serra de Tramuntana. U ich podnóża znajdują się plaże albo małe zatoki dla kutrów. 14:20 SENATOR Film dokumentalny, 58 min, Polska, 2016 Reżyseria: Paweł Woldan Scenariusz: Paweł Woldan Zdjęcia: Jerzy Rudziński, Andrzej Adamczak Muzyka: Andrzej Krauze Film przedstawia Zbigniewa Romaszewskiego, jednego z najwybitniejszych działaczy opozycji demokratycznej. Główny temat to portret bohatera, ale z drugiej strony film ma skłaniać do refleksji, kim jest i kim powinien być polityk we współczesnym świecie. Autor dokumentu zadaje pytanie widzom, czego oczekuję od polityków dzisiaj. Czy polityk, który jest członkiem innej partii może być tylko wrogiem. Czy oceny polityków można sprowadzić wyłącznie do ocen zerojedynkowych. Kim powinien być polityk i jakie kryteria mają go obowiązywać. Połowę życia bohater filmu poświęcił na walkę o demokrację i prawa człowieka, a drugą już w innej rzeczywistości na działalność jako parlamentarzysta i polityk. Jak nikt inny poznał te rzeczywistości najlepiej od strony działalności politycznej. 16:25 HISTORIA POLSKI - NA KRAWĘDZI ŻYCIA Film dokumentalny, 32 min, Polska, 2009 Autor: Adam Kulik Reżyseria: Adam Kulik Muzyka: Adam Galant, Artur Giordano Wykonawcy: Mieczysława Demska-Trębacz, Prof. Dr Zygmunt Mańkowski, Izabella Gajewska Aktorzy: Piotr Lis Film dokumentalny o doktorze Zygmuncie Klukowskim, lekarzu ze Szczebrzeszyna na Zamojszczyźnie (pracował tam od 1919 roku do końca lat pięćdziesiątych), który napisał słynny "Dziennik z lat okupacji". Dzieło to jest dzisiaj podstawowym źródłem wiedzy o narastaniu terroru okupacyjnego w niewielkiej społeczności, składającej się - jak często na kresach bywało - w połowie z Polaków, w połowie z Żydów. Zygmunt Klukowski opisuje dzień po dniu narastanie atmosfery zagrożenia, najpierw pojedyncze mordy Niemców na Żydach, potem eskalację terroru i zagładę całej ludności żydowskiej w mieście. Atmosferę tamtych dni oddają sceny fabularyzowane z aktorem grającym dra Klukowskiego - w szpitalu, podczas pisania dziennika, w krętych uliczkach Szczebrzeszyna, na żydowskim kirkucie. Grozę czasu potęgują unikatowe zdjęcia, obrazujące znęcanie się Niemców nad zamojskimi Żydami i ostateczną ich zagładę, oraz fabularyzowane sceny (cytaty z "Powstania Zamojskiego"). Klukowski był wielkim społecznikiem i pasjonatem historii: zakładał bibliotekę w Szczebrzeszynie, muzeum w Zamościu, był redaktorem "Teki Zamojskiej". Napisał kilkadziesiąt prac nt. Zamojszczyzny, m. in. "Zbrodnie niemieckie na Zamojszczyźnie", które przetłumaczone na angielski stały się koronnym dowodem w procesie norymberskim (doktor został zaproszony do Norymbergii jako jeden z trzech! polskich świadków). W czasie wojny współpracował blisko z Armią Krajową, wielokrotnie leczył w szczebrzeskim szpitalu rannych partyzantów, np. późniejszego pisarza Zbigniewa Jakubika. Po wojnie, mimo zasług dla polskiej racji stanu, był prześladowany i więziony przez UB, które pragnęło wyłączyć doktora z życia publicznego. Ponieważ sam był postacią zbyt znaną, żeby go wyeliminować fizycznie, uczyniono to pośrednio, skazując na śmierć jego syna Tadeusza. Wyrok wykonano w 1953 roku. Ostatnio IPN ujawnił nowe, nieznane dotąd dokumenty dotyczące tej zbrodni. O Klukowskim opowiedzą m. in. prof. dr Zygmunt Mańkowski, prof. dr Jerzy Markiewicz, Izabella Gajewska - żołnierz AK, koleżanka Tadeusza Klukowskiego, razem z nim sądzona. Wykorzystaną zostaną nagrania archiwalne z wypowiedzią Stanisława Książka (szefa obwodu zamojskiego AK). Duży walor stanowią odrealnione, przesiąknięte metafizyką zdjęcia Szczebrzeszyna - miasteczka skupiającego w sobie całą esencję kresowości, z pozostałościami przedwojennej, żydowskiej architektury: synagogą, drewnianymi domami i greckokatolicką cerkwią, uratowaną przez doktora Zygmunta Klukowskiego. 17:05 HISTORIA POLSKI - EPITAFIUM DLA ORŁÓW Film dokumentalny, 26 min, Polska, 2008 Reżyseria: Adam Sikorski Zdjęcia: Tomasz Smyk Czas sprawił, iż w niepamięć odeszły dwie postacie, których nazwiska onegdaj wymieniono jednym tchem: Franciszek Żwirko i Stanisław Wigura. Nie dość, że życiorys każdego z nich miał cechy niezwykłości, to jeszcze razem stanowili syntezę i symbol dziejów lotnictwa II Rzeczpospolitej. Kim byli dla kilku pokoleń naszych rodaków, obrazują zdjęcia z Pola Mokotowskiego, kiedy to pokonawszy lotnicze potęgi ówczesnej Europy, wielkie firmy i wielkie sławy, powracają jako zwycięzcy Challenge 1932. Należeli do ścisłej czołówki twórców polskiego lotniczego cudu. Z poziomu kraju rozjechanego przez Wielką Wojnę, zacofanego gospodarczo, wykonali skok w obszar najnowocześniejszych ówczesnych technologii. Wystarczyło jedno dziesięciolecie. Stanisław Wigura wspólnie z Rogalskim i Drzewieckim stworzyli rodzinę samolotów RWD, śmiałością rozwiązań bijącą renomowane biura konstrukcyjne. Najsłynniejsza z nich RWD - 6 przyniosła im wielki tryumf. Kapitan Franciszek Żwirko był pilotem w I Pułku Lotniczym, instruktorem walki powietrznej, słowem praktykiem z najwyższej półki. Władze wojskowe skierowały go do pracy w środowisku młodzieżowym w Aeroklubie Akademickim. Miał wypatrywać lotniczych talentów. I tak spotkał znacznie młodszego od siebie Wigurę. Setki godzin przelatali razem. Zdobyli dziesiątki sportowych laurów. W locie na Mityng Lotniczy w Pradze opuściło ich szczęście. Zginęli 11 września 1932 roku pod Cierlikiem na Zaolziu. Polska pogrążyła się w żałobie. Dziś te postacie nader symboliczne odpłynęły w świadomości naszej dosyć daleko i z tego powodu warto je przypomnieć. 17:40 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - SAMOLOT WIDMO Magazyn, 22 min, Polska, 2015 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Bardzo różne są nasze drogi prowadzące ku tajemnicom historii. Niektóre szybkie i oczywiste jak wielopasmowa autostrada. Inne poplątane i znikające w gąszczu zdarzeń jak zarastająca błyskawicznie leśna ścieżka. Te ostatnie mają formę pogłosek - ktoś widział, ktoś mówił, ktoś pamięta. Tak miała się do niedawna sprawa z krążącymi na prawym brzegu Wisły opowieściami o wielkim, srebrnym, wielosilnikowym amerykańskim samolocie, który przymusowo wylądował w okolicy Stężycy i następnego dnia zniknął. Takie lądowania oczywiście się zdarzały i było ich całkiem sporo, ale szybkie zniknięcie ważącej ponad 16 ton maszyny przenosiło tę opowieść w krąg legendarny. Tak było, dopóki nie odebraliśmy intrygującego telefonu. Pan Dariusz Ptaszek posiada fragmenty Liberatora B - 24, który w branym przez nas pod uwagę przedziale czasowym wylądował właśnie w okolicach Stężycy. Mamy przeczucie, że to dopiero początek frapującego, historycznego śledztwa. 18:05 NIECAŁA NIEPRAWDA CZYLI PRL W DTV - ŚCIANA WSCHODNIA - REGION ZAPOMNIANY PRZEZ PANA BOGA I PARTIĘ. Magazyn, 25 min, Polska, 2019 Autor: Andrzej Kaczmarczyk, Dobrosław Rodziewicz Reżyseria: Agnieszka Żmijewska Wykonawcy: Andrzej Kaczmarczyk (prowadzący), Dobrosław Rodziewicz (prowadzący) Cykl, oparty na przypominaniu i komentowaniu fragmentów Dziennika Telewizyjnego z lat 80. dobranych wedle klucza tematycznego. Ściana wschodnia - region zapomniany przez Pana Boga i partię. W tym odcinku autorzy przedstawiają warunki życia na tzw. ścianie wschodniej, czyli w najbiedniejszym regionie PRL. 18:55 POGRANICZE W OGNIU - ODC. 11/24 Film fabularny telewizyjny, 59 min, Polska, 1991 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Juliusz Janczur, Andrzej Konic Zdjęcia: Antoni Wojtowicz Aktorzy: Olaf Lubaszenko, Janusz Bukowski, Cezary Pazura, Dariusz Jakubowski, Iwona Rulewicz, Jerzy Gudejko, Gustaw Lutkiewicz, Piotr Barszczak, Roch Siemianowski, Piotr Grabowski, Jerzy Nowacki, Włodzimierz Adamski, Ryszard Kotys, Jarosław Kopaczewski Chęć współpracy z polskim wywiadem zgłasza związany z Abwehrą kupiec z Gdańska August Mackett. Na poparcie swej wiarygodności dostarcza Czarkowi szkic nowej bomby, której tajemnicę zna tylko III Eskadra z Bydgoszczy i Berlin. Mackett wskazuje swego łącznika z Bydgoszczy. Jest nim Zygmunt Patchek, brat Trudy, narzeczonej kapitana Grządka, pilota III Eskadry. Podsuwając Patchkowi sfałszowane materiały Czarek z kolegami wpada na trop szpiega Abwehry "Hansa", którym jest porucznik Peltz, dowódca V strażnicy WP pod Bydgoszczą. Peltz w pułapce godzi się na podwójną współpracę. Truda z bratem opuszczają Polskę. 20:05 KONWÓJ: BITWA O ATLANTYK - ODC. 3/4 NA KRAWĘDZI KLĘSKI (CONVOY) Film dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: Paul Copeland, Christopher Rowley W odpowiedzi na niemiecki atak na Polskę, Wielka Brytania i Francja wypowiedziały 3 września 1939 roku wojnę Niemcom. Europa szybko uległa jednak armii niemieckiej, a Wielka Brytania wkrótce została odcięta. Sytuacja była krytyczna. Podstawowego zaopatrzenia miało wystarczyć jedynie na trzy tygodnie. Neutralne Stany Zjednoczone nie chciały udzielić pomocy. Wielka Brytania musiała liczyć na Kanadę będącą częścią Imperium Brytyjskiego. Spokojne dotąd porty Halifax i Sydney stały się centrum największej operacji zaopatrzeniowej w historii. Kanadę dzieli od Wielkiej Brytanii 4500 km przez ocean. To był doskonały teren działania dla U - botów, a U - boty to najlepsza ofensywna broń w wojnie morskiej i najlepsze okręty torpedowe. Wielka Brytania była przekonana że Królewska Marynarka Wojenna, najpotężniejsza na świecie, z łatwością ochroni statki zaopatrzeniowe. Do Bożego Narodzenia 1939 roku system konwojów zaczął sprawnie funkcjonować. U - boty zatopiły 110 płynących samotnie statków, ale konwoje straciły tylko cztery z sześciu tysięcy jednostek. Wkrótce jednak Niemcy opracowali strategię wilczych stad, która okazała się dla Niemców wielkim sukcesem. A los drugiej wojny światowej zależał od wyniku bitwy o Atlantyk. 22:00 MARZYCIELE - ŚWIĘTA WOJNA Dysk./wywiad/debata, 20 min, Polska, 2019 Reżyseria: Sylwester Szefer Scenariusz: Sylwester Szefer Zdjęcia: Wojciech Kursa Muzyka: Krzysztof Suchodolski Wykonawcy: Piotr Legutko (prowadzący), Paweł Nowakowski No to chodźmy panowie na tę świętą wojnę. Tak miał powiedzieć na początku lat 20. ubiegłego wieku jeden z zawodników Cracovii przed meczem z Wisłą Kraków. Pierwsze derby krakowskie odbyły się w 1908 roku. Ponieważ drużyny nie miały jeszcze swoich stadionów, mecz rozegrano na Błoniach. Zakończył się on remisem 1 - 1. Czołowymi zawodnikami tych dwóch klubów w okresie międzywojennym byli Józef Kałuża i Henryk Reyman. Sprawdzili się nie tylko na boisku. 22:30 PLAC ZBAWICIELA Dramat psychologiczno - obyczajowy, 105 min, Polska 2006 Scenariusz i reżyseria: Joanna Kos - Krauze, Krzysztof Krauze Zdjęcia: Wojciech Staroń Muzyka: Paweł Szymański Aktorzy: Jowita Budnik, Arkadiusz Janiczek, Ewa Wencel, Dawid Gudejko, Natan Gudejko, Beata Fudalej, Małgorzata Rudzka, Zina Kerste, Aleksander Mikołajczak, Zuzanna Lipiec, Krzysztof Bochenek i inni Krytycy i publiczność zgodnie uznali "Plac Zbawiciela" za jeden z najlepszych polskich filmów ostatnich lat. Potwierdzeniem jego klasy były nagrody przyznane mu w 2006 r. na festiwalu filmowym w Gdyni: Złote Lwy dla najlepszego filmu, nagroda za pierwszoplanową rolę kobiecą dla Jowity Budnik i za drugoplanową dla Ewy Wencel, a także nagroda za muzykę i nagroda dziennikarzy. Jeśli dodać do tego cztery Orły - Polskie Nagrody Filmowe, a także nagrody na festiwalach w chińskim Suzhou, w Valladolid, Trieście, Tarnowie, Wrześni i na przeglądzie Camerimage, trudno nie zgodzić się ze sformułowaną na wstępie opinią. Na wyobraźnię widzów dodatkowo działała wiadomość, że ten przejmujący dramat oparto na autentycznych wydarzeniach. Słowem, samo życie, typowy polski obrazek. Początkowo nic jednak nie zwiastuje późniejszej tragedii. Młode małżeństwo: Beata i Bartek Zielińscy z dwoma synkami - Dawidem i Adrianem - ma niebawem odebrać klucze do własnego mieszkania w budynku, który powstaje gdzieś na obrzeżach stolicy. Przeznaczyli na to wszystkie posiadane pieniądze, znaczną sumę dołożyła też matka Bartka, Teresa, od dziesięciu lat wdowa. Młodzi żyją tylko z jednej pensji, a czeka ich jeszcze wiele wydatków. Muszą więc zacisnąć pasa. Dlatego rezygnują ze względnej samodzielności i przenoszą się do Teresy, która mieszka w centrum Warszawy, przy tytułowym Placu Zbawiciela. Wszyscy pocieszają się jednak, że taka sytuacja potrwa krótko, bo przecież niebawem Beata i Bartek będą na swoim. Dramat zaczyna się z chwilą, gdy okazuje się, że deweloper zbankrutował, budowę wstrzymano, a mieszkania przejął bank. Aby uzyskać prawo własności, trzeba wpłacić dodatkowe i to niemałe pieniądze. Zielińscy, podobnie jak reszta przyszłych lokatorów, ich nie mają. Nie mają też szans na inne mieszkanie, co gorsza, popadli w znaczne długi. Kolejnego kredytu bank im nie udzieli, szef Bartka nie chce żyrować mu pożyczki, koledzy i znajomi też odmawiają pomocy. Kredyt mogłaby wziąć Teresa, ale to z kolei dla niej znaczne obciążenie. Już teraz w znacznym stopniu utrzymuje rodzinę syna. Uważa, że to raczej Beata powinna pójść do pracy, zwłaszcza że dzieci już podchowane. Kłopot w tym, że synowa niewiele umie: przerwała studia, gdy zaszła w ciążę i już na uczelnię nie wróciła. Teraz rozsyła oferty, ale nie dostaje odpowiedzi, wizyty w pośredniaku też nie przynoszą efektu. Beata coraz gorzej czuje się w domu teściowej. Ta zresztą nigdy jej nie lubiła, widząc w niej tylko wiejską prostaczkę, która uczepiła się jej syna. Im bardziej więc oddala się perspektywa wyprowadzki młodych, tym bardziej narasta wzajemna niechęć, mnożą się pretensje i konflity: o pieniądze, o bałagan w pokoju zajmowanym przez rodzinę syna, o nieumiejętne poszukiwanie pracy przez Beatę, o odbieranie dzieci z przedszkola, jeśli już dziewczyna pracę znajdzie. Teresa trzyma stronę syna, egoisty, którego nie nauczyła w porę ani odpowiedzialności, ani miłości, bo sama była zbyt oschła i zimna. Teraz jest głównie zgorzkniała i rozczarowana tyleż życiem własnym, co swego jedynaka.Nawet gdy Bartek porzuca Beatę i dzieci dla innej kobiety i wyprowadza się z domu, brutalnie bijąc żonę na pożegnanie, nie potrafi go stanowczo potępić. Dopiero gdy synowa popadnie w głęboką depresję, zdobędzie się na ludzki odruch, spróbuje przemówić do sumienia synowi i jego kochance. Na ratowanie czegokolwiek będzie już jednak za późno. Staczająca się po równi pochyłej Beata - całkowicie osamotniona, niezaradna, zrozpaczona - posunie się do ostateczności. 00:20 SENSACJE XX WIEKU - TUNELE WOJNY, CZ. 2 Kameralne i studyjne (widowisko), 24 min, Polska, 1998 Reżyseria: T Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Stany Zjednoczone, mimo zaangażowania ogromnie wielu środków, nie zdołały wygrać wojny w Wietnamie. Dlaczego tak było? W czasie wielkiej operacji "Imadło" w 1966 roku żołnierze amerykańscy odnaleźli tajemnicze podziemia. Jeszcze nie wiedzieli, jak ogromną rolę tunele odegrają w tej wojnie. Szybko przekonali się, że nie są to podziemne schrony, lecz bardzo rozbudowany system tuneli, ciągnący się przez setki kilometrów. Program przedstawia sposób budowy i użytkowania podziemnych tuneli i pomieszczeń, które chroniąc partyzantów, umożliwiały im jednocześnie prowadzenie bardzo skutecznych działań. 00:55 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - SPALIĆ LONDYN CZ. 1 Magazyn, 25 min, Polska, 1993 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Ułłowicz Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Audycja cykliczna popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony niemieckim przygotowaniom do zniszczenia Londynu. W audycji wykorzystano materiały archiwalne. 01:30 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - SAMOLOT WIDMO Magazyn, 22 min, Polska, 2015 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Bardzo różne są nasze drogi prowadzące ku tajemnicom historii. Niektóre szybkie i oczywiste jak wielopasmowa autostrada. Inne poplątane i znikające w gąszczu zdarzeń jak zarastająca błyskawicznie leśna ścieżka. Te ostatnie mają formę pogłosek - ktoś widział, ktoś mówił, ktoś pamięta. Tak miała się do niedawna sprawa z krążącymi na prawym brzegu Wisły opowieściami o wielkim, srebrnym, wielosilnikowym amerykańskim samolocie, który przymusowo wylądował w okolicy Stężycy i następnego dnia zniknął. Takie lądowania oczywiście się zdarzały i było ich całkiem sporo, ale szybkie zniknięcie ważącej ponad 16 ton maszyny przenosiło tę opowieść w krąg legendarny. Tak było, dopóki nie odebraliśmy intrygującego telefonu. Pan Dariusz Ptaszek posiada fragmenty Liberatora B - 24, który w branym przez nas pod uwagę przedziale czasowym wylądował właśnie w okolicach Stężycy. Mamy przeczucie, że to dopiero początek frapującego, historycznego śledztwa.