TVP Historia Czwartek, 20.06.2019 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 20 CZERWCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1793 - urodził się Aleksander hr. Fredro; 1934 - początek wykopalisk w Biskupinie; 1970 - początek aresztowań opozycyjnej grupy "Ruch"; 1983 - rozwiązano ZPAP; 07:40 POGRANICZE W OGNIU - ODC. 16/24 Serial historyczno - sensacyjny, 55 min, Polska, 1991 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Juliusz Janczur, Andrzej Konic Zdjęcia: Antoni Wojtowicz Aktorzy: Janusz Bukowski, Olaf Lubaszenko, Cezary Pazura, Danuta Kowalska, January Brunow, Tomasz Stockinger, Marta Klubowicz-Różycka, Ewa Sałacka, Jacek Kałucki, Witold Skaruch, Maciej Kozłowski, Piotr Krukowski, Małgorzata Wachecka, Andrzej Grabarczyk, Małgorzata Gudejko Czarek jedzie do Paryża, aby dostarczyć wywiadowi francuskiemu klucz do szyfru Kriegsmarine. Z rozszyfrowanych depesz wynika, że Niemcy mają informacje o stanie marynarki francuskiej. W zamian za swoją przysługę Czarek chciałby uzyskać pomoc przy wyjaśnianiu sprawy księżny Hohenlohe oraz co najmniej dziwnych ataków prasy angielskiej i amerykańskiej, które dotyczą "korytarza gdańskiego" i związanej z nim polityki polskiej wobec Niemców. Czarek sądzi, że księżna przekazuje Niemcom informacje uzyskane od licznych znajomych, wśród których są przedstawiciele francuskiej prawicy, niemieckich sojuszników Hitlera, angielskich przemysłowców. Dobrze przygotowana akcja wywiadu francuskiego udaje się. Ze znalezionych tajnych dokumentów wynika, iż wszelkich informacji o stanie marynarki francuskiej dostarczał Niemcom komandor Blanchard, a ataki koncernów prasowych sowicie opłacone zostały przez Niemców. Księżna zostaje aresztowana, sprawa nagłośniona. W czasie swojego pobytu we Francji Czarek dowiaduje się, że kanclerzem Niemiec został Adolf Hitler. 08:50 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - TAJLANDIA. KWIAT AZJI (FLAVORS) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i wybitne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. Tajlandia to kraina uśmiechu i serdeczności, pięknej przyrody i nowoczesnych miast. Fascynuje swoim pięknem, kulturą i duchowością. Jest gościnnym i niezwykle różnorodnym krajem. Wyruszamy w podróż śladami dawnego Królestwa Syjamu. Bangkok, stolica Królestwa Tajlandii, rozwija się szybko i prężnie. Liczy blisko 8 milionów mieszkańców. Dzielnice Silom i Siam Square imponują rozmachem i nowoczesną architekturą. Tradycyjne życie mieszkańców Bangkoku toczy się wokół ulicznych kramów z jedzeniem i słynnych tuk - tuków, bezustannie krążących po mieście. W świątyni Wat Pho znajduje się największa kolekcja posągów Buddy w całej Tajlandii. To jeden z pierwszych ośrodków edukacji publicznej w kraju. 09:55 BEACON HILL - AMERYKAŃSKA CZĘSTOCHOWA Film dokumentalny, 26 min, Polska, 2018 Autor: Jarosław Mazur, Henryk Cioczek Scenariusz: Jarosław Mazur, Henryk Cioczek Zdjęcia: Jarosław Mazur, Andrzej Cierkosz, O. Tymoteusz Michał Tarnacki Wykonawcy: Marcin Sanakiewicz Film dokumentalny o ojcu Michale Zembrzuskim i Amerykańskiej Częstochowie - Narodowym Sanktuarium Matki Bożej Częstochowskiej - miejscu kultu maryjnego Polonii amerykańskiej, położonym w Doylestown, w stanie Pensylwania w USA. Film oparty na unikatowych materiałach filmowych. W 2001 r. autor filmu miał przyjemność poznać ojca Michała Zembrzuskiego. Udało mu się namówić tego niezwykle skromnego człowieka do zarejestrowanie materiału wideo (w technice dvcam). Materiał filmowy jest rejestracją dokumentalną najważniejszych dokonań ojca Michała Zembrzuskiego i opowieścią ojca Michała o jego życiu, na tle rożnych okresów z historii Polski, poczynając od odzyskania niepodległości, czasów okupacji i komunizmu, po lata współczesne. Ojciec Michał Zembrzuski (1908 - 2003), paulin, założyciel Amerykańskiej Częstochowy - miejsca kultu maryjnego Polonii, położonej w Doylestown w Pensylwanii, w USA. Wielki budowniczy - tak można nazwać o. Michała. Swoją działalność duszpasterską rozpoczął na Węgrzech, gdzie był odnowicielem zakonu paulinów i gdzie powstała świątynia w Pecz. Podczas okupacji niemieckiej ukrywał się, aktywnie działał na rzecz uchodźców, w tym Żydów. Po wyjeździe do USA w 1951 roku powstaje na ziemi amerykańskiej zakon paulinów. Uroczystość poświecenia sanktuarium w dniu 16 października 1966 roku, w której uczestniczy prezydent USA Lyndon B. Johnson, jest zwieńczeniem 15 lat pracy o. Michała. Amerykański sen spełnia się. O wartości człowieka najlepiej świadczą jego dokonania, a życie i dzieło o. Michała wpisują się w wielkie dziedzictwo kultury Polski i świata. Zbudował wyjątkowe miejsce spotkań dla naszych rodaków. 40 tysięcy osób odwiedza organizowany co roku we wrześniu festiwal polonijny. Rocznie do sanktuarium przybywa około 300 tysięcy ludzi. O. Michał stworzył uniwersalną wartość, trzeba ją pokazać i rozpowszechnić. 10:35 MUSTANG. HIMALAJSKA PODRÓŻ (MUSTANG, THE HORSES KINGDOM. A SPECTACULAR AND ANCESTRAL MIGRATION) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2016 Reżyseria: Sophie Dia Pegrum Region Mustang obejmuje około 80 km na północnym wschodzie Nepalu. Każdego roku otoczeni górami mieszkańcy tego królestwa, aby uciec przed zimą, pędzą konie na dalekie południe. Obserwujemy tych ludzi w trakcie tradycyjnej migracji, przekraczających odległe i piękne doliny, odkrywających stare wsie, a nad wszystkim górują majestatyczne szczyty Himalajów. 13:45 U PANA BOGA ZA PIECEM Komedia obyczajowa, 95 min, Polska 1998 Reżyseria: Jacek Bromski Scenariusz: Zofia Miller Zdjęcia: Ryszard Lenczewski Muzyka: Henri Seroka Aktorzy: Ira Łaczina, Jan Wieczorkowski, Krzysztof Dzierma, Andrzej Zaborski, Ania Janowska, Artur Krajewski, Alicja Bach, Iwona Szczęsna, Eliza Krasicka, Małgorzata Płońska, Mieczysław Fiodorow, Ewa Sierzputowska, Babiker Artoli, Władimir Abramuszkin, Alicja Butkiewicz "Czytając pamiętniki Marii Dąbrowskiej, natknąłem się na refleksję, dotyczącą jakiejś wizyty w małym miasteczku, jakiejś kolacji w towarzystwie lekarza, proboszcza i aptekarza:"Jakaż ta prowincja duchowo samowystarczalna, jak właściwie ona nas do niczego nie potrzebuje... "Pomyślałem sobie, że jeśli mamy gdzieś szukać jakichś wartości, o których w mieście dawno zapomnieliśmy, to właśnie w prowincjonalnym miasteczku na Białostocczyźnie, cokolwiek by to znaczyło" - mówił w jednym z wywiadów Jacek Bromski. Przyczyną powstania "U Pana Boga za piecem" nie było jednak reżyserskie pragnienie apoteozy tradycyjnego polskiego etosu. To pojawiło się nieco później. Najpierw Studio Filmowe "OKO" zaproponowało Bromskiemu scenariusz, którego akcja toczy się w prowincjonalnym miasteczku. Potem reżyser przypomniał sobie o Białostockim Teatrze Lalek, który niegdyś zrobił na nim wielkie wrażenie. W efekcie większość ról w "U Pana Boga za piecem" zagrali aktorzy tej sceny, a miasteczko ze scenariusza zostało umieszczone przy wschodniej granicy i nazwane Królowym Mostem. Skoro mieszkańcy Białostocczyzny wcielili się w filmowe postacie z macierzystego regionu, to główną rolę Rosjanki mogła zagrać tylko Rosjanka. Na próbne zdjęcia w Moskwie stawiło się około pięćdziesięciu kandydatek. Rywalizację wygrała aktorka sławnego Teatru na Tagance Ira Łaczina, która, mimo młodego wieku, miała już na koncie występy po francusku i angielsku. Krytyka przyjęła komedię Bromskiego życzliwie. "W końcu na ekranach pojawiły się filmy, świadczące, że twórcy przestali się wstydzić polskiej, niekiedy żenującej, niekiedy magicznej swojskości" - donosiła prasa. Potwierdzeniem tych opinii były liczne wyróżnienia, w tym nagrody publiczności na festiwalach w Słupcy k. Konina (1999) i w Chicago (1998), Brązowe Grono na Lubuskim Lecie Filmowym w Łagowie (1998), Brązowy Granat na Festiwalu Filmów Komediowych w Lubomierzu (1999) oraz grad laurów na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku - Gdyni ("Złoty Klakier" oraz za dźwięk, drugoplanową rolę męską, scenariusz, reżyserię i inne). Wschodnią granicę Polski przekracza autobus pełen drobnych handlarzy zza Buga, udających się na przygraniczny bazar. W lesie autobus zostaje napadnięty przez bandę "reketierów", dowodzonych przez pewnego Ukraińca, kamuflującego się pod pseudonimem "Gruzin". Przestępcy zmuszają handlarzy do złożenia haraczu. Wśród pokrzywdzonych jest młoda dziewczyna Marusia. Choć w porównaniu z innymi traci stosunkowo niewiele, to jako jedyna decyduje się zawiadomić policję. Najbliżej ma do komisariatu w Królowym Moście. Jest głównym świadkiem napadu, miejscowy komisarz postanawia więc na pewien czas zatrzymać ją w miasteczku. Proboszcz, faktycznie osoba numer jeden w okolicy, umieszcza Marusię w domu młodego organisty Witka, ćwiczącego właśnie "Ave Maria" na ślub córki burmistrza. Urocza przybyszka od razu wpada chłopakowi w oko, lecz nieśmiałość uniemożliwia mu rozpoczęcie otwartych zalotów. Kiedy proboszcz odkrywa, że dziewczyna ma piękny głos, postanawia za wszelką cenę zatrzymać ją do dnia ślubu. Nie będzie to jednak łatwe, gdyż Marusia myśli przede wszystkim o odzyskaniu utraconej gotówki. Choć z drugiej strony zarówno miasteczko, jak i Witek coraz bardziej się jej podobają. 15:30 SKARB BYDGOSKIEJ KATEDRY Film dokumentalny, 10 min, Polska, 2019 Reżyseria: Tadeusz Syka, Maciej Syka Scenariusz: Tadeusz Syka, Maciej Syka Sensacyjnego odkrycia dokonali archeolodzy w trakcie prac prowadzonych w bydgoskiej katedrze pw. Św. Marcina i Mikołaja. Skarb można oglądać w Muzeum Okręgowym im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy. 16:50 HISTORIA POLSKI - MIASTO Z WYROKIEM - SKAZA Film dokumentalny, 46 min, Polska, 1997 Reżyseria: Wojciech Maciejewski Scenariusz: Jacek Indelak Zdjęcia: Igor Kropat Do zastraszonego, pognębionego, zniewolonego Radomia zaczęli przyjeżdżać młodzi ludzie, by pomóc robotnikom pozbawionym środków do życia. Porażeni nędzą tego miasta próbowali odnaleźć potrzebujących wsparcia, nawiązać jakieś kontakty. Nikt z nimi nie chciał rozmawiać. W końcu udało im się przełamać ludzki strach, nieufność, opory. Jedni działali konspiracyjnie, starali się niezauważalnie przemykać ulicami. Inni jawnie przyjeżdali na rozprawy i uczestniczyli w nich, by dokonujące się w salach sądowych bezprawie działo się na oczach świata. Zdarzało się, że ich zatrzymywano i brutalnie bito. Bywało też, że ludzie, którym pragnęli pomóc, przerażeni donosili na nich do władz bezpieczeństwa. Dopiero kilka lat poźniej podnieśli pochylone ze wstydu i poniżenia głowy. Ostatnia część filmu o wydarzeniach w czerwcu 1976 roku w Radomiu i ich konsekwencjach dla miasta i jego mieszkańców opowiada o działaniach opozycji, które zrodziły KOR, a potem "Solidarność". Swoje pierwsze kontakty z Radomiem i pracę na rzecz poszkodowanych wspominają w nim m.in.: Jan Lityński, Zofia i Zbigniew Romaszewscy, Mirosław Chojecki, Bogdan Borusewicz, Jacek Kuroń, Andrzej Grabiński i Jan Olszewski. O swoich ponurych przeżyciach w tamtych dnia opowiadają także mieszkańcy miasta, na które wydano wyrok. Realizatorzy w filmie wykorzystali ponadto akta procesowe, materiały Polskiej Kroniki Filmowej i Telewizji Polskiej, materiały operacyjne MSW, fotogramy. W niektórych momentach posłużyli się inscenizacją. 17:50 LATAJĄCA MASZYNA AMERYKAŃSKICH KONFEDERATÓW (CONFEDERATE FLYING MACHINE) Film dokumentalny, 45 min, USA, 2012 Reżyseria: Emily Bernhard Scenariusz: Jonathan Wickham Marzec 1865. Oblężenie Petersburga, podczas wojny secesyjnej w USA, trwało już prawie rok. Tuż przed świtem, atakujący żołnierze Konfederacji, usłyszeli nad głowami dziwny ryk. Zaskoczenie było tak duże, że obserwujący otwierali usta ze zdziwienia. Ogromny, dymiący ptak zniszczył baterie maszyn oblężniczych Unii. Losy bitwy odwracają się, dając zwycięstwo żołnierzom Konfederacji. Niewielu ludzi zdaje sobie sprawę, jak bliska tej alternatywnej historii była rzeczywistość. 40 lat przed tym, zanim bracia Wright przeszli do historii, model napędzanego parą samolotu, startującego z dachu pociągu, na krótko wzbił się w powietrze. Lekarz z Mississippi, Richard Oglesby Davidson zbierał pieniądze na budowę maszyny latającej "Artis Avis", która mogłaby przelecieć nad polem bitwy. Teraz, 150 lat później, inżynier i wynalazca, Maris Ensing, zamierza zbudować kopię tego samolotu, na podstawie oryginalnych projektów z lat 50. i 60. XIX wieku, żeby sprawdzić, czy może unieść się w powietrzu. 18:50 POGRANICZE W OGNIU - ODC. 17/24 Serial historyczno - sensacyjny, 54 min, 24 odc. , Polska 1991 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Juliusz Janczur, Andrzej Konic Muzyka: Andrzej Trzaskowski Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Aktorzy: Cezary Pazura, Olaf Lubaszenko, Jan Monczka, Tomasz Stockinger, Marta Klubowicz - Różycka, Janusz Bukowski, Miłogost Reczek, Jan Jankowski, Joanna Jankowska, Katarzyna Chrzanowska, Włodzimierz Adamski, Marek Lewandowski, Dariusz Jakubowski, Piotr Grabowski, Maciej Kozłowski, Stanisław Jaskułka, Włodzimierz Maciudziński, Maciej Orłoś, Beata Paluch, Ewa Sałacka, Alicja Jachiewicz, Danuta Kowalska, Hanna Wrycza - Polk, Magdalena Michalak, Małgorzata Wachecka, Maria Probosz, Agnieszka Robótka - Michalska i inni Pociąg relacji Berlin - Prusy Wschodnie jedzie tranzytem przez Polskę na odcinku Chojnice - Tczew. Wywiad polski obmyśla trudną akcję "Wózek". Chodzi o zapoznawanie się z treścią niemieckiej poczty specjalnej wożonej w ambulansie pocztowym. Czarek i jego koledzy przeprowadzają pełne fantazji i żmudnych wysiłków przygotowania. Tworzą zespoły specjalistów: jedni otwierają zalakowane paczki i koperty, po czym pakują je w identyczny sposób. Inni robią fotokopie zawartości przesyłek. Czarek znajduje - koniecznych do realizacji pomysłu - mistrzowskiego kierowcę, kolejowego złodziejaszka skaczącego po dachach pociągów w pełnym biegu, wreszcie najsprawniejszego kasiarza. Ekipy specjalistów pracują nad otwarciem, skopiowaniem i przywróceniem przesyłkom poprzedniego wyglądu w odpowiednio przygotowanym autobusie. Akcja "Wózek" udaje się wspaniale. W Niemczech jest to "noc długich noży". 22:05 SPÓR O HISTORIĘ - PIERWSZE PAŃSTWO SŁOWIAN Dysk./wywiad/debata, 29 min, Polska, 2012 Scenariusz: Borys Hass Wykonawcy: Przemysław Urbańczyk, Jacek Banaszkiewicz, Hanna Kóčka-Krenz Państwo wielkomorawskie, pierwsze wielkie państwo słowiańskie, datowane jest na ponad sto lat wcześniej, niż pierwsza wzmianka o Mieszku Pierwszym. Dokumenty mówiące o Wielkich Morawach sięgają roku 833. A jeszcze wcześniej, bo w roku 822 na terenach tych zaszczepione zostało chrześcijaństwo. A więc blisko 150 lat przed chrztem Mieszkowej Polski! Szczyt ekspansji Wielkich Moraw przypadł na drugą połowę IX wieku, ich państwo było lokalnym mocarstwem. Jednak na początku X wieku pierwsze słowiańskie państwo upadło. Nie wiemy, jaki miało wpływ na powstanie państwa Mieszka Pierwszego, zwanego dziś państwem Polan oraz na inne plemiona słowiańskie. Toczą się o to spory, wielu rzeczy możemy się tylko domyślać, a dziedzictwo Cyryla i Metodego oraz Wielkich Moraw nadal jest przedmiotem badań. 22:50 SZEROKIE TORY - SZEROKIE TORY. MILIONER Z LASU Reportaż, 24 min, Polska, 2010 Autor: Barbara Włodarczyk German Sterligow był pierwszym rosyjskim milionerem. Wzbogacił się w 1990 roku, kiedy w wieku 23 lat założył w Moskwie giełdę towarową. Miał luksusowy apartament w Nowym Jorku, zamek w Burgundii i dom na Rublowce - moskiewskiej dzielnicy bogaczy. Dziś mieszka z żoną i czterema synami na głuchej wsi. Hoduje kozy, drób i świnie. Stał się bardzo religijny. Jego dzieci studiują Ewangelię, nie mają telewizora, nie chodzą do szkoły (bo jest źródłem rozpusty), a żona - zgodnie z prawosławnym zwyczajem - zakrywa głowę chustką. Do zmiany stylu życia zmusiła go nieudana próba startu w wyborach prezydenckich w 2004 roku. Podobno na kampanię wyborczą wydał wszystkie pieniądze. O Sterligowie znów zrobiło się głośno, kiedy wybuchł kryzys. Wtedy to wyciągnął z szafy garnitur i pojechał do Moskwy, gdzie otworzył międzynarodową firmę do walki z recesją. Jego plan jest prosty: zlikwidować dolara, wprowadzić handel wymienny, a bezrobotnych przesiedlić na wieś. Sterligow to jedna z najbarwniejszych postaci publicznych w Rosji. W reportażu jeden dzień z życia ekscentrycznego biznesmena, jest równie barwny jak sam bohater. 00:25 SEKRETY WYKUTE W KAMIENIU - ODC. 7/8 DAMASZEK. WIECZNE MIASTO (DAMAS, THE OLDEST CAPITAL) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2005 Reżyseria: All Carpenter W siódmym odcinku serii podróż do wiecznego miasta - Damaszku. Wspinamy się na górę Kasiun, by obejrzeć miasto o zachodzie słońca; podziwiać zieloną masę drzew oazy ze strzelistymi minaretami. Damaszek jest najstarszym miastem na świecie. Jedynym nieprzerwanie zamieszkanym od 4 tysięcy lat. Kolejne miasta nakładały się na siebie. Oaza Ghuta umożliwiła miastu rozwój i odradzanie się. Cisza poprzedza pojawienie się pierwszych świateł. Widok ten zawsze zaskakuje. Jest ich coraz więcej. Z oddali słychać wezwanie muezina. Potem drugie, i kolejne. Miasto mruga do nas; dalekie i bliskie zarazem. Do starego miasta najczęściej wkracza się przez suk Al Hamidiye. Metalowa konstrukcja sprawia, że wygląda jak jedna z galerii handlowych modnych w XIX wieku. 01:20 SENSACJE XX WIEKU - HESS Magazyn, 23 min, Polska, 2000 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Tajemnica lotu Rudolfa Hessa do Anglii w roku 1941. Autor zwraca uwagę na wszystkie wydarzenia pozornie niezwiązane z samą wyprawą. Na co liczył? Na czyje zaproszenie przybył do Anglii? Czy o jego wyprawie wiedział Hitler? Czy Winston Churchill musiał stoczyć walkę z opozycją dążącą do szybkiego zawarcia pokoju z Niemcami na warunkach stawianych przez Hitlera? 01:55 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - CENA ZWYCIĘSTWA CZ. 1 Magazyn, 24 min, Polska, 1994 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Zbigniew Maziarz Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Pierwsza część odcinka poświęconego ofiarom i stratom Związku Radzieckiego. 02:25 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - KLĄTWA VON FAHRENHEITÓW Magazyn, 22 min, Polska, 2015 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki "Klątwa von Fahrenheitów" Mazury to świat, w którym podróżny ma tysiące powodów, by nieustannie zatrzymywać samochód i cieszyć się magicznymi krajobrazami. W naszej wyprawie słowo magia przewinie się wielokrotnie, bo cel, do którego zmierzamy, to niezwykła piramida w lesie pod wioską Rapa, zaledwie kilka kilometrów od rosyjskiej granicy. Podobno wybudowano ją na przecięciu wyjątkowo silnych linii energetycznych oplatających niewidzialną siecią nasz glob. To grobowiec rodziny Fahrenheitów. Eksperci z Uniwersytetu Warszawskiego pracują tu, by zadokumentować przy użyciu nowoczesnych technik ten dwustuletni grobowiec, sprawdzić jego stan techniczny oraz uporządkować wnętrze. Najnowsza aparatura, a w tle niezwykłe legendy wiążące się z tą budowlą. Pochowano tu siedmioro członków rodu von Fahrenheit. Budowla straciła opiekunów, kiedy arystokraci przenieśli się do miejscowości, obecnie znajdującej się już poza granicami Polski, w obwodzie Kaliningradzkim. "Tajemniczy obiekt" Dociera do nas wiele sygnałów od widzów, że ktoś coś znalazł, zachował i chce się tym z nami podzielić. Do Dęblina ściągnęło nas przysłane do redakcji zdjęcie fotela lotniczego.