TVP Historia Sobota, 22.06.2019 06:15 BYŁ TAKI DZIEŃ - 22 CZERWCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1634 - Rembrandt poślubił Saskię, wielokrotnie później przez niego portretowaną; 1792 - król Stanisław August Poniatowski ustanowił Order Virtuti Militari; 1941 - atak Niemiec na Związek Sowiecki (początek "Fall"Barbarosa"); 1966 - SB aresztowała kopię obrazu jasnogórskiego pielgrzymującą po kraju; 06:20 DWADZIEŚCIA LAT MINĘŁO... - 1989 Magazyn, 25 min, Polska, 2008 W drugim odcinku "20 lat minęło" TVP Historia zaprasza do odwiedzenia roku 1989 - roku okrągłego stołu, wyborów czerwcowych, powołania rządu Tadeusza Mazowieckiego i wielkiej Jesieni ludów. W programie szopki satyryczne tamtych lat w których reżyserami i głównymi wykonawcami byli Jerzy Kryszak i Andrzej Zaorski. Całość zespala komentarz współczesny Marcina Wolskiego autora i współautora ówczesnych programów satyrycznych. 07:00 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - KAZACHSTAN. SERCE AZJI ŚRODKOWEJ. (FLAVORS) Film dokumentalny, 50 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos W kolejnym odcinku serii podróż do Kazachstanu. Stepy i góry Kazachstanu tworzą ciekawy i zróżnicowany krajobraz. Jego bogata i długa historia sięga czasów wielkiego Jedwabnego Szlaku. Kraj między Ałtajem a brzegami Wołgi tworzą liczne i różnorodne narodowości. Mieszkańcy tego ogromnego kraju chętnie podejmują podróżnych, odrywając przed nimi jego sekrety. 08:20 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 43 OLSZTYN Magazyn, 24 min, Polska, 2017 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Magdalena Felis Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Wykonawcy: Tomasz Bednarek (prowadzący) Tomasz Bednarek odwiedza Olsztyn - stolicę Warmii i Mazur, jedno z najpiękniejszych i najciekawszych historycznie miejsc regionu. Mieszkał tu jeden z najwybitniejszych uczonych w historii, Mikołaj Kopernik, który zasłużył się w obronie miasta przed Krzyżakami. To właśnie tutaj można zobaczyć jedyną w zbiorach Polski książkę z biblioteki znakomitego astronoma - na marginesach zachowały się notatki odręcznie przez niego sporządzone. W Olsztynie warto odwiedzić zamek z XIV wieku, gotycką bazylikę, Muzeum Nowoczesności, założone w budynku dawnego tartaku z XIX w. , oraz drugie co do wielkości w Polsce planetarium. Miasto zachwyca też wspaniałą przyrodą, która harmonijnie wtapia się w krajobraz. W granicach Olsztyna znajduje się 11 jezior i ponad 1800 hektarów lasów. A tereny zielone stanowią ponad połowę powierzchni miasta. To dlatego oddycha ono zielonymi płucami! 08:50 ZMIENNICY - ODC. 5/15 - SAFARI Serial komediowy, 57 min, Polska, 1986 Reżyseria: Stanisław Bareja Scenariusz: Stanisław Bareja, Jacek Janczarski Zdjęcia: Wojciech Jastrzębowski Muzyka: Przemysław Gintrowski Aktorzy: Ewa Błaszczyk, Irena Kwiatkowska, Witold Dębicki, Jan Englert, Adam Ferency, Kazimierz Kaczor, Krzysztof Kowalewski, Jerzy Kozakiewicz, Bronisław Pawlik, Zdzislaw Wardejn, Mieczysław Hryniewicz Początki pracy Kasi vel Mariana Koniuszko w MPT nie należą do łatwych. Wspólnie z Jackiem wiozą znanego aktora Rawicza do Krakowa. Mimo rozmaitych perturbacji w czasie podróży udaje im się dowieźć gwiazdora na czas. Rawicz ma wystąpić w emitowanym "na żywo" spektaklu Teatru Telewizji. Jak na złość, przedstawienie zostaje odwołane z powodu wystąpienia ambasadora Syjamu. 10:00 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - BIO WARZYWA NA STÓŁ Magazyn, 24 min, Polska, 2018 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Józef Szymura, Jarosław Frankowski, Sławomir Orman Wykonawcy: Karol Okrasa (prowadzący) W kolejnym odcinku Karol Okrasa wyruszy do gospodarstwa w okolice Ćmielowa, które specjalizuje się w ekologicznej uprawie warzyw. I tu jak się okazuje, nasza wiedza w tej materii jest ciągle niewystarczająca. Wynika to po pierwsze z wielości określeń. Zdrowa żywność, ekologiczna czy bio? Co to właściwie oznacza i czy chodzi o różne rodzaje i sposoby uprawy na przykład warzyw. A przecież, czego również większość z nas nie wie, w całej Europie wprowadzono specjalne oznaczenie dla żywności produkowanej bez sztucznych nawozów, bez chemicznych środków ochrony roślin, z poszanowaniem środowiska i to oznaczenie przyznawane jest wyłącznie producentom spełniającym wyśrubowane normy oraz regularnie kontrolowane. Jak ono wygląda i co oznacza, o tym opowie Karol ze swoim gościem. Bo mówiąc prostym językiem, w całej tej ekologii chodzi o to, by warzywa i owoce produkować tak, jak to się robiło, zanim sztuczne nawozy i chemiczne środki ochrony roślin wprowadzono na masową skalę do rolnictwa. Jak dziś w nowoczesny sposób uprawia się biowarzywa i co nich można przygotować, o tym wszystkim w programie. Mając do dyspozycji warzywa ekologiczne, Karol przygotuje trzy czysto warzywne dania: 1/ placuszki z cukinii podane z sałatką z kwiatów cukinii; 2/ rodzaj tatara z dyni hokkaido z suszonymi pomidorami i cebulą; 3/ szybki barszcz ukraiński z pieczonymi buraczkami i fasolą, przygotowany nie na śmietanie, ale na mleku kokosowym. 11:45 MUSTANG. HIMALAJSKA PODRÓŻ (MUSTANG, THE HORSES KINGDOM. A SPECTACULAR AND ANCESTRAL MIGRATION) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2016 Reżyseria: Sophie Dia Pegrum Region Mustang obejmuje około 80 km na północnym wschodzie Nepalu. Każdego roku otoczeni górami mieszkańcy tego królestwa, aby uciec przed zimą, pędzą konie na dalekie południe. Obserwujemy tych ludzi w trakcie tradycyjnej migracji, przekraczających odległe i piękne doliny, odkrywających stare wsie, a nad wszystkim górują majestatyczne szczyty Himalajów. 12:50 LIFE - ŻYCIE. CZ 3. SSAKI (LIFE. MAMMALS. (3/10)) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2009 Zdjęcia: Doug Allan Muzyka: George Fenton Wszystkie ssaki, w tym ludzie, dysponują cechami przesądzającymi o ich przewadze w świecie zwierząt. Stałocieplność, doskonale rozwinięte zmysły i inteligencja przyczyniły się do ich i naszego sukcesu ewolucyjnego. Wraz z autorami filmu obserwujemy, jak w rozmaitych warunkach radzą sobie m. in. foki Weddella, afrykańskie ryjoskoczki rudawe, palczaki madagaskarskie, renifery wędrujące po arktycznej tundrze, niedźwiedzie polarne czy surykatki z kotliny Kalahari. 13:50 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA FRYZJERA W TIBILISI Reportaż, 24 min, Polska, 2004 Autor: Barbara Włodarczyk Kolejny reportaż z Gruzji, gdzie dokonała się bezkrwawa rewolucja. Bohaterem programu jest fryzjer, który pracuje w jednym z najlepszych salonów Tibilisi. W zakładzie tym bywają przedstawiciele klasy średniej. Jego klienci, jak to zwykle w takich miejscach, żywo dyskutują o tym, co ich boli, a co cieszy. Kamera towarzyszy bohaterowi w domu i w pracy w salonie fryzjerskim oraz w mieszkaniach klientek, a także w łaźni, gdzie wieczorem spotyka się z przyjaciółmi. Reportaż przedstawia warunki pracy i życia klasy średniej w Gruzji po Rewolucji Róż. 14:20 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.I - ODC. 7 WINNE TAJEMNICE Film dokumentalny, 27 min, Polska, 2015 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Okazuje się, że w Polsce da się z powodzeniem uprawiać winogrona do produkcji win. Wbrew obiegowej opinii nasz mroźny klimat wcale nie przeszkadza w wytwarzaniu dobrych win, które mają już kilkusetletnią historię. Radosław Kotarski tym razem wyrusza do Zielonej Góry, gdzie sprawdza co pozostało z dawnych tradycji winiarskich. Odkrywa podziemia niemieckiej wytwórni win musujących Gremplera, wyciska sok z winogron stosując dawne techniki, a także postanawia skosztować współczesnych wyrobów polskich winiarzy. 15:55 SPÓR O HISTORIĘ - SŁOWIANIE ZACHODNI Dysk./wywiad/debata, 31 min, Polska, 2019 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Tomasz Muller (prowadzący) Prokop, w szóstym wieku po Chrystusie, mówił o Słowianach: "Wszyscy oni jednego języka używają - ani też kształtem ciał się nie różnią. Każdy bowiem jest słusznego wzrostu i bardzo silny". Inni zaś dodawali, że "znoszą oni cierpliwie mróz i gorąco, obnażenia ciała i niedostatek żywności." Te cechy z pewnością ułatwiały Słowianom zajmowanie nowych terytoriów. Słowianie zachodni, którzy zajmowali wschodnią i środkową część Europy, wyprawiali się za Łabę. Dokąd jeszcze udało m się dotrzeć? Jakie tereny udało im się zająć? Co stanęło na drodze ekspansji? Maksymalny zasięg na Zachodzie. Kiedy zajęli te ziemie? Z kim sąsiadowali? Czy wyróżniali się czymś szczególnym? Bitwa nad Dołężą [Tollense] w dzisiejszej Meklemburgii. Znalezisko archeologiczne sprzed 3300 lat, odkryte w 2016 roku. Nic o tym dotąd nie wiedzieliśmy. O czym to może świadczyć? Dlaczego Słowianie zachodni przegrali konfrontację z Niemcami? Plemiona zachodniosłowiańskie na obecnym terenie Polski. 17:35 MARZYCIELE - FABRYKA ZIELENIEWSKICH Dysk./wywiad/debata, 20 min, Polska, 2019 Reżyseria: Sylwester Szefer Scenariusz: Sylwester Szefer Zdjęcia: Wojciech Kursa Muzyka: Krzysztof Suchodolski Wykonawcy: Piotr Legutko (prowadzący), Paweł Nowakowski Założycielem fabryki był kowal Ludwik Zieleniewski. Budynek jego kuźni parowej z 1851 roku do dzisiaj stoi przy ul. św. Krzyża 16 w Krakowie. Synowie Leon i Edmund w 1907 roku zbudowali dużą i nowoczesną fabrykę na Grzegórzkach, z bocznicą kolejową i dostępem do Wisły. Zbudowali m. in. okręt bocznokołowiec Melsztyn, który był wykorzystany w wojnie polsko - bolszewickiej, pływał do 1970 roku. W okresie międzywojennym fabryka była znaczącym punktem na mapie przemysłowej Polski produkującym różnorodne maszyny i metalowe konstrukcje, w tym mosty i wagony, z kilkoma zakładami w Wielkopolsce, na Śląsku, we Lwowie. Tuż przed wybuchem II wojny światowej zakład na Grzegórzkach zatrudniał ponad tysiąc robotników i produkował ponad 10 tysięcy ton urządzeń, maszyn i konstrukcji. 18:05 DROGI WOLNOŚCI - ODC. 13 - DZIEWCZYNKA Z ZAPAŁKAMI Serial historyczno - obyczajowy, 51 min, Polska, 2018 Reżyseria: Maciej Migas Scenariusz: Hanna Probulska - Dzisiów, Stanisław Krzemiński, Joanna Wojdowicz Aktorzy: Paulina Gałązka, Katarzyna Zawadzka, Julia Rosnowska, Adam Cywka, Izabela Kuna ODCINEK 13. DZIEWCZYNKA Z ZAPAŁKAMI Maj 1926. W Lanckoronie między Kamilem i Lalą trwa wojna. Anna próbuje ratować córkę, lecz sprawy wymykają się spod kontroli. Alina szykuje się do wyjazdu do Warszawy na spotkanie z nowym korespondentem, Janem Owiczem. Ale w redakcji wybucha jak bomba wiadomość, że Doster sprzedaje "Iskrę" Dembińskiemu. Wydaje się, że przejęcia przez IKC nie da się już zahamować. Redakcja strajkuje, odmawiając dalszej pracy w niepewności. Marynia z trudem radzi sobie z tym bałaganem, wciąż wściekła na Szymona za to, że ją zdradził. W stolicy w dniu przyjazdu Aliny trwają już walki. Spędza dzień, zamknięta w hotelu z nieznajomym o imieniu Albert. Pod ich oknami walczą ze sobą przeciwnicy i zwolennicy Piłsudskiego, który powoli przejmuje władzę w mieście. 19:10 PONARY. NÓŻ W SERCE Film dokumentalny, 56 min, Polska, 2016 Reżyseria: Bronisław Bubiak Scenariusz: Bronisław Bubiak Muzyka: Andrzej Dudek - Duerer, Maciej Karpuk Ponary. Miejsce wypoczynku, zabaw i spotkań, zaledwie 9 km kilometrów od Wilna. Podczas okupacji sowieckiej, na przełomie 1940/1941 roku, Rosjanie przeprowadzali tu rozległe prace ziemne. Nieopodal miało powstać lotnisko polowe, a w Ponarach miały być zbudowane potężne zbiorniki na paliwo lotnicze. W tym celu wykopano kilka olbrzymich dołów, o średnicy około 35 metrów i głębokości do 8 metrów. 22 czerwca 1941 roku Niemcy zajęli Wilno. Rosjanie uciekli, zostawiając niedokończoną inwestycję. Wkrótce nowy okupant stwierdził, że to idealne miejsce do eksterminacji Żydów. Pierwsze egzekucje odbyły się prawdopodobnie 10 lipca 1941 roku. Film to opowieść naocznych świadków zbrodni na Polakach, Żydach i innych narodowościach. W Ponarach Niemcy, rękoma Litwinów, tzw. szaulisów, zamordowali około 100 000 ludzi, z czego około 20 000 stanowili obywatele polscy. Z filmu dowiemy się, jakich okrucieństw dopuszczali się zbrodniarze. Opowiemy również, jaką rolę w rzezi odegrało słynne więzienie na Łukiszkach. Najwięcej informacji o samej zbrodni przekazał przedwojenny dziennikarz, Kazimierz Sakowicz, zastrzelony również przez Litwinów. Mieszkał w Ponarach, w pobliżu bazy i począwszy od 11 lipca 1941 roku, aż do 6 listopada 1943 roku, prowadził obserwację terenu i sporządzał notatki. Zapisane kartki wkładał do butelek i zakopywał w ogrodzie. Po wojnie odnaleziono część notatek. Opisy zbrodni są bardzo szczegółowe. Treść wielu notatek znajdziemy również w filmie. 23:20 DWIE STRONY BARYKADY RADOMSKIEGO CZERWCA Film dokumentalny, 44 min, Polska, 2016 Reżyseria: Sławomir Koehler Scenariusz: Sławomir Koehler Zdjęcia: Tomasz Kornat Po 40 latach od radomskiego czerwca nadal nie zostali rozliczeni odpowiedzialni za prowokację i represje z 1976 roku. Najaktywniejsi zomowcy i milicjanci, uczestnicy pacyfikacji Radomia, do dziś nie zostali ukarani. Kiedy ofiary buntu w końcu doczekają się sprawiedliwości? Okazuje się, że czyny oprawców, wykonujących na aresztowanych słynne radomskie "ścieżki zdrowia", uległy przedawnieniu, a kosztami procesów obciążono skarb państwa. Sady okręgowe w Radomiu i w Lublinie owych "ścieżek zdrowia" nie uznały ani za zbrodnie komunistyczne, ani za zbrodnie przeciwko narodowi polskiemu. Co na to IPN? W reportażu materiał ukazujący losy ludzi uczestniczących w radomskim proteście po obu stronach barykady. O oprawcach: funkcjonariuszach MO i SB, przedstawicielach komunistycznej władzy, którzy byli organizatorami i wykonawcami tłumienia robotniczego buntu w Radomiu, a także o ofiarach tamtych wydarzeń. Okazuje się, że nikt z ówczesnych decydentów nie poniósł kary za brutalne akcje milicji, część nadal zaprzecza, że "ścieżki zdrowia" w ogóle istniały, a ofiary Czerwca '76 do dziś nie doczekały się zadośćuczynienia. Niektórzy z oprawców i decydentów żyją nadal w Radomiu, stanowiąc elitę tego miasta. Porobili kariery zawodowe, piastują lukratywne stanowiska, mają wysokie emerytury, prowadzą firmy ochroniarskie, handlują bronią i amunicją, są biznesmenami, notariuszami, komornikami, mają biura w centrum miasta, mieszkają w pięknych willach, jeżdżą luksusowymi samochodami, mają dzieci na stanowiskach, czego nie można powiedzieć o ich ofiarach, kombatantach radomskiego protestu, często schorowanych i żyjących w ubóstwie. W reportażu znajdzie się szczera i obszerna wypowiedź byłego prezydenta Radomia, który opowiada jak na spędzie robotników na radomskim stadionie był zmuszony wygłosić - czytając z kartki przysłanej z KC - słynne przemówienie o "warchołach...". 00:20 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - ARCYKSIĄŻĘ FRANCISZEK FERDYNAND (ARCHDUKE FRANZ FERDINAND OF AUSTRIA) Film dokumentalny, 105 min, Francja, 2013 Reżyseria: Laure Delalex Wykonawcy: Marek Ciuniel W tym odcinku: życie i działalność arcyksięcia Franciszka Ferdynanda, bratanka cesarza Franciszka Józefa, następcy cesarskiego tronu. Franciszek Ferdynand był światowcem, podróżnikiem, oddanym rodzinie mężem i ojcem. Zginął 24 czerwca 1914 roku z rąk serbskiego zamachowca, który nie tylko śmiertelnie go zranił, ale także zabił w tym samym czasie, żonę arcyksięcia, Zofię. To wydarzenie stało się zaczynem wybuchu I wojny światowej, co w konsekwencji spowodowało rozpad dotychczasowego porządku politycznego Europy. Film nie tylko podejmuje temat jego śmierci, ale cofa nas do czasów miedzy innymi jego dzieciństwa, ukazując relacje panujące na dworze cesarskim. Podejmuje też temat ożenku z Zofią, która nie pochodziła z książęcego rodu, a to do końca życia rzucało cień na relacje Ferdynanda ze stryjem, cesarzem Austro - Węgier. Dzięki realizatorom filmu zaglądamy do wnętrz najpiękniejszych pałaców Wiednia, Pragi oraz zamku w Konopiszte, w którym znajduje się imponująca kolekcja broni. 02:20 HYDROZAGADKA Komedia sensacyjna, 70 min, Polska 1970 Reżyseria: Andrzej Kondratiuk Scenariusz: Andrzej Bonarski, Andrzej Kondratiuk Muzyka: Waldemar Kazanecki Zdjęcia: Zygmunt Samosiuk Aktorzy: Roman Kłosowski, Zdzisław Maklakiewicz, Wiesław Michnikowski, Józef Nowak, Wiesław Gołas, Jerzy Duszyński, Franciszek Pieczka, Jerzy Turek, Iga Cembrzyńska, Ewa Szykulska Tytułową zagadką jest niewytłumaczalne znikanie wody w Warszawie podczas największych upałów. Nad jej rozwiązaniem biedzi się naukowiec, profesor Milczarek (Wiesław Michnikowski). Pomaga mu nieustraszony detektyw As (Józef Nowak), który podejmuje nierówną walkę z tajemniczym, demonicznym przeciwnikiem, sprawcą całej wodnej afery. Trop prowadzi najpierw do ciemnego typa zwanego Plamą, a potem do egzotycznego Maharadży. Swoją telewizyjną komedię Andrzej Kondratiuk utrzymał w konwencji groteski i parodii znanych filmów sensacyjnych i opowieści komiksowych. Większość gagów, postaci i humorystycznych sytuacji widzowie znają już z ekranów. Reżyser zadbał o to, by trzymać publiczność w napięciu, ale też zaserwować jej sporą dawkę rozrywki. Są więc w filmie taniec brzucha i mężczyzna pojawiający się niespodziewanie w haremie, a także komiczny Maharadża Kaburu, którego odtwarza niezrównany Roman Kłosowski. 03:40 DWADZIEŚCIA LAT MINĘŁO... - 1989 Magazyn, 25 min, Polska, 2008 W drugim odcinku "20 lat minęło" TVP Historia zaprasza do odwiedzenia roku 1989 - roku okrągłego stołu, wyborów czerwcowych, powołania rządu Tadeusza Mazowieckiego i wielkiej Jesieni ludów. W programie szopki satyryczne tamtych lat w których reżyserami i głównymi wykonawcami byli Jerzy Kryszak i Andrzej Zaorski. Całość zespala komentarz współczesny Marcina Wolskiego autora i współautora ówczesnych programów satyrycznych.