TVP Kultura Poniedziałek, 17.06.2019 08:45 SZLAKIEM MIEJSC NIEZWYKŁYCH - POMNIKI HISTORII - KANAŁ AUGUSTOWSKI Felieton, 5 min, Polska, 2015 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Tomasz Drozdowicz Odcinek prezentuje Kanał Augustowski. Przy jego budowie pracowało dziennie ok. 7 tysięcy robotników różnej narodowości. Jego główny inżynier początkowo nie miał pojęcia o sztuce projektowania kanałów, uczył się jej z książek i sam tworzył potrzebne mapy. Ostatecznie zbudował prawdziwie arcydzieło. Katarzyna Sanocka zabiera widzów w podróż po Kanale Augustowskim - nieoceniony zabytek kultury technicznej. Ten 100 - kilometrowy malowniczy szlak wodny łączy dorzecza Wisły i Niemna. Na jego trasie znajduje się jedyne w Polsce rzeczne przejście graniczne. Można więc przepłynąć kajakiem aż na Białoruś. O historii budowy kanału oraz o walorach przyrodniczych i turystycznych Katarzyna Sanocka rozmawia m.in. z Krzysztofem Czarnieckim, kierownikiem Nadzoru Wodnego w Augustowie i Romanem Rogozińskim, starszym specjalistą d.s. edukacji leśnej. 09:00 NIENASYCENI Reportaż, 22 min, Polska, 2016 Scenariusz: Elżbieta Rottermund Wykonawcy: Emilia Komarnicka (prowadzący), Redbad Klijnstra (prowadzący) Bohaterem odcinka jest Adam Strug. Śpiewak i instrumentalista, poeta, autor piosenek, kompozytor. Pomysłodawca zespołu śpiewaczego "Monodia Polska", wykonującego polskie pieśni przekazywane w tradycji ustnej. W okresie przedświątecznym Adam Strug ma kilka koncertów, podczas których wykonuje pieśni adwentowe i kolędy. W tym odcinku jesteśmy z Adamem Strugiem na koncercie w kościele farnym w Radomiu, gdzie wykonuje pieśni adwentowe, na próbie Monodii Polskiej, podczas której wykonywane są kolędy. Idziemy również na Cmentarz Powązkowski, gdzie Strug opowiada o początkach swojej przygody z pieśniami tradycyjnymi, zaczął bowiem od wykonywania pieśni pogrzebowych. 09:25 ZUZANNA Film animowany, 16 min, Polska, 2006 Reżyseria: Daria Kopiec Scenariusz: Daria Kopiec Zdjęcia: Monika Kotecka Muzyka: Jan Duszyński Aktorzy: Katarzyna Dąbrowska, Karol Pocheć, Cezary Kussyk, Anna Wytych, Marcin Poloniewicz, Paweł Skalski Film "Zuzanna" jest obserwacją pewnej znajomości osadzonej w realiach współczesnego miasta. Jednak ani znajomość, ani miasto nie są zwyczajne. Film jest pełen tajemniczych postaci i zdarzeń. Anna szykuje się do wyjazdu. Na dworcu w tajemniczych okolicznościach ginie jej walizka. W drodze powrotnej do domu spotyka Igora. Jednak wraz z nim pojawiają się tajemniczy mężczyźni, którzy od tej pory nie będą dawali bohaterom spokoju. Będą ich prowadzić, ale również wchodzić im w drogę. Krótkie spotkanie na dworcu ma swoją kontynuację w barze, w którym Anna pracuje jako kelnerka. Anna jest jednak zbyt nieśmiała, by rozwinąć znajomość z Igorem. Pogrąża się w świat wyobrażeń, przybiera osobowość Zuzanny, kobiety pewnej siebie, z łatwością uwodzącej Igora. Wkrótce Zuzanna próbuje zawładnąć również Anną. Dziewczyna podejmuje trudną walkę z własną wyobraźnią, w której stawką jest jej ukochany Igor, ale przede wszystkim ona sama. 09:50 RYSA Dramat psychologiczny, 84 min, Polska 2008 Scenariusz i reżyseria: Michał Rosa Zdjęcia: Marcin Koszałka Muzyka: Stanisław Radwan Występują: Jadwiga Jankowska - Cieślak, Krzysztof Stroiński, Ewa Telega, Mirosława Marcheluk, Teresa Marczewska, Ryszard Filipski, Stanisław Radwan, Jerzy Schejbal i inni "Obawiam się, że zanika u nas poczucie odpowiedzialności za własne czyny, nasze większe i drobniejsze zdrady, nielojalności. Mówimy: wszystko jest ludzkie, wszystko jest normalne, mylimy przestępcę z ofiarą. A przecież, wydawałoby się, jeszcze niedawno ludzie mieli poczucie grzechu albo przynajmniej dyskomfortu moralno - psychicznego. Dziś wartościowanie czynów uważa się za coś nieprzyzwoitego. Mówi się, że człowiek nie ma prawa oceniać postępowania drugiego człowieka. W tej sytuacji nie widzę innego wyjścia, jak zostać twórcą mieszczańskim. Wiem, że to strasznie brzmi, ale spokojnie - to, co nazywam kinem mieszczańskim, odwołuje się do wartości i zasad etycznych, uznaje je za coś rzeczywistego" - mówił po premierze "Rysy" reżyser Michał Rosa. W tym wielokrotnie nagradzanym filmie zasadą etyczną, wokół której osnuto fabułę jest lojalność. Podczas rodzinnej uroczystości w mieszkaniu krakowskich intelektualistów Joanny i Jana jeden z gości podrzuca kasetę wideo. Na kasecie nagrany jest fragment programu lokalnej stacji telewizyjnej z udziałem mało znanego historyka, który jednoznacznie sugeruje, że mąż Joanny był przed laty współpracownikiem UB. Miał on rzekomo za zadanie ożenić się z Joanną, by inwigilować poczynania jej ojca, emerytowanego polityka - opozycjonisty z dawnego mikołajczykowskiego PSL - u. Jan bagatelizuje całą sprawę, widząc w niej jedynie niską chęć zyskania rozgłosu przez niemającego większych sukcesów badacza. Joanna, żyjąc z mężem pod jednym dachem od czterdziestu lat, również nie daje wiary kasetowym rewelacjom, ale jest o wiele bardziej zbulwersowana. Postanawia odnaleźć historyka z telewizji i zażądać dowodów na jego tezy. Kiedy jej się to wreszcie udaje, okazuje się, że Marczak nie dość, że nie ma wykształcenia historycznego, to jeszcze jest byłym ubekiem z procesem o bicie na koncie. Pomimo to uparcie broni swej wersji o kolaboracji Jana, powołując się na jego własnoręczne deklaracje współpracy, podpisane, kiedy był nastolatkiem. Zdenerwowana Joanna nie rozpoznaje na nich charakteru pisma swego męża. Grozi więc Marczakowi wytoczeniem procesu i wychodzi. Jednak myśl o tym, że fundamentem jej czterdziestoletniego małżeństwa mogłoby być kłamstwo, nie daje jej spokoju. Rozpoczyna prywatne śledztwo, mające rozwiać wątpliwości. Stopniowo też chcąc nie chcąc odsuwa się od męża. Na domiar złego zauważa, że jej zmysły smaku i powonienia zostają wytłumione. Zaniepokojona odwiedza znajomą lekarkę psychiatrę, lecz na pytanie o swoje problemy nie udziela odpowiedzi. Jej próby dotarcia do prawdy o Janie również okazują się bezowocne. Pomimo to nie potrafi zapanować nad rosnącą nieufnością, a nawet fizyczną odrazą do męża. Zaczyna spać w osobnym pokoju, myje spirytusem dotykane przez niego klamki, nawet naczynia po wspólnych posiłkach zmywa w gumowych rękawiczkach. Nie mogąc poradzić sobie w nowej sytuacji, bierze urlop na uczelni, gdzie wykłada biologię. Odrzuca chęć pomocy oferowaną przez zaniepokojonego i rozgoryczonego męża, nie reaguje na perswazje znajomych. Wreszcie pewnego dnia nic nikomu nie mówiąc, wybiera wszystkie pieniądze z rodzinnego konta i wyprowadza się z domu. Wśród artystycznych inspiracji, mających wpływ na taki a nie inny kształt swego filmu Michał Rosa wskazywał na "Ukryte" Michaela Hanekego. Część krytyki dopatrzyła się też podobieństwa "Rysy" do kinowych psychodram Ingmara Bergmana. Powoływano się na kameralną inscenizację, niemal paradokumentalne zdjęcia, dramat o uniwersalnym znaczeniu rozgrywający się w małżeńskim mikrokosmosie. I wstrzemięźliwość w ferowaniu kategorycznych moralnych wyroków, tak jak często niełatwo ferować je w codziennym życiu, nie powodując niczyjej krzywdy. Jak pisał branżowy Film: W "Rysie" nie znajdziemy prostych odpowiedzi. Reżyser pokazuje, że każda historia ma indywidualny charakter, w każdej trzeba szukać prawdy na nowo. I każdy musi się z własną historią zmagać sam. I ten, kto wyparł z pamięci swoją przeszłość, i ten, kto po latach konfrontuje się ze świadomością czynów najbliższych mu ludzi. 11:30 CHŁOPI - ODC. 11/13 - SCHEDA Serial obyczajowy, 51 min, Polska 1972 Reżyseria: Jan Rybkowski Scenariusz: Jan Rybkowski, Ryszard Kosiński Zdjęcia: Marek Nowicki Muzyka: Adam Sławiński Aktorzy: Władysław Hańcza, Emilia Krakowska, Ignacy Gogolewski, Krystyna Królówna, Stanisław Niwiński, Franciszek Pieczka, August Kowalczyk, Magda Wołłejko, Barbara Burska, Jadwiga Chojnacka, Kazimierz Wichniarz, Bronisław Pawlik, Irena Karel. Cała wieś bierze udział w pogrzebie Macieja Boryny. Tuż po uroczystości w rodzinie zaczynają się kłótnie o schedę. Po śmierci Macieja do Jagny nadal zalecają się wójt i Mateusz, są też inni adoratorzy. Wdowa nie potrafi się oprzeć urokowi Jasia, syna organisty, który wrócił jako kleryk. Szymek, brat Jagny, żeni się wreszcie z Nastką i zaczyna budować swoją chatę. Sąsiedzi znoszą im prezenty "na zasiedlenie". Hanka i Józka wypędzają z domu Borynów Jagnę, która wraca do matki. 12:30 CHŁOPI - ODC. 12/13 - POWROTY Serial obyczajowy, 51 min, Polska 1972 Reżyseria: Jan Rybkowski Scenariusz: Jan Rybkowski, Ryszard Kosiński Zdjęcia: Marek Nowicki Muzyka: Adam Sławiński Aktorzy: Tadeusz Janczar, Emilia Krakowska, Ignacy Gogolewski, Krystyna Królówna, Arkadiusz Bazak, Halina Lossobudzka, Lech Ordon, August Kowalczyk, Babara Burska, Franciszek Pieczka, Bronisław Pawlik, Irena Karel, Barbara Ludwiżanka, Jerzy Święch Ostatni chłopi zostają zwolnieni z więzienia, do wsi wraca także Antek. Znowu zaczyna romansować z Jagną, choć ma do niej pretensje, że nie odmawiała swych wdzięków innym. Hoża wdowa zdobywszy wreszcie Antka, odtrąca wójta. Żandarmi poszukują Rocha, siejącego na wsi ferment, ale chłopi skutecznie go ukrywają. Z wojska wraca mąż Tereski - żołnierki. Dowiaduje się o jej związku z Mateuszem, ale wybacza żonie zdradę. 15:00 CZŁOWIEK Z HAWRU (LE HAVRE) Komediodramat, 89 min, Niemcy/Francja/Finlandia, 2011 Reżyseria: Aki Kaurismäki Scenariusz: Aki Kaurismäki Zdjęcia: Timo Salminen Aktorzy: Andr Wilms, Kati Outinen, Jean - Pierre Darroussin, Blondin Miguel, Myriam Piazza, Elina Salo Marcel Marx, niegdyś autor i człowiek dobrze znany w środowisku artystów, wycofał się z życia bohemy i zamieszkał w portowym mieście Le Havre. Pracuje tu jako pucybut i dawno pogrzebał marzenia o pisaniu, żyjąc pomiędzy pracą, ulubionym barem i domem. Pewnego dnia spokój ten zburzy choroba jego ukochanej żony oraz pojawienie się pewnego chłopca, emigranta z Afryki. "Człowiek z Hawru" to nagrodzony przez światową krytykę fiński kandydat do Oscara. Komedia Akiego Kaurismäkiego, twórcy legendarnych "Leningrad Cowboys" i "Człowieka bez przeszłości", jest hołdem mistrza czarnego humoru dla klasyki czarnego kryminału lat 50. i 60. [opis dystrybutora] 16:45 CWAŁ Komediodramat, 103 min, Polska 1995 Scenariusz i reżyseria: Krzysztof Zanussi Zdjęcia: Jarosław Żamojda Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Bartosz Obuchowicz, Maja Komorowska, Andrzej Szenajch, Karolina Wajda - Nowakowska, Piotr Szwedes, Piotr Adamczyk, Sławomira Łozińska "Kiedy doszedłem do opisywania stalinowskiej szkoły, zorientowałem się, że dotarłem do granicy nieprzekraczalnej ze względów cenzuralnych. Później też nie mógłbym tego filmu zrobić, chyba że w roku 1980, ale wtedy Ryszard Bugajski realizował"Przesłuchanie", które o wiele poważniej traktowało tamte czasy. Teraz wszystko się oddaliło, a ja postarzałem się o tyle, że nie chce mi się już rozliczać z tamtą epoką, ale ją wspominać. To było moje dzieciństwo" - mówił o motywach powstania "Cwału" Krzysztof Zanussi. Film ów miał być drugim po "Strukturze kryształu" (1969) w dorobku reżysera. Zmaterializował się dopiero ćwierć wieku później. Przez licznych krytyków został jednak nazwany jednym z ważniejszych, a na pewno najbardziej niezwykłym w dotychczasowym dorobku autora "Iluminacji". "Cwał" to bowiem... komedia, w dodatku dotycząca okresu stalinowskiego, a więc czasów życia w ciągłym strachu, ubeckich prześladowań, złowrogich polowań na prawdziwych i urojonych odstępców od "linii partii" i aksjomatów stalinowskiej wykładni marksizmu - leninizmu. Pogodny ton opowieści nie ma wszakże nic wspólnego z cynizmem. Przeciwnie - niesie trudne do określenia ciepło, którego trudno szukać we wcześniejszych dokonaniach Zanussiego. Reżyser nie zapomina też bynajmniej o okrucieństwie epoki, lecz na główny plan wysuwa się problem sposobu przetrwania w świecie pełnym kłamstwa i przemocy. Główna bohaterka filmu - pani Idalia - znakomicie zagrana przez Maję Komorowską - to stara panna z dobrego ziemiańskiego domu, która pod maską "szaleństwa" kryje determinację, by nie dać się "zdeklasować" i ocalić ostatni z azyli człowieka zniewolonego - azyl intymności. Jego namiastką jest hippika - prywatna pasja "zwariowanej ciotki". Pasja tym groźniejsza, że pachnie "pańskością" i sanacyjną fanaberią. Wszak w nowym, lepszym świecie konie służą głównie do pracy i defiladowych parad. Pani Idalia, mimo licznych grożących jej niebezpieczeństw, nie rezygnuje. Walcząc na swój sposób przeciw "bolszewickiej zarazie", balansuje na granicy moralności. Kłamie, kręci, wyrabia papiery na swoją nieistniejącą siostrę bliźniaczkę, by mieć kiedyś podwójną emeryturę. Zapisuje ją nawet do partii, a czerwoną legitymację chowa między karty Biblii. W postępowaniu Idalii nieustannie heroizm miesza się z otwartym podlizywaniem się znienawidzonej władzy. Nie może tego zrozumieć mały Hubert, wysłany przez matkę pod opiekę Idalii. Ojciec chłopca został po wojnie w Anglii, więc przed malcem zamknęła się droga do edukacji. Tylko zmieniając miejsce zamieszkania i udając sierotę oraz dzięki przebiegłości przyszywanej ciotki udaje mu się dostać do szkoły. Półlegalne zabiegi Idalii ratują go też przed relegowaniem, gdy zostaje rozpoznany jako element reakcyjny, upowszechniający wśród kolegów imperialistyczną literaturę ("Lenin" Ferdynanda Ossendowskiego). Chłopiec wychowany w kulcie wiary, prawdy i honoru nie może zrozumieć postawy ciotki. Na jego ciągłe pytania Idalia odpowiada wreszcie cytatem z Szekspira: "Są rzeczy na niebie i na ziemi, o których nie śniło się waszym filozofom". "To najbardziej autobiograficzny z moich filmów, jak karta wyjęta z rodzinnego albumu" - mówił po premierze Krzysztof Zanussi. Postać Huberta to niemal wierny portret reżysera z czasów dzieciństwa. Podobnie jest z innymi bohaterami. Ich odpowiedniki istniały naprawdę, wymogi scenariusza tylko nieznacznie zmodyfikowały właściwy im sposób bycia. Nie inaczej było z ciotką Idalią - centralną postacią filmu. To właśnie jej niezwykła osobowość sprawiła, że po latach pewien reżyser zrealizował równie niezwykły film o radości życia, której nie stłumią ani mury więzienia, ani szykany i prześladowania. Nagroda Specjalna na XXI Festiwalu w Gdyni w 1996 roku. Złota Kaczka '96 dla Mai Komorowskiej - w kategorii najlepsza polska aktorka. 18:45 WOJNA DOMOWA - ODC. 1/15 - CIĘŻKIE JEST ŻYCIE Serial komediowy, 30 min, Polska 1965 Reżyseria: Jerzy Gruza Scenariusz: Maria Zientarowa Zdjęcia: Mieczysław Jahoda Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Alina Janowska, Kazimierz Rudzki, Irena Kwiatkowska, Andrzej Szczepkowski, Krzysztof Musiał, Elżbieta Góralczyk, Jarema Stępowski, Irena Dziedzic Przekomiczna Irena Kwiatkowska i niezapomniany Kazimierz Rudzki jako rodzice Pawła, Alina Janowska jako pełna werwy, atrakcyjna ciotka i Andrzej Szczepkowski, dystyngowany, o wspaniałym poczuciu humoru wujek Anulki, wreszcie zabawny Jarema Stępowski, który zbierał suchy chleb dla konia - pozostali w pamięci widzów oglądających przed laty "Wojnę domową". Autorka scenariusza, Mira Michałowska - pisarka, dziennikarka, satyryk i tłumaczka literatury anglosaskiej, m. in. Hemingwaya - pod pseudonimem Maria Zientarowa publikowała w latach 50. i 60. na łamach "Przekroju" swoje opowiastki z życia dwóch rodzin. Kolejne rozdziały "prozy w odcinkach" złożyły się na książkę, później powstał scenariusz telewizyjny. Olbrzymie powodzenie pierwszej, 7 - odcinkowej serii filmów - Złoty Ekran w kategorii programów rozrywkowych, Złota Maska dla Aliny Janowskiej - skłoniły realizatorów do kontynuowania serialu i nakręcenia następnych 8 odcinków. "Wojna domowa" jest przede wszystkim komedią - mówiła autorka scenariusza. - Nie chciałam atakować młodzieży ani rodziców, ani tym bardziej szkoły, acz nie twierdzę, że właśnie ta instytucja ma być powszechnie przestrzeganym tabu. Chciałam zabawić trochę telewidzów kosztem drobnych śmiesznostek dnia codziennego... Po 30 latach staraniem oficyny "Trio" ukazało się trzecie, poprawione wydanie książki. Z tej okazji spotkali się współtwórcy sukcesu telewizyjnej "Wojny domowej". - W naszym serialu nie było bezpośrednich odwołań do polityki, ale lansowanie innych wzorców niż komsomolskie było dla władz trudne do przyjęcia. Do dziś mam w swoim archiwum wycinek z "Walki Młodych", w którym zarzucono nam, że takie nieodpowiedzialne seriale jak nasza "Wojna domowa" spowodowały ruchy młodzieżowe 1968 roku - wspominał reżyser Jerzy Gruza. Oczywiście, podobnie bezsensowne zarzuty nie zmniejszyły ani na jotę sympatii widzów wobec bohaterów serialu. Publiczność doceniła świetne aktorstwo, dowcipne dialogi, w pełni profesjonalny warsztat reżyserski i dobrą oprawę muzyczną, w tym kilka szczególnie wpadających w ucho piosenek. W pierwszym odcinku przedstawia się widzom Paweł Jankowski, trochę zbuntowany, naburmuszony nastolatek. Chłopak zwierza się pani Irenie, sąsiadce z tej samej klatki, jakie ma ciężkie życie w domu. Rodzice zrzędzą, każą mu się myć, zapędzają do odrabiania lekcji. A on nie ma głowy do takich rzeczy. Marzy o karierze aktorskiej w telewizji, jednakże ojciec stanowczo się temu sprzeciwia. Paweł na własną rękę podejmuje próbę dostania się do telewizji, ale jego kandydatura odpada. Wtedy, o dziwo, tata czuje się urażony i sam prosi, by powierzono synowi jakąś rolę. 20:20 MUZEUM POLSKIEJ PIOSENKI - /49/ - "O MNIE SIĘ NIE MARTW" - KASIA SOBCZYK Felieton, 6 min, Polska, 2014 Reżyseria: Tomasz Knittel Scenariusz: Tomasz Knittel W każdym odcinku twórcy programu zrealizowanego w koprodukcji z Muzeum Polskiej Piosenki w Opolu przedstawiają historię jednego rodzimego przeboju sprzed lat. W tym wydaniu historia piosenki "O mnie się nie martw". 20:25 MUZEUM POLSKIEJ PIOSENKI - /8/ - "KWIATY WE WŁOSACH" - CZERWONE GITARY Felieton, 8 min, Polska, 2013 Reżyseria: Tomasz Knittel Scenariusz: Tomasz Knittel W programie historia piosenki "Kwiaty we włosach". 20:35 MUZEUM POLSKIEJ PIOSENKI - /97/ - "JIMMY JOE" - KARIN STANEK Felieton, 7 min, Polska, 2016 Reżyseria: Tomasz Knittel Scenariusz: Tomasz Knittel Wykonawcy: Karin Stanek W programie historia piosenki "Jimmy Joe". 20:40 MUZEUM POLSKIEJ PIOSENKI - /37/ - "SEN O WARSZAWIE" - CZESŁAW NIEMEN Felieton, 6 min, Polska, 2014 Reżyseria: Tomasz Knittel Scenariusz: Tomasz Knittel W programie: historia piosenki "Sen o Warszawie". 21:00 56. KFPP W OPOLU - SCENA ALTERNATYWNA Koncert, 180 min, Polska, 2019 Reżyseria: Grzegorz Sadurski Scenariusz: Michał Warchoł Wykonawcy: The Dumplings, Tomek Lipiński, Agnieszka Szydłowska (prowadząca), Marek Horodniczy (prowadzący), Basia Wrońska, Rebeka, Miuosh, The Dumplings, Lao Che Czwarty dzień festiwalu opolskiego. Na początek godzinny koncert, którego motywem przewodnim będzie 60 lat polskiego big bitu, który to jubileusz przypada właśnie w 2019 roku. (1959 - powstanie zespołu Rhythm & Blues w Gdańsku, który wyewoluował w Czerwono - Czarnych i otworzył Polskę na rock 'n' rolla). W koncercie tym artyści szeroko rozumianej sceny alternatywnej młodszego pokolenia wzięliy na warsztat ikoniczne utwory polskiego big bitu. W nowych wersjach usłyszmy m.in. utwory Czerwonych Gitar, Breakoutu, Grupy ABC, Klanu, Polan czy Dzikusów. Udział w koncercie na ten moment potwierdzili: The Dumplings, Rebeka, Basia Wrońska, Miuosh, Lao Che. W drugiej części koncertu TVP Kultura Scena Alternatywna artyści występujący na koncercie z okazji 60 - lecia polskiego big beatu zaprezentowaliby się już we własnym repertuarze, kontynuując zapoczątkowaną w poprzednich latach "showcasową" formułę "Sceny Alternatywnej". Koncert zakończy występ Tomka Lipińskiego, który w tym roku świętuje 40 - lecie pracy artystycznej. 00:05 POWIDOKI 1 Dysk./wywiad/debata, 14 min, Polska, 2018 Wykonawcy: Barbara Schabowska - Maszenda (prowadząca ), Piotr Nowak (prowadzący) "Powidoki filozoficzne" to program publicystyczny poruszający istotne zagadnienia z zakresu filozofii, etyki i socjologii. Dwoje prowadzących: dziennikarka Barbara Schabowska - Maszenda i filozof prof. Piotr Nowak na przykładach wybranych przez siebie książek podejmą dyskusję nad zawartością tych dzieł i ich społeczną recepcją. Każdy odcinek cyklu, poświęcony będzie analizie jednej wybranej książki. "Powidoki..." mają na celu przybliżyć widzom istotne i trudne tematy drążące współczesną cywilizację poddaną rygorowi postępu. 00:25 KINO NOCNE - WOJACZEK Film biograficzny, 89 min, Polska 1999 Reżyseria: Lech J. Majewski Scenariusz: Lech J. Majewski, Maciej Melecki Zdjęcia: Adam Sikora Występują: Krzysztof Siwczyk, Dominika Ostałowska, Andrzej Mastalerz, Elżbieta Okupska, Mirosława Lombardo, Jan Bógdoł, Andrzej Wojaczek, Jan Skrzek, Robert Gawliński, Janusz Styczeń, Paweł Fesołowicz, Andrzej Hudziak, Andrzej Chłapecki, Maciej Melecki, Marek Kiedroń, Marcin Rzymski i inni "Dlaczego wielu poetów z własnej woli lub winy, poprzez jakąś postać samozniszczenia, nie dożyło starości? Dlaczego tragiczną decyzję poprzedzał najczęściej dramat bardzo podobny: najpierw sprzeciw i bunt przeciwko życiu, jakie jest, lecz być nie powinno, potem sposób bycia coraz bardziej szalony, coraz szybszy bieg do samozagłady. Dlaczego, jak śpiewał Wysocki, "tak poganiali swoje konie"w stronę przepaści, by wreszcie"runąć w dół"? Dlaczego poezja, pożyteczna i zdrowa dla zdrowych, bo dodaje życiu barw, potrafi zabijać tych, którzy ją tworzą? Czy to ona jest źródłem ich choroby, czy też byli oni chorzy, zanim napisali pierwszy wers?" - pisała przy okazji premiery "Wojaczka" Bożena Janicka. Wszystkie te pytania kłębią się w głowie widza, oglądającego film Lecha J. Majewskiego. Reżyser nie daje łatwych odpowiedzi. Bo czy one w ogóle istnieją? Zamiast interpretować biografię Wojaczka, Majewski wiernie mu towarzyszy w ciągu kilku ostatnich dni życia, krótkiego, bo zaledwie dwudziestosześcioletniego. Z różnych stron stara się oświetlać tajemnicę osobowości poety, jego zbuntowanej duszy i cierpienia, które zadaje sobie i innym. Mimo dość mrocznej tematyki i czarno - białych zdjęć, film Majewskiego nie poraża pesymistyczną monotonią. Zawiera kilka scen humorystycznych, związanych głównie z rodzajowym obliczem peerelowskiej prowincji i jej "znakami szczególnymi": zapyziałymi knajpami, brudnymi ulicami i hasłami wzywającymi do wytężonej pracy dla dobra socjalistycznej ojczyzny. Tę realistyczną aż do bólu scenerię ożywia też Majewski odkrywczymi metaforami, z których najpiękniejsza stanowi zarazem zwieńczenie filmu. Wielką zaletę "Wojaczka" stanowi też aktorstwo, zwłaszcza rewelacyjnego "naturszczyka" Krzysztofa Siwczyka w roli tytułowej i Dominiki Ostałowskiej, odtwarzającej postać pielęgniarki "Małej". W filmie wystąpiło też spore grono osób emocjonalnie związanych z poetą, w tym: Janusz Styczeń, jego dawny serdeczny przyjaciel (gra samego siebie); niegdysiejsza ukochana Teresa Ziąber (wcieliła się w postać bezdomnej z dworca); rodzony brat poety Andrzej (zagrał psychiatrę, prowadzącego terapię głównego bohatera). Współscenarzysta filmu, poeta Maciej Melecki, na co dzień prowadzi instytut Wojaczka w jego rodzinnym Mikołowie. Obraz Lecha Majewskiego nie ma tradycyjnej fabuły. To raczej ciąg sekwencji ukazujących pełne napięć relacje poety z otoczeniem. Opowieść zaczyna się w chwili, gdy Rafał Wojaczek "przechodzi przez szybę" Mikołowskiej knajpy i ląduje twarzą na brudnym chodniku. Później widz ogląda codzienne życie poety: związek z dziewczyną, walkę z alkoholizmem i chorobą psychiczną, rozliczne ekscesy, elektryzujące lokalną opinię publiczną. Bezkompromisowa rozgrywka ze światem popycha Wojaczka coraz silniej ku samozagładzie. Deszcz laurów na festiwalach polskich i zagranicznych, m.in. "Brązowe Grono" na LLF w Łagowie (1999), nagroda za reżyserię na FPFF w Gdańsku - Gdyni (1999), "Don Kichot" na Festiwalu Kina Niezależnego w Barcelonie (2000), dwa "Złote Klucze" (reżyseria i zdjęcia) na MFF w Trencianskich Teplicach (2000), nagroda główna na Festiwalu Kina Europejskiego w Coroto (2000). 02:30 ANNA KARENINA (ANNA KARENINA) Film fabularny kinowy, 124 min, USA, 2012 Reżyseria: Joe Wright Aktorzy: Keira Knightley, Jude Law, Michellle Dockery, Aaron Taylo-Johnson Kolejna ekranizacja literackiej klasyki. Rosja roku 1880. Młoda i piękna Anna jest żoną Aleksieja Karenina, wysoko postawionego urzędnika. Wiedzie ustabilizowane życie, dzieląc czas między wychowywanie syna a życie towarzyskie w gronie petersburskich elit. Jednak kiedy poznaje przystojnego hrabiego Wrońskiego, jej dotychczasowe życie radykalnie się zmienia. 04:45 SCENA ALTERNATYWNA - STUDIO EKSPERYMENTALNE POLSKIEGO RADIA Magazyn, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Joanna Makowska Wykonawcy: Marek Horodniczy (prowadzący), Agim, Bartosz Weber, Marcin Staniszewski W powstałym w 1957 roku Studiu Eksperymentalnym Polskiego Radia nagłaśniano przedstawienia teatralne, wideo arty, animacje, programy telewizyjne i radiowe. Powstało tam 300 ścieżek dźwiękowych do filmów kręconych w Polsce i wszystkich dawnych krajach socjalistycznych. Instytut Adama Mickiewicza we współpracy z Marcinem Staniszewskim, liderem zespołu Beneficjenci Splendoru, współpracownikiem grupy Pustki oraz producentem muzycznym przygotował darmową bibliotekę sampli do programu Ableton Live, zawierającą dźwięki wytworzone w Studiu Eksperymentalnym. Korzystają z tego kompozytorzy muzyki współczesnej, twórcy muzyki do reklam, twórcy techno i hip - hopu, gwiazdy muzyki pop. O tym projekcie Marek Horodniczy rozmawia z Marcinem Staniszewskim, Bartoszem Weberem, AGIMEM i Zamilską. Utwory wykorzystujące sample Studia Eksperymentalnego zaprezentują Bartosz Weber, AGIM i Marcin Staniszewski.