TVP Kultura Wtorek, 18.06.2019 08:45 SZLAKIEM MIEJSC NIEZWYKŁYCH - POMNIKI HISTORII - KRUSZYNIANY Felieton, 6 min, Polska, 2015 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Tomasz Drozdowicz Kruszyniany, niezwykły Pomnik Historii, to kolebka kultury tatarskiej na ziemiach polskich, gdzie panuje niepowtarzalny klimat polskiego orientu. Nikogo tu nie dziwi, że cerkiew stoi obok meczetu, a meczet obok synagogi, bo prawdziwym fenomenem tego miejsca jest wielokulturowość i tolerancja. W tym odcinku Katarzyna Sanocka zwiedzi zbudowany w 2. połowie XVIII wieku muzułmański dom modlitwy. To jeden z najstarszych zabytków podlaskiego Szlaku Tatarskiego. Leży na nim także inna wieś - Bohoniki. Tutejszy meczet ma tylko jedną wieżyczkę minaret. Ważnymi elementami wystroju są dywany i wiszące na ścianach muhiry z arabskimi inskrypcjami i fragmentami Koranu. Świadectwem tatarskiej historii tych ziem są również Mizary, czyli cmentarze z tradycyjnymi nagrobkami. Do dziś chowani są tam zmarli. 09:00 ANTYFONIE - SEBASTIAN BUCZEK Film dokumentalny, 23 min, Polska, 2017 Reżyseria: Andrzej Załęski Scenariusz: Jacek Staniszewski, Andrzej Załęski Wykonawcy: Jacek Staniszewski (prowadzący) Cykl ma w swoich założeniach tworzyć panoramę zjawisk i postaw twórczych związanych z rozwojem, ewoluowaniem i stanem bieżącym rodzimej sceny muzyki eksperymentalnej. Bohaterem pierwszego odcinka jest SEBASTIAN BUCZEK. Sebastian Buczek jest artystą, grafikem i muzykiem eksperymentującym z brzmieniem i nietypowymi, archaicznymi metodami zapisu muzyki. Do tłoczenia i odtwarzania płyt stosuje nieoczywiste materiały i technologie: polimer, plastik, szkło i wosk, dążąc do dyskusyjnej jakości nagrań, szumów oraz ograniczonej liczby odtworzeń płyty. W epoce płyt winylowych i kaset kiepska jakość była zawsze obecna - gorszy wzmacniacz, gorsza igła. Obecnie, w dobie perfekcyjnej technologii i krystalicznie czystego dźwięku szumy, niska jakość nagrania oraz zanikający zapis mogą być cenne, ciekawe, i niepowtarzalne. Sprawiają, że jest inaczej, pobudzają i przerywają rutynę. 09:35 WIELKI BIEG Dramat, 99 min, Polska 1981 Reżyseria: Jerzy Domaradzki Scenariusz: Feliks Falk Zdjęcia: Ryszard Lenczewski Muzyka: Jerzy Matula Aktorzy: Tadeusz Bradecki, Jarosław Kopaczewski, Leon Niemczyk, Krzysztof Pieczyński, Tadeusz Chudecki, Tomasz Dedek, Cezary Harasimowicz, Ryszard Jabloński, Edward Żentara, Piotr Dejmek, Magdalena Jarosz, Ryszard Kotys, Jan Jurewicz Słynny film Jerzego Domaradzkiego aż sześć lat czekał na swoją kinową premierę, która odbyła się dopiero w grudniu 1987 r. Środowiskowi złośliwcy właśnie tym tłumaczyli przyznanie mu nagrody na XI FPFF w Gdańsku: miała to być rekompensata za długie "leżakowanie". Większość krytyków uznała jednak "Wielki bieg" za jeden z najważniejszych - obok "Matki Królów" - polskich filmów należących do tzw. nurtu rozliczeniowego. Znakomity scenariusz Feliksa Falka sytuuje akcję "Wielkiego biegu" w 1952 roku podczas "Biegu Pokoju" - jednej z tak charakterystycznych dla tamtej epoki imprez masowych. Przez kilka dni biorą w niej udział wyróżniający się zetempowcy z całego kraju. Bohaterowie mają po 17 - 20 lat, są pełni zapału, ambitni, każdy z nich myśli o zwycięstwie, choć różne są powody, dla których chcą wygrać. Jeden z nich, Radek, chłopak z Nowej Huty, marzy o motocyklu "Jawa" - głównej nagrodzie zawodów. Inny - Stefan Budny - wierzy, że zwycięstwo da mu szansę dotarcia do zasiadającego na trybunie prezydenta Bieruta i wręczenia mu petycji w sprawie ojca, skądinąd starego komunisty, oskarżonego niesłusznie w procesie politycznym. Nad przebiegiem imprezy czuwają jednak działacze, dla których ważne jest tylko to, by wszystko poszło po ich myśli, by żaden incydent nie przyćmił kolejnego sukcesu propagandowego. O zamiarach Stefana dowiadują się oni już w trakcie zawodów i postanawiają nie dopuścić do jego zwycięstwa. Tymczasem na kilometr przed metą na czele grupy biegaczy znajdują się dwaj zawodnicy - właśnie Radek i Stefan. 11:30 CHŁOPI - ODC. 13/13 - ZEMSTA Serial obyczajowy, 51 min, Polska 1972 Reżyseria: Jan Rybkowski Scenariusz: Jan Rybkowski, Ryszard Kosiński Zdjęcia: Marek Nowicki Muzyka: Adam Sławiński Aktorzy: Emilia Krakowska, Ignacy Gogolewski, Krystyna Królówna, Jerzy Święch, August Kowalczyk, Magda Wołłejko, Jadwiga Chojnacka, Bronisław Pawlik, Franciszek Pieczka, Renata Kossobudzka, Tadeusz Janczar, Zofia Merle, Andrzej Seweryn, Józef Nowak, Stanisław Niwiński Żandarmi poszukują Rocha. Znajdują w obejściu Boryny ulotki, ale nikogo nie aresztują. Roch opuszcza Lipce. Jagna otwarcie uwodzi kleryka. We wsi narasta nienawiść wobec wszetecznicy. Jednak młody mężczyzna nie umie opanować fizycznego pociągu do pięknej kobiety i zaczyna się z nią spotykać. Jego matka podburza wieśniaczki przeciw niej. Żony buntują mężów. Na ogólnym spotkaniu mieszkańców wsi zapada decyzja o wygnaniu Jagny. Broni jej tylko Mateusz. Jagna zostaje wywieziona poza wieś i porzucona na drodze. 12:35 W SŁOŃCU I W DESZCZU - ODC. 1/7 - PRAWO JAZDY Serial obyczajowy, 55 min, Polska 1979 Reżyseria: Sylwester Szyszko Scenariusz: Marian Pilot Zdjęcia: Tomasz Wert Aktorzy: Wanda Łuczycka, Bolesław Płotnicki, Jarosław Kopaczewski, Hanna Bieniuszewicz, Ryszard Mróz, Kazimiera Utrata, Janusz Paluszkiewicz, Stanisław Michalski, Lech Grzmociński, Antoni Jurasz, Marek Frąckowiak, Wanda Neumann i inni Serial według scenariusza Mariana Pilota, jednego z czołowych przedstawicieli tzw. nurtu chłopskiego we współczesnej literaturze polskiej. Pisarz nakreślił obraz wsi u progu lat 80. na przykładzie filmowej rodziny Małolepszych ze wsi Gudzewo. Gospodarują oni na paru hektarach, starsze dzieci wyjechały do miasta, urządziły się, jeden z synów został nawet adwokatem. Przy rodzicach pozostał dwudziestoparoletni Bolek, chłopak skory "do bitki i do wypitki", włóczący się z rówieśnikami równie nieokrzesanymi jak on, samotny, bo dziewczyny w większości pouciekały do miasta. Feliks Małolepszy, wiekowy już gospodarz, czując zbliżającą się śmierć, każe wezwać wszystkie swoje dzieci. Myśli głównie o tym, żeby gospodarstwo przekazać w całości najmłodszemu Bolkowi, który pozostał na wsi - i nie zastosować się do zwyczajowego prawa, nakazującego spłacić rodzeństwo, które odeszło z gospodarki. Po śmierci ojca, zaraz na stypie, dochodzi do awantury. W rezultacie Bolek wybrania się, odwraca nawet sytuację, każe bowiem zapłacić sobie symboliczną sumę za to, że pozostanie na gospodarstwie. 14:00 NIEDZIELA Z.... KRZYSZTOFEM ZANUSSIM Dysk./wywiad/debata, 40 min, Polska, 2016 Scenariusz: Aleksandra Czernecka Wykonawcy: Agnieszka Szydłowska (prowadząca) Gościem programu "Niedziela z..." jest wybitny polski reżyser filmowy teatralny, scenarzysta, producent, eseista, filozof. Krzysztof Zanussi. W "Niedzieli z..." rozmawia o swoich znanych i niedocenianych filmach, w tym m.in. o kontrowersyjnym dla cenzury "Constansie", "Kontrakcie", jednym ze swoich najbardziej autobiograficznych filmów - "Cwał", który opowiada historię o społecznej deklasacji i uwikłaniu ideologii politycznej w dzieciństwo chłopca, wyjaśnia też powody, dla których został reżyserem i zaczął tworzyć filmy. Agnieszka Szydłowska rozmawia z Zanussim i zaproszonymi gośćmi o tym, jakie są granice wartości chrześcijańskich uznawanych przez bohaterów jego dzieł filmowych. Pomimo że to trudne kino, zmuszające do refleksji nad sensem życia, to pokazy retrospektywne wzbudzają zainteresowanie wielu widzów, także z młodszego pokolenia. 14:50 PIEŚŃ PASTERZA Film dokumentalny, 30 min, Polska, 2014 Reżyseria: Vahram Mkhitaryan Scenariusz: Vahram Mkhitaryan, Daniel Gąsiorowski Zdjęcia: Vahram Mkhitaryan Muzyka: Arsen Babajanyan Bohaterem tego wzruszającego dokumentu jest niewidomy pasterz, żyjący w wysokich górach w Armenii. Każdego dnia samodzielnie wypasa kozy na stromych stokach i opiekuje się rodziną. Największy dramat spotyka go, gdy jego jedyny syn traci wzrok i musi wyjechać do szkoły dla niewidomych. Teraz bohater staje na rozdrożu: pozostać przy dotychczasowym życiu, czy wyjechać za synem do Erywania? Film porusza pięknem przyrody i refleksją nad niespotykaną siłą człowieka. 15:30 KFPP OPOLE - 56. KFPP W OPOLU - SCENA ALTERNATYWNA Koncert, 180 min, Polska, 2019 Reżyseria: Grzegorz Sadurski Scenariusz: Michał Warchoł Wykonawcy: The Dumplings, Tomek Lipiński, Agnieszka Szydłowska (prowadząca), Marek Horodniczy (prowadzący), Basia Wrońska, Rebeka, Miuosh, The Dumplings, Lao Che Czwarty dzień festiwalu opolskiego. Na początek godzinny koncert, którego motywem przewodnim będzie 60 lat polskiego big bitu, który to jubileusz przypada właśnie w 2019 roku. (1959 - powstanie zespołu Rhythm & Blues w Gdańsku, który wyewoluował w Czerwono - Czarnych i otworzył Polskę na rock 'n' rolla). W koncercie tym artyści szeroko rozumianej sceny alternatywnej młodszego pokolenia wzięliy na warsztat ikoniczne utwory polskiego big bitu. W nowych wersjach usłyszmy m.in. utwory Czerwonych Gitar, Breakoutu, Grupy ABC, Klanu, Polan czy Dzikusów. Udział w koncercie na ten moment potwierdzili: The Dumplings, Rebeka, Basia Wrońska, Miuosh, Lao Che. W drugiej części koncertu TVP Kultura Scena Alternatywna artyści występujący na koncercie z okazji 60 - lecia polskiego big beatu zaprezentowaliby się już we własnym repertuarze, kontynuując zapoczątkowaną w poprzednich latach "showcasową" formułę "Sceny Alternatywnej". Koncert zakończy występ Tomka Lipińskiego, który w tym roku świętuje 40 - lecie pracy artystycznej. 18:45 WOJNA DOMOWA - ODC. 2/15 - BILET ZA FRYZJERA Serial komediowy, 26 min, Polska, 1965 Reżyseria: Jerzy Gruza Scenariusz: Jerzy Gruza, Maria Zientarowa Zdjęcia: Mieczysław Jahoda Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Alina Janowska, Kazimierz Rudzki, Irena Kwiatkowska, Andrzej Szczepkowski, Krzysztof Musiał, Jarema Stępowski, Magdalena Zawadzka, Cezary Julski Pomimo próśb i gróźb rodziców Paweł pielęgnuje bujną fryzurę a la Beatles. Zafascynowany modną muzyką marzy, by pójść na występ piosenkarki, która jest bożyszczem młodzieży. Gotów jest zapłacić za tę przyjemność najwyższą cenę. Aby wyłudzić od ojca pieniądze na bilet, decyduje się nawet na wizytę u fryzjera i brutalne postrzyżyny. 19:40 ONE. KOBIETY KULTURY - KATARZYNA KWIATKOWSKA Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2019 Scenariusz: Andrzej Warchił Wykonawcy: Łukasz Orbitowski (prowadzący) Tym razem gościem Łukasza Orbitowskiego jest popularna aktorka filmowa i kabaretowa, Katarzyna Kwiatkowska. Słynie z poczucia humoru i talentów parodystycznych. Niezapomnianą postać Haliny Radwan - organizatorki strajku pracownic supermarketu stworzyła w filmie Marii Sadowskiej "Dzień Kobiet". Ostatnio wystąpiła w najnowszym filmie Jacka Bławuta "Dzień Czekolady". 20:20 LEKKIE OBYCZAJE - SEKRETY I KŁAMSTWA (SECRETS AND LIES) Film obyczajowy, 136 min, Francja/Wielka Brytania, 1996 Reżyseria: Mike Leigh Scenariusz: Mike Leigh Zdjęcia: Dick Pope Muzyka: Andrew Dickson Aktorzy: Brenda Blethyn, Timothy Spall, Marianne Jean-Baptiste, Phyllis Logan, Claire Rushbrook Urodzony w 1943 roku Mike Leigh należy do grona najwybitniejszych twórców kina angielskiego. Debiutował w 1971 roku nagrodzonym filmem "Ponure chwile". Potem poświęcił się pracy w telewizji, przez kilkanaście lat realizował spektakle dla BBC. Swój kinowy "come back" w 1988 roku zaznaczył głośną komedią o thatcherowskiej Anglii "Wielkie nadzieje", potem powstały filmy "Życie jest słodkie" i "Nadzy", które krytyka okrzyknęła "majstersztykiem stylu". Fenomenalne okazały się "Sekrety i kłamstwa", które podbiły publiczność i krytyków, stały się najgłośniejszym wydarzeniem artystycznym sezonu. Na film spadł prawdziwy deszcz prestiżowych wyróżnień - Złota Palma w Cannes, Złoty Glob '96 dla najlepszej aktorki Brendy Blethyn, 3 Nagrody Stowarzyszenia Krytyków Filmowych z Los Angeles (najlepszy film, reżyser, aktorka), 2 nagrody Bostońskich Krytyków Filmowych (najlepszy reżyser, aktorka), Złota Żaba dla Dicka Pope'a na festiwalu operatorów filmowych Camerimage w Toruniu oraz 5 nominacji do Oscara (film, reżyser, aktorka, rola drugoplanowa Marianne Jean - Baptiste, scenariusz). "Sekrety i kłamstwa" - trzeci film kinowy Brendy Blethyn, po "Wiedźmach" Nicolasa Roega i "Rzece wspomnień" Roberta Redforda - zapewniły aktorce międzynarodową sławę. Dotychczas była znana głównie w rodzimej Anglii z ról teatralnych i telewizyjnych. Występowała w Royal National Theatre, grała także w spektaklach Royal Shakespeare Company, zdobywając prestiżowe nagrody, m.in. British Drama Award. Popularny w Wielkiej Brytanii serial telewizyjny "Outside Edge" przyniósł jej w 1994 roku nagrodę dla najlepszej aktorki komediowej. Fabuła filmu Mike'a Leigha jest bardzo prosta, przypomina banalną opowieść o perypetiach bohaterów telewizyjnej opery mydlanej, ale jednocześnie dostarcza głębszych przeżyć i zmusza widza do myślenia. Film składa się z trzech wątków, które początkowo rozwijają się zupełnie niezależnie od siebie. Czarnoskóra Hortense (Marianne Jean - Baptiste) mieszka w Londynie, jest okulistką dobrze ustawioną życiowo. Po śmierci przybranej matki zostaje nagle sama. Była w dzieciństwie adoptowana i teraz, gdy nie ma już nikogo bliskiego, pragnie dowiedzieć się, kim byli jej naturalni rodzice. Prawdziwa matka Hortense, Cynthia (Brenda Blethyn), pracuje jako robotnica w fabryce opakowań. Starzejąca się kobieta w pretensjach, paląca papierosa za papierosem, mieszka w obskurnym domu wraz z nieślubną córką Roxanne (Claire Rushbrook). Brzydka dziewczyna dorabia do skromnego budżetu domowego zamiataniem ulic i stale jest strofowana przez matkę, która głównie poucza ją, jak powinna postępować w sprawach damsko - męskich. Nigdy nie słyszała o swojej siostrze Hortense, która została oddana do adopcji. Cynthii doskwiera samotność, tęskni za normalnym życiem rodzinnym. Od lat nie utrzymuje bliższych kontaktów z bratem Maurice (Timothy Spall - pamiętny restaurator z filmu "Życie jest słodkie"), który jest wziętym fotografem. Powodzi mu się bardzo dobrze, z czego najbardziej się cieszy snobistyczna żona Monica (Phyllis Logan), która gardzi ubogą szwagierką Cynthią. Tymczasem Hortense odnajduje matkę i próbuje nawiązać z nią kontakt. Cynthia, choć początkowo jest niechętna, ostatecznie zgadza się na spotkanie. W dniu 21. urodzin Roxanne cała rodzina po raz pierwszyspotyka się w komplecie. Jest okazja, by powspominać przeszłość, wyjawić długo skrywane rodzinne sekrety, tłumione żale, przełamać wstyd z powodu nieudanego 22:50 ŻELAZNA KLASYKA - DZIEJE GRZECHU Dramat, 124 min, Polska 1974 Scenariusz i reżyseria: Walerian Borowczyk Zdjęcia: Zygmunt Samosiuk Występują: Grażyna Długołęcka, Karolina Łubieńska, Zdzisław Mrożewski, Jolanat Szemberg, Jerzy Zelnik, Olgierd Łukaszewicz, Roman Wilhelmi, Marek Walczewski, Mieczysław Voit, Marek Bargiełowski, Jadwiga Chojnacka, Zbigniew Zapasiewicz "Romans kolejowy", "powieść seksualna", "estetyczna katastrofa w dwóch tomach" - tak określano na początku wieku "Dzieje grzechu" Stefana Żeromskiego. Drukowana na łamach warszawskiej "Nowej Gazety" - od września 1906 do lutego 1908 - powieść stała się skandalem literackim epoki. Filmowcy zainteresowali się nią już w roku 1911. Za przyzwoleniem pisarza pierwszej ekranizacji - oczywiście niemej - dokonał wówczas Antoni Bednarczyk, i była to pierwsza w Polsce filmowa adaptacja literackiego utworu. W roku 1933 wersję dźwiękową zrealizował Henryk Szaro. Nie zachowała się jednak żadna kopia tych filmów. Film Waleriana Borowczyka jest więc już trzecią adaptacją powieści Żeromskiego i to adaptacją bardzo wierną. "Czytając"Dzieje grzechu", myślałem jednak mniej o bohaterach, a bardziej o samym pisarzu, o tym, jaki był jego prawdziwy stosunek do nich, myślałem też o czytelniku, o jego reakcjach i wyobraźni. Na tym głównie polega wierność mojego filmu w stosunku do powieści" - mówił reżyser w jednym z wywiadów. Film zwraca uwagę bogatą scenografią i dbałością o szczegóły, większa część akcji rozgrywa się we wnętrzach naturalnych, głównie w Łodzi. Wszystko jest wierną kopią rzeczywistości, np. obrazy wiszące w domach bohaterów w większości zostały wypożyczone z muzeum. Autorce scenografii Teresie Barskiej zadanie ułatwiła drobiazgowość, z jaką Żeromski opisywał wnętrza. Walerian Borowczyk ogromną uwagę przywiązuje nie tylko do scenografii, ale i do zdjęć, sam bowiem jest operatorem. Dlatego też wybrał Zygmunta Samosiuka, którego uważał wówczas za najlepszego polskiego operatora, jak podkreślał "Jego zrozumienie roli operatora, ogromna elastyczność, umiejętność przystosowania się do życzeń i temperamentu reżysera są przykładowe" Akcja "Dziejów grzechu" rozgrywa się na przełomie wieków. Ewa Pobratymska, młoda dziewczyna pochodząca ze zubożałej rodziny ziemiańskiej, pracuje w biurze kolejowym. Zarobione pieniądze oddaje rodzicom, którzy utrzymują się jedynie z wynajmowania pokojów sublokatorom. Właśnie między jednym z nich, Łukaszem Niepołomskim, a Ewą rodzi się miłość. Łukasz jest jednak żonaty, a jego starania o rozwód nie przynoszą efektów. Matka Ewy, przeczuwając zbliżającą się tragedię, nakłania Niepołomskiego, by wyjechał z miasta. Zakochana Ewa trafia jednak na jego ślad, dowiaduje się, że jej ukochany został ranny w pojedynku i jest w szpitalu. Dziewczyna rzuca dom i pracę i jedzie do Łukasza. Jej opieka sprawia, że szybko wraca on do zdrowia. Na czas rekonwalescencji wynajmują pokój w żydowskiej dzielnicy. Szczęście Ewy trwa jednak krótko, Łukasz wyjeżdża do Rzymu, by starać się o rozwód, a ona uświadamia sobie, że jest w ciąży. 01:10 NOCNY DOKUMENT - NIE WOLNO PRZERWAĆ SPEKTAKLU Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2007 Reżyseria: Stanisław Janicki Scenariusz: Stanisław Janicki Dokument o Danucie Szaflarskiej - znakomitej polskiej aktorce, najstarszej spośród czynnych zawodowo. Zrealizowany w 2007 roku film pokazuje 92 - letnią wówczas aktorkę, wciąż pełną temperamentu, świetnie opowiadającą o swoim życiu i ludziach, z którymi dane jej było się zetknąć - na scenie, na planie filmowym, w życiu. Danuta Szaflarska urodziła się w małej wiosce niedaleko Piwnicznej. Nie marzyła od kołyski o aktorstwie. W 1939 roku ukończyła jednak z wyróżnieniem Państwowy Instytut Sztuki Teatralnej. Debiutowała w teatrze na Pohulance w Wilnie. Brała czynny udział w podziemnym życiu teatralnym oraz w powstaniu warszawskim. Po wojnie najpierw występowała na scenie w Łodzi, a następnie w Warszawie. 02:20 SCENA KLASYCZNA - (19) PĘKALA/KORDYLASIŃSKA/PĘKALA Koncert, 34 min, Polska, 2018 Wykonawcy: Barbara Schabowska (prowadząca) W tym odcinku Sceny Klasycznej wystąpi duet perkusyjny Pękala/Kordylasińska/Pękala. Tworzą go Miłosz Pękala i Magdalena Kordylasińska - Pękala. Założony w 2004 roku i występujący pod nazwą Hob - Beats Percussion Duo, niedawno zmienił nazwę, zastępując zabawną grę słów nazwiskami wykonawców. Miłosz jest wibrafonistą i perkusjonistą, improwizatorem, a także adiunktem w klasie perkusji Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina w Warszawie. Magda gra na marimbie, specjalizuje się w kameralistyce XX i XXI wieku; jest też pedagogiem. Szczególnie bliski jest im nurt minimal music oraz szeroko rozumiana muzyka elektroakustyczna. Współpracują z wieloma artystami i zespołami. Koncertują w kraju i za granicą. Wraz z pianistami Lutosławski Piano Duo tworzą zespół Kwadrofonik, formację która specjalizuje się w wykonawstwie muzyki XX i XXI wieku. Wykonawcy: Magdalena Kordylasińska - Pękala marimba, instrumenty perkusyjne Miłosz Pękala wibrafon, instrumenty perkusyjne, elektronika Program: Felix Kubin - Renaissance Gameboy 2 Steve Reich - Vermont Counterpoint Frank Zappa - Black Page Witold Lutosławski - L’Angelique Miłosz Pękala - Modular #2 03:05 KINO NOCNE - PLAC ZBAWICIELA Dramat psychologiczno - obyczajowy, 105 min, Polska 2006 Scenariusz i reżyseria: Joanna Kos - Krauze, Krzysztof Krauze Zdjęcia: Wojciech Staroń Muzyka: Paweł Szymański Aktorzy: Jowita Budnik, Arkadiusz Janiczek, Ewa Wencel, Dawid Gudejko, Natan Gudejko, Beata Fudalej, Małgorzata Rudzka, Zina Kerste, Aleksander Mikołajczak, Zuzanna Lipiec, Krzysztof Bochenek i inni Krytycy i publiczność zgodnie uznali "Plac Zbawiciela" za jeden z najlepszych polskich filmów ostatnich lat. Potwierdzeniem jego klasy były nagrody przyznane mu w 2006 r. na festiwalu filmowym w Gdyni: Złote Lwy dla najlepszego filmu, nagroda za pierwszoplanową rolę kobiecą dla Jowity Budnik i za drugoplanową dla Ewy Wencel, a także nagroda za muzykę i nagroda dziennikarzy. Jeśli dodać do tego cztery Orły - Polskie Nagrody Filmowe, a także nagrody na festiwalach w chińskim Suzhou, w Valladolid, Trieście, Tarnowie, Wrześni i na przeglądzie Camerimage, trudno nie zgodzić się ze sformułowaną na wstępie opinią. Na wyobraźnię widzów dodatkowo działała wiadomość, że ten przejmujący dramat oparto na autentycznych wydarzeniach. Słowem, samo życie, typowy polski obrazek. Początkowo nic jednak nie zwiastuje późniejszej tragedii. Młode małżeństwo: Beata i Bartek Zielińscy z dwoma synkami - Dawidem i Adrianem - ma niebawem odebrać klucze do własnego mieszkania w budynku, który powstaje gdzieś na obrzeżach stolicy. Przeznaczyli na to wszystkie posiadane pieniądze, znaczną sumę dołożyła też matka Bartka, Teresa, od dziesięciu lat wdowa. Młodzi żyją tylko z jednej pensji, a czeka ich jeszcze wiele wydatków. Muszą więc zacisnąć pasa. Dlatego rezygnują ze względnej samodzielności i przenoszą się do Teresy, która mieszka w centrum Warszawy, przy tytułowym Placu Zbawiciela. Wszyscy pocieszają się jednak, że taka sytuacja potrwa krótko, bo przecież niebawem Beata i Bartek będą na swoim. Dramat zaczyna się z chwilą, gdy okazuje się, że deweloper zbankrutował, budowę wstrzymano, a mieszkania przejął bank. Aby uzyskać prawo własności, trzeba wpłacić dodatkowe i to niemałe pieniądze. Zielińscy, podobnie jak reszta przyszłych lokatorów, ich nie mają. Nie mają też szans na inne mieszkanie, co gorsza, popadli w znaczne długi. Kolejnego kredytu bank im nie udzieli, szef Bartka nie chce żyrować mu pożyczki, koledzy i znajomi też odmawiają pomocy. Kredyt mogłaby wziąć Teresa, ale to z kolei dla niej znaczne obciążenie. Już teraz w znacznym stopniu utrzymuje rodzinę syna. Uważa, że to raczej Beata powinna pójść do pracy, zwłaszcza że dzieci już podchowane. Kłopot w tym, że synowa niewiele umie: przerwała studia, gdy zaszła w ciążę i już na uczelnię nie wróciła. Teraz rozsyła oferty, ale nie dostaje odpowiedzi, wizyty w pośredniaku też nie przynoszą efektu. Beata coraz gorzej czuje się w domu teściowej. Ta zresztą nigdy jej nie lubiła, widząc w niej tylko wiejską prostaczkę, która uczepiła się jej syna. Im bardziej więc oddala się perspektywa wyprowadzki młodych, tym bardziej narasta wzajemna niechęć, mnożą się pretensje i konflity: o pieniądze, o bałagan w pokoju zajmowanym przez rodzinę syna, o nieumiejętne poszukiwanie pracy przez Beatę, o odbieranie dzieci z przedszkola, jeśli już dziewczyna pracę znajdzie. Teresa trzyma stronę syna, egoisty, którego nie nauczyła w porę ani odpowiedzialności, ani miłości, bo sama była zbyt oschła i zimna. Teraz jest głównie zgorzkniała i rozczarowana tyleż życiem własnym, co swego jedynaka.Nawet gdy Bartek porzuca Beatę i dzieci dla innej kobiety i wyprowadza się z domu, brutalnie bijąc żonę na pożegnanie, nie potrafi go stanowczo potępić. Dopiero gdy synowa popadnie w głęboką depresję, zdobędzie się na ludzki odruch, spróbuje przemówić do sumienia synowi i jego kochance. Na ratowanie czegokolwiek będzie już jednak za późno. Staczająca się po równi pochyłej Beata - całkowicie osamotniona, niezaradna, zrozpaczona - posunie się do ostateczności.