TVP Historia Wtorek, 25.06.2019 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 25 CZERWCA ODC. 604 Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1822 - zmarł E. T. A. Hoffmann, prekursor romantyzmu niemieckiego; 1867 - patent na drut kolczasty; 1950 - komentarz Marii Dąbrowskiej do wybuchu wojny koreańskiej; 1976 - protest czerwcowy w Płocku, Radomiu, Ursusie; 07:45 POGRANICZE W OGNIU - ODC. 19/24 Serial historyczno - sensacyjny, 58 min, Polska 1991 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Juliusz Janczur, Andrzej Konic Muzyka: Andrzej Trzaskowski Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Aktorzy: Cezary Pazura, Olaf Lubaszenko, Jan Monczka, Tomasz Stockinger, Marta Klubowicz - Różycka, Janusz Bukowski, Miłogost Reczek, Jan Jankowski, Joanna Jankowska, Katarzyna Chrzanowska, Włodzimierz Adamski, Marek Lewandowski, Dariusz Jakubowski, Piotr Grabowski, Maciej Kozłowski, Stanisław Jaskułka, Włodzimierz Maciudziński, Maciej Orłoś, Beata Paluch, Ewa Sałacka, Alicja Jachiewicz, Danuta Kowalska, Hanna Wrycza - Polk, Magdalena Michalak, Małgorzata Wachecka, Maria Probosz, Agnieszka Robótka - Michalska i inni Hrabią Georgiem interesuje się Relke, który chce doprowadzić do aresztowania osób przekazujących tajne informacje z kancelarii Guderiana. Systematyczne zbieranie dowodów pozwala Frankowi Relke stwierdzić, że działalność Georga opłacają Polacy i że ma on powiązania z baronówną von Nitzner. Pracownicy Abwehry przygotowują pułapkę: zostaje wydane polecenie napisania ważnego i oczywiście ściśle tajnego memoriału Kriegsmarine. Zdobycie jego kopii może się łączyć z dużym niebezpieczeństwem. Czarek zawiadamia Georga, że jest rozpracowywany przez Abwehrę i powinien natychmiast uciekać, najlepiej do neutralnej Szwajcarii. Ale lubiący ryzyko Georg chciałby przedtem dostać od Ireny kopię memoriału. W sprytną pułapkę, jaką zorganizował Relke, wpadają Irena i Renata - nieświadome, że pomysł z napisaniem memoriału miał służyć do rozpoznania i aresztowania osób przekazujących informacje. Przekupiony przez Abwehrę służący Georga ułatwia zatrzymanie swego pana w chwili, gdy ten - z memoriałem i fałszywym paszportem - w towarzystwie hrabiny Benity zamierza uciekać. 09:15 HISTORIA POLSKI - CZAS TRANSFORMACJI - ODC. 3 Film dokumentalny, 28 min, Polska, 2009 Reżyseria: Robert Kaczmarek Scenariusz: Kszysztof Nowak, Paweł Nowacki Zdjęcia: Andrzej Adamczak Polityczne podziały w obozie Solidarności, czyli tzw. wojna na górze oraz pierwsze wolne wybory prezydenckie to główne tematy kolejnego odcinka programu. Komentatorzy analizują przyczyny konfliktu pomiędzy premierem Mazowieckim, a szefem Solidarności oraz wskazują źródła sukcesu Lecha Wałęsy w wyborach prezydenckich w 1990 roku. 09:55 HISTORIA POLSKI - CZAS TRANSFORMACJI - ODC. 4 Film dokumentalny, 29 min, Polska, 2009 Reżyseria: Robert Kaczmarek Scenariusz: Kszysztof Nowak, Paweł Nowacki Zdjęcia: Andrzej Adamczak Sukcesy i porażki rządu Jana Krzysztofa Bieleckiego w roku 1991 to główny temat kolejnego programu o historii III RP. Komentatorzy analizują także papieskie przesłanie i dalsze konsekwencje wizyty Ojca Świętego Jana Pawła II w Polsce, m. in. w kontekście sejmowej debaty o tzw. ustawie antyaborcyjnej. 10:30 SENSACJE XX WIEKU - JAK UMIERALI BOGOWIE CZ. 1 Kameralne i studyjne (widowisko), 22 min, Polska, 1996 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Pierwszy z serii programów o losach szefów tajnej policji politycznej w ZSRR. Prześledzimy losy trzech pierwszych szefów CzK, GPU i OGPU - Feliksa Dzierżyńskiego, Wiaczesława Mienżyńskiego i Gienricha Jagody. 11:00 SPÓR O HISTORIĘ - ROZTAŃCZONY KONGRES Dysk./wywiad/debata, 31 min, Polska, 2015 Scenariusz: Elżbieta Szumiec-Zielińska Wykonawcy: Jarosław Czubaty, Krzysztof Marchlewicz, Maciej Janowski, Marek Zając (prowadzący) Kiedy Napoleon Bonaparte został pozbawiony tronu i odesłany wiosną 1814 roku na Elbę, na dworach europejskich odetchnięto z ulgą. Na gruzach imperium napoleońskiego miała powstać nowa Europa. Na miejsce obrad konferencji pokojowej wybrano Wiedeń. Jesienią 1814 roku zaczęły zjeżdżać tu koronowane głowy z całej Europy. Przewidywane na kilka tygodni negocjacje przekształciły się w swoisty, wielomiesięczny karnawał, zakłócony jednak wiadomością o ucieczce Napoleona z Elby i jego marszu na Paryż. Wśród tańców, intryg, skandali politycznych i towarzyskich wykreślono nową mapę świata. 9 czerwca 1815 roku podpisano Akt Końcowy Kongresu. Na straży nowego porządku europejskiego miało stać tak zwane Święte Przymierze - porozumienie zawarte przez Aleksandra I, Franciszka I i Fryderyka Wilhelma III. Podczas obrad antynapoleońskiej koalicji wiele uwagi poświęcano sprawie polskiej. Zapadła wówczas decyzja o utworzeniu Królestwa Polskiego, nazywanego potocznie Królestwem Kongresowym. Kilka dni po podpisaniu dokumentów kończących kongres, 18 czerwca, Napoleon poniósł ostateczną klęskę pod Waterloo. 11:45 ANUS MUNDI Reportaż, 24 min, Polska, 2007 Scenariusz: Wojciech Królikowski Historia ostatniego żyjącego w Polsce więźnia Auschwitz - Birkenau wcielonegodo Sonderkommando, specjalnej grupy węźniów pracujących przy komorach gazowych i paleniu zwłok w krematoriach. Pan Henryk Mandelbaum został "przewodnikiem" i opowiadał młodzieży o tragicznych zdarzeniach, których był świadkiem. Henryk Mandelbaum zmarł w 2008 roku. 12:25 CZAS HONORU - ODC. 58 "PAMIĄTKA Z POWSTANIA" Serial wojenny, 44 min, Polska, 2012 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Michał i Władek pomagają Bocianowi dotrzeć na spotkanie z Brodowiczem. Okazuje się, że Bocian jest w posiadaniu niezwykle ważnego dokumentu podpisanego przez samego generała Okulickiego. Ruda dostaje pilną depeszę od matki z prośbą o jak najszybszy powrót do domu. Do mieszkania Otta i Berty zostają dokwaterowani polscy lokatorzy. Niemcy nie potrafią przejść nad tym do porządku dziennego, są mimo przegranej wojny zszokowani nowym ładem. Kazimierz ponownie prosi Helenę o zorganizowanie spotkania, mimo że Wanda nie chce go znać. Janek wypuszczony przez UB wraca do Bolka i Jadzi, pokazuje im zdjęcie, które dostał od Wasilewskiego. Bolek z Jankiem rozpoczynają poszukiwania osób z fotografii. Dzięki plakatowi teatralnemu Wandę odnajduje Lena. Lena została uratowana przez żołnierza Armii Ludowej. Szuka Janka. Michał i Władek ewakuują się wraz z Bocianem ze zdekonspirowanego mieszkania, które obserwują ubecy. Lena wraca do domu. Krawiec przejmuje Bociana. Michał i Władek zostają chwilowo zawieszeni w swoich obowiązkach. 13:25 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - ARMENIA - KRAINA NOEGO (FLAVORS) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Armenia, położona między morzami Czarnym, Kaspijskim i Śródziemnym, jest krajem nieznanym, choć pięknym. Graniczy z Gruzją, Azerbejdżanem, Iranem i Turcją. W ciągu tysiącleci niezwykła siła duchowa Ormian i ich umiejętność przystosowywania się do zmieniających się warunków ukształtowały niezłomną chrześcijańską cywilizację uznawaną dziś za jedną z najstarszych na świecie. W roku 1991 ten mały kraj, o powierzchni około 30 tysięcy kilometrów, uzyskał niepodległość od ZSRR. Szybko stał się krajem nowoczesnym, zaspokajającym potrzeby najbardziej wymagających turystów. W Armenii cofamy się do najczystszych korzeni ludzkiej tradycji i odkrywamy fascynujące europejskie enklawy. 14:30 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - TALLEYRAND. DYPLOMATA BEZ SKRUPUŁÓW (TALLEYRAND) Film dokumentalny, 94 min, Francja, 2013 Reżyseria: Laure Delalex Wykonawcy: Marek Ciuniel Talleyrand był człowiekiem o wielu obliczach: biskupem, najbliższym współpracownikiem Napoleona Bonaparte, ministrem spraw zagranicznych, ambasadorem, który wyniósł na tron Burbonów. Przetrwał 70 lat politycznych zawirowań. Jedno, co mu trzeba oddać, to jego miłość do Francji, której interesu zawsze bronił. Bronił też pewnego stylu życia. Otoczony pięknymi kobietami w swoim pałacu w Valenncay wydawał królewskie przyjęcia przygotowane przez wielkiego szefa kuchni Careme’a. Spędzał czas naprzemiennie bogacąc się i rujnując. Niekiedy budził się milionerem, po czym, wszystko przegrywał w wista. Jeśli jakieś jedno słowo może scharakteryzować Talleyranda, to jest nim gracz. Grał życiem, grał w politykę, grał o władzę i z rządami. Był dyplomatą i biznesmenem, ale przede wszystkim człowiekiem czerpiącym radość z życia. 16:10 MARZYCIELE - FABRYKA ZIELENIEWSKICH Dysk./wywiad/debata, 20 min, Polska, 2019 Reżyseria: Sylwester Szefer Scenariusz: Sylwester Szefer Zdjęcia: Wojciech Kursa Muzyka: Krzysztof Suchodolski Wykonawcy: Piotr Legutko (prowadzący), Paweł Nowakowski Założycielem fabryki był kowal Ludwik Zieleniewski. Budynek jego kuźni parowej z 1851 roku do dzisiaj stoi przy ul. św. Krzyża 16 w Krakowie. Synowie Leon i Edmund w 1907 roku zbudowali dużą i nowoczesną fabrykę na Grzegórzkach, z bocznicą kolejową i dostępem do Wisły. Zbudowali m. in. okręt bocznokołowiec Melsztyn, który był wykorzystany w wojnie polsko - bolszewickiej, pływał do 1970 roku. W okresie międzywojennym fabryka była znaczącym punktem na mapie przemysłowej Polski produkującym różnorodne maszyny i metalowe konstrukcje, w tym mosty i wagony, z kilkoma zakładami w Wielkopolsce, na Śląsku, we Lwowie. Tuż przed wybuchem II wojny światowej zakład na Grzegórzkach zatrudniał ponad tysiąc robotników i produkował ponad 10 tysięcy ton urządzeń, maszyn i konstrukcji. 16:35 HISTORIA POLSKI - GDZIE NAJPIERW BYŁA POLSKA Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2018 Reżyseria: Krzysztof Glondys Scenariusz: Krzysztof Glondys Tematem filmu są wydarzenia rozgrywające się jesienią 1918 r. na terenie zachodniej Galicji i Śląska Cieszyńskiego. Pretekstem do ich przypomnienia będzie próba rozstrzygnięcia toczącego się wśród historyków i lokalnych badaczy sporu o to, gdzie najpierw powstała wolna Polska. 17:40 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - MODZELE - ODSŁONA DRUGA Magazyn, 22 min, Polska, 2015 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki "Modzele - odsłona druga" Uczestniczymy dziś w zakończeniu pięknej akcji, która absorbowała nas przez ostatnie trzy sezony. Książka "Tragedia Karasia z 55. Eskadry pod Wołominem" to przykład jak od idei, przez poszukiwania i badania można doprowadzić do zamknięcia pewnych niedokończonych historii. W książce zebrano wyniki poszukiwań oraz opublikowano fotografie odnalezionych szczątków maszyny. Szczególnie cenne są zdjęcia osobistych rzeczy członków załogi: medalik i naramienniki. Chcielibyśmy, żeby każda z takich lotniczych wrześniowych historii znalazła taki właśnie finał. Teraz najbliższym celem będzie zabezpieczenie miejsca katastrofy w celu jej właściwego upamiętnienia. "Zaczęło się od paczki" Kolejną, równie intrygującą podróż odbywamy do Wąsewa. W ubiegłym roku do tutejszej parafii trafiła przesyłka zawierająca wojenne pamiątki kapitana Jana Martensa. Jego dzieje czekają dopiero na opisanie. Tymczasem doskonale znane są losy jego macierzystej jednostki 300. Dywizjonu Bombowego RAF. Dwa zdarzenia z kroniki dywizjonu urosły do rangi symboli historycznej rekompensaty za dramatyczny wrzesień 1939 roku. To pierwsze to bombardowanie Berlina w 1941 r. i ostatnia akcja - atak na górska kwaterę Hitlera w kwietniu 1945 r. Władze gminy na podobną przesyłkę zareagowały najpiękniej jak można. Znalazło się pomieszczenie, gdzie wystawiono wszystkie eksponaty. Powstało swoiste, małe muzeum. 18:50 POGRANICZE W OGNIU - ODC. 20/24 Serial historyczno - sensacyjny, 55 min, Polska, 1991 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Juliusz Janczur, Andrzej Konic Zdjęcia: Antoni Wojtowicz Aktorzy: Olaf Lubaszenko, Cezary Pazura, Janusz Bukowski, Miłogost Reczek, Piotr Grabowski, Witold Dębicki, Piotr Konieczyński, Marta Klubowicz Różycka, Stanisław Jaskułka, Zbigniew Buczkowski, Marian Glinka, Dariusz Jakubowski, Jan Monczka, Mirosław Kowalczyk Admirał Canaris żąda informacji o stanie floty polskiej i rozmieszczeniu wojska na Oksywiu. Radca Voraczek dostarcza Relkemu listę potencjalnych informatorów. Wybór pada na kolejarza Mamela, który ma znajomego w Sztabie Marynarki. Obserwacja kolejarza prowadzona przez Niemców pozwala ustalić Relkemu i Voraczkowi, że w ich siatce nastąpił przeciek. Mamel regularnie odwiedza mieszkanie Ewy Leber pracującej w sztabie niemieckiego dowództwa. Kolejarz jest niewątpliwie łącznikiem między Ewą a polskim wywiadem, któremu dziewczyna dostarcza informacji z dowództwa. Voraczek oraz jego agenci aresztują Ewę i przygotowują zasadzkę na kolejarza. Zatrzymany przez Niemców Mamel zgadza się z nimi współpracować. Ma nadal udawać łącznika Ewy, aresztowanej w sekrecie. Czarek dostaje od niej kartkę z prośbą o szybkie spotkanie, ale brak na kartce umówionych znaków wzbudza jego nieufność. Jedzie do Królewca, lecz pójście do mieszkania Ewy zleca bagażowemu, który chętnie zarobi parę marek. Sam w przebraniu obserwuje, jak agenci Voraczka wyprowadzają jego posłańca od Ewy. Podwójny agent "Hubert" informuje Czarka, że Mamel pracuje dla Niemców i jest przez ich agentów pilnie strzeżony. By go zatrzymać, Polacy organizują misterną akcję, która kończy się powodzeniem. Z Berlina nadchodzi wiadomość, że aresztowany Georg otrzymał wyrok dożywocia, natomiast Benita i Renata - obywatelki niemieckie - karę śmierci. 20:00 GŁOWĄ MUR PRZEBIJESZ - O SOLIDARNOŚCI WALCZĄCEJ Film dokumentalny, 45 min, Polska, 2007 Scenariusz: Grażyna Ogrodowska, Leszek Furman Zdjęcia: Paweł Dominik Muzyka: Leszek Furman Dokument Grażyny Ogrodowskiej i Leszka Furmana przedstawiający historię najbardziej zakonspirowanej struktury opozycji w stanie wojennym - Solidarności Walczącej. Organizację tę założył w czerwcu 1982 r. we Wrocławiu Kornel Morawiecki. Wywodziła się z NSZZ "Solidarność" zdelegalizowanej wskutek wprowadzenia stanu wojennego. Jej działalność zaznaczyła się szczególnie w Gdańsku i Wrocławiu. 22:00 ŚMIERĆ JAK KROMKA CHLEBA Dramat społeczno - polityczny, 116 min, Polska 1994 Scenariusz i reżyseria: Kazimierz Kutz Zdjęcia: Wiesław Zdort Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Jerzy Radziwiłowicz, Janusz Gajos, Jerzy Trela, Mariusz Benoit, Roman Jasiński, Roman Garncarczyk, Andrzej Grabowski, Teresa Budzisz - Krzyżanowska, Szymon Kuśmider, Jan Peszek, Anna Dymna, Przemysław Branny, Małgorzata Majewska i inni Filmowy zapis pacyfikacji kopalni "Wujek" - najtragiczniejszego epizodu stanu wojennego. Kazimierz Kutz z wielką dbałością o szczegóły zrealizował patetyczny fresk o tamtych dramatycznych wydarzeniach. Jego film, o niekwestionowanej wartości artystycznej, jest też swoistym hołdem dla odwagi i determinacji górników, którzy nie zawahali się oddać życia za ideały Sierpnia. Katowice, noc z 12 na 13 grudnia 1981 roku. Jednostki wojskowe zajmują strategiczne punkty miasta. Niebawem generał Jaruzelski ogłosi w telewizji wprowadzenie stanu wojennego. Grupa zomowców, rozbijając związkową ochronę, wyciąga z mieszkania przewodniczącego Komisji Zakładowej NSZZ Solidarność w kopalni "Wujek". Wieść o tym szybko przedostaje się do górników. Początkowo zaskoczeni, wkrótce reagują spontanicznym protestem. 14 grudnia w zakładzie wybucha strajk. Robotnicy domagają się zniesienia stanu wojennego i uwolnienia przewodniczącego. Negocjacje z władzami kończą się fiaskiem. Wojsko, ZOMO i milicja przygotowują szturm na kopalnię. Mimo że bohaterem filmu Kutza jest zbiorowość, reżyser nie miał problemu z namówieniem do współpracy renomowanych aktorów. Wielu z nich, choć pojawia się tylko w mniejszych lub większych epizodach, zagrało na najwyższym poziomie. W pamięci pozostają zwłaszcza: wewnętrznie skupiona kreacja Janusza Gajosa jako inżyniera Miodka, Jerzy Radziwiłowicz w kluczowej roli proboszcza oraz pełen dramatyzmu i ekspresji występ Teresy Budzisz - Krzyżanowskiej odtwarzającej postać lekarki pomagającej rannym górnikom. Utrzymany w paradokumentalnej stylistyce utwór Kutza wzbudził zachwyt krytyków, przeważnie rekrutujących się z ludzi, którzy podobnie jak reżyser silnie przeżyli wprowadzenie stanu wojennego. "Śmierć jak kromka chleba" wciąż pozostaje jednym z najważniejszych filmów o stanie wojennym. Przenikliwie odtwarza świadomość strajkujących, którzy ze zwykłych ludzi stają się współtwórcami mitu. Dzięki elegijnej muzyce Wojciecha Kilara, łączącej elementy śląskich melodii z kościelnym chorałem, oraz uniwersalizacji męczeństwa strajkujących, film Kutza przypomina widowisko pasyjne. Jego mottem stają się słowa z górniczej szatni: "Nie pal, zachowaj czystość". W interpretacji proboszcza nabierają one symbolicznego znaczenia: nie dopuść do siebie nienawiści, pielęgnuj wewnętrzną potrzebę wolności. Złote Grono na Lubuskim Lecie Filmowym w Łagowie w 1994 roku. Honorowe Wyróżnienie Jury na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni w 1994 roku. 00:05 SENSACJE XX WIEKU - JAK UMIERALI BOGOWIE CZ. 1 Kameralne i studyjne (widowisko), 22 min, Polska, 1996 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Pierwszy z serii programów o losach szefów tajnej policji politycznej w ZSRR. Prześledzimy losy trzech pierwszych szefów CzK, GPU i OGPU - Feliksa Dzierżyńskiego, Wiaczesława Mienżyńskiego i Gienricha Jagody. 00:35 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - EBEN EMAEL CZ 1 Magazyn, 27 min, Polska, 1992 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykl popularyzujący wiedzę o historii II wojny światowej. Bogusław Wołoszański przedstawia historię zdobycia przez niemieckich spadochroniarzy fortu Eben Emael, pełniącego kluczową rolę w belgijskim systemie obronnym. Fort ten, zbudowany w newralgicznym miejscu połączenia Mozy z Kanałem Alberta, miał w maju 1940 roku zagrodzić drogę wojskom niemieckim w ich pochodzie w głąb Belgii i Francji. Opanowanie fortu przez niemieckich spadochroniarzy pozwoliło na sforsowanie Kanału Alberta przez główne siły niemieckie i w konsekwencji szybkie opanowanie Belgii. W pierwszej części Bogusław Wołoszański opowiada o niemieckiej jednostce, która zdobyła belgijskie umocnienia, oraz prezentuje fort Eben Emael, oprowadzając po wnętrzach bunkrów. Na zakończenie audycji spotkanie z telewidzami w ramach Klubu Encyklopedii II Wojny Światowej. 01:10 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - MODZELE - ODSŁONA DRUGA Magazyn, 22 min, Polska, 2015 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki "Modzele - odsłona druga" Uczestniczymy dziś w zakończeniu pięknej akcji, która absorbowała nas przez ostatnie trzy sezony. Książka "Tragedia Karasia z 55. Eskadry pod Wołominem" to przykład jak od idei, przez poszukiwania i badania można doprowadzić do zamknięcia pewnych niedokończonych historii. W książce zebrano wyniki poszukiwań oraz opublikowano fotografie odnalezionych szczątków maszyny. Szczególnie cenne są zdjęcia osobistych rzeczy członków załogi: medalik i naramienniki. Chcielibyśmy, żeby każda z takich lotniczych wrześniowych historii znalazła taki właśnie finał. Teraz najbliższym celem będzie zabezpieczenie miejsca katastrofy w celu jej właściwego upamiętnienia. "Zaczęło się od paczki" Kolejną, równie intrygującą podróż odbywamy do Wąsewa. W ubiegłym roku do tutejszej parafii trafiła przesyłka zawierająca wojenne pamiątki kapitana Jana Martensa. Jego dzieje czekają dopiero na opisanie. Tymczasem doskonale znane są losy jego macierzystej jednostki 300. Dywizjonu Bombowego RAF. Dwa zdarzenia z kroniki dywizjonu urosły do rangi symboli historycznej rekompensaty za dramatyczny wrzesień 1939 roku. To pierwsze to bombardowanie Berlina w 1941 r. i ostatnia akcja - atak na górska kwaterę Hitlera w kwietniu 1945 r. Władze gminy na podobną przesyłkę zareagowały najpiękniej jak można. Znalazło się pomieszczenie, gdzie wystawiono wszystkie eksponaty. Powstało swoiste, małe muzeum.