TVP Historia Czwartek, 27.06.2019 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 27 CZERWCA ODC. 606 Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1905 - bunt na pancerniku "Potiomkin"; 1958 - prapremiera "Policji" Sławomira Mrożka; 1968 - w Czechosłowacji opublikowano list otwarty "Dwa tysiące słów; 1978 - Mirosław Hermaszewski w kosmosie; 07:45 POGRANICZE W OGNIU - ODC. 21/24 Serial historyczno-sensacyjny, 59 min, Polska, 1991 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Juliusz Janczur, Andrzej Konic Zdjęcia: Antoni Wojtowicz Aktorzy: Cezary Pazura, Janusz Bukowski, Olaf Lubaszenko, Piotr Krukowski, Maciej Dobaniewicz, Maria Probosz, Andrzej Staszczyk, January Brunow, Maciej Orłoś, Maciej Robakiewicz, Andrzej Konic, Gustaw Lutkiewicz, Tomasz Budyta, Bohdana Majda Rok 1937. W Świnoujściu Niemcy planują budowę ośrodka do badań nad nową bronią rakietową. Materiałów dostarcza bytomska huta, a odpowiedzialnością za terminowe wykonanie konstrukcji stalowych wysyłanych do Swinemunde zostaje obarczony inspektor Kriegsmarine Alex Radisch. Macket, informator Czarka, przekazuje mu wiadomości o działalności Radischa. Czarek postanawia zdobyć dokumenty dotyczące nowej broni. Na jego polecenie agentka Hilda bez trudu uwodzi Aleksa i spędza z nim noc. Niebawem Polacy mają zdjęcia kompromitujące Radischa oraz fotokopie tajnych dokumentów z jego teczki. Zawierają one wykaz fabryk na Penemunde. Z informacji, jakie zdobył Czarek, wynika że przodkowie Radischa pochodzili z Wielkopolski, on sam Polaków darzy sympatią, a w Szamotułach mieszka jego kuzyn Robert Walter. Czarek odnajduje Roberta i proponuje mu pracę dla polskiego wywiadu, co wiązałoby się z wyjazdem do Berlina i nawiązaniem kontaktu z Aleksem. Zdjęciami szantażuje Radischa, który też przystaje na współpracę. Dwaj kuzyni działają w Berlinie bardzo sprawnie. Wkrótce wywiadowi polskiemu wiadomo, że Swinemunde jest tylko zapleczem dla tajnego ośrodka badań, jaki powstaje w głębi wyspy, w Penemunde. Ma nim kierować dr Riedel, naukowiec z instytutu prof. Wanderaw Jenie. Czarek odnajduje swojego kolegę Rajmunda, który robił doktorat u prof. Wandera, i prosi go o nawiązanie kontaktów ze znajomymi niemieckimi naukowcami. 09:00 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 78 KLASZTORY KRAKOWA Magazyn, 23 min, Polska, 2018 Reżyseria: Adam Molak Scenariusz: Tomasz Malkowski Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Kraków ma drugie, bardziej tajemnicze i kontemplacyjne oblicze. Gwarne ulice sąsiadują z zacisznymi ogrodami i zabytkowymi krużgankami. Za wysokimi murami od setek lat toczy się swoim rytmem życie wyznaczone przez reguły zakonów. Wielu mnichów przekracza mury zgromadzeń zwykle raz, oddając całe swe życie bożej posłudze. Turyści mogą przekraczać je wiele razy. Na pewno warto, bo czas płynie tu wolniej, dzięki temu łatwiej tam o refleksję nad życiem i światem. Tomasz Bednarek przekroczy bramy pięciu krakowskich klasztorów. Pierwszym będzie najstarszy klasztor ojców dominikanów w Polsce, drugim - klasztor franciszkanów, naprzeciw Pałacu Biskupiego ze słynnym "oknem papieskim, z którego Jan Paweł II wielokrotnie pozdrawiał tłumy wiernych. To tutaj w Bazylice św. Franciszka z Asyżu można zobaczyć jedne z najpiękniejszych witraży secesyjnych w Polsce - arcydzieło Stanisława Wyspiańskiego. Kolejne odwiedzone miejsca to klasztor ojców paulinów Na Skałce oraz cysterski klasztor w Mogile, który przetrwał niejedną dziejową pożogę, jak chociażby najazdy tatarskie w XIII wieku czy potop szwedzki. Ostatnim punktem wędrówki po Krakowie będzie klasztor benedyktynów w Tyńcu. Tutejsze opactwo benedyktyńskie założono prawie tysiąc lat temu i jest to najstarszy klasztor w Polsce. 09:35 HISTORIA POLSKI - NARODZINY POLSKICH SKRZYDEŁ Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2018 Reżyseria: Grzegorz Styła Scenariusz: Marek Szczepanek Zdjęcia: Maciej Mroziewski Swoistym przewodnikiem będzie album wydany w roku 1933 przez majora Mariana Romeykę pt. Ku czci poległych lotników. Jest to wyjątkowej jakości, także edytorskiej, praca dedykowana początkom wojsk lotnictwa polskiego, a jednocześnie księga pamięci lotników poległych w pierwszych latach niepodległości. Księga ta jest niejako podsumowaniem starań o budowę Pomnika Lotnika w Warszawie, łączy się z konkretnym miejscem i czasem. Film stanowi wędrówkę w czasie i przestrzeni po miejscach, gdzie w pierwszych trzech miesiącach polskiej niepodległości ogromnym wysiłkiem garstki ludzi stworzono podstawy samodzielnego i w miarę nowoczesnego rodzaju broni. Cała opowieść jest oparta na odniesieniach do miejsc i ludzi na szlaku kluczowych zdarzeń tego procesu historycznego. Odwiedzimy lotnisko Rakowice, gdzie są realizowane zdjęcia do wszystkich pozostałych części, opartych na zasobach Muzeum Lotnictwa Polskiego. Realizacja uwzględnia też takie miejsca, jak Hureczko pod Przemyślem, Lewandówka we Lwowie, Pole Mokotowskie w Warszawie, a także Poznań, lotnisko Ławica oraz Muzeum Czynu Powstańczego, 10:30 SENSACJE XX WIEKU - JAK UMIERALI BOGOWIE CZ. 3 Kameralne i studyjne (widowisko), 22 min, Polska, 1996 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Trzeci z serii programów o losach szefów tajnej policji politycznej w ZSRR. Ławrentij Beria był najwierniejszym współpracownikiem Stalina, tworząc aparat terroru, który umożliwił Stalinowi uporządkowanie po wojnie państw Środkowej Europy. Po śmierci Stalina Beria sięgał po władzę, ale przegrał w pojedynku z Chruszczowem. Okoliczności obalenia Berii opraz jego śmierci do dzisiaj pozostają jedną z największych tajemnic naszego wieku. Program przedstawia różne wersje wydarzeń, jakie rozegrały się na Kremlu w 1953 roku. 11:00 ZIEMIA: ŚWIAT ZWIERZĄT - ODC. 1/5 (ODC. 1/5) Film dokumentalny, 43 min, USA, 2013 Reżyseria: Matthew Dyas Scenariusz: Matthew Dyas Serial dokumentalny prezentujący nowatorskie spojrzenie na relację ludzkości ze światem przyrody. Pięcioodcinkowy cykl łączy wątki z dziedziny historii naturalnej z fascynującą historią człowieka. Autorzy zabierają widzów do najdzikszych zakątków Ziemi i ukazują życie zwierząt, które zamieszkują te tereny. Gospodarz serii doktor Muttulingam Sanjayan dzieli się zdobytą w tych poszukiwaniach wiedzą o tym, jak przełomowe wydarzenia z dziedziny historii naturalnej mogą zapewnić klucz do przetrwania ludzkości. Przy kręceniu serii wykorzystano najnowocześniejsze techniki filmowe i efekty wizualne. 11:50 CZAS HONORU - ODC. 60 "KANAŁ" Serial wojenny, 44 min, Polska, 2012 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Michał spotyka się z Adą Lewińską, przekazuje jej informacje od "Bociana". Ada chce spotkać się sama z kurierem, bez pośredników. Władek zakneblowany, pobity i wrzucony do kanału zostaje cudem uratowany. Michał i Bronek, zaniepokojeni zniknięciem Rudej i Władka, udają się do ich praskiego mieszkania. Tam też nikt nie wie, co się z nimi dzieje. Tymczasem Ruda śledzi kapitana Wachowicza i dociera do jego domu. Dochodzi do spotkania Ady Lewińskiej z "Bocianem". Lewińska informuje, że zgadza się na warunki "Bociana". Żąda dokładnego zaplanowania czasu, miejsca i przede wszystkim składu rozmówców ze strony polskiego podziemia. Janek spotyka Celinę w Biurze Odbudowy Stolicy. Okazuje się, że Celina też nie ma żadnych wiadomości o Lenie. Po tym spotkaniu Celina zostaje służbowo oddelegowana na tajną akcję KBW, jako korespondentka "Życia". 12:50 RAMZES II. WIELKA PODRÓŻ (RAMESSES II: THE GREAT JOURNEY) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2011 Reżyseria: Valerie Girie Scenariusz: Valerie Girie Wielka podróż 3200 lat wstecz, Egipt przeżywa ostatnie dni swojego złotego wieku pod rządami Ramzesa II. Po panowaniu krajem przez 67 lat, wielki faraon umiera w wieku 92 lat. Jego mumia jest pochowana w sercu Doliny Królów. Jest to początek jego wielkiej podróży ku życiu pozagrobowemu, ale tylko pod jednym warunkiem: jego grobowiec pozostaje na zawsze poza granicami. Jednak w XIX wieku wielu europejskich poszukiwaczy przygód odkrywa grobowiec króla poszukującego komory grobowej. Następnie rozpoczyna się badanie archeologiczne, które ujawnia historię życia po śmierci Ramzesa II. 14:00 DZIKIE KONIE KANADYJSKICH GÓR SKALISTYCH (WILD HORSES OF THE CANADIAN ROCKIES) Film dokumentalny, 44 min, Francja, 2008 Reżyseria: Matt Embry Stone Child jest źrebakiem żyjącym w stadzie dzikich koni w otoczeniu przepięknych krajobrazów Gór Skalistych. Film przedstawia najważniejsze wydarzenia w pierwszym roku życia źrebaka, pokazuje jego relacje z członkami rodziny, ale także identyfikuje czyhające na niego niebezpieczeństwa: szare wilki, kuguary i niedźwiedzie grizzly, ale też pożary i trudne warunki atmosferyczne oraz... ludzi. Przeżycie w tym środowisku to prawdziwe wyzwanie. 16:00 HISTORIA POLSKI - MORSKIE OKO NASZE Reportaż, 38 min, Polska, 2018 Reżyseria: Monika Skwirtniańska Scenariusz: Monika Skwirtniańska Głównym założeniem reportażu jest odpowiedź na pytanie, w jaki sposób został ustalony po I wojnie światowej przebieg granicy w Tatrach. Szukając odpowiedzi, trafia się na ciekawą historię sporu o Morskie Oko, który trwał dziesiątki lat między prywatnymi właścicielami dóbr w Tatrach po stronie polskiej (wówczas Galicji) i węgierskiej. Spór został rozstrzygnięty ostatecznie 13 września 1902 r. przez międzynarodowy trybunał rozjemczy w Grazu. Przybrał charakter sprawy narodowej, w której chodziło o granice przyszłego państwa polskiego, wyzwolił zaangażowanie społeczne wyrażające się w licznych manifestacjach i petycjach do rządu krajowego i centralnego, angażował prasę trzech zaborów. W całej akcji znaczącą rolę odegrał Władysław hr. Zamoyski, Oswald Balzer i Towarzystwo Tatrzańskie. Doniosłość tamtych wydarzeń, które zostaną przedstawione w reportażu, staje się tym bardziej oczywista z perspektywy historycznej. Granica w Tatrach, w okolicy Morskiego Oka, po I wojnie światowej, między Polską i Czechosłowacją (dziś Słowacją) przebiega dokładnie tak, jak ją wyznaczył międzynarodowy trybunał rozjemczy w 1902 roku. 16:50 13 LAT, 13 MINUT Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2006 Reżyseria: Marek Maldis, Grzegorz Łubczyk Scenariusz: Marek Maldis, Grzegorz Łubczyk Zdjęcia: Krzysztof Kalukin Muzyka: Adam Galant, Artur Giordano Niezwykły film historyczny odnoszący się do wydarzeń 1956 roku w Poznaniu i Budapeszcie. Film upamiętnia zrywy ludności Polski i Węgier skierowane przeciwko reżimowi narzuconemu dwóm niezależnym narodom. Film jest typowym dokumentem, bez inscenizacji, ilustrowany ikonografią z tamtych lat oraz wykopiowaniami z dawnych kronik, w filmie grają tylko stara "warszawa", czołg i transporter - sprzęt dziś już muzealny. Historia dwóch chłopców pokazana jest w relacjach członków ich rodzin, bliskich i uczestników wydarzeń. Osią konstrukcyjną filmu jest szczególne miejsce w Poznaniu, skrzyżowanie ulic Strzałkowskiego i Mansfelda, które to miejsce symbolicznie przywołuje tragedie obu chłopców, ukazuje okrucieństwo zgotowane im przez historię, ludzi i przypadek losów. Podobieństwo tych obu wielkich niesprawiedliwiości wzmaga wrażenie, jakie na widzach robi śmierć tak młodych ludzi. W filmie słyszymy słowa Węgra, który podkreśla inspirującą dla Budapesztu rolę Poznania. Naprawdę mocną stroną dokumentu jest działanie na emocje widzów, obok takiej relacji nie można przejść obojętnie. Dla niehistoryka jest to lekcja historii, a wartość upamiętniania, czczenia itd. nie może być w tym przypadku przeceniona. 18:20 . - KOŚCIÓŁ I POLSKA KAROLA WOJTYŁY Dysk./wywiad/debata, 28 min, Polska, 2018 Wykonawcy: Iwona Meus (prowadzący) Zrealizowana specjalnie dla TVP Historia dwuodcinkowa rozmowa Iwony Meus z kardynałem Stanisławem Dziwiszem, osobistym sekretarzem i przyjacielem Ojca Świętego Jana Pawła II. Po raz pierwszy w tej rozmowie ujawnione zostaną dotychczas nieznane historie i anegdoty dotyczące pontyfikatu Jana Pawła II. Emocjonalna i bardzo osobista rozmowa odsłania zarówno aspekty życia duchowego jak i przesłanie i dziedzictwo papieża Polaka. 19:05 POGRANICZE W OGNIU - ODC. 22/24 Serial historyczno-sensacyjny, 60 min, Polska, 1991 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Juliusz Janczur, Andrzej Konic Zdjęcia: Antoni Wojtowicz Aktorzy: Cezary Pazura, Olaf Lubaszenko, Andrzej Staszczyk, Bogdan Ferenc, Jacek Sobala, Zbigniew Borek, Witold Bieliński, Joanna Ciemniewska, Paweł Galia, Mariusz Gorczyński, Małgorzata Kaczmarska, Ewa Serwa, Ewa Wawrzoń Dawny kolega Czarka, prof. Rajmund Wolta, na prośbę wywiadu polskiego jedzie do Jeny. Ma się zorientować, czym zajmuje się jego dawny instytut. Obserwuje go polski agent mający łączność z Czarkiem. Rajmund, jak go pouczono, przedstawia się w telefonach przezwiskiem z doktoranckich czasów: Schwarzkopf. Pozostawia jednak wszędzie tropy. Mieszka w dawnym pensjonacie, wydzwania do Instytutu w poszukiwaniu prof. Wandera i innych naukowców. Wander od dawna pozostaje w areszcie domowym. Weissinstitut jest pilnie strzeżony i "prof. Schwarzkopf" zostaje natychmiast zauważony przez gestapo oraz Relkego. Rajmund nic nie dostrzega zajęty poszukiwaniami wycofanych prac Wandera. W uniwersyteckiej bibliotece znajduje omówienia wszystkich opatentowanych odkryć naukowych. Widziany przez mnóstwo osób nie wie, że właśnie został rozpoznany w rejestrach doktorantów instytutu jako Rajmund Wolta. Czarek, na wezwanie swojego agenta, przyjeżdża do Jeny i ratuje Rajmunda przed aresztowaniem. 22:25 SPÓR O HISTORIĘ - MITY POLSKIE Dysk./wywiad/debata, 29 min, Polska, 2010 Wykonawcy: Maciej Zakrocki (prowadzący) Mity funkcjonują w dziejach każdego narodu, wspomagają je, wyolbrzymiają zwycięstwa, tuszują niepowodzenia, "poprawiając historię", goją historyczne rany, gdy prawdą nie sposób ich szybko uleczyć. Świadomość historyczna Polaków również nie jest od tego wolna. Przez wiele dziesiątków lat istniało patriotyczne, obywatelskie zapotrzebowanie na heroiczny, martyrologiczny i wyidealizowany wizerunek dziejów Polski. Dziś możemy już to skorygować i na kilku znamiennych przykładach pokazać, jak bardzo zmitologizowany obraz ojczystych dziejów odbiega niekiedy od historycznej prawdy. I choć bywa to okresowo pomocne i służy "pokrzepieniu serc", z czasem staje się poważnym problemem. Nie tylko dla historyków. 23:00 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA LEKARZA GINEKOLOGA W KIJOWIE Reportaż, 24 min, Polska, 2002 Scenariusz: Barbara Włodarczyk Zdjęcia: Wiktor Politow Cykl reportaży o codziennym życiu w krajach byłego Związku Radzieckiego. Program pokazuje zmiany, jakie tam zaszły w ciągu ostatnich lat. Przybliża nowe zjawiska i problemy ludzie ze wszystkich grup i środowisk społecznych. W tym wydaniu reportaż ze szpitala położniczego na Ukrainie. Bohaterką reportażu jest lekarka Guldżan - ordynator oddziału ginekologicznego. Reportaż ukazuje warunki życia i pracy położników w Kijowie, ujawnia też przyczyny dramatycznego spadku liczby urodzeń. 23:35 BOMBA - BOMBA 1/2 Film dokumentalny, 52 min, USA, 2015 Reżyseria: Rushmore Denooyer, Kirk Wolfinger Scenariusz: Rushmore Denooyer Film odsłania kulisy pracy nad wynalezieniem pierwszej bomby atomowej, jednego z najpotężniejszych i najbardziej destrukcyjnych wynalazków w historii. Pokazuje, jak ludzie poskromili jego niesamowitą moc i jakie wyzwania stawia to przed nami. Odrestaurowane materiały filmowe, rzadkie nagrania testów jądrowych z lat 50. i 60. pokazują moc i zaskakująco pociągające piękno nuklearnych eksplozji. W filmie wystąpili: historyk specjalizujący się w badaniach nad bronią nuklearną Richard Rhodes, były sekretarz obrony William Perry, były sekretarz stanu George Shultz, a także liczni naukowcy, projektanci broni, piloci oraz zwykli ludzie, którzy mieli styczność z bombą atomową. Dzięki temu każdy może zweryfikować swój pogląd o trafności decyzji społeczeństw, by żyć obok wynalazku, który w każdej chwili może zniszczyć Ziemię. 01:45 SENSACJE XX WIEKU - JAK UMIERALI BOGOWIE CZ. 3 Kameralne i studyjne (widowisko), 22 min, Polska, 1996 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Trzeci z serii programów o losach szefów tajnej policji politycznej w ZSRR. Ławrentij Beria był najwierniejszym współpracownikiem Stalina, tworząc aparat terroru, który umożliwił Stalinowi uporządkowanie po wojnie państw Środkowej Europy. Po śmierci Stalina Beria sięgał po władzę, ale przegrał w pojedynku z Chruszczowem. Okoliczności obalenia Berii opraz jego śmierci do dzisiaj pozostają jedną z największych tajemnic naszego wieku. Program przedstawia różne wersje wydarzeń, jakie rozegrały się na Kremlu w 1953 roku. 02:15 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - ARMIA CZERWONA CZ. 1 Magazyn, 21 min, Polska, 1991 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Galiński Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) W tym odcinku historia Armii Czerwonej (w okresie od 1939 do końca 1941 roku). 02:45 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - REDUTA NAD WARTĄ Magazyn, 22 min, Polska, 2015 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Z pozoru beznamiętnie toczy swe wody rzeka Warta. Pod Sieradzem, mając dosyć jej kaprysów, ujęto jej nurt w karby wałów przeciwpowodziowych, znacznie redukując jej znaczenie militarne. Niegdyś jednak stanowiła poważne wzmocnienie dla obrońców wpartych w jej brzegi i bardzo poważne wyzwanie dla najeźdźców. Nasza pamięć odnośnie do września 1939 sprowadza się do ikon od Westerplatte aż po Kock. Boje toczone nad Wartą są praktycznie nieznane, nie ma literatury, brakuje filmów o tej tematyce. Tym bardziej jest to dla nas interesujące stanąć nad brzegiem Warty, zobaczyć schrony, które, jak się okazuje, są świetnie zachowane. Miejscowi miłośnicy historii poinformowali nas, że na polach przyległych do rzecznego brzegu odnaleźli przypadkiem ludzkie szczątki. To dało im do myślenia, że spoczywa tu polski żołnierz. Mając poparcie miejscowych władz i wszelkie niezbędne pozwolenia, przyłączamy się do tej inicjatywy, wnosząc do projektu nowoczesny sprzęt poszukiwawczy.