TVP Historia Niedziela, 30.06.2019 06:15 BYŁ TAKI DZIEŃ - 30 CZERWCA ODC. 609 Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1651 - bitwa pod Beresteczkiem; 1908 - spadł meteoryt tunguski; 1946 - sfałszowane referendum "3 x Tak"; 1983 - koniec produkcji samochodu marki Syrena; 06:20 DWADZIEŚCIA LAT MINĘŁO... - 1991 / 2 Magazyn, 34 min, Polska, 2008 W tym odcinku "20 lat minęło..." przenosimy się w drugą połowę 1991 roku. Nie brakuje tematów (dostarcza ich kampania do pierwszych wolnych wyborów III Rzeczpospolitej) ani materiału satyrycznego. We wrześniu tego roku wystartowało "Polskie zoo" z dwojącymi się i trojącymi Jerzym Kryszakiem i Andrzejem Zaorskim, z mnóstwem zabawnych lalek, według projektów Jacka Frankowskiego. Autor Marcin Wolski, który zdecydował się pisać kolejne odcinki wierszem; po latach - już prozą - komentuje i weryfikuje swoje ówczesne sądy, przewidywania i prognozy. Niektóre teksty brzmią zaskakująco aktualnie i dziś. 07:00 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - NAMIBIA. PONADCZASOWA AFRYKA (FLAVORS) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Namibia to stosunkowo mało znany kraj o zróżnicowanym krajobrazie. Rdzawe pustynie, parki narodowe i rozległe przestrzenie nad Atlantykiem. Bogactwa Namibii zaskakują podróżnych. Poza wspaniałymi pejzażami, kraj ten kryje w sobie również fascynującą mozaikę kultur. Namibia to jeden ze skarbów kontynentu afrykańskiego. Namibia leży w południowo - zachodniej części Afryki, nad Oceanem Atlantyckim. Dawniej stanowiła kolonię niemiecką, następnie była okupowana przez RPA. Uzyskała niepodległość w 1990 r. Namibia to olbrzymi, lecz słabo zaludniony kraj. Na jej obszarze - ponad dwukrotnie większym od terytorium Niemiec - żyje zaledwie 2 miliony mieszkańców. 08:05 ŚWIĘTY AUGUSTYN - ODC. 3/5 - USTA CEZARA (SANT'AGOSTINO EP. 3) Serial biograficzny, 44 min, Włochy/Polska 2010 Reżyseria: Christian Duguay Scenariusz: Francesco Arlanch Zdjęcia: Fabrizio Lucci Muzyka: Andrea Guerra Występują: Aleksandro Preziosi, Monica Guerritore, Alexander Held, Johannes Brandrupt, Wenanty Nosul, Katy Louise Saunders, Franco Nero, Krzysztof Pieczyński i inni Przed Augustynem kolejne poważne wyzwanie musi przygotować mowę przeciwko biskupowi Mediolanu Ambrożemu. Nie będzie to łatwe; cesarz się niecierpliwi, Ambroży to zdolniejszy i bardziej doświadczony przeciwnik niż prawnicy w kartagińskich sądach, a Augustyn nawet się jeszcze dobrze nie wprowadził. W dodatku niespodziewaną wizytę składają mu matka Monika i Khalida wraz z synkiem Adeodatem. Augustyn nie potrafi ukryć wstydu z powodu tego, jak się wobec nich zachował. Ulegając prośbie matki, składa wizytę biskupowi Ambrożemu. Ten daje mu do przeczytania pisma egipskiego filozofa Plotyna. Wywierają one na Augustynie wielkie wrażenie i sprawiają, że młody mówca zaczyna powoli odsuwać się od sekty manichejczyków. Khalida nie chcąc być przeszkodą w karierze ukochanego wyjeżdża do Afryki z postanowieniem, że nigdy nie zwiąże się z innym mężczyzną. Pozostawia wszakże Augustynowi syna. Tymczasem dworskie obowiązki wzywają. Augustyn wygłasza mowę pochwalną na cześć cesarza, a przy okazji zgodnie z cesarskim zamówieniem ostro występuje przeciwko Ambrożemu. Odnosi upragniony sukces, lecz po rzezi dokonanej na katolikach, broniących bazyliki przed wydaniem jej arianom, w młodzieńcu następuje duchowy przełom i nawraca się na chrześcijaństwo. 09:00 ZMIENNICY - ODC. 8/15 - FARTOWNY DZIEŃ Serial komediowo - obyczajowy, 59 min, Polska 1986 Reżyseria: Stanisław Bareja Scenariusz: Stanisław Bareja, Jacek Janczarski Zdjęcia: Wojciech Jastrzębowski Muzyka: Przemysław Gintrowski Aktorzy: Mieczysław Hryniewicz, Ewa Błaszczyk, Kazimierz Kaczor, Piotr Pręgowski, Irena Kwiatkowska, Marcel Szytenchelm, Zdzisław Rychter, Mieczysław Czechowicz, Artur Barciś, Bronisław Pawlik, Krzysztof Kowalewski i inni Podczas pogoni za ekspresem Krashan wyciąga broń. Korzystając z jego nieuwagi, Jacek ucieka. Krashan i Kuśmider jadą dalej, ale wkrótce zostają ujęci przez milicję. Nie wiadomo jednak, co zrobili z pieniędzmi. Taksówką jeździ teraz Kasia. Wiezie panią Koniuszkową, a później zapomina zabrać z wozu swój prawdziwy dowód. Jacek znajduje w skrytce dokumenty i odwozi do jej domu. Zostaje przyjęty przez rodziców dziewczyny jako kandydat na męża i umawia się z Kasią na randkę. Żeby spotkanie mogło dojść do skutku, Kasia prosi Mariana Koniuszkę, by jeździł za nią całą niedzielę. 10:05 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - OBIAD W JEDNYM TERMOSIE Magazyn, 24 min, Polska, 2018 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Józef Szymura, Jarosław Frankowski, Sławomir Orman Wykonawcy: Karol Okrasa (prowadzący) Prawie każdy z nas, będąc w podróży, na wycieczce czy w pracy, korzystał z tzw. chińskich zupek lub podobnych tego typu gotowych potraw w torebce. Wystarczy je zalać wrzątkiem i można zjeść coś ciepłego. Oczywiście ich smak i jakość pozostawiają wiele do życzenia, ale głodny człowiek nie wybrzydza. W tym odcinku Karol Okrasa pokaże widzom, że przy odrobinie wysiłku można sobie przyrządzić pyszny i wartościowy posiłek, zamknąć go w termos, a potem zabrać ze sobą na wycieczkę lub do pracy. Okazuje się bowiem, że istnieje wiele produktów takich jak niektóre kasze, mięsa czy ryby, które nie wymagają długiej obróbki cieplnej. Wystarczy je zalać wrzątkiem, potrzymać w termosie i są gotowe do spożycia. Zapraszając na obiad w jednym termosie Karol Okrasa zaprezentuje trzy posiłki: 1/ paprykarz z wędzonym pstrągiem i kaszą z komosy ryżowej; 2/ ciepły gulasz z tofu i ciecierzycy; 3/ szybka zupa rybna z dorsza i tofu. 11:40 BIZANCJUM: OPOWIEŚĆ O TRZECH MIASTACH - ODC. 1/3 (BYZANTIUM: A TALE OF THREE CITIES) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2013 Reżyseria: Anna Cox Bizancjum, Konstantynopol, Stambuł. Jedna metropolia była stolicą trzech imperiów - rzymskiego, bizantyjskiego i tureckiego. Każde z nich przyniosło inne wyznanie, przekonania i tradycje, i każde pozostawiło swoje piętno na architekturze miasta, które jest jedyną na świecie metropolią położoną na dwóch kontynentach oraz, u boku Jerozolimy i Rzymu, jednym z najwspanialszych świętych miast świata. Jego nazwa - Bizancjum - pochodzi od imienia Byzasa, legendarnego greckiego króla, syna Posejdona. Zdobywcy i pielgrzymi, kupcy i podróżnicy przybywali do miasta dla władzy, rozrywki i religii. Nic więc dziwnego, że Bizancjum nazywano miastem pragnień. Obecnie Stambuł roi się od minaretów muzułmanów, którzy przejęli miasto. Z nich muzułmańscy mieszkańcy miasta wzywani są na modlitwy. To jeden z przejawów zmienności tego miejsca. Jednak zanim pojawiły się minarety, ulice zapełniały świątynie greckich i rzymskich bogów i chrześcijańskie kościoły. 12:40 FIRST FACE OF THE AMERICAS (FIRST FACE OF THE AMERICAS) Film dokumentalny, 52 min, USA, 2018 Reżyseria: Graham Townsley Scenariusz: Graham Townsley Wykonawcy: Jan Wilkans Pewnego niefortunnego dnia 13 tysięcy lat temu, drobna, niedożywiona nastolatka wpadła do głębokiej na 100 stóp studni w jaskini na półwyspie Jukatan w Meksyku. Kiedy poziom morza podniósł się, jaskinia została zalana i odcięta od świata zewnętrznego. Aż do dziś. Grupa nurków natknęła się na prawie kompletny i doskonale zachowany szkielet dziewczyny. Leżał w pobliżu skamielin bestii epoki lodowcowej gigantycznych leniwców i tygrysów szablozębnych. Producenci filmu zabierają widzów na ciekawą, ale i ryzykowną, podwodną wyprawę. Jej celem jest wydobycie kości dziewczyny i rozwiązanie jednej z najbardziej kontrowersyjnych zagadek nauki pochodzenia pierwszych Amerykanów. Szczegółowe badania ujawniły, że to jeden z najstarszych szkieletów odkrytych w Ameryce. Autorzy filmu odwiedzają olśniewające meksykańskie jaskinie, eksplorują dziewicze tereny Jukatanu oraz przeprowadzają badania w najnowocześniejszych laboratoriach genetycznych i medycyny sadowej, aby odkryć fakty, które mogą rzucić nowe światło na historię zapomnianych pierwszych mieszkańców Ameryki. Spróbują odpowiedzieć na pytania: w jakim celu dziewczyna zeszła do tak głębokiej jaskini, skąd pochodził jej lud i dlaczego jej wygląd różni się tak znacznie od wyglądu dzisiejszych rdzennych Amerykanów. 13:45 Z NATURĄ NA CO DZIEŃ - ODC. 3/6 WOJ. WIELKOPOLSKIE Film dokumentalny, 26 min, Polska, 2014 Reżyseria: Tadeusz Litowczenko Scenariusz: Tadeusz Litowczenko Cykl 6 filmów dokumentalnych z udziałem aktora Mieczysława Hryniewicza, opowiadający o walorach historycznych i przyrodniczych polskiego odcinka międzynarodowej drogi wodnej E - 70. Notecią płyniemy do Drawska. Mała miejscowość gminna ma swoją marinę. Wokół Drawska rozciąga się Puszcza Notecka. Jeden z największych kompleksów leśnych w kraju słynie z czystego powietrza oraz różnorodnej flory i fauny. W drodze do Wielenia mijamy na Noteci zabytkowe, ponadstuletnie śluzy. Przez Białośliwie z XIX - wieczną kolejką wąskotorową dopływamy do Osieka nad Notecią, gdzie w skansenie zgromadzono ślady po Olędrach - są zabytkowe chaty, czuć klimat XVIII wieku. 17:20 WOJOWNICY CZASU - KROJANTY CZYLI UŁAŃSKI LOS Film dokumentalny, 23 min, Polska, 2016 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Krzysztof Krzyżanowski, Grzegorz Gajewski Muzyka: Krzysztof Ridan Kiedy 1 września 1939 roku Niemcy napadły na Polskę, już pierwszy dzień działań wojennych zaowocował klasyczną kawaleryjską szarżą, jaką wykonały dwa szwadrony 18. Pułku Ułanów pod Krojantami, na Pomorzu. Od wielu lat, na historycznym polu bitwy ma miejscu inscenizacja tego spotkaniowego boju, jednego z ostatnich z użyciem kawalerii w szyku konnym. 17:50 NOCE I DNIE - ODC. 3/12 - BABCIA Serial historyczno - obyczajowy, 51 min, Polska 1977 Scenariusz i reżyseria: Jerzy Antczak Zdjęcia: Stanisław Loth Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Jadwiga Barańska, Jerzy Binczycki, Elżbieta Starostecka, Barbara Ludwiżanka, Janina Traczykówna, Ryszarda Hanin i inni Dla Bogumiła i Barbary nadchodzą dobre dni. Gospodarstwo serbinowskie kwitnie, dwie córki, Agnieszka i Emilka, chowają się znakomicie, na świat przychodzi trzecie dziecko - Tomaszek. Niechcicowie sprowadzają do siebie babcię Ostrzeńską, matkę Barbary. Starsza pani czuje się tu potrzebna i szczęśliwa. Choroba babci zaskakuje wszystkich. Oboje Niechcicowie przez wiele miesięcy pielęgnują chorą z wielkim oddaniem, ale los jest nieubłagany. 18:55 BYLIŚMY PIERWSI. POZNAŃ 56 Film dokumentalny, 43 min, Polska, 2016 Reżyseria: Sławomir Koehler Scenariusz: Sławomir Koehler Zdjęcia: Tomasz Kornat Film o pragnących wolności chłopakach z poznańskich ulic, którzy dziś mają już około osiemdziesiątki. Z bronią w ręku walczyli z systemem komunistycznej władzy, gdy związkowcy z zakładów "Cegielskiego" i innych, domagający się jedynie spełnienia postulatów, dotyczących standardów pracy i płacy, wycofali się do domów. Wydarzenia poznańskie opowiedziane przez różne grupy uczestników, przez byłych związkowców z kilku zakładów, przez grupę bojowników dowodzonych przez Janusza Kulasa ps. Edi Polo, przez chłopaków z rogów poznańskich ulic, byłych rockandrollowców, jazzmanów z kręgu Komedy związanego z Poznaniem, studentów, bikiniarzy i innych. Wszyscy oni walczyli przeciw systemowi i przeciw radzieckiej dominacji. W filmie wystąpią też młodzi ludzie z poznańskich szkół, potomkowie uczestników czerwcowej rewolty, dla których tamte wydarzenia są czymś bardzo ważnym i inspirującym. Pierwszy w PRL - u strajk generalny i demonstracje uliczne zostały krwawo stłumione przez wojsko i milicję, a samo wydarzenie propaganda PRL - u określiła jako wypadki czerwcowe lub wręcz przemilczała. Obecnie Czerwiec ’56 bywa określany jako poznański bunt, rewolta, powstanie poznańskie. Strajk wybuchł o godz. 6:30, 28 czerwca 1956 roku w tak zwany czarny czwartek w Zakładach Przemysłu Metalowego H. Cegielski Poznań, które wówczas nosiły nazwę Zakłady im. Józefa Stalina. Strajk przerodził się w spontaniczny protest przeciw władzy. Został stłumiony przez liczące ponad 10 tys. żołnierzy oddziały Wojska Polskiego pod dowództwem wywodzącego się z Armii Czerwonej generała Stanisława Popławskiego. Po pacyfikacji - jak się wyraził - zbuntowanego miasta, chwalił się on wykorzystaniem w Poznaniu swoich doświadczeń ze Stalingradu. W czerwcu 1956 roku przeciwko demonstrantom użyto broni palnej. W pacyfikacji Poznania uczestniczyło 360 czołgów. W wyniku walk ulicznych obrażeń doznało 800 osób, zginęło 58. Poznański Czerwiec stał się początkiem gomułkowskiej odwilży, która nastąpiła w październiku 1956 roku, a też w pewnym sensie zaczynem do powstania przeciwko komunistycznej władzy na Węgrzech. O poznańskim powstaniu opowiedzą też kobiety, które czynnie brały udział w wydarzeniach, przypadkowi uczestnicy zajść, przechodnie, świeżo upieczeni maturzyści, rodziny ofiar, m.in. 13 - letniego Romka Strzałkowskiego, najmłodszej śmiertelnej ofiary walk ulicznych, wśród siedemnastu nieletnich. Romek wyszedł z domu po zakupy. Gdy natknął się na demonstrujący tłum, przyłączył się z transparentem "Żądamy nauki religii w szkole". Na ul. Kochanowskiego z okien budynku bezpieki w kierunku tłumu padły strzały. Romek pod gradem kul podniósł sztandar, co wywołało entuzjazm demonstrantów. Został zastrzelony. Dziś istnieje kilka interpretacji świadków tego wydarzenia. Sprawców do dziś nie ukarano. Strzałkowski stał się symbolem i bohaterem licznych utworów literackich. 21:05 HUBAL Dramat wojenny, biograficzny, 127 min, Polska, 1973 Reżyseria: Bohdan Poręba Scenariusz: Bohdan Poręba Zdjęcia: Tadeusz Wieżan Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Ryszard Filipski, Małgorzata Potocka, Tadeusz Janczar, Stanisław Niwiński, Kazimierz Wichniarz, Emil Karewicz, Jan Stawarz, Zygmunt Malanowicz, Bolesław Idziak, Jerzy Korsztyn, Franciszek Trzeciak "Hubal" to epicki obraz kilkumiesięcznej walki oddziału majora Henryka Dobrzańskiego. Legendarny Hubal był wnukiem powstańca z 1863 roku. W 1914 roku po zdaniu egzaminu maturalnego wstąpił do II Brygady Legionów Polskich gen. Józefa Hallera. Podczas I wojny światowej odznaczony został Krzyżem Virtuti Militari V klasy i czterokrotnie Krzyżem Walecznych. W dwudziestoleciu międzywojennym był zawodowym oficerem. Henryk Dobrzański był także słynnym jeźdźcem, członkiem polskiej ekipy na olimpiadzie w Amsterdamie w 1928 roku. Po klęsce wrześniowej nie zdjął munduru i do końca kwietnia 1940 roku dowodził stworzonym przez siebie pierwszym oddziałem partyzanckim. Zwany przez Niemców "Szalonym majorem", zginął w zasadzce 30 kwietnia 1940 roku. Dowódca 110. pułku ułanów na wieść o stracie jednego szwadronu 23 września 1939 roku rozwiązuje pułk. Jego zastępca, major Dobrzański, samorzutnie przejmuje dowództwo. Pozostaje przy nim około 180 ułanów. Major decyduje, że oddział pójdzie z odsieczą walczącej jeszcze Warszawie. Po otrzymaniu wiadomości o kapitulacji stolicy Dobrzański podejmuje decyzję o przeprawie przez Węgry do Francji, ślubuje też, że nie zdejmie munduru. Oddział przechodzi na ziemię kielecką. W Bodzentynie major ogłasza decyzję o pozostaniu w kraju. Żołnierze i dowództwo przyjmują pseudonimy, Dobrzański odtąd zwany będzie Hubalem. Dowodzony przez niego Oddział Wydzielony Wojska Polskiego podejmuje walkę partyzancką. Realizacja filmu trwała 10 miesięcy, większość scen nakręcono na szlaku walk hubalczyków. Wkroczenie oddziału Hubala do wsi Poświętne i udział żołnierzy w nabożeństwie nakręcono w tym samym barokowym kościele i z udziałem mieszkańców Poświętnego i okolic, pamiętających owe wydarzenia. W naturalnej scenerii zrealizowano także sceny pacyfikacji wsi - na potrzeby filmu spalono przeznaczone do rozbiórki autentyczne, istniejące w okresie okupacji chałupy wsi Swolszowice. Sekwencję śmierci Hubala nakręcono w tym samym miejscu, gdzie miała ona miejsce naprawdę. Jednym z konsultantów był Zygmunt Laskowski z Anielina, który w 1940 roku rozpoznał zmasakrowane przez Niemców zwłoki majora Dobrzańskiego. W filmie zagrał go jego syn, Tadeusz. W scenach batalistycznych brało udział łącznie 500 osób, 100 koni, w tym 25 specjalnie szkolonych. 23:25 WIELKI TEST - WIELKI TEST O EUROPIE Kameralne i studyjne (widowisko), 82 min, Polska, 2017 Scenariusz: Konrad Smuga Wykonawcy: Sylwia Dekiert (prowadzący), Maciej Kurzajewski (prowadzący) Wielki Test o Europie w TVP1 to okazja, aby każdy mógł sprawdzić swoją wiedzę na ten temat, poznać wynikające z realizacji projektów unijnych korzyści dla polskiej gospodarki oraz regionalnych społeczności, a także dowiedzieć się, jak sam może uzyskać dotacje. Jak zwykle w studiu test będą rozwiązywać popularni artyści, sportowcy i dziennikarze, a widzowie odpowiadając na pytania online mogą wygrać 5 tys.zł. wystarczy zalogować się na na stronie wielkitest.tvp.pl lub ściągnąć aplikację na smartfony Wielki Test o Europie. Program prowadzą Sylwia Dekiert i Maciej Kurzajewski. 02:00 PARADOKS O KONDUKTORZE Film dokumentalny, 49 min, Polska, 1997 Reżyseria: Michał Dudziewicz Scenariusz: Michał Dudziewicz Zdjęcia: Jacek Knopp Film zrealizowany w związku z rocznicą wydarzeń w Poznaniu w 1956 roku. Opowiada historię dwóch osób: Kazimierza Wieczorka, 25 - letniego konduktora, który został zastrzelony 28 czerwca, oraz Zdzisława Wardejna, dzisiaj znanego aktora, a wówczas 16 - latka, który spędził w tym czasie 3 dni w areszcie. Losy bohaterów filmu się przeplatają. W wyniku poszukiwań Zdzisława Wardejna, matka Kazimierza Wieczorka rozpoznała w nieżyjącym swojego syna. Film opowiada o związku tego, który przeżył, z pamięcią o człowieku nazywanym przez wiele lat NN. 03:05 W DZIEŃ TARGOWY Film dokumentalny, 57 min, Polska, 2006 Autor: Robert Kaczmarek Reżyseria: Robert Kaczmarek Scenariusz: Robert Kaczmarek Wykonawcy: Ryszard Kaczorowski, Richard Pipes, Władimir Bukowski, Peter Raina Film dokumentalny nawiązujący do wydarzeń poznańskiego Czerwca '56 Główny temat dotyczy potrzeby wolności i jej odczuwania przez Polaków. Autorzy filmu podjęli próbę spojrzenia na wydarzenia sprzed 53 lat z kilku perspektyw, traktując je jako element wspólnej drogi, którą przeszli Polacy. Próbują odpowiedzieć na pytanie, w jaki sposób wydarzenie to funkcjonuje w naszej świadomości społecznej i narodowej, ale również, jak postrzegana jest historia naszego kraju przez innych. Co wiedzą o nas Francuzi, Niemcy czy Rosjanie? W filmie poddano analizie reakcje prasy zachodniej na wydarzenia poznańskie. Po raz pierwszy pokazane zostaną bogate archiwa depesz MSZ oraz reakcje władz polskich na krytykę i protesty w Europie i USA. W filmie "W dzień targowy" historia przeplata się ze współczesnością. Znalazły się w nim archiwalne materiały filmowe z wydarzeń czwercowych. 04:15 DWADZIEŚCIA LAT MINĘŁO... - 1991 / 2 Magazyn, 34 min, Polska, 2008 W tym odcinku "20 lat minęło..." przenosimy się w drugą połowę 1991 roku. Nie brakuje tematów (dostarcza ich kampania do pierwszych wolnych wyborów III Rzeczpospolitej) ani materiału satyrycznego. We wrześniu tego roku wystartowało "Polskie zoo" z dwojącymi się i trojącymi Jerzym Kryszakiem i Andrzejem Zaorskim, z mnóstwem zabawnych lalek, według projektów Jacka Frankowskiego. Autor Marcin Wolski, który zdecydował się pisać kolejne odcinki wierszem; po latach - już prozą - komentuje i weryfikuje swoje ówczesne sądy, przewidywania i prognozy. Niektóre teksty brzmią zaskakująco aktualnie i dziś.