TVP Kultura Poniedziałek, 24.06.2019 08:45 SZLAKIEM MIEJSC NIEZWYKŁYCH - POMNIKI HISTORII - FROMBORK Felieton, 5 min, Polska, 2015 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Tomasz Drozdowicz Program przedstawia najciekawsze pominiki i zabytki polskiej kultury. Tym razem oko kamery skierowane jest na zespół katedralny we Fromborku. Oryginalna więźba dachowa z XIV i XVI wieku. Bogato zdobione barokowe organy. Gotycki ołtarz z XVI wieku czy stalla siedziskowa fundowana przez biskupa Watzenrode, wuja Mikołaja Kopernika. To tylko niektóre skarby, jakie kryje katedra we Fromborku. Ten Pomnik Historii łączy cechy architektury krzyżackiej, cysterskiej i nadreńskiej. 09:00 NIENASYCENI Reportaż, 21 min, Polska, 2017 Scenariusz: Elżbieta Rottermund Bohaterkami tego odcinka "Nienasyconych" są Weronika Chodacz i Małgorzata Kopecka. Pierwsza z nich jest etnografem, druga socjologiem. Założyły Stowarzyszenie Antropologiczne "Archipelagi Kultury". Najnowszy ich projekt dotyczy wystawy, którą zorganizowały w podziemiach Szpitala Psychiatrycznego im. Józefa Babińskiego w Krakowie. Na wystawie zgromadzone są historie osób, które w tym szpitalu leczyły się lub leczą. Są na niej przedmioty ważne dla tych ludzi, związane z ich chorobą. W odcinku zwiedzamy ekspozycję, ale też uczestniczymy w warsztatach z osobami psychicznie chorymi. Warsztaty te mają na celu rozszerzenie wystawy o kolejny etap leczenia. Ta część wystawy, która już istnieje, nosi tytuł "Uważaj na głowę", druga, przygotowywana obecnie, czemu towarzyszą Emilia i Redbad, będzie dotyczyła tematu wychodzenia z choroby. Jej tytuł to "Zdrowienie". 09:25 DZIENNIKI LIPSETTA (LES JOURNAUX DE LIPSETT / LIPSETT DIARIES) Film animowany, 13 min, Kanada, 2010 Reżyseria: Theodore Ushev Film animowany Wyimaginowana biografia znanego kanadyjskiego eksperymentatora filmowego Arthura Lipsetta (1936 - 1986). 09:50 CAŁA ZIMA BEZ OGNIA (TOUT UN HIVER SANS FEU) Dramat psychologiczny, 87 min, Szwajcaria/Belgia/Polska 2004 Reżyseria: Greg Zgliński Scenariusz: Pierre - Pascal Rossi Zdjęcia: Witold Płóciennik Muzyka: Jacek Grudzień, Mariusz Ziemba Aktorzy: Aurelien Recoing, Marie Matheron, Gabriela Muskała, Blerim Gjoci, Nathalie Boulin, Antonio Buil, Michel Voita i inni Jean i Laura Rochardowie mieszkają na wsi w górach. Oboje przeżyli niedawno wielką tragedię: w pożarze stajni zginęła ich pięcioletnia córeczka Marie. Rozpacz i poczucie winy sprawiają, że oboje coraz bardziej oddalają się od siebie: on szuka zapomnienia w ciężkiej pracy w fabryce, a wieczorami dogląda jeszcze krów na farmie, ona pogrąża się w głębokiej depresji, aż wreszcie trafia do kliniki psychiatrycznej. Tam odwiedza ją siostra, Valerie, która nigdy nie potrafiła zaakceptować małżeństwa Laury i polubić swego szwagra: jako osoba samotna pragnie teraz odzyskać siostrę. Nakłania ją, by ostatecznie rozstała się z mężem i zamieszkała z nią w mieście. Przyjąwszy Laurę pod swój dach, utrudnia kontakty małżonków, podburza siostrę przeciwko mężowi, zrzucając na niego całą winę za to, co się stało. Tymczasem Jean nawiązuje w pracy znajomość z pochodzącą z Kosowa Labinotą, młodą kobietą, która przybyła do Szwajcarii wraz z bratem, Kastriotem. On pracuje jako robotnik, ona jest zatrudniona w fabrycznej stołówce. W Kosowie pozostał jej mąż, ale od sześciu lat nie daje znaku życia. Labinota czeka jednak wytrwale, wierząc, że mąż wreszcie do niej dotrze. Równie samotny jak ona i nieszczęśliwy Jean parokrotnie broni imigrantkę przed obcesowymi zalotami niektórych robotników, później odprowadza ją do domu. Labinota patrzy na niego coraz życzliwszym wzrokiem. Na sylwestra Kastriot zaprasza Jeana do swego domu. Mężczyzna dobrze się bawi w towarzystwie Labinoty, jej brata oraz kosowskich przyjaciół i chociaż na chwilę udaje mu się zapomnieć o własnych problemach. Pewnego dnia Laura zauważa Jeana w towarzystwie Labinoty na ulicy. Oboje są roześmiani, rozluźnieni. Kobieta po raz pierwszy uświadamia sobie, że straciwszy córkę, może teraz stracić również męża. 11:30 JAN SERCE - ODC. 1/10 - SWATY Serial obyczajowy, 60 min, 10 odc. , Polska 1981 Reżyseria: Radosław Piwowarski Scenariusz: Radosław Piowowarski, Zbigniew Kamiński Zdjęcia: Witold Adamek Muzyka: Seweryn Krajewski Występują: Kazimierz Kaczor, Jadwiga Kuryluk, Hanna Stankówna, Irena Maślińska, Wiesław Michnikowski, Anna Nehrebecka, Marian Kociniak, Włodzimierz Musiał, Czesław Nogacki, Magda Scholl, Jan Himilsbach, Władysław Kowalski i inni "Bohaterowie - nieudacznicy nie pasują na protagonistów seriali, zauważa krytyk filmowy. - Potwierdza to kilkudziesięcioletnia historia gatunku. Bohaterem bywa tu zwykle człowiek silny, zwycięski, obdarzony jeśli nie nadzwyczajną inteligencją, to przynajmniej intuicją i sprytem, a najczęściej jednym i drugim (...)"Jan Serce"ma całkowcicie odmiennego bohatera. Safanduła, nieudacznik, naiwny idealista, ktoś, komu się nieustannie nie wiedzie, ale jest tak szlachetny, tak prawy i czysty, że może aż nazbyt dosłownie autorzy scenariusza nadali mu tożsamość: Serce". Serial Radosława Piwowarskiego wywołał burzę. Zebrał więcej opinii krytycznych, nawet złośliwych, niż pochlebnych. "Jest on"przeciwko"widzom. Ma antybohatera zamiast bohatera. Jest refleksyjny, a nie widowiskowy" - przyznał reżyser po obejrzeniu serialu z pozycji widza, po paru latach od ukończenia realizacji. Zastrzegł jednak, że nic - poza ewentualnym dopracowaniem poszczególnych scen - w swoim filmie by nie zmienił. "Bo serial w zamyśle Zbyszka Kamińskiego i moim taki właśnie miał być. My w roku 1978 wymyśliliśmy sobie bohatera"na przekór"ówczesnym wzorcom, Człowieka, który się nie przepycha łokciami do kariery. Nie ma sukcesów, a wprost przeciwnie: przegrywa i głęboko przeżywa swoje porażki. Mnie taki człowiek zawsze będzie interesował bardziej niż typ zwycięzcy". Dziesięcioodcinkowy serial koncentrujący się wokół sercowych perypetii kanalarza z Woli dla jednych był bajką osadzoną w realiach lat 70. , ckliwym melodramatem dla naiwnych, spragnionych uczuć i szlachetnych uczynków w życiu szarym, smutnym i trudnym. Inni uznali, że "Jan Serce" w gruncie rzeczy jest moralitetem, odwołującym się do niezmiennych ludzkich tęsknot: za spokojnym życiem, dobrem, uczciwością. Te pragnienia uosabiał przede wszystkim główny bohater. Rola Jana Serce, napisana specjalnie z myślą o Kazimierzu Kaczorze, przysporzyła aktorowi sympatyków, choć wielu widzom kojarzy się on bardziej z postacią Leona Kurasia z "Polskich dróg". Przychylność telewizyjnej widowni zdobyła też Jadwiga Kuryluk jako filmowa matka Janka, wiecznie zatroskana o jego przyszłość. Atutem serialu była także muzyka Seweryna Krajewskiego. Jan Serce dobiega czterdziestki. Jest człowiekiem bardzo nieśmiałym, zwłaszcza w kontaktach z kobietami. Matka postanawia więc wyswatać syna. Odwiedza swoją dawną koleżankę i jej córkę, nieśmiałą i zakompleksioną starą pannę. Wygląda na to, że Janek i Lusia przypadli sobie do gustu. Podczas rewizyty Lusi w Warszawie Janek zdobywa się na odwagę. Oświadcza się dziewczynie i ku radości obu matek zostaje przyjęty. 12:40 JAN SERCE - ODC. 2/10 - LUSIA Serial obyczajowy, 56 min, 10 odc. , Polska 1981 Reżyseria: Radosław Piwowarski Zdjęcia: Witold Adamek Muzyka: Seweryn Krajewski Występują: Kazimierz Kaczor, Jadwiga Kuryluk, Hanna Stankówna, Wiesław Michnikowski, Włodzimierz Musiał, Jan Himilsbach, Czesław Nogacki, Sława Kwaśniewska, Lena Wilczyńska, Włodzimierz Kwaskowski, Ewa Sudakiewicz i inni Janek Serce załatwia formalności związane ze ślubem, choć ma poważne wątpliwości, czy na pewno kocha Lusię. Narzeczona przyjeżdża na zakupy, a ponieważ spóźniła się na ostatni pociąg, obydwoje spędzają noc w hotelu. Nocna rozmowa uświadamia im, że się nie kochają. Chcieli się pobrać przede wszystkim z lęku przed samotnością. Łączy ich przyjaźń, poczucie bliskości, ale to za mało. Lusia ciągle kocha mężczyznę, na którym kiedyś się zawiodła, a Janek marzy o prawdziwej, wielkiej miłości. Nad ranem rozstają się więc - na zawsze. 14:20 MIECZYSŁAW KARŁOWICZ - SAMOTNA WĘDRÓWKA Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2017 Reżyseria: Tomasz Knittel Film dokumentalny przybliżający postać Mieczysława Karłowicza, wybitnego polskiego kompozytora zmarłego przedwcześnie w wieku 33 lat; zginął tragicznie, pod lawiną, w polskich Tatrach podczas wyprawy wysokogórskiej. Dzięki barwnej, wielowątkowej i zróżnicowanej w zakresie języka filmowego narracji, powstała nowoczesna i intrygująca opowieść o mogłoby się wydawać zapomnianym dziś artyście, skierowana dla szerokiego grona współczesnych odbiorców. Film jest opowieścią o wybitnym twórcy, jakim był Karłowicz, o jego muzyce, inspiracjach, pracy twórczej i podróżach, a także pasji do fotografowania, publicystyki i polskich gór. 15:30 WYSTRZAŁ Film psychologiczno - obyczajowy, 73 min, Polska 1965 Scenariusz i reżyseria: Jerzy Antczak Zdjęcia: Jan Janczewski Muzyka: Waldemar Kazanecki Zdjęcia: Jan Janczewski Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Ignacy Gogolewski, Iwa Młodnicka, Andrzej Żarnecki, Bogusz Bilewski, Józef Kondrat, Anna Milewska, Henryk Bąk, Seweryn Butrym, Tadeusz Cygler, Bohdan Ejmont, Janusz Kłosiński, Hugo Krzyski, Karolina Lubieńska, Lech Madaliński, Marian Pysznik Adaptacja opowiadania Aleksandra Puszkina. Akcja filmu toczy się w pierwszej połowie XIX wieku w prowincjonalnym garnizonie wojskowym. Grupa oficerów, znudzona bezczynnością, zabija czas pijąc i grając w karty w salonie pana Sylwio - tajemniczego samotnika i niedościgłego mistrza pistoletu. Wojskowych intryguje ich gospodarz, a zwłaszcza fakt, że nigdy nie przyjmuje wezwań na pojedynek. Mimo nalegań swoich gości, Sylwio nie wyjawia im żadnych szczegółów swojej biografii. Czyni to za niego reżyser. Posługując się metodą retrospekcji, opowiada widzowi historię człowieka, którego życie zniszczyło obsesyjne pragnienie zemsty... "Wystrzał" był pierwszym polskim filmem telewizyjnym, który wyświetlano także w kinach. Początkowo miał być trzyodcinkowym serialem, stąd jego charakterystyczna trzyczęściowa budowa. Jerzy Antczak, przenosząc na ekran arcydzieło romantycznej nowelistyki, zastosował niezwykły, jak na owe czasy, chwyt. Dwie główne antagonistyczne role powierzył temu samemu aktorowi Ignacemu Gogolewskiemu, artyście świetnie "czującemu" repertuar romantyczny (wsławił się m.in. pierwszą po wojnie rolą Gustawa - Konrada). To głównie jego kreacje nadały filmowi Antczaka klimat pewnej tajemniczości i niezwykłości, pod którymi kryją się wielkie ludzkie dramaty i namiętności. 17:00 WARSZAWA Film obyczajowy, 104 min, Polska 2003 Reżyseria: Dariusz Gajewski Scenariusz: Dariusz Gajewski, Mateusz Bednarkiewicz Zdjęcia: Wojciech Szepel Muzyka: Kormorany Aktorzy: Dominika Ostałowska, Agnieszka Grochowska, Łukasz Garlicki, Sławomir Orzechowski, Lech Mackiewicz, Andrzej Szenajch, Jacek Braciak, Ewa Kasprzyk, Jack Recknitz, Katarzyna Bujakiewicz i inni Deszcz nagród spadł w 2003 r. na pełnometrażowy debiut Dariusza Gajewskiego, twórcy znanego wcześniej z kilku filmów dokumentalnych i telewizyjnego off - owego "AlaRmu" pokazanego w konkursie kina niezależnego podczas FPFF w Gdyni w 2002 r. Jego "Warszawa" zdobyła nie tylko Złote Lwy dla najlepszego filmu, ale także nagrodę za reżyserię, scenariusz, drugoplanową rolę kobiecą (Ostałowska) i montaż oraz nagrodę Stowarzyszenia Filmowców Polskich za twórcze przedstawienie współczesności. Wywołało to prawdziwą burzę w środowisku, podzieliło krytykę i pierwszych festiwalowych widzów. Do kin wchodziła więc "Warszawa" w atmosferze sensacji i skandalu, co poniekąd stanowiło dodatkową jej reklamę. "Warszawa" to współczesna, wielowątkowa opowieść o pięciorgu obcych sobie ludziach, którzy pewnego zimowego dnia z różnych powodów przyjeżdżają do stolicy. W ciągu kolejnych 18 godzin próbują załatwić tu ważne życiowe sprawy, znaleźć swoje miejsce. Drogi bohaterów będą się przecinać, a spotkania te odmienią ich losy. Młodziutka Klara przyjeżdża do Warszawy z walizką w nadziei, że zamieszka ze swoim poznanym w czasie wakacji chłopakiem. Niestety, ten okazuje się żonaty i nie kwapi się do rozstania z żoną. W ostateczności mógłby pomóc Klarze gdzieś się zaczepić, ale zawiedziona, oszukana dziewczyna unosi się honorem. Paweł, wychowanek domu dziecka, jej przygodny towarzysz podróży z pociągu, właśnie opuścił bezpieczne mury placówki opiekuńczej i z finansową wyprawką w kieszeni w wielkim mieście szuka pracy. Jedyny kumpel nie jest jednak w stanie mu pomóc, sam zdany na łaskę i niełaskę władczej szefowej - właścicielki salonu samochodowego. Paweł dostrzeże w Klarze bratnią, zagubioną duszę, między młodymi zakiełkuje uczucie. Wiktoria zerwała na szosie ze swoim partnerem i zbuntowana, żądna nowych wrażeń, wsiadła do samochodu rzekomego biznesmena, który w rzeczywistości robi mocno podejrzane interesy z obleśnym cudzoziemcem. Dziewczyna nie traci rezonu, podejmuje grę i kontynuuje ją nawet wtedy, gdy zorientuje się już w jej nieczystych regułach. Zrywa dopiero wtedy, gdy nowy znajomy, Andrzej, okazuje się cynicznym, bezdusznym draniem, którego nic nie obchodzi życie innego człowieka. Sam zostanie za to "ukarany", gdy przypadkowo natknie się na dwóch młodzieńców z prowincji poszukujących w mieście Klary, która odrzuciła miłość jednego z nich dla "obcego" ze stolicy. Jan Gołębiewski, sadownik spod Radomia, szuka natomiast w Warszawie córki, Eli, która przyjechała na studia, ale od paru miesięcy nie daje znaku życia. Mężczyzna odwiedza mieszkania domniemanych współlokatorek dziewczyny, zanim w końcu skonstatuje, że wszystko, co Ela mu opowiadała, było kłamstwem, a ona sama wybrała niejasną "wolność" na Zachodzie. Nie będzie jednak miał odwagi wyjawić bolesnej prawdy żonie, przynajmniej nie od razu. Między nimi krąży stary warszawiak, weteran powstania, który - straciwszy pamięć - błąka się po mieście, bo zapomniał adresu, a miasto dookoła "takie inne". Warszawa nie spełnia nadziei przybyszów, okazuje się nieprzyjazna, twarda, bez skrupułów, nie tylko dla obcych, ale i dla tych, którzy od dawna w niej mieszkają. Ale i tu ktoś znajdzie swoją szansę, ktoś inny miłość. 19:00 WOJNA DOMOWA - ODC. 6/15 - TRÓJKA KLASOWA Serial komediowy, 24 min, Polska, 1965 Reżyseria: Jerzy Gruza Scenariusz: Jerzy Gruza, Maria Zientarowa Zdjęcia: Mieczysław Jahoda Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Alina Janowska, Kazimierz Rudzki, Irena Kwiatkowska, Andrzej Szczepkowski, Krzysztof Musiał, Elżbieta Góralczyk, Jarema Stępowski, Józef Nowak Władze szkolne wydają zarządzenie, że młodzieży nie wolno wieczorem przebywać na ulicy bez opieki dorosłych. W związku z tym rodzice tworzą trzyosobowe zespoły, które odprowadzają pociechy ze spotkań czy wspólnych lekcji do domu. Do trójek klasowych dołączają również wujostwo Anuli. 19:30 VIDEOFAN - PORTRETY: WOJCIECH BĄKOWSKI Felieton, 15 min, Polska, 2016 Bohaterem odcinka jest Wojciech Bąkowski - twórca eksperymentalnych filmów animowanych. 20:20 PANORAMA KINA POLSKIEGO - TRZY MINUTY. 21:37 Dramat obyczajowy, psychologiczny, 122 min, Polska, 2010 Reżyseria: Maciej Ślesicki Scenariusz: Maciej Ślesicki Zdjęcia: Andrzej Ramlau Muzyka: Przemysław Gintrowski Aktorzy: Agnieszka Grochowska, Krzysztof Stroiński, Bogusław Linda, Lidia Sadowa, Paweł Królikowski, Marcin Walewski, Modest Ruciński, Tomasz Karolak, Sławomir Orzechowski, Waldemar Błaszczak, Joanna Orleańska Opowieść o współczesnych Polakach, których losy splatają się w pamiętnym momencie, tydzień po śmierci Jana Pawła II, gdy w manifeście duchowej jedności w milionach domów zgaszono światła. Film zawiera cztery równoległe historie. Ich bohaterowie, nawet nieświadomie, poprzez swoje zachowania, czyny, będą na siebie oddziaływać. To nie jest film religijny. Traktuje o "cudach przyziemnych", wewnętrznych przemianach pod wpływem niezwykłych wydarzeń. 22:35 WIĘCEJ NIŻ FIKCJA - KINO PRZYSZŁOŚCI (CINEMA FUTURES) Film dokumentalny, 125 min, Austria, 2016 Reżyseria: Michael Palm Scenariusz: Michael Palm Zdjęcia: Joerg Burger Muzyka: Michael Palm Fascynujące spojrzenie na odchodzący powoli w niebyt świat taśmy celuloidowej. Mająca prawie 130 lat taśma od czasu rewolucji cyfrowej powoli przechodzi do historii. Wysiłkiem grupy czołowych hollywoodzkich reżyserów filmowych udało się co prawda podtrzymać jej produkcję w zakładach Kodak, ale na naszych oczach archiwa przechowujące taśmy stają się stopniowo muzeami, a sam nośnik, mimo że nadal uznawany za najlepszy do rejestrowania filmów, powoli umiera. Twórcy filmu przyglądają sie temu, jak rewolucja cyfrowa wpłynęła na film nie tylko od strony jego produkcji, ale przede wszystkim jego przechowywania. Archiwa filmowe, biblioteki zbierające dane cyfrowe, gigantyczne serwery, chmury, ale też niekończące się półki z puszkami z taśmą to wszystko tworzy w filmie obraz biblioteki Babel niczym z prozy Borgesa: nieskończonego miejsca, w którym zgromadzona jest całkowita wiedza ludzka, zarówno prawdziwa, jak i fałszywa. W filmie obok kabin projekcyjnych, archiwów filmowych i skomplikowanych procesów rekonstrukcji starych filmów pokazano także nowe archiwa: zlokalizowane od Norwegii przez USA aż po Indie olbrzymie banki danych, w których digitalizuje się i przechowuje niemal wszystko na temat współczesnego świata. Mamy tu okazję zobaczyć niepozornie wyglądający kontener, w którym znajduje się zapis całej sieci internetowej sprzed kilku lat. Czy taśma w dobie zmieniającej się bezustannie technologii jest skazana na śmierć? Czy pozostanie tylko fetyszem wykorzystywanym przez przywiązanych do tej technologii tradycjonalistów oraz poszukujących artystów wizualnych? Czy nowy wspaniały świat, który nadszedł z epoką cyfrową, skazuje ją na ciemny wiek, w którym nie mamy pewności, czy przechowywane w ten sposób dzieła i dane przetrwają? (źródło: Against Gravity) 01:45 KINO NOCNE - BANDYTA (BANDYTA) Dramat sensacyjny, 88 min, Polska/Wielka Brytania/Francja/Niemcy, 1997 Reżyseria: Maciej Dejczer Scenariusz: Cezary Harasimowicz Zdjęcia: Marian Prokop, Artur Reinhart Muzyka: Michał Lorenc Aktorzy: Til Schweiger, Polly Walker, John Hurt, Pete Postlethwaite, Ida Jabłońska, Bartek Pieniążek, Wojciech Brzeziński, Witold Wieliński, Rafał Walentynowicz, Jolanta Lothe "Bandyta" jeszcze przed swoją premierą stał się filmem głośnym. Po pierwsze został zrealizowany według scenariusza Cezarego Harasimowicza, który w 1994 roku otrzymał za swój tekst prestiżową nagrodę Hartley - Merrill, przyznawaną przez amerykańską Fundację Sundance. Wcześniej żadnemu Polakowi to się nie udało. Po drugie zaś za kamerą stanął Maciej Dejczer, laureat Felixa dla najlepszego filmu w kategorii młodych twórców za "300 mil do nieba". "Bandyta" miał być jego powrotem na duży ekran po siedmioletniej przerwie. Atmosferę podgrzewały jeszcze wieści o międzynarodowej obsadzie nowej produkcji autora "Dzieci śmieci". Wśród odtwórców głównych ról pojawiły się przecież gwiazdy tej miary co Pete Postlethwaite ("W imię ojca", "Orkiestra"), John Hurt ("Wrota niebios", "Ekspres o północy"), czy młody Niemiec Til Schweiger, który zrobił zawrotną karierę w swej ojczyźnie dzięki takim filmom jak "Der bewegte Mann" i "Manner pension". Jemu też przypadła ostatecznie rola tytułowa. W jednym z wywiadów dla polskiej prasy branżowej Schweiger mówił: "Już dawno żaden scenariusz nie zachwycił mnie i nie wzruszył tak, jak ten autorstwa Cezarego Harasimowicza. Odkąd przeczytałem historię bandyty, marzyłem, aby go zagrać. Poprosiłem o spotkanie z Maćkiem. Przegadaliśmy w Kolonii kilka godzin, powiedziałem mu, że jeśli nie pasuję do jego wyobrażeń o bohaterze "Bandyty", natychmiast się wycofam. Ale to nie było potrzebne. Nieczęsto zdarza się spotkać reżysera, który miałby tak magiczny wpływ na widzów. Naprawdę nie jest łatwo wycisnąć ze mnie łzy, a na"300 mil do nieba", podczas ostatniej sceny, kiedy ojciec prosi dzieci, by nie wracały, rozczuliłem się". Po długo oczekiwanej premierze "Bandyty" reakcje krytyki były jednak powściągliwe. Zarzucano reżyserowi brak konsekwencji, w wyniku której film okazał się nie do końca przekonującą hybrydą kina sensacyjnego i moralitetu. Zatrzymał się też na poziomie przyzwoitej rozrywki, choć miał zadatki na przejmujący dramat. Z drugiej wszakże strony dostrzeżono i walory "Bandyty": znakomite zdjęcia, piękną muzykę, reżyserską sprawność oraz bezbłędną grę, głównie Brytyjczyków. Film doceniło też jury XXII Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni. Cezary Harasimowicz otrzymał nagrodę za scenariusz; Michał Lorenc za muzykę; Piotr Knop, Aleksander Gołębiowski i Mariusz Kuczyński za dźwięk; zaś... Til Schweiger za pierwszoplanową rolę męską. Akcja "Bandyty" rozgrywa się na początku lat dziewięćdziesiątych. Brute - pół Anglik, pół Polak, ciemny typ i recydywista zostaje zesłany w ramach resocjalizacji do pracy w szpitalu dla sierot w Rumunii. Bliski kontakt z ciężko skrzywdzonymi przez los dziećmi staje się dla Brute'a początkiem wewnętrznej odnowy. Skażony przez zło nihilista odnajduje w sobie ciepło i wrażliwość na cierpienie innych. Wkrótce odkrywa, że wybrane dzieci są sprzedawane na Zachód. Uzyskane w ten sposób pieniądze rzekomo mają zapewnić godziwą egzystencję pozostałym pensjonariuszom szpitala. W rzeczywistości jednak służą znacznie mniej szlachetnym celom. 03:35 WIEK NIEWINNOŚCI (THE AGE OF INNOCENCE) Melodramat, 133 min, USA 1993 Reżyseria: Martin Scorsese Scenariusz na podstawie powieści Edith Wharton: Jay Cocks, Martin Scorsese Aktorzy: Michelle Pfeiffer, Daniel Day-Lewis, Winona Ryder, Richard E. Grant, Alec McCowen, Geraldine Chaplin, Mary Beth Hurt, Stuart Wilson i inni Tych, którzy doskonale pamiętali "Taksówkarza", "Wściekłego byka", "Nędzne ulice" czy "Chłopców z ferajny", zapewne zdziwiło pojawienie się w 1993 r. na ekranach "Wieku niewinności" - pierwszego kostiumowego filmu Martina Scorsese, opowieści o żarliwej, pięknej, lecz udaremnionej przez konwenanse miłości w arystokratycznym Nowym Jorku lat 70. XIX stulecia. Za kanwę scenariusza posłużyła napisana w 1920 r. powieść Edith Wharton, najwybitniejszej kontynuatorki realizmu psychologicznego Henry Jamesa w prozie amerykańskiej przełomu stuleci. Wydała "Wiek niewinności", gdy dobiegała sześćdziesiątki i już od dawna mieszkała we Francji, ale nadal nosiła w sobie żal do amerykańskich wyższych sfer i walczyła piórem z ich purytańską etyką. W melodramatyczną historię sprzed stu dwudziestu lat Scorsese wpisał jednak całkiem współczesny, a przynajmniej wciąż aktualny dylemat człowieka, który waha się między powinnością a pragnieniami w chwili wkraczania w środowisko, do którego aspirował. Raz jest to świat mafii, kiedy indziej arystokratycznych salonów, ale i tu, i tam przepustką jest kompromis, podporządkowanie się zasadom grupy. Idąc za literackim oryginałem reżyser przedstawia socjetę nowojorską z ironicznym dystansem. Na ekranie odtwarza z pedantyczną dokładnością styl życia wyższych sfer: stroje, biżuterię, dzieła sztuki, zastawy stołowe, ugarnirowane potrawy (w czołówce filmu figuruje "konsultant do spraw wyglądu potraw i dekoracji stołu", nie zabrakło też "konsultanta do spraw etykiety"), ale cały ten wykwint manier, strojów i jadłospisów jest dla Scorsese tylko pustą formą, wyrazem teatralizacji życia, w którym wszystko odbywa się według ściśle ustalonych reguł i nie ma miejsca na prawdziwe uczucia. Młody i obiecujący prawnik Newland Archer jest zaręczony z piękną i majętną May Welland, pochodzącą ze znanego i szacownego rodu Mingottów. Archer chciałby jak najszybciej wziąć ślub i przypieczętować w ten sposób swój nowy status, ale rodzina May upiera się przy dłuższym, zgodnym z obyczajami okresem narzeczeństwa. Uwagę Archera zwraca niespodziewanie kuzynka May, hrabina Ellen Olenska, która powróciła właśnie z Europy po rozstaniu z mężem, polskim arystokratą. Hrabina szykuje się do rozwodu, co wprawdzie nie zamyka przed nią całkowicie drzwi na salony, ale wyhamowuje dalej idące serdeczności. Ona to wyczuwa, a otoczeniu właśnie o to chodzi. "Nasze prawo dopuszcza rozwody - tłumaczy jej jeden z nowojorskich notabli - ale nasza obyczajowość nie". Kiedy więc "sfery" bojkotują obiad wydany na cześć Ellen przez babkę May, panią Mingott, Archer prosi swych wpływowych przyjaciół o intrwencję. Van der Luydenowie zapraszają hrabinę na kolację, po której wdzięczna Ellen proponuje Archerowi, aby odwiedził ją w domu. Po tym spotkaniu prawnik przesyła jej bukiet róż. Rodzina Mingottów nakłania Ellen, za pośrednictwem Archera, do rezygnacji z dalszych kroków rozwodowych w obawie przed skandalem. Choć niechętnie, Ellen przyjmuje sugestie Archera, który jest nią coraz bardziej oczarowany. Kiedy May wyjeżdża z rodziną na wakacje, prawnik odwiedza Ellen przebywającą z wizytą u Van Der Luydenów. Ich tete-a-tete przerywa pojawienie się znanego uwodziciela, Juliusa Beauforta. Zazdrosny Archer jedzie na spotkanie z narzeczoną i nalega na przyśpieszenie terminu ślubu. Widząc jego dziwne zachowanie, May zaczyna coś podejrzewać, chociaż przyszły mąż zapewnia ją, że niepodzielnie króluje w jego sercu. Ale na wieść, że hrabia Olenski usiłuje pogodzić się z żoną, Archer stanowczo odradza Ellen ten krok. Nie mogąc o niej zapomnieć, wyznaje jej w końcu miłość. Hrabina odwzajemnia jego uczucie, ale nie chcąc zranić swej kuzynki, odrzuca jego awanse. Odbywa się przyśpieszony ślub Newlanda i May, ale młody małżonek nadal nie potrafi zapomnieć o pięknej Ellen. Film uhonorowano Oscarem za kostiumy, a ponadto nominacjami do tej nagrody za scenariusz, za drugoplanową rolę dla Winony Ryder, za kierownictwo artystyczne i muzykę.