TVP Historia Czwartek, 04.07.2019 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 4 LIPCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1865 - ukazała się "Alicja w krainie czarów" Lewisa Carolla; 1943 - śmierć gen. Władysława Sikorskiego w Gibraltarze; 1946 - pogrom Żydów w Kielcach; 1976 - śmierć Antoniego Słonimskiego; 07:40 POPIELEC - ODC. 2/9 - PÓŁPANEK Serial wojenno - obyczajowy, 53 min, Polska, 1982 Autor: Włodzimierz Kłaczyński Reżyseria: Agnieszka Arnold, Ryszard Ber Scenariusz: Ryszard Ber, Wiesław Myśliwski Zdjęcia: Wiesław Kaczmarek Muzyka: Jerzy Maksymiuk Aktorzy: Hanna Skarżanka, Andrzej Bielski, Bogusz Bilewski, Marian Glinka, Jerzy Karaszkiewicz, Irena Kownas, Danuta Snarska, Ewa Ziętek, Michał Kula, Zbigniew Zamachowski, Joanna Żółkowska Józuś, nie bacząc na czyhające zewsząd niebezpieczeństwa, kontynuuje romans z Leonką. Niemcy urzadzają oblawę na miejscowych Żydów. Pomaga im Waluś. Niedługo zostaje ciężko pobity. Lokalna społeczność podejrzewa, że to sprawka Półpanka, który wszakże stanowczo zaprzecza. Jego sytuację dodatkowo pogarsza miejscowy ciemny typ Połyszko, który winą za napad swej bandy na spokojnego gospodarza obciąża właśniePółpanka. Ten jednak dowiaduje się o tym i postanawia ująć prawdziwych sprawców. Tymczasem granatowa policja szykuje obławę na niego i Józusia. 08:45 HISTORIA POLSKI - JAZZ NA KALATÓWKACH Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2017 Reżyseria: Robert Kaczmarek Scenariusz: Zdzisław Sajuk Zdjęcia: Andrzej Adamczyk Film dokumentalny o słynnym Jazz Camping Kalatówki, który odbył się w 1959 roku. Na Kalatówkach zjawiło się blisko 70 osób, jazzmani: Krzysztof Komeda, Andrzej Trzaskowski, Andrzej Kurylewicz, Zbigniew Namysłowski, Jan Ptaszyn Wróblewski, Jerzy Duduś Matuszkiewicz. Wraz z nimi ludzie ze środowiska artystycznego: początkujący reżyser filmowy Roman Polański, aktorki i modelki: Barbara Kwiatkowska, Teresa Tuszyńska, Maja Wachowiak, Grażyna Hase, fotograficy i plastycy Wojciech Plewiński i Rosław Szaybo, Marian Eile, ówczesny redaktor naczelny "Przekroju". Po II zjeździe w 1960 r. nastąpiła długa przerwa. Impreza została wznowiona w 1977 r. za sprawą Marty Łukaszczyk, szefowej Hotelu Górskiego PTTK Kalatówki oraz Małgorzaty i Zbigniewa Namysłowskich. O swoich spotkaniach na Kalatówkach opowiedzą uczestnicy pierwszego zlotu: red. Jan Borkowski, który obok Jana Zylbera był organizatorem pierwszego zlotu na Kalatówkach, Jan Ptaszyn - Wróblewski, Grażyna Hase, Andrzej Dąbrowski, Katarzyna Gärtner, Rosław Szaybo. To były czasy, gdzie w sumie jazzmanów może było około trzydziestu. Była to elitarna grupa. Ten jazz cały, to było dla wielu całe życie. Jazz to było pragnienie wolności. To był sen o Ameryce. To był sen o niepodległości. To był zryw młodego pokolenia. Jazz był takim elementem, który nas jakby wiódł ku naszym ideałom. Ideałom życia w wolności, w demokracji, w wartości jednostki. Poprzez wspomnienia żyjących uczestników pierwszego Jazz Camping Kalatówki z 1959 r. , a także kolejnych zjazdów oraz nagrania archiwalne: filmowe i audio, fotografie, plakaty i muzykę odtworzy historię spotkań jazzowych na Kalatówkach. Film przypomni początki jazzu katakumbowego w pierwszej połowie lat lat 50. Dokument przedstawi dwa legendarne zespoły muzyczne: Hot Club Melomani i Sekstet Komedy. Przywoła atmosferę artystyczną epoki odwilży po 1956 r. , kiedy to rozkwitły kluby i teatrzyki studenckie, nastąpiła fascynacja jazzem. 09:55 PODRÓŻNIK - KORCULA Magazyn, 19 min, Polska, 2004 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino Daleka i ciekawa podróż, urokliwe miejsca, dużo wrażeń, dobre warunki do zwiedzania i wypoczynku. Jak zwykle w "Podróżniku" wiele cennych informacji: jak dotrzeć do celu, historia regionu, kuchnia, pogoda, ceny i dużo innych ciekawostek. Korcula to chorwacka wyspa, na której urodził się Marco Polo. Z Dubrownika droga wiedzie przez półwysep Peljesac, miasto Ston, w którym od czasów rzymskich nieprzerwanie działa salina. Pozyskiwana w niej sól uchodzi za jedną z najlepszych w całym basenie Morza Sródziemnego. Idealnie czysta woda i odpowiednie zasolenie sprawiły, że hoduje się tutaj ostrygi. Po ostrygowych plantacjach oprowadzi nas dr Esme Marcelja z Instytutu Biologii Morza Uniwersytetu w Dubrowniku. Półwysep Peljesac słynie z win produkowanych z winogron dingac. Od ponad 40 lat prowadzi ją Ivo Violic, nazywany Indianinem; to przydomek po ojcu, który był marynarzem i zapuszczał się na wody Oceanu Indyjskiego. Ivo opowie, na czym polega różnica między gatunkami win produkowanymi z winogron dingac. Zwiedzimy miasto Potomje i poznamy historię tutejszego winiarstwa. Kolejne miasto to Orebic; zwiedzamy tam klasztor franciszkanów i gdzie będziemy uczestniczyć w procesji w dniu święta Czarnej Madonny z Orebic, patronki żeglarzy i marynarzy. Na wyspę Korcula popłyniemy promem. Odwiedzimy tam dom Marco Polo, poznamy historię o tym, jak uczestniczył w obronie miasta. Będziemy podziwiać zabytki: katedrę i dwunastowieczne kościoły. Posmakujemy także tradycyjnej kuchni. 10:30 SENSACJE XX WIEKU - ZAGINIONE ARCHIWA, CZ. 3 Kameralne i studyjne (widowisko), 25 min, Polska, 2001 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Jan Tarczyński Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Trzecia część odcinka poświęconego roli polskiego wywiadu w okresie II wojny światowej. 31 sierpnia 1939 pracownicy Ministerstwa Spraw Zagranicznych, archiwów wojskowych i wywiadu rozpoczęli gorączkowe palenie akt. Niestety nie udało się zniszczyć lub zabezpieczyć wszystkich akt, niektóre bardzo ważne dokumenty trafiły w ręce Abwehry. Wiadomo, że na ich podstawie tylko w 1939 roku aresztowano 15 osób zwerbowanych przez wywiad polski, z których 10 skazano na śmierć. Śmierć poniosło także wielu oficerów II Oddziału, szczególnie zajadle tropionych przez Abwehrę. 12:20 CZAS HONORU - ODC. 65 "DWA DNI WOLNOŚCI" Serial wojenny, 44 min, Polska, 2012 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki odc. 65 "Dwa dni do wolności" Bronek, Michał i Władek obserwują miejsce, w którym jest przetrzymywana Ruda. Planują akcję odbicia. Major Zwonariew żąda od Lewińskiej zwolnienia płk Wasilewskiego z pełnionych obowiązków. Ada odmawia. Władek dostaje rozkaz jak najszybszego wywiezienia z kraju archiwum AK. Zdaje sobie sprawę, że dla wszystkich ten wyjazd może okazać się ostatecznym pożegnaniem z Ojczyzną. Otto Kirchner dostaje od dyrekcji szpitala pismo z żądaniem, aby w ciągu 24 godzin opuścił Polskę.. Kazimierz jest zdecydowany wyjechać z Warszawy. Daje Helenie zaproszenie na premierę "Ślubów panieńskich". Bronek terroryzuje kierowcę Wasilewskiego i sam zajmuje jego miejsce. Razem z Jankiem udają się do sierocińca, gdzie, według słów kierowcy, ma znajdować się Jasio. Bronek, Władek i Michał przygotowują się do akcji w teatrze. Na premierze, w trakcie uroczystego przemówienia dyrektora teatru, konspiratorzy wchodzą na scenę. 13:20 SZLAKIEM AMFOR. HISTORIA PODBOJU GALII (THE AMPHORAE ROAD) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2016 Reżyseria: Nicolas Jouvin Scenariusz: Nicolas Jouvin Historia podboju obszaru Galii przez Rzym w pierwszym stuleciu przed naszą erą. 14:25 HISTORIA JEDZENIA PO AMERYKAŃSKU - KULINARNI REWOLUCJONIŚCI. ODC. 1/6 (ODC. 1/6) Film dokumentalny, 44 min, USA, 2014 Reżyseria: Braden Mcilvaine Scenariusz: Eric Nelson JEDZENIE. Było kołem napędowym prawie wszystkiego, co kiedykolwiek zrobiliśmy jako gatunek, a jednak jest jednym z najczęściej pomijanych aspektów w historii ludzkości. Na początku głód zmuszał nas do polowania, potem do uprawy roli i osiedlenia się, co miało ogromny wpływ na pojawienie się pierwszych cywilizacji. Żeby zaspokoić głód, przepływaliśmy oceany, podbijając kolejne ziemie, ale to nadal nie wystarczyło. Ludzie stawali się coraz bardziej wyrafinowani, więc coraz bardziej wyrafinowane stawały się ich potrzeby. W poszukiwaniu smaku, ale i wygody, wykorzystaliśmy naukę i technologię. Dla naszych zachcianek: mięsa czy cukru, śmieciowego jedzenia czy piwa, apetyt ludzkości zmienił planetę, wpłynął na naszą historię i zapewne nadal będzie wpływał na naszą przyszłość. Z serii dowiadujemy się, między innymi, jak konserwy mięsne pomogły pokonać Hitlera, w jaki sposób kiełbasa dotarła do każdego zakątka Cesarstwa Rzymskiego i jaki był udział przypraw w stworzeniu światowej gospodarki. 16:20 HISTORIA POLSKI - POLSKA I ŚWIAT Z HISTORIĄ W TLE - KATASTROFA GIBRALTARSKA 1943 - OSTATNI ŚWIADKOWIE CZ. 1 Reportaż, 16 min, Polska, 2012 "Katastrofa gibraltarska 1943 - ostatni świadkowie" to nie tylko wspomnienia, z których wyłania się niemal fotograficzny opis katastrofy gibraltarskiej, to także nigdy wcześniej nie publikowana opowieść o trwającej kilka dni dramatycznej akcji ratunkowej. 16:45 POLSKA I ŚWIAT Z HISTORIĄ W TLE - KATASTROFA GIBRALTARSKA 1943 - OSTATNI ŚWIADKOWIE CZ. 2 Reportaż, 16 min, Polska, 2012 "Katastrofa gibraltarska 1943 - ostatni świadkowie" to nie tylko wspomnienia, z których wyłania się niemal fotograficzny opis katastrofy gibraltarskiej, to także nigdy wcześniej nie publikowana opowieść o trwającej kilka dni dramatycznej akcji ratunkowej. 17:35 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - NA ŚCIEŻKACH POLSKIEGO LOSU Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Uroczysko Kuropaty znajduje się na północ od centrum miasta i bezpośrednio przylega do obwodnicy Mińska. Najpierw w ciągu nowoczesnej zabudowy wzrok wyławia gęsty sosnowy las porastający łagodne wzgórze, a potem obserwator zostaje zaskoczony niecodziennym widokiem wyłaniających się spomiędzy pni krzyży. Dawniej było to niewielkie uroczysko pod Mińskiem. W latach 30. ubiegłego wieku teren ten wydzielono na potrzeby NKWD. Postawiono czterometrowy drewniany płot pieczołowicie chroniony przez funkcjonariuszy z psami. To tutaj grzebano ciała osób zabitych w piwnicach siedziby NKWD w Mińsku lub rozstrzeliwanych na miejscu. Zaczęliśmy podróż w Mińsku i Kuropatach. Dalej podróżujemy wzdłuż granic II RP, zwiedzając dawne województwo wileńskie, obecnie znajdujące się po białoruskiej stronie granicy. Podczas tej patriotycznej pielgrzymki na przemian wczytujemy się w dwa rozdziały naszej narodowej historii: 17 września 1939 r. i lato roku 1920. W miejscowości Pasieki znajdują się pozostałości po strażnicy Korpusu Ochrony Pogranicza oraz mogiła polskich żołnierzy, którzy zginęli w obronie ojczyzny 17 września 1939 r. W Łuszkach odwiedzamy polską kwaterę wojenną na cmentarzu katolickim. Spoczywają tu żołnierze polegli w czerwcu 1920 r. Następnie kolejne fundamenty strażnicy KOP leżące obecnie pośrodku kołchozowego pola. Tu - zgodnie z tabliczką umieszczoną na postawionym w polu krzyżu - zginęli 17 września 1939 r. i spoczywają dowódca strażnicy Pohost, plutonowy Komar i kilku nieznanych żołnierzy. W miejscowości Podświle, gdzie znajdowała się jedna z większych strażnic KOP, odwiedzamy miejscowy cmentarz, gdzie oprócz żołnierzy Wojska Polskiego poległych w 1920 r. znajdują się groby polskiej ludności cywilnej pomordowanej przez partyzantkę sowiecką w latach 1942 - 43. Jest to jedna z najbardziej zdewastowanych nekropolii w tym rejonie. Będziemy też w okolicach miejscowości Królewszczyzna, gdzie w roku 1920 trwały zażarte walki o pobliski węzeł kolejowy. Pozostałością po tych czasach jest cmentarz o wyjątkowej historii. Całkowicie zniszczony w czasach sowieckich jest obecnie odnawiany przez miejscową ludność pod okiem księdza o polskich korzeniach. 18:00 KOŁO HISTORII - BIAŁY SŁOŃ PATRZY W GWIAZDY Reportaż, 27 min, Polska, 2013 Scenariusz: Wojciech Królikowski Reportaż poświęcony historii i odbudowie obserwatorium astronomicznego znajdującego się kiedyś na Kresach II Rzeczpospolitej. Wiosną 1935 roku na górze Czarnohora w Karpatach Wschodnich zebrano 1500 metrów sześciennych kamienia i rozpoczęto budowę drogi. Trudzili się przy tym miejscowi Huculi, wspierani przez polskich żołnierzy. Brukowana droga w ukraińskiej wsi Krasnyk, zbudowana przez wojsko polskie, służy tamtejszym mieszkańcom do dziś. Tak powstał jeden ze strategicznch projektów Rzeczypospolitej. W warunkach ówczesnej geoprzestrzeni i szerzenia się faszyzmu w Europie obserwatorium było niezwykle ważne, zwłaszcza na granicy Polski z Węgrami. Na szczycie góry, kilka metrów od obserwatorium znajdował się słup graniczny nr 16 polsko - czechosłowackiej granicy. A w pobliżu niedalekiej góry Stih stykały się granice trzech państw: Polski, Rumunii i Czechosłowacji. Budowlę nazywano popularnie Białym Słoniem między innymi od śniegu, który ją szczelnie w zimie oblepiał. Krążyło wokół niej sporo mitów i legend. Że jest ważną siedzibą polskiego wywiadu (w rzeczywistości była tam tylko strażnica Korpusu Ochrony Pogranicza), że potężne lunety i teleskopy to tak naprawdę działa przeciwlotnicze... Po wojnie budowla niszczała. W roku 2013 ruszył kolejny, trzeci etap odbudowy przedwojennego obserwatorium astronomicznego na górze Pop Iwan w ukraińskich Karpatach. O tym opowiemy w reportażu dokumentalnym "Biały słoń patrzy w gwiazdy". 18:50 POPIELEC - ODC. 3 - DZICZYZNA Serial wojenno - obyczajowy, 56 min, Polska, 1982 Autor: Włodzimierz Kłaczyński Reżyseria: Agnieszka Arnold, Ryszard Ber Scenariusz: Ryszard Ber, Wiesław Myśliwski Zdjęcia: Wiesław Kaczmarek Aktorzy: Henryk Bista, Hanna Giza, Bogusz Bilewski, Henryk Hunko, Eugeniusz Kamiński, Ewa Ziętek, Danuta Snarska Po ucieczce z obozu wraca do wsi Żyd Szymek Cukerbrot. Jest chory na gruźlicę. Stary Hladik ukrywa go na dziczyźnie, gdzie przebywają już Józuś i Półpanek. Chcąc nie chcąc muszą doglądać chorego. Tymczasem dociera do nich wieść o aresztowaniu ojca Józusia. Półpanek nawiązuje kontakt z kapitanem Kruszyną, który organizuje partyzantkę. 21:10 TAJNE AKTA III RZESZY - ODC. 5/6 NAZISTOWSKI DŻIHAD (ODC. 5/6) Film dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Sam Taplin, Paul Jenkins, Sid Bennett Odc. 5 Podczas II wojny światowej ogromna liczba niemieckich Żydów wyjechała na Bliski Wschód w poszukiwaniu bezpiecznego domu. Arabowie widzieli w nowych przybyszach zagrożenie dla własnej tradycji i ustalonego porządku. Rozpoczęły się masowe ataki i prześladowania. Ludność żydowska nie zdołała uciec przed zagładą, a jej los niewiele różnił się od tego, jaki spotkał ich krewnych pozostałych w Europie. 22:05 SPÓR O HISTORIĘ - GIBRALTAR WYPADEK CZY ZAMACH? Dysk./wywiad/debata, 30 min, Polska, 2012 Scenariusz: Borys Hass Wykonawcy: Marek Zając (prowadzący) Śmierć głównodowodzącego podczas wojny należy do absolutnych wyjątków w dziejach świata. Stąd też katastrofa lotnicza w Gibraltarze, w której zginął generał Władysław Sikorski lub też zdaniem innych badaczy zaplanowane wodowanie samolotu, pozorujące katastrofę lotniczą, mającą ukryć skutki wcześniejszego zamachu, pozostaje jedną z nadal niewyjaśnionych zagadek II wojny światowej. 4 lipca 1943 roku samolot, którym generał powracał z inspekcji sił polskich na Bliskim Wschodzie, w 16 sekund po starcie z gibraltarskiego lotniska wodował około 600 m od końca pasa startowego. Samolot utrzymywał się przez jakiś czas na bardzo spokojnej powierzchni morza, by po około sześciu minutach zatonąć w płytkich wodach przybrzeżnych. Oficjalna wersja wydarzeń przedstawiona w raporcie brytyjskiej komisji badającej wypadek w 1943 r. nie wyjaśniła, jak doszło do tej awarii. Później zaś materiały śledztwa Brytyjczycy utajnili. Jak stwierdził naoczny świadek zdarzenia, szef polskiej misji morskiej w Gibraltarze, Ludwik Łubieński: śmierć Sikorskiego nastąpiła w drodze tragicznej katastrofy stanowiącej tajemnicę państwową. Czy dziś, po blisko 70 latach od tej tragedii, jesteśmy w stanie uchylić choćby rąbka tej tajemnicy? 22:40 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA PRODUCENTA NABOJÓW I HANDLARZA BRONIĄ NA UKRAINIE Reportaż, 25 min, Polska, 2002 Scenariusz: Barbara Włodarczyk Zdjęcia: Wiktor Politow W tym wydaniu jeden dzień z życia właściciela pierwszych na Ukrainie sklepów z bronią i prywatnych zakładów produkujących amunicję. Bohater reportażu - Jurij - uzbraja myśliwych, sportowców i ludzi potrzebujących obrony. Jest także właścicielem kilku strzelnic pod Kijowem, na których spędzają wolny czas elity z kręgu biznesu i polityki. 23:20 BOMBA - CZ. 2/2 Film dokumentalny, 60 min, USA, 2015 Reżyseria: Rushmore Denooyer, Kirk Wolfinger Scenariusz: Rushmore Denooyer Film opowiada historię bomby atomowej, jednego z najpotężniejszych i najbardziej destrukcyjnych wynalazków w historii. Pokazuje, jak ludzie poskromili jej niesamowitą moc i jakie wyzwania stawia to przed nimi, począwszy od 1945 roku. Odrestaurowane materiały filmowe, z których część dopiero niedawno ujawniono, pokazują kulisy pracy nad wynalezieniem pierwszej bomby atomowej i to jak zmieniła świat, zapoczątkowując nową erę. Rzadkie nagrania testów jądrowych z lat 50. i 60. ujawniają moc i zaskakująco pociągające piękno nuklearnych eksplozji. W filmie wystąpili: historyk specjalizujący się w badaniach nad bronią nuklearną Richard Rhodes, były sekretarz obrony William Perry, były sekretarz stanu George Shultz, a także liczni naukowcy, projektanci broni, piloci oraz zwykli ludzie, którzy mieli styczność z bombą atomową. Dzięki temu każdy może zweryfikować swój pogląd o trafności decyzji społeczeństw, by żyć obok wynalazku, który w każdej chwili może zniszczyć Ziemię. 00:35 GOODBYE AMERICA Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2015 Autor: Barbara Włodarczyk Reżyseria: Barbara Włodarczyk Scenariusz: Barbata Włodarczyk Muzyka: Joanna Badełek "Goodbye America, w której nigdy nie będę". Tak brzmią słowa refrenu jednej z najpopularniejszych rosyjskich piosenek rockowych ostatnich dwóch dekad. 20 lat temu to był hymn radzieckiej młodzieży o niespełnionej miłości do Ameryki. Wtedy Stany Zjednoczone stanowiły dla większości Rosjan symbol idealnego państwa. Dziś - większość postrzega je negatywnie. Jako wroga i konkurenta. Według sondaży, w 1990 roku 2% Rosjan uważało, że Ameryka odnosi się do Rosji wrogo, a dziś uważa tak aż 59%. Rosja zawsze mierzyła swoją siłę i pozycję poprzez porównanie ze Stanami Zjednoczonymi. Hasło "Dogonić i przegonić Amerykę!" - rzucone w czasach Związku Radzickiego przez Chruszczowa jest aktualne do dziś. Rosyjskie władze i podporządkowane im media przekonują, że Waszyngton chce upokorzyć i zniszczyć Rosję, by panować nad całym światem. Antyamerkanizm stał się oficjalną ideologią Kremla. Niektórzy politycy twierdzą, że wszystkie problemy Rosji to wina USA. Znany ze skandali Władimir Żyrynowski oskarżył nawet Waszyngton o spowodowanie powodzi na Dalekim Wschodzie i upadek meteorytu w Czelabińsku. Celem filmu jest odpowiedź na pytanie, co się stało z miłością Rosjan do Ameryki, co ich zraziło, na jakiej podstawie uważają Waszyngton za wroga Federacji Rosyjskiej, jaki mają stosunek do sankcji, czy krytyka USA to nie jest schizofrenia, skoro elity wysyłają tam swoje dzieci na studia, biznesmeni trzymają pieniądze w tamtejszych bankach, a na narty jeżdżą do Kolorado, oraz jakie są konsekwencje złego nastawienia Rosjan do USA. 01:30 SENSACJE XX WIEKU - ZAGINIONE ARCHIWA, CZ. 3 Kameralne i studyjne (widowisko), 25 min, Polska, 2001 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Jan Tarczyński Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Trzecia część odcinka poświęconego roli polskiego wywiadu w okresie II wojny światowej. 31 sierpnia 1939 pracownicy Ministerstwa Spraw Zagranicznych, archiwów wojskowych i wywiadu rozpoczęli gorączkowe palenie akt. Niestety nie udało się zniszczyć lub zabezpieczyć wszystkich akt, niektóre bardzo ważne dokumenty trafiły w ręce Abwehry. Wiadomo, że na ich podstawie tylko w 1939 roku aresztowano 15 osób zwerbowanych przez wywiad polski, z których 10 skazano na śmierć. Śmierć poniosło także wielu oficerów II Oddziału, szczególnie zajadle tropionych przez Abwehrę. 02:05 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - DECYDUJĄCA BITWA Magazyn, 19 min, Polska, 1995 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony największej bitwie pancernej w dziejach świata, bitwie na Łuku Kurskim w 1943 roku. 02:25 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - NA ŚCIEŻKACH POLSKIEGO LOSU Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Uroczysko Kuropaty znajduje się na północ od centrum miasta i bezpośrednio przylega do obwodnicy Mińska. Najpierw w ciągu nowoczesnej zabudowy wzrok wyławia gęsty sosnowy las porastający łagodne wzgórze, a potem obserwator zostaje zaskoczony niecodziennym widokiem wyłaniających się spomiędzy pni krzyży. Dawniej było to niewielkie uroczysko pod Mińskiem. W latach 30. ubiegłego wieku teren ten wydzielono na potrzeby NKWD. Postawiono czterometrowy drewniany płot pieczołowicie chroniony przez funkcjonariuszy z psami. To tutaj grzebano ciała osób zabitych w piwnicach siedziby NKWD w Mińsku lub rozstrzeliwanych na miejscu. Zaczęliśmy podróż w Mińsku i Kuropatach. Dalej podróżujemy wzdłuż granic II RP, zwiedzając dawne województwo wileńskie, obecnie znajdujące się po białoruskiej stronie granicy. Podczas tej patriotycznej pielgrzymki na przemian wczytujemy się w dwa rozdziały naszej narodowej historii: 17 września 1939 r. i lato roku 1920. W miejscowości Pasieki znajdują się pozostałości po strażnicy Korpusu Ochrony Pogranicza oraz mogiła polskich żołnierzy, którzy zginęli w obronie ojczyzny 17 września 1939 r. W Łuszkach odwiedzamy polską kwaterę wojenną na cmentarzu katolickim. Spoczywają tu żołnierze polegli w czerwcu 1920 r. Następnie kolejne fundamenty strażnicy KOP leżące obecnie pośrodku kołchozowego pola. Tu - zgodnie z tabliczką umieszczoną na postawionym w polu krzyżu - zginęli 17 września 1939 r. i spoczywają dowódca strażnicy Pohost, plutonowy Komar i kilku nieznanych żołnierzy. W miejscowości Podświle, gdzie znajdowała się jedna z większych strażnic KOP, odwiedzamy miejscowy cmentarz, gdzie oprócz żołnierzy Wojska Polskiego poległych w 1920 r. znajdują się groby polskiej ludności cywilnej pomordowanej przez partyzantkę sowiecką w latach 1942 - 43. Jest to jedna z najbardziej zdewastowanych nekropolii w tym rejonie. Będziemy też w okolicach miejscowości Królewszczyzna, gdzie w roku 1920 trwały zażarte walki o pobliski węzeł kolejowy. Pozostałością po tych czasach jest cmentarz o wyjątkowej historii. Całkowicie zniszczony w czasach sowieckich jest obecnie odnawiany przez miejscową ludność pod okiem księdza o polskich korzeniach.