TVP Historia Piątek, 05.07.2019 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 5 LIPCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1600 - ufundowano Akademię Zamoyską; 1943 - początek bitwy na Łuku Kurskim; 1946 - zaprezentowano kostium bikini; 1958 - wyrok na Hannę Rewską za kolportaż "Kultury" paryskiej; 07:45 POPIELEC - ODC. 3/9 - DZICZYZNA Serial wojenno-obyczajowy, 56 min, Polska, 1982 Autor: Włodzimierz Kłaczyński Reżyseria: Agnieszka Arnold, Ryszard Ber Scenariusz: Ryszard Ber, Wiesław Myśliwski Zdjęcia: Wiesław Kaczmarek Aktorzy: Henryk Bista, Hanna Giza, Bogusz Bilewski, Henryk Hunko, Eugeniusz Kamiński, Ewa Ziętek, Danuta Snarska Po ucieczce z obozu wraca do wsi Żyd Szymek Cukerbrot. Jest chory na gruźlicę. Stary Hladik ukrywa go na dziczyźnie, gdzie przebywają już Józuś i Półpanek. Chcąc nie chcąc muszą doglądać chorego. Tymczasem dociera do nich wieść o aresztowaniu ojca Józusia. Półpanek nawiązuje kontakt z kapitanem Kruszyną, który organizuje partyzantkę. 08:50 TO JE BOROWICZ. PODRÓŻE ZE SMAKIEM. - ODC (1) Magazyn, 22 min, Polska, 2018 Reżyseria: Grzegorz Jankowski Scenariusz: Tomasz Dziedzic, Adam Borowicz Wykonawcy: Adam Borowicz (prowadzący) Charyzmatyczny vloger ze Śląska Adam Borowicz. Od ośmiu lat zarabia na życie w Szkocji jako budowlaniec. Zawsze lubił gotować i opowiadać o tym. Najpierw podbił Internet i telewizję śniadaniową, teraz przyszedł czas na autorski program telewizyjny. W podróżniczo - kulinarnym show kucharz odwiedzi Szkocję, Walię i Irlandię i po śląsku zinterpretuje lokalne smaki i potrawy. Zwiedzi miejscowe targi i drogie restauracje. Pozna mieszkańców, ich regionalne produkty i kulinarne tajemnice. Pokaże niezwykłe miejsca, inspirującą przyrodę i zdradzi nieznane dotąd polskim widzom tajemnice regionu i swojej nowej ojczyzny. 09:20 HISTORIA POLSKI - POLSKA I ŚWIAT Z HISTORIĄ W TLE - KATASTROFA GIBRALTARSKA 1943 - OSTATNI ŚWIADKOWIE CZ. 1 Reportaż, 16 min, Polska, 2012 "Katastrofa gibraltarska 1943 - ostatni świadkowie" to nie tylko wspomnienia, z których wyłania się niemal fotograficzny opis katastrofy gibraltarskiej, to także nigdy wcześniej nie publikowana opowieść o trwającej kilka dni dramatycznej akcji ratunkowej. 09:45 POLSKA I ŚWIAT Z HISTORIĄ W TLE - KATASTROFA GIBRALTARSKA 1943 - OSTATNI ŚWIADKOWIE CZ. 2 Reportaż, 16 min, Polska, 2012 "Katastrofa gibraltarska 1943 - ostatni świadkowie" to nie tylko wspomnienia, z których wyłania się niemal fotograficzny opis katastrofy gibraltarskiej, to także nigdy wcześniej nie publikowana opowieść o trwającej kilka dni dramatycznej akcji ratunkowej. 10:30 SENSACJE XX WIEKU - BROŃ CHEMICZNA Kameralne i studyjne (widowisko), 25 min, Polska, 1990 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) W tym odcinku Bogusław Wołoszański prezentuje historię produkcji broni chemicznej na świecie. 11:10 ERA KOSMICZNA: HISTORIA NASA - START Z ZIEMI. ODC. 1/4 (THE SPACE AGE: NASA'S STORY) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2009 Reżyseria: John Dunton - Downer Wykonawcy: Jan Wilkans Historia odkrywania kosmosu Przewodnik "Era kosmiczna: historia NASA" (The Space Age: Nasa ' s Story) to świeże spojrzenie na tę wyjątkową organizację i na dążenia ludzkości do zrozumienia wszechświata. Jego autorzy łączą wspaniale odrestaurowany materiał z odkrywczymi, wnikliwymi i pasjonującymi wywiadami z astronautami, a więc z ludźmi ktorzy mieli okazję tam być, a także z członkami ich rodzin i dziennikarzami, dzięki temu serial jawi się jako epicka opowieść o bohaterach, triumfach i tragediach związanych z eksploracją kosmosu. Serial śledzi najważniejsze momenty w jej dziejach, od rywalizacji o wysłanie pierwszego człowieka w przestrzeń kosmiczną do pierwszych kroków na Księżycu. Serial ukazuje również ryzyko i katastrofy nierozerwalnie związane z triumfami i osiągnięciami - wielkie napięcie towarzyszące misji Apollo 13 czy tragedię promu Challenger. "Era kosmiczna" to inspirująca i opowiedziana w przystępny sposób historia podróży człowieka w kosmos. 12:25 CZAS HONORU - ODC. 66 "WEZWANIE" Serial wojenny, 46 min, Polska, 2013 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Rok 1946. Oddział Władka nie złożył broni. Kilkuosobowa grupa partyzantów zmaga się z brakiem żywności, amunicji oraz wsparcia. Całe antykomunistyczne podziemie pogrąża się w chaosie. Do leśnego obozowiska Władka przybywa kurier z wiadomością o planowanym spotkaniu dowódców oddziałów w Warszawie. Ruda ukrywa się w Warszawie przed UB, stara się prowadzić normalne życie, pracując w archiwum. Tymczasem Marii Konarskiej, zatrudnionej w jednym z działających na terenie Warszawy szpitali, trafia się niecodzienna pacjentka - ważna postać z samych szczytów władzy. Konarska próbuje wykorzystać sytuację. Lena samotnie wychowuje Jasia. Stara się jakoś ułożyć sobie życie po stracie Janka. Studiuje architekturę i pracuje w Biurze Odbudowy Stolicy pod okiem profesora Majerskiego. Helena jest regularnie wzywana przez UB, gdzie spotyka starego znajomego z czasów okupacji. Wanda z Bronkiem mieszkają w Londynie. Bronek pracuje jako tragarz, Wanda chciałaby związać swoją przyszłość z Anglią, liczy, że uda jej się znaleźć tu zajęcie odpowiadające jej wykształceniu. Bronek nie jest szczęśliwy, chce walczyć. Pewne spotkanie w pubie spowoduje zwrot w losach Bronka i jego żony. Celina i Michał mieszkają w Monachium. Celina pracuje jako tłumaczka przy procesach norymberskich, Michał zajmuje się sprawami biurowymi w przedstawicielstwie emigracyjnej organizacji Polska Niepodległa. Nie jest zadowolony, czuje się jak sekretarka. Niespodziewanie dostaje od swoich szefów szansę wykazania się w tajnej misji. 13:25 DAWNE ŚWIATY - ODC. 1/8 EGIPT, KOLEBKA CYWILIZACJI (EGYPT, MOTHER OD THE WORLD) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2007 Jeśli istnieje kraj, który tak wiele zawdzięcza wodzie jest nim niewątpliwie Egipt. Od tysiącleci Nil pozostaje hojny dla ludów, które się nad nim osiedliły. Ta rzeka to prawdziwy żywiciel Podwójnego Kraju, Dolnego i Górnego Egiptu. I jest łącznikiem między Afryką a Morzem Śródziemnym. To tutaj w Starożytności rozkwitła wspaniała cywilizacja. Cywilizacja faraońska w najwyższym stopniu poruszyła wyobraźnię współczesnego człowieka i nadal go fascynuje. Tymczasem to inne kultury i religie istniejące na tych ziemiach ukształtowały obecną tożsamość Egiptu. Zadziwiające, że mimo wielu cezur historię Egiptu cechuje autentyczna ciągłość. Kair, największa metropolia Afryki tętniąca życiem niczym wielki rój, nosi liczne ślady świetlanej przeszłości. Mieszają się tu liczne kultury: faraońska, rzymska, bizantyjska, arabska, turecka i europejska. Egipt to kraj nie tylko różnorodnych zabytków, ale i wielu postaw. Od tradycji przodków, po nieodwracalne dążenie do nowoczesności. Jakże różnorodny jest ten kraj! Stał się miejscem spotkania kultur afrykańskich, arabskiej i zachodniej. Państwo jest niepodległe, a jego społeczeństwo - wielobarwne. Współistnieją tu różne społeczności kulturowe i religijne. Kim są dzisiejsi Egipcjanie? Czy na pewno są potomkami faraonów? Jedno jest pewne. Żaden z licznych najazdów na Egipt nie był na tyle znaczący, by w całości wyrugować tych, którzy żyli tu wcześniej. 14:30 BIZANCJUM: OPOWIEŚĆ O TRZECH MIASTACH - ODC. 2/3 (BYZANTIUM: A TALE OF THREE CITIES) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2013 Reżyseria: Anna Cox Bizancjum, Konstantynopol, Stambuł. Jedna metropolia była stolicą trzech imperiów - rzymskiego, bizantyjskiego i tureckiego. Każde z nich przyniosło inne wyznanie, przekonania i tradycje, i każde pozostawiło swoje piętno na architekturze miasta, które jest jedyną na świecie metropolią położoną na dwóch kontynentach oraz, u boku Jerozolimy i Rzymu, jednym z najwspanialszych świętych miast świata. Jego nazwa - Bizancjum - pochodzi od imienia Byzasa, legendarnego greckiego króla, syna Posejdona. Zdobywcy i pielgrzymi, kupcy i podróżnicy przybywali do miasta dla władzy, rozrywki i religii. Nic więc dziwnego, że Bizancjum nazywano miastem pragnień. Obecnie Stambuł roi się od minaretów muzułmanów, którzy przejęli miasto. Z nich muzułmańscy mieszkańcy miasta wzywani są na modlitwy. To jeden z przejawów zmienności tego miejsca. Jednak zanim pojawiły się minarety, ulice zapełniały świątynie greckich i rzymskich bogów i chrześcijańskie kościoły. 15:30 CICHA WOJNA - NADCHODZĄ ROSJANIE - ODC. 2 (THE RUSSIANS ARE COMING - EP. 2) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2013 Reżyseria: Graham Cooper W drugiej połowie XX wieku toczyła się zimna wojna między USA i ZSRR. Oba kraje dysponowały gigantycznymi arsenałami nuklearnymi. Kilkakrotnie dochodziło do sytuacji grożących globalnym konfliktem. Terenem konfrontacji były też - o czym mało kto wiedział - podmorskie głębiny. Dwuczęściowy film dokumentalny zawiera zupełnie nieznane materiały archiwalne, a także relacje osób bezpośrednio zaangażowanych w supertajne szpiegowskie działania okrętów podwodnych obu mocarstw. Dowiadujemy się, jak wyglądało życie na tych okrętach i jak tropiono się nawzajem, doprowadzając do dramatycznych sytuacji, gdy wydawało się, że wybuch wojny nuklearnej jest nieunikniony. 16:35 HISTORIA POLSKI - NIEZWYKŁE DWUDZIESTOLECIE. HISTORIA GOSPODARCZA II RP - KOLEJE ODC. 1 Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2018 Reżyseria: Robert Kaczmarek "Niezwykłe dwudziestolecie. Historia gospodarcza II RP" to sześcioodcinkowy serial o przemianach społecznych i ekonomicznych międzywojennej Polski. Mimo pozornie trudnego tematu, jakim jest gospodarka, serial w lekki i przystępny sposób przybliża zagadnienia związane z rozwojem przemysłowym naszego kraju. Przedstawia wspaniałe osiągnięcia tamtych lat, z których możemy być dumni do dziś, jak choćby budowa Gdyni czy utworzenie Centralnego Okręgu Przemysłowego. Każdy z odcinków stanowi autonomiczną całość i poświęcony jest odrębnemu zagadnieniu. Serial ukazuje m.in. rozwój kolejnictwa na ziemiach polskich, powstanie przemysłu lotniczego, kształtowanie się rodzimej waluty czy budowę kolei linowej na Kasprowy Wierch. Dzięki dynamicznemu montażowi, dowcipnym animacjom oraz kreatywnemu użycia archiwaliów serial jest bardzo atrakcyjny wizualnie. Może stanowić doskonałe źródło wiedzy o tamtych czasach zarówno dla młodzieży jak i dla widzów dorosłych. To nowe spojrzenie na II Rzeczpospolitą z perspektywy stu lat od odzyskania niepodległości. Pierwszy odcinek ukazuje rozwój kolejnictwa na ziemiach polskich, po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku. Dlaczego w latach dwudziestych z Warszawy do Poznania trzeba było jeździć pociągiem przez Bydgoszcz? Jak doszło do powstania PKP? Jak prędko poruszała się legendarna lukstorpeda? Skąd wzięła się nazwa lokomotywy Piękna Helena? Jaki był przedwojenny status kolejarza? O tym wszystkim można dowiedzieć się z pierwszego odcinka serialu. 17:05 NIEZWYKŁE DWUDZIESTOLECIE. HISTORIA GOSPODARCZA II RP - LOTNICTWO ODC. 2 Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2018 Reżyseria: Robert Kaczmarek "Niezwykłe dwudziestolecie. Historia gospodarcza II RP" to sześcioodcinkowy serial o przemianach społecznych i ekonomicznych międzywojennej Polski. Drugi odcinek opowiada o powstaniu rodzimego przemysłu lotniczego oraz kształtowaniu się komunikacji lotniczej w naszym kraju. Mówi o wyczynach polskich lotników (jak choćby zwycięstwo Żwirki i Wigury w międzynarodowych zawodach w 1932 roku), budowie lotniska na Okęciu, powstaniu linii lotniczych LOT (z nieśmiertelnym logo w postaci lecącego żurawia). Przedstawia najwybitniejsze polskie wynalazki i konstrukcje lotnicze (jak np. bombowiec PZL 37 Łoś). Dowodzi, że sukces słynnego Dywizjonu 303, który tak bardzo odznaczył się w Bitwie o Anglię, nie był przypadkiem, bowiem przed wojną mieliśmy doskonale wyszkolonych pilotów. 18:10 KOŁO HISTORII - PEJZAŻ Z KOPCEM Reportaż, 29 min, Polska, 2013 Reżyseria: Julian Rachwał Scenariusz: Julian Rachwał Wejście na kopiec Naczelnika w Krakowie należy do kanonu trasy wycieczkowej po mieście. Bardziej wnikliwe spojrzenie na tę ziemną budowlę obala powierzchowny osąd o trwałości i niezniszczalności kopca. Trzeba na niego chuchać i dmuchać, jak na każdy zabytek, żeby naprawdę się nie rozsypał. W filmowym wizerunku usypanego w 1823 roku kopca Kościuszki pojawi się strategia ciągłej walki z aurą i czasem, by ten oryginalny pomnik zachować dla potomnych. Wszystko poparte garścią anegdot i fascynujących nawiązań historycznych. Film jest też opowieścią o determinacji ludzi, którzy Mogiłę mogił budowali, oraz o przesłankach, jakie kierują obecnie żyjącymi, by za wszelką cenę zatrzymać kopiec w czasie i przestrzeni. Dosłownie. 18:55 POPIELEC - ODC. 4 - DYMY Serial wojenno - obyczajowy, 52 min, Polska, 1982 Autor: Włodzimierz Kłaczyński Reżyseria: Agnieszka Arnold, Ryszard Ber Scenariusz: Ryszard Ber, Wiesław Myśliwski Zdjęcia: Wiesław Kaczmarek Aktorzy: Piotr Grabowski, Wojciech Alaborski, Bogusz Bilewski, Halina Buyno-Łoza, Maciej Góraj, Ewa Ziętek, Andrzej Mrowiec Siwek zwabia Józusia i Półpanka do Płonków, by w ten sposób wydać ich Niemcom. Jednak w czasie obławy dwóm młodym chłopom udaje się uciec. Rozwścieczeni naziści zabijają Mateusza, gwałcą i mordują Leonkę, a ich dom puszczają z dymem. Półpanek domyśla się, że Siwek zdradził. Nocą wspólnie z Józusiem idą do tartaku. Dochodzi do walki, w której Półpanek ginie. 20:55 HELIKOPTERY W AKCJI - ODC. 3/4 AFGANISTAN (ODC. 3/4) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2008 "Helikoptery w akcji" to trzymająca w napięciu seria, która przybliża śmiałe akcje ratunkowe przeprowadzone przez helikoptery podczas wojen w Wietnamie, na Falklandach, Afganistanie i Iraku. W jednym z odcinków autorzy pokażą, jak podczas wojny wietnamskiej pilot, przy pomocy wirników nośnych swojego helikoptera ściął w dżungli 12 - metrowe bambusy, żeby stworzyć lądowisko, tak by móc uratować stu ostrzeliwanych żołnierzy. W innym odcinku dramatyczną operację ratunkową na Falklandach, dzięki której uratowano członków brytyjskich sił specjalnych, których misja została sparaliżowana z powodu niskiej temperatury. Wojna o Falklandy. Georgia Południowa na południowym Atlantyku. 14 tysięcy kilometrów od Londynu. Od ponad dwustu lat wyspa należy do Wielkiej Brytanii. 19 marca 1982 roku argentyńskie wojska lądują na wyspie. Argentyna dokonuje aneksji Falklandów. Brytyjczycy postanawiają użyć siły. Na pokładzie wysłanych lotniskowców są miedzy innymi śmigłowce Westland Wessex3 (Humphrey). To z ich pokładu nastąpi desant na lodowcu. Na lodowcu huraganowy wiatr zatrzymuje oddział wojsk specjalnych. W czasie działań dwa z trzech śmigłowców ulegają katastrofie. Na pokład jednego, w burzy śnieżnej i braku widoczności musi zostać podjętych 16 komandosów. A potem trzeba przeładowanym jednosilnikowym helikopterem bezpiecznie wylądować na lotniskowcu. 22:35 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA SZALIKOWCA NA UKRAINIE Reportaż, 24 min, Polska, 2002 Scenariusz: Barbara Włodarczyk Zdjęcia: Wiktor Politow W tym wydaniu reportaż o kibicach najsłynniejszego ukraińskiego klubu - Dynamo Kijów. Głownym bohaterem jest Żenia, magister ekonomii i jeden z przywódców tzw. "żylety". 01:05 SENSACJE XX WIEKU - BROŃ CHEMICZNA Kameralne i studyjne (widowisko), 25 min, Polska, 1990 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) W tym odcinku Bogusław Wołoszański prezentuje historię produkcji broni chemicznej na świecie. 01:40 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - OPERACJA WESERUBUNG Magazyn, 19 min, Polska, 1995 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony niemieckiej inwazji na Norwegię. (Obraz tworzą w całości czarno - białe archiwalne materiały filmowe.) 02:10 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - KROK PO KROKU Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Autorski program Adama Sikorskiego, przypominający postacie i miejsca, które odegrały znaczącą rolę w historii Polski. Krok po kroku Gdyby przyszło nam typować najbardziej zaskakujące odkrycie roku 2015 to bez wahania wskażemy na odkrycie u wybrzeży Helu wraku polskiego hydroplanu Lublin R - 8. Racjonalnych argumentów za takim wyborem jest sporo, ale dla nas największe znaczenie mają argumenty emocjonalne. Dramat lotników morskiego dywizjonu z Pucka nagle przestał funkcjonować tylko w sferze fragmentarycznych relacji i kilku małych fotografii. Powrócił z całą mocą. Z punktu widzenia naszego lotnictwa Lublin R - 8 to samolot ważny. Oznaczał zdecydowane odejście od budowy maszyn licencyjnych na rzecz własnych projektów. Do gry wchodziło genialne pokolenie młodych konstruktorów, których nazwiska rozsławiły Polskę. Wyjście jednostki z portu w Kuźnicy nie jest wydarzeniem. W sezonie ciągle ktoś stąd wyrusza. Ale w środku zimy to co innego. Sprzęt na pokładzie też nie odpowiada postronnemu obserwatorowi na pytanie: kto i po co płynie. Otóż po zlokalizowaniu wraku Lublina u wybrzeży Helu zgodę na jego wydobycie otrzymało Muzeum Morskiego Dywizjonu Lotniczego z Pucka. Dzisiejsza wyprawa ma za zadanie zbadanie zasięgu zalegania szczątków samolotu i stworzenie przesłanek do podjęcia decyzji jak poprowadzić eksplorację. Prywatne Muzeum Pól Bitewnych Podkarpacia Z Wybrzeża przeniesiemy się daleko na południe, do Krosna. Ostatnio byliśmy tu przy okazji wydobywania Junkersa Ju - 87 na obrzeżach lotniska w Krośnie. Powiedziano nam wówczas, że wydobyte szczątki maszyny spoczną w krośnieńskim Muzeum Pól Bitewnych. Dziś będziemy mieli okazję obejrzeć zgromadzone tu eksponaty. Namawiamy, jeżeli będzie komuś po drodze, warto zajrzeć do tego miejsca, gdzie naturalną częścią ekspozycji są niesamowite opowieści o losach z pozoru zwyczajnych tylko śladów wojny.