TVP Kultura Środa, 03.07.2019 08:45 SZLAKIEM MIEJSC NIEZWYKŁYCH - POMNIKI HISTORII - NYSA Felieton, 4 min, Polska, 2015 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Tomasz Drozdowicz Program prezentuje najciekawsze pomniki i zabytki polskiej kultury. Nysa należała do najważniejszych ośrodków kulturalnych i politycznych Śląska. Jej znaczenie wiązało się z pełnieniem funkcji stolicy Księstwa Nyskiego ustanowionego w XIII w. przez Henryka Probusa. Kościół św. Jakuba Starszego Apostoła i św. Agnieszki Dziewicy i Męczennicy w Nysie jest jednym z najwybitniejszych późnogotyckich kościołów halowych Europy Środkowej. Bryła kościoła przywołuje na myśl słynną strzechę parlerowską, czyli gotycką szkołę znaną ze znakomitych realizacji na terenie Czech i Niemiec Południowych. O randze artystycznej nyskiej fary świadczy też jej wyposażenie. 09:00 KSIĘGA PRZESTRZENI - CEGŁY HISTORYCZNE, POLITYCZNY BETON Magazyn, 30 min, Polska, 2016 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Beata Hyczko Wykonawcy: Bogna Świątkowska (prowadząca), Jarosław Trybuś (prowadzący) W odcinku pokażemy budowle o charakterze muzealno - wystawienniczym, a także założenia pomnikowe. Wszystkie związane z historią Polski. Szczególny nacisk położymy jednak na obiekty związane w historią najnowszą i zastanowimy się, jak dalece architektura może wspierać edukację historyczną. Prezentowane budowle: - Europejskie Centrum Solidarności w Gdańsku (FORT) - Centrum Dialogu "Przełomy" w Szczecinie (KWK Promes) - Brama Poznania - Interaktywne Centrum Historii Ostrowa Tumskiego w Poznaniu (AD Artis Architects) - Muzeum Katyńskie w Warszawie (BBGK Architekci) - Muzeum Ognia w Żorach (OVO Grąbczewscy Architekci) 09:35 LOTNISKO (AIRPORT) Film animowany, 10 min, Chorwacja/Szwajcaria, 2017 Reżyseria: Michaela Muller Scenariusz: Michaela Muller, Aleksandar Batista Ilić Krótki film animowany. Współczesne lotnisko, na którym nagle zakłócony zostaje swobodny przepływ fali pasażerów. Służby porządkowe próbują dotrzeć do źródła zakłóceń, lecz najmniejsze odstępstwo od zwykłej procedury wywołuje złowrogą atmosferę - nieznajomy staje się podejrzanym, a dla obcych nie ma miejsca. (opis festiwalowy) 09:55 LEŚMIAN Film biograficzny, 79 min, Polska, 1990 Reżyseria: Leszek Baron, Piotr Werner, Zdzisława Kijowska, Bożena Politańska Jakubowska Scenariusz: Leszek Baron Zdjęcia: Stefan Czyżewski Aktorzy: Piotr Bajor, Katarzyna Iwona Pawlak, Bogusz Bilewski, Grażyna Walasek, Małgorzata Paruzel, Ewa Domańska, Gustaw Lutkiewicz, Włodzimierz Adamski, Anna Bojarska, Alicja Cichecka, Jerzy Czupryniak, Małgorzata Flegel Siedler, Ewa Gajda, Jarosław Gruda Opowieść o życiu Bolesława Leśmiana oparta na materiałach faktograficznych, wspomnieniach rodziny i znajomych. Jej głównym wątkiem jest związek poety z Teodorą Lebenthal, "Dorą" od momentu ich poznania się w wakacje 1917 roku. Film ma charakter sfabularyzowanej monografii Leśmiana, a jego założeniem jest przekład leśmianowskiej wizji świata na język filmu. W filozofii Leśmiana człowiek jest częścią natury - współistnieją ze sobą i nie da się ich rozdzielić, ani nadać hierarchii. W jego świecie odrębne miejsce zajmuje miłość, która pozwala istnieniu wydobyć się z narzuconych, ciasnych kształtów. W filmie wykorzystano m.in. wspomnienia: Izabeli Czajki - Stachowicz, Jana Brzechwy, Edwarda Kozikowskiego. 11:30 PRZEPROWADZKI - ODC. 5/10 - RONDEL KUCHMISTRZA SOKOŁKA Serial historyczno - obyczajowy, 52 min, Polska, 2000 Reżyseria: Leszek Wosiewicz Scenariusz: Cezary Harasimowicz Zdjęcia: Jacek Januszyk, Piotr Śliskowski, Krzysztof Ptak Muzyka: Michał Lorenc Aktorzy: Kinga Preis, Igor Przegrodzki, Krzysztof Banaszyk, Halina Łabonarska, Maja Ostaszewska, Leon Charewicz, Wiktor Zborowski, Olaf Lubaszenko, Łukasz Lewandowski, Rafał Kosecki, Łukasz Nowicki Rok 1918. Kończy się I wojna światowa, Polska odzyskuje niepodległość. Czesław wraca do domu. Tu czekają nań dwie nowiny, jedna dobra, druga zła. Pierwsza, że urodził mu się długo oczekiwany syn. Druga zaś, że Mieczysław zaginął bez wieści na froncie. Czesiek postanawia rozpocząć poszukiwania brata. Na razie musi na nowo rozkręcać interes. Liczne powroty warszawiaków napędzają koniunkturę na przeprowadzki. Firma kwitnie. Jednym z pierwszych klientów jest lwowski kuchmistrz Sokołek, który po powrocie z Syberii marzy o sprowadzeniu się do rodzinnego miasta, by zacząć tam nowe życie u boku Klary, sympatycznej starej panny. Czesiek mimo ryzyka - trwają właśnie walki o Lwów - przyjmuje zlecenie. Niestety, wkrótce po wyruszeniu w drogę transport wpada w wir działań wojennych. Kto wie, jakby się skończyła przygoda z armią ukraińską, gdyby nie ugotowany przez Sokołka w rondelku smakowity barszcz ukraiński. 12:35 PRZEPROWADZKI - ODC. 6/10 - NOCNIK PANNY AGATY TURSKIEJ Serial historyczno - obyczajowy, 51 min, Polska, 2000 Reżyseria: Leszek Wosiewicz Scenariusz: Cezary Harasimowicz Zdjęcia: Krzysztof Ptak, Piotr Śliskowski, Jacek Januszyk Muzyka: Michał Lorenc Aktorzy: Kinga Preis, Krzysztof Banaszyk, Leon Charewicz, Maja Ostaszewska, Dawid Łepkowski, Anna Samusionek, Agnieszka Wagner, Cezary Harasimowicz, Olaf Lubaszenko, Małgorzata Lorentowicz, Paweł Deląg Rok 1920. Armia Czerwona zbliża się do Warszawy. Szczygieł zgłasza się na ochotnika do wojska polskiego. Dostaje rozkaz sformowania oddziału transportowego. Wojenna zawierucha rzuca Cześka i jego towarzyszy broni w pobliże Radzymina, a dokładnie do posesji państwa Kubiczów. Służąca Agata zakochuje się w Szczygle. Dziewczyna usługuje starej pani Kubicz, bez przerwy domagającej się "la tasse de nuit", czyli po prostu nocnika. Obowiązkowość Agaty przeradza się w heroizm, kiedy na posiadłość napadają bolszewicy. Nie waha się narazić życia, byle tylko uchronić nocnik od zguby. Na szczęście, w sukurs służącej przychodzi polska konnica. 13:50 KTÓRĘDY PO SZTUKĘ - ALEKSANDER GIERYMSKI Magazyn, 6 min, Polska, 2018 Reżyseria: Anna Zakrzewska Scenariusz: Tomasz Filiks Wykonawcy: Anna Lewandowska Aleksander Gierymski namalował "Żydówkę z pomarańczami", zwaną także "Pomarańczarką", około 1881 r. w Warszawie. Obraz olejny przedstawia starą kobietę, uliczną handlarkę, opartą plecami o balustradę na tle zamglonej, odległej panoramy Warszawy w rejonie Uniwersytetu Warszawskiego, z charakterystycznymi wieżami kościoła Świętego Krzyża oraz bryłą Pałacu Kazimierzowskiego. Kobieta, zajęta robieniem na drutach, ma przewieszone dwa wiklinowe kosze z pomarańczami. "Żydówka z pomarańczami" pierwotnie znajdowała się w posiadaniu rodziny Szlenkierów. Do zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie została zakupiona w 1928 r. Obraz został zrabowany przez Niemców prawdopodobnie w 1944 r. po upadku Powstania Warszawskiego. Od 1945 r. dzieło wymieniane było w kolejnych publikacjach prezentujących dobra kultury wywiezione z Polski podczas II wojny światowej. (culture.pl) 14:05 29. PRZEGLĄD PIOSENKI AKTORSKIEJ - Z POWAŻANIEM, L. COHEN - KONCERT GALOWY (29 PRZEGLĄD PIOSENKI AKTORSKIEJ WE WROCŁAWIU 2008) Koncert, 60 min, Polska, 2008 Autor: Leonard Cohen Reżyseria: Andrzej Domalik Scenariusz: Andrzej Domalik Muzyka: Leonard Cohen Wykonawcy: Katarzyna Groniec, Magdalena Kumorek, Kinga Preis, Anna Radwan, Justyna Szafran, Bogna Woźniak, Arkadiusz Brykalski, Mariusz Kiljan, Paweł Królikowski, Wojciech Malajkat, Bartosz Porczyk, Marcin Przybylski, Zbigniew Zamachowski, Adam Skrzypek, Rafał Karasiewicz Koncert Galowy 29. Przeglądu Piosenki Aktorskiej, który reżyser Andrzej Domalik poświęcił piosenkom najsłynniejszego kanadyjskiego barda, Leonarda Cohena. Wystąpili m.in.: Kinga Preis, Magda Kumorek, Justyna Szafran, Bogna Woźniak, Jan Kanty Pawluśkiewicz, Zbigniew Zamachowski, Wojciech Malajkat, Marcin Przybylski, Bartek Porczyk, Arek Brykalski i Mariusz Kiljan. 15:20 ZAWRÓCONY Groteska polityczna, 79 min, Polska 1994 Scenariusz i reżyseria: Kazimierz Kutz Zdjęcia: Wiesław Zdort Muzyka: Jan Kanty Pawluśkiewicz Aktorzy: Zbigniew Zamachowski, Marek Kondrat, Marek Frąckowiak, Stanisław Górka, Henryk Bista, Zofia Rysiówna, Anna Waszczyk, Leszek Zduń, Monika Bolly, Krzysztof Janczar, Ryszard Jabłoński, Lech Ordon, Jerzy Słonka i inni Kazimierz Kutz nakręcił "Zawróconego" trochę mimochodem. Nie mogąc chwilowo zebrać funduszy na dokończenie dramatu "Śmierć jak kromka chleba" o masakrze górników w kopalni "Wujek", napisał scenariusz gorzkiej komedii, również osadzonej w śląskich realiach stanu wojennego. Akcja "Zawróconego" rozgrywa się cztery miesiące przed tragicznymi wydarzeniami w "Wujku". Tomasz Siwek pracuje w śląskiej elektrociepłowni, rozwożąc wodę sodową wśród robotników. Jest członkiem PZPR, więc partyjny zwierzchnik namawia go do szpiegowania kolegów z "Solidarności" podczas wiecu w Katowicach. Tomek bez zbytnich oporów wyraża zgodę. W nagrodę czekają go wczasy w Bułgarii i bliżej nieokreślone, ale atrakcyjne "kursy". Poza tym, jako chłop z pochodzenia, nie czuje zbytniej więzi z wielkomiejskim proletariatem. Niestety, w czasie manifestacji Siwek daje się porwać nastrojowi chwili i zapomina o swoim zadaniu. Zaczyna wspólnie z innymi śpiewać "My chcemy Boga" i staje się ofiarą milicyjnego pościgu. Krótko mówiąc, z niedoszłego konfidenta przeobraża się niemal w opozycjonistę. Konsekwencje nie każą na siebie długo czekać. Tomkowi udaje się wprawdzie bezpiecznie wrócić do domu, jednak już następnego dnia... W niedługim, zręcznie zrealizowanym filmie Kutz udanie połączył powagę z humorem, a nawet farsą i groteską. "Zawróconym" dopisał też kolejny rozdział do swojej snutej od lat śląskiej opowieści, na którą składają się jego najwybitniejsze filmy: "Sól ziemi czarnej", "Perła w koronie", "Paciorki jednego różańca", "Na straży swej stać będę", "Śmierć jak kromka chleba" (miała premierę niedługo po "Zawróconym"). Powstała trochę przypadkowo gorzka komedia Kutza została dobrze przyjęta przez widzów i krytykę, a niekryjącego agnostycyzmu reżysera skomplementował nawet katolicki "Ład", dopatrując się w "Zawróconym" pochwały "tradycyjnej polskiej rodziny, gdzie ostoją dla zanurzonego w świat pracy, polityki, wyzwań, życiowych wyborów mężczyzny jest spokój i stabilizacja domowego ogniska". Największym jednak - jak dotąd - sukcesem filmu było przyznanie mu w 1994 roku Złotych Lwów na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni. Na tej samej imprezie nagrodę za główną rolę męską otrzymał też Zbigniew Zamachowski (odtwórca postaci Tomka), a za muzykę Jan Kanty Pawluśkiewicz. Film zebrał także laury na festiwalach w Berlinie, Moskwie i Utrechcie. 16:55 JEZIORO BODEŃSKIE Dramat, 82 min, Polska 1985 Scenariusz według prozy Stanisława Dygata i reżyseria: Janusz Zaorski Zdjęcia: Witold Adamek Muzyka: Jerzy Satanowski Muzyka: Jerzy Satanowski, Jerzy Satanowski Aktorzy: Krzysztof Pieczyński, Małgorzata Pieczyńska, Joanna Szczepkowska, Maria Pakulnis, Gustaw Holoubek, Andrzej Szczepkowski, Henryk Borowski, Krzysztof Zaleski, Wojciech Wysocki, Krzysztof Kowalewski Jeszcze zanim wszedł na ekrany w Polsce, film Janusza Zaorskiego otrzymał Grand Prix - Złotego Lamparta na MFF w Locarno. Na festiwalu w Gdańsku Krzysztof Pieczyński zdobył nagrodę za główną rolę, a Maria Pakulnis - za drugoplanową. Scenariusz "Jeziora Bodeńskiego" powstał na kanwie dwóch utworów Stanisława Dygata: debiutanckiej powieści pod tym samym tytułem napisanej w latach 1942 - 1943, a wydanej w 1946 r. oraz opowiadania "Karnawał". Dzieło Janusza Zaorskiego stanowi udaną próbę zmierzenia się ze specyficznym, nostalgiczno - poetyckim klimatem Dygatowskiej prozy. Zachowując wierność duchowi jego autobiograficznej powieści, reżyser tworzy przede wszystkim portret psychologiczny młodego polskiego inteligenta, przeżywającego wojnę jako ogromny wstrząs duchowy, który zachwiał jego dotychczasowym sposobem myślenia. Filmem tym Zaorski włącza się także w dyskurs na temat naszych narodowych wad i zalet, specyficznego rozumienia polskości, stereotypów zachowania Polaka wobec cudzoziemców. "Jezioro Bodeńskie" nie obfituje w zaskakujące wydarzenia, a budowanie swoistej dramaturgii polega tu przede wszystkim na dokładnym rejestrowaniu gestów i reakcji bohaterów. Akcja filmu rozgrywa się w 1940 r. w Konstancji nad Jeziorem Bodeńskim, niedaleko granicy ze Szwajcarią, gdzie Niemcy założyli obóz dla internowanych. Przebywają w nim głównie Anglicy i Francuzi. Trafia tam także młody Polak legitymujący się francuskim paszportem. Obserwując swych współtowarzyszy niedoli, dokonuje rozrachunku z własnym życiem, polskimi korzeniami i tradycją. Chłopak nie chce oderwać się od swojej polskości, ale jednocześnie stara się nie roztkliwiać nad sobą i swoim pochodzeniem. Jego marzeniem jest dokonanie patriotycznego czynu, ale nie jest w stanie przekroczyć niedostępnej granicy między myślą o czynie a jego spełnieniem. W obozie poznaje piękną Francuzkę Suzanne oraz wesołą blondynkę z Warszawy, Jankę Birmin. Znajomość z Suzanne nabiera cech głębokiej przyjaźni. Rozmyślania o niej zapełniają wiele stron pamiętnika, jaki chłopak prowadzi od początku pobytu w Konstancji. 18:30 WOJNA DOMOWA - ODC. 13/15 - MŁODE TALENTY Serial komediowy, 46 min, Polska 1965 Reżyseria: Jerzy Gruza Scenariusz: Maria Zientarowa, Jerzy Gruza Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Irena Kwiatkowska, Kazimierz Rudzki, Krzysztof Musiał, Alina Janowska, Andrzej Szczepkowski, Jarema Stępowski, Jan Ciecierski, Małgorzata Lorentowicz, Elżbieta Wieczorkowska Zespół muzyczno - wokalny, w którym występuje Paweł, bierze udział w festiwalu młodych talentów. Młodzież gra i śpiewa, a rywalizacja przenosi się na widownię i za kulisy. Rodzice, a zwłaszcza mamusie, oczekują zwycięstwa i uznania dla swoich pociech w nadziei, że sukces otworzy im drogę do kariery. Zespół Pawła nie zdobywa pierwszego miejsca, ale występ bardzo się wszystkim podoba. 21:25 W TRZY MIESIĄCE DOOKOŁA ŚWIATA - NASZA MŁODSZA SIOSTRA (UMIMACHI DIARY) Dramat, 121 min, Japonia, 2015 Reżyseria: Kore-Eda Hirokazu Scenariusz: Kore-Eda Hirokazu Zdjęcia: Takimoto Mikiya Muzyka: Kanno Yoko Aktorzy: Ayase Haruka, Nagasawa Masami, Kaho, Hirose Suzu W mieście Kamakura w dużym domu z duszą mieszkają trzy siostry: Sachi, Yoshino i Chika. Pewnego dnia otrzymują wiadomość o śmierci ojca, z którym od 15 lat nie miały żadnego kontaktu. Jadą na pogrzeb, gdzie poznają swoją przyrodnią siostrę, nieśmiałą nastolatkę Suzu. Postanawiają otoczyć opieką osieroconą dziewczynkę, zabierając ją ze sobą do Kamakury. "Nasza młodsza siostra" jest adaptacją bestsellerowej powieści graficznej Yoshidy Akimi "Umimachi Diary". Historia czterech sióstr toczy się niespiesznie i rozpływa w subtelnościach, relacje między bohaterkami budowane są z ogromną precyzją. Reżyser poetycko i z elegancją celebruje zwyczajne, proste życie, a jednocześnie tworzy film głęboki, naturalny i realistyczny. (nowehoryzonty.pl) 01:35 LEKKIE OBYCZAJE - WIELKI CHŁÓD (THE BIG CHILL) Film obyczajowy, 100 min, USA, 1983 Reżyseria: Lawrence Kasdan Scenariusz: Lawrence Kasdan, Barbara Benedek Zdjęcia: John Bailey Aktorzy: Tom Berenger, Glenn Close, Jeff Goldblum, William Hurt, Kevin Kline, Mary Kay Place, Meg Tilly, Jobeth Williams Melancholijny film zaprawiony ironicznym humorem, którego światowa premiera odbyła się na festiwalu w Toronto, odniósł duży sukces komercyjny i artystyczny, co udokumentowały trzy nominacje do Oscara (film, scenariusz, aktorka Glenn Close). Po debiutanckim dreszczowcu "Żar ciała" (1981), to drugie dzieło reżysera Lawrence'a Kasdana, znanego także z "Przypadkowego turysty" i nagrodzonego Złotym Niedźwiedziem w Berlinie "Wielkiego kanionu". Ważne są w filmie doborowa obsada i napawające nostalgią przeboje lat 60. - "A Natural Woman", "When a Man Loves a Woman", "Gimme Some Loving", "A Whiter Shade of Pale" i inne. Akcja rozgrywa się podczas jednego weekendu. Na pogrzebie przyjaciela spotykają się znajomi ze starej, studenckiej paczki. Ich drogi dawno się rozeszły, dziś połączyła ich smutna okoliczność. Sfrustrowany i zdesperowany Alex Marshall miał niewiele ponad 30 lat, gdy popełnił samobójstwo w sypialni Harolda i Sary Cooperów (Kevin Kline, Glenn Close). To właśnie w ich domu, położonym nad brzegiem oceanu, zostają na weekend przyjaciele, którzy zgromadzili się, by pożegnać starego druha. Obok gospodarzy i dwudziestoletniej narzeczonej zmarłego, Chloe (Meg Tilly), w stypie uczestniczą Sam (Tom Berenger), który zdobył sławę jako prywatny detektyw w popularnym serialu telewizyjnym, Michael (Jeff Goldblum), dziennikarz piszący dla poczytnego magazynu "People" oraz wzięta pani adwokat Meg (Mary Kay Place), początkująca pisarka i matka dwojga dzieci Karen (JoBeth Williams) i Nick (William Hurt), o którym wiadomo, że robi podejrzane interesy. Kiedyś tworzyli zgraną paczkę. W burzliwych latach 60. brali udział w demonstracjach ruchu studenckiego, należeli do organizacji hipisowskich, buntowali się przeciwko wojnie i przemocy. Spotkanie po kilkunastu latach nastraja do wspomnień. Jacy byli kiedyś, jacy są dziś? Ile się zmieniło w ich życiu, co osiągnęli i co jeszcze pozostało z dawnych ideałów? 03:25 JAZZ & THE PHILHARMONIC (JAZZ & THE PHILHARMONIC) Koncert, 86 min, USA, 2013 Reżyseria: Larry Rosen, Brad Bernstein Wykonawcy: Scott Flavin, Henry Mancini Institute Orchestra, Bobby Mcferrin, Chick Corea, Dave Grusin, Terenche Blanchard Próba połączenia muzyki klasycznej z jazzową była przedmiotem twórczości wielu muzyków i kompozytorów. Z tym wyzwaniem mierzyli się Strawinski, Gershwin, Bernstein, Cage, Goodman czy Yo - Yo Ma. Skrzyżowanie tych gatunków powiodło się również podczas naszpikowanego gwiazdami koncertu. Jazz & The Philharmonic to wyjątkowy występ zarejestrowany w ramach Jazz Roots w Miami.