TVP Historia Środa, 10.07.2019 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 10 LIPCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1888 - urodził się włoski malarz Giorgio de Chirico; 1943 - lądowanie aliantów na Sycylii; 1962 - wystrzelenie satelity Telstar - pierwszego przekaźnika telefonicznego i telewizyjnego między USA i Europą; 1969 - śmierć Bogumiła Kobieli; 07:50 POPIELEC - ODC. 6 - PODMUCH Serial wojenny, obyczajowy, 55 min, Polska, 1982 Autor: Włodzimierz Kłaczyński Reżyseria: Zbigniew Laskowski, Ryszard Ber Scenariusz: Ryszard Ber, Wiesław Myśliwski Zdjęcia: Wiesław Kaczmarek Aktorzy: Jarosław Kopaczewski, Andrzej Kozak, Henryk Bista, Wojciech Alaborski, Zygmunt Bielawski, Mirosława Marcheluk, Jan Jurewicz, Maciej Góraj, Franciszek Trzeciak Wyzwolenie. Przez Bukowo przechodzą oddziały radzieckie. Kruszyna dowiaduje się, że władza jest już obsadzona z ramienia PKWN. Józuś postanawia wstąpić do milicji. Zdemaskowany przez miejscowego starostę jako wróg nowej władzy, trafia do więzienia, skąd wkrótce ucieka. 09:00 PODRÓŻNIK - DUBROWNIK Reportaż, 19 min, Polska, 2004 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Wykonawcy: Marcin Sanakiewicz Dalmacja. To urokliwe wybrzeże Adriatyku staje się coraz bardziej popularne wśród polskich turystów. Autorzy programu proponują wyprawę do historycznej stolicy regionu - Dubrownika. Historia miasta sięga VII wieku naszej ery, kiedy skalistą adriatycką wyspę zamieszkiwali uciekinierzy ze zburzonego przez trzęsienie ziemi i najazdy Słowian Epidaurum. W XI wieku zasypano kanał dzielący wyspę od stałego lądu, a miasto przyjęło słowiańską nazwę Dubrownik - od dębów rosnących na wybrzeżu. Tak zaczęła się historia Republiki Dubrownickiej, potężnego państwa - miasta, które przez wieki opierało się Wenecjanom i Turkom. Słynęło z olbrzymiej floty handlowej i doskonałych marynarzy. Znakomite zabytki Dubrownika to imponujące mury miejskie, katedra, pałac rektorów, klasztory dominikanów i franciszkanów, a także dawna komora celna. 09:30 HISTORIA POLSKI - STEFANA ŻEROMSKIEGO DUSZA ROZDARTA CZ. 1 Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2005 Reżyseria: Mieczysław Sroka, Lucyna Smolińska Scenariusz: Lucyna Smolińska, Mieczysław Sroka Część pierwsza filmu dokumentalnego autorstwa Lucyny Smolińskiej i Mieczysława Sroki "Stefana Żeromskiego dusza rozdarta" zarysowuje sylwetkę Stefana Żeromskiego, wybitnego polskiego pisarza. 20 listopada 2005 roku mija 80. rocznica śmierci tego wielkiego pisarza. Rok ten został ogłoszony przez Sejm Rokiem Stefana Żeromskiego. Autorzy filmu przybliżają postać tego nie tylko wielkiego pisarza, ale i wielkiego Polaka. W filmie Żeromski został przedstawiony takim, jakim był naprawdę. W zaprezentowaniu poszczególnych wątków z życia Żeromskiego autorzy posłużyli się korespondencją pisarza i osób, które do niego pisały, dziennikami, zapiskami z podróży. Kamera przedstawia widzom oczami pisarza jego "najściślejszą ojczyznę", o której pisał: "Ciebie jedną kocham, cudowna, rodzinna ziemio", a więc Strawczyn, gdzie się urodził, Ciekoty, gdzie mieszkał z rodzicami, Dolinę Wilkowską, Łysicę, Puszczę Jodłową i Kielce, gdzie pobierał nauki w gimnazjum. Wiele miejsca autorzy poświęcili życiu rodzinnemu poety. Żeromski zmarł 20 listopada 1925 roku w Warszawie. Pogrzeb Stefana Żeromskiego 23 listopada 1925 stał się manifestacją narodową, pisarza pochowano na warszawskim cmentarzu ewangelicko - reformowanym. W filmie wykorzystano fotografie, rękopisy, dokumenty, książki z Muzeum w Nałęczowie, Kielcach, z Zamku Królewskiego w Warszawie. Film jest bogato ilustrowany także archiwaliami ilustrującymi wydarzenia historyczne epoki, w której żył Żeromski, oraz fragmentami filmów fabularnych - adaptacji powieści: "Przedwiośnie", "Wierna rzeka", "Ludzie bezdomni" i "Popioły". 10:25 SENSACJE XX WIEKU - NAJGŁĘBSZA TAJEMNICA CZ. 2 Kameralne i studyjne (widowisko), 25 min, Polska, 1993 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Jan Tarczyński Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczny magazyn popularyzujący historię XX wieku. Druga część odcinka poświęconego katastrofie radzieckiego okrętu K - 278 Komsomolec. Komsomolec był radzieckim atomowym okrętem podwodnym typu Mike, jedynym ukończonym okrętem tego typu. Zwodowany w 1983 roku, zatonął 7 kwietnia 1989 na Morzu Norweskim. W wyniku katastrofy śmierć poniosło 42 członków załogi. 11:00 NIEDOKOŃCZONE MSZE WOŁYŃSKIE Film dokumentalny, 42 min, Polska, 2018 Reżyseria: Maciej Wojciechowski, Tadeusz Arciuch Scenariusz: Maciej Wojciechowski, Tadeusz Arciuch Zdjęcia: Tadeusz Arciuch, Grzegorz Liwiński W czasie II wojny światowej polskie Kresy, a szczególnie ziemia wołyńska stała się miejscem męczeństwa wielu tysięcy Polaków. Z rąk nacjonalistów z OUN - UPA śmierć poniosło także wielu księży katolickich - często w trakcie sprawowania posługi kapłańskiej. Apogeum ludobójstwa na Wołyniu przypadło na 11 lipca 1943 roku, kiedy oddziały OUN - UPA przystąpiły do skoordynowanej i szeroko zakrojonej akcji wymierzonej przeciwko Polakom. Tego dnia napadnięto na 5 kościołów w trakcie odbywających się mszy i dokonano brutalnych mordów na zgromadzonych tam bezbronnych wiernych. Razem z wiernymi ginęli ich kapłani. Tego dnia dokonano także ataków na ok. 100 polskich miejscowości. Łącznie rąk nacjonalistów ukraińskich życie straciło 75 księży i zakonników. Ofiary polskiej ludności szacuje się na ok. 120 tys Film będzie opowiadał o zbrodniach dokonanych przez OUN - UPA na wiernych zgromadzonych w kościołach i klasztorach. 12:05 CZAS HONORU - ODC. 69 "ULTIMATUM RAINERA" Serial wojenny, 46 min, Polska, 2013 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Bronek i Wanda dopływają do portu w Gdyni. Podczas kontroli celnej Bronek podaje się za brata Antoniego Karkowskiego. Funkcjonariusze urzędu celnego mają dla niego szokującą informację, która może przekreślić sens całej misji... Rainer spotyka w areszcie Krzywego, starego złodzieja. Recydywista twierdzi, że skądś zna Rainera. Woźniaka odnajduje najgroźniejszy świadek jego okupacyjnej przeszłości. Przychodzi z ultimatum: Woźniak ma kilka dni na oddanie pewnych cennych ruchomości, w przeciwnym razie czekają go poważne kłopoty z przełożonymi z UB. Władek i Michał zamierzają podstępem dostać się do szpitalnej izolatki Janisza. Wszystko idzie zgodnie z planem do momentu, gdy jeden z żołnierzy pilnujących wejścia do szpitala nabiera podejrzeń. 13:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - EGIPT - WOKÓŁ NILU (FLAVORS) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos W kolejnym odcinku serii podróż do Egiptu. Dotrzemy do piramid w Aleksandrii i do delty Nilu, a także do Kairu, gdzie odkryjemy wyjątkowe muzeum. Nil zaprowadzi nas do Górnego Egiptu, gdzie będziemy podziwiać niezwykłe świątynie. Przeprawimy się przez pustynię, by zanurkować w Morzu Czerwonym. 14:10 BEZCENNA DAMA Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2017 Reżyseria: Grzegorz Styła Scenariusz: Katarzyna Kotula, Maria Guzy Zdjęcia: Maciej Dźwigaj, Maciej Mroziewski, Zbigniew Jarosz, Wojciech Kursa Wykonawcy: Towarzystwo Stanisławowskie, Krzysztof Gadacz, Beata Paluch Film poświęcony kolekcji Czartoryskich, a zwłaszcza jej najcenniejszemu obrazowi, "Damie z gronostajem". 15:20 SZLAKIEM AMFOR. HISTORIA PODBOJU GALII (THE AMPHORAE ROAD) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2016 Reżyseria: Nicolas Jouvin Scenariusz: Nicolas Jouvin Historia podboju obszaru Galii przez Rzym w pierwszym stuleciu przed naszą erą. 16:25 HISTORIA POLSKI - STEFANA ŻEROMSKIEGO DUSZA ROZDARTA CZ. 2 Film dokumentalny, 58 min, Polska, 2005 Reżyseria: Lucyna Smolińska, Mieczysław Sroka Scenariusz: Lucyna Smolińska, Mieczysław Sroka Zdjęcia: Adam Fręśko Część druga filmu dokumentalnego autorstwa Lucyny Smolińskiej i Mieczysława Sroki "Stefana Żeromskiego dusza rozdarta" zarysowuje sylwetkę Stefana Żeromskiego w związku z 80. rocznicą śmierci wybitnego polskiego pisarza. Film opowiada o całym życiu poety, o miejsach, w których przebywał. Jest bardzo bogato dokumentowany fotografiami Żeromskiego z różnych okresów życia, rękopisów pisarza przeplatanych nastrojowym pejzażem miejsc związanych z jego życiem. Film rozpoczyna tekst publicystyczny Stefana Żeromskiego z 1924 roku w wykonaniu aktora Andrzeja Żarneckiego. Stefan Żeromski to postać niezwykła, pisali o nim Leopold Staff, poeci "Skamandra" i redakcja "Wiadomości Literackich", Tadeusz Boy-Żeleński, Wacław Borowy i inni. Urodził się 14 października 1864 we wsi Strawczyn (woj. kieleckie) w zubożałej rodzinie szlacheckiej. Nauki elementarne pobierał w szkole wiejskiej w Psarach, w 1874 wstąpił do gimnazjum w Kielcach. Dwunastoletni pobyt w gimnazjum (nauczycielem języka i literatury polskiej był Antoni Gustaw Bem) nie zakończył się zdaniem egzaminu maturalnego. Pracował jako guwerner, udzielał korepetycji, systematycznie prowadził dzienniki. Jesienią 1886 zapisał się do warszawskiej Szkoły Weterynaryjnej, brał udział w pracach tajnych organizacji, w tym w Związku Młodzieży Polskiej. Z braku środków materialnych zmuszony był porzucić studia weterynaryjne; podjął pracę nauczyciela domowego w dworach szlacheckich na Kielecczyźnie, Mazowszu, Podlasiu i w Nałęczowie. W Nałęczowie poznał swoją przyszłą żonę, Oktawię z Radziwiłłów Rodkiewiczową, która mu ułatwiła nawiązanie kontaktów literackich. Jesienią 1892 roku objął posadę zastępcy bibliotekarza w Muzeum Polski w Rapperswilu. Czteroletni pobyt w Szwajcarii umożliwił mu m.in. poznanie materiałów archiwalnych do dziejów polskiej emigracji XIX wieku, tutaj też nawiązał bliskie znajomości z politykami związanymi z ówczesnym ruchem socjalistycznym. W tym okresie ukazują się pierwsze książki "Rozdzióbią nas kruki, wrony" (1895), "Opowiadania" (1895), "Syzyfowe prace" (1897). W latach 1897-1904 pracował w bibliotece Ordynacji Zamoyskich w Warszawie. Po roku 1904 sytuacja materialna pozwoliła mu zająć się wyłącznie działalnością pisarską. Przebywa w Nałęczowie, Zakopanem, we Włoszech, na trzy lata przenosi się do Paryża. Po powrocie do kraju w 1912 osiada w Zakopanem, gdzie spędza lata pierwszej wojny światowej. W tym okresie rozwodzi się z Oktawią Żeromską, nawiązuje związekz Anną Zawadzką. Jesienią 1818 przenosi się do Warszawy. W okresie plebiscytu na Warmii i Mazurach razem z Janem Kasprowiczem bierze udział w agitacji na rzecz przyłączenia tych ziem do Polski. W 1920 zakłada Towarzystwo Przyjaciół Pomorza. Pełni funkcje korespondenta wojennego w czasach wojny polsko-bolszewickiej. Zabiera publicznie głos w kwestiach publicznych, atakowany przez prawicę polityczną. Był inicjatorem projektu Akademii Literatury, założyciel Straży Piśmiennictwa Polskiego i polskiego oddziału PEN-Clubu (1924), współtwórca i pierwszy prezes Związku Zawodowego Literatów Polskich. Niepowodzeniem kończą się starania o przyznanie mu Nagrody Literackiej Nobla. Umiera 20 listopada 1925 roku w Warszawie. Pogrzeb Stefana Żeromskiego 23 listopada 1925 roku stał się manifestacją narodową. Pisarza pochowano na warszawskim cmentarzu ewangelicko-reformowanym. 17:35 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - DUKLA SKARBCZYK PEŁEN TAJEMNIC Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Dukla, skarbczyk pełen tajemnic. To zaiste magiczna kraina - paciorki małych podkarpackich miasteczek naniesionych na prastare handlowe szlaki. Niemal w każdym z nich można spotkać lokalnych pasjonatów zawzięcie tropiących ślady przeszłości. Dukla to miasteczko z lokacją mniej więcej w połowie XIV wieku, założone w miejscu łączącym północ i południe Europy. Zarządzanie tym międzynarodowym szlakiem kolejni monarchowie polscy i węgierscy uważali za jeden z ważnych elementów polityki gospodarczej. My postaramy się dziś zbadać system istniejących tu podziemnych korytarzy i ustalić, czy podania o istnieniu tunelu pomiędzy pierzeją rynkową a ratuszem są prawdziwe. Zwiedzimy też ruiny dawnej izby celnej, czyli miejsca, które było podstawowym punktem odprawiania kupców z winem, oraz pozostałości po drugiej dukielskiej synagodze pochodzącej z końca XVIII w. Pokażemy też zlokalizowaną tu figurę świętego Jana z Dukli i przypomnimy historię ukazania się Kozakom jego postaci w czasie oblężenia Lwowa w 1648 r. , co przyczyniło się do ocalenia miasta. 18:05 KOŁO HISTORII - HARCERZ, KURIER, SZPIEG Reportaż, 28 min, Polska, 2013 Scenariusz: Potr Mielech Bohaterem reportażu jest wyjątkowa postać, Jerzy Malcher, jedyny Polak, który doszedł w armii brytyjskiej do stopnia generała. Jego życiorys to sensacyjna historia walki wywiadu alianckiego z hitlerowskimi tajnymi służbami. To jedyny tego typu materiał w polskich mediach. 18:55 POPIELEC - ODC. 7 - ŚLUB Serial wojenny, obyczajowy, 54 min, Polska, 1982 Autor: Włodzimierz Kłaczyński Reżyseria: Zbigniew Laskowski, Ryszard Ber Scenariusz: Ryszard Ber, Wiesław Myśliwski Zdjęcia: Wiesław Kaczmarek Aktorzy: Jerzy Kryszak, Ewa Ziętek, Stefan Friedmann, Andrzej Kozak, Franciszek Trzeciak, Jerzy Turek, Barbara Wałkówna, Henryk Bista, Stanisław Górka Józuś ukrywa się u Kaczorkowej, która odkrywa, że uwiódł on jej córkę. Ślub Józusia z Zośką. W czasie napadu na Mygę zamordowano starą Mrożkową. Podejrzenie pada na Józusia, ale on wykrywa że mordercą był Walery Kuźnik. Reforma rolna. Razem z pełnomocnikiem przyjeżdża Nogaj. Naciska Karfała, żeby aresztował Józusia. Kiedy po przeprowadzeniu reformy Nogaj z pełnomocnikiem wracają do Bukowa, zaczajony wraz z Nozdrem w lesie Józuś zabija Nogaja. 20:00 PEARL HARBOR - OSKARŻENI 1/2 (PEARL HARBOUR THE UNTOLD STORY) Film dokumentalny, 47 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: William Bracht Dwuczęściowy film dokumentalny BBC Christophera Spencera na temat japońskiego nalotu na Pearl Harbor w czasie II wojny światowej. 20:55 INSTYNKT PRZETRWANIA - ODC. 1/6 MISTRZOWIE Z LASU DESZCZOWEGO (ODC. 1/6 MISTRZOWIE Z LASU DESZCZOWEGO) Film dokumentalny, 43 min, USA, 2012 Reżyseria: Andie Clare Wykonawcy: Marcin Ciunel W tej sześcioodcinkowej serii widzowie mogą dołączyć do instruktora survivalu Hazena Audela podczas jego epickiej przygody, jaką są odwiedziny najbardziej niedostępnych i zamkniętych społeczności plemiennych na świecie. Dzięki temu dowiedzą się, jak przez tysiące lat społeczności te mogły przetrwać w najtrudniejszych środowiskach naturalnych naszej planety. Hazen odwiedza plemiona w lasach deszczowych Ekwadoru, na pustyni Kalahari w Namibii, odległej wyspie na Oceanie Spokojnym, górach zachodniej Mongolii, zamarzniętej arktycznej części Kanady oraz w równikowej Kenii, aby nauczyć się od nich, jak można przetrwać w tych trudnych warunkach. Dowiaduje się między innymi, co zrobić, aby krew lepiej smakowała, spotyka najgroźniejsze zwierzęta tych rejonów, musi po prostu przetrwać w tej nieprzyjaznej dziczy. Nie pomogą mu w tym żadne najnowocześniejsze gadżety, a jedynie przekazywana z pokolenia na pokolenie starożytna wiedza. 22:00 MARZYCIELE - SALON U ESTREICHERÓW Dysk./wywiad/debata, 20 min, Polska, 2019 Reżyseria: Sylwester Szefer Scenariusz: Sylwester Szefer Zdjęcia: Wojciech Kursa Muzyka: Krzysztof Suchodolski Wykonawcy: Piotr Legutko (prowadzący), Paweł Nowakowski Stanisław Estreicher wraz z żoną Heleną mieszkali w latach 1909 - 1939 w krakowskiej kamienicy przy ul. Sobieskiego 10. Prowadzili tam jeden z czołowych krakowskich salonów towarzyskich. Przyjaciele i goście byli zapraszani w niedziele między czwartą a ósmą po południu. Stanisław od czasów szkolnych przyjaźnił się z Wyspiańskim, Mehofferem, a także z muzykiem Henrykiem Osieńskim. W salonie gościli Leon Chwistek, Lucjan Rydel, Hanka Ordonówna, Zofia Kossak - Szczucka. Stanisław Estreicher był historykiem prawa, bibliografem, profesorem i rektorem UJ w pierwszych latach po odzyskaniu niepodległości. Zginął w 1939 roku w obozie koncentracyjnym w Sachsenhausen. 22:30 WYKLĘTY Dramat wojenny, 107 min, Polska, 2017 Reżyseria: Konrad Łęcki Scenariusz: Konrad Łęcki Zdjęcia: Karol Łakomiec Muzyka: Szymon Szewczyk Aktorzy: Wojciech Niemczyk, Janusz Chabior, Robert Wrzosek, Marcin Kwaśny, Hanna Świętnicka Scenariusz filmu został oparty na faktach. Akcja rozgrywa się w Polsce, w drugiej połowie lat 40. Bohaterami są członkowie zbrojnego podziemia niepodległościowego, walczący z władzą ludową o powojenny kształt Polski. Ludzie, którzy mimo olbrzymiej przewagi resortu bezpieczeństwa, wspieranego przez radzieckie NKWD, walczyli do końca o swoją sprawę. 00:40 SENSACJE XX WIEKU - NAJGŁĘBSZA TAJEMNICA CZ. 2 Kameralne i studyjne (widowisko), 25 min, Polska, 1993 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Jan Tarczyński Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczny magazyn popularyzujący historię XX wieku. Druga część odcinka poświęconego katastrofie radzieckiego okrętu K - 278 Komsomolec. Komsomolec był radzieckim atomowym okrętem podwodnym typu Mike, jedynym ukończonym okrętem tego typu. Zwodowany w 1983 roku, zatonął 7 kwietnia 1989 na Morzu Norweskim. W wyniku katastrofy śmierć poniosło 42 członków załogi. 01:15 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - U - BOOT CZ. 1 Magazyn, 24 min, Polska, 1993 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Ładysław Lipkowski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) W tym odcinku o działaniach niemieckiej floty podwodnej w czasie I wojny światowej. Jakie wnioski Niemcy wyciągnęły z przegranej i jaką miały koncepcję działań morskich wobec Wielkiej Brytanii w nowej wojnie. Zwycięstwo niemieckich okrętów podwodnych tzw. u - bootów oznaczałoby przerwanie linii żeglugowych do Wielkiej Brytanii, która pozbawiona surowców, paliwa i broni z USA i kolonii musiałaby skapitulować. U - booty mogły zmienić losy II wojny światowej. W audycji przedstawiono wnętrze niemieckiego okrętu podwodnego (ekspozycja w Deutscheus Museum w Monachium) oraz materiały archiwalne z czasów II wojny światowej. 01:45 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - DUKLA SKARBCZYK PEŁEN TAJEMNIC Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Dukla, skarbczyk pełen tajemnic. To zaiste magiczna kraina - paciorki małych podkarpackich miasteczek naniesionych na prastare handlowe szlaki. Niemal w każdym z nich można spotkać lokalnych pasjonatów zawzięcie tropiących ślady przeszłości. Dukla to miasteczko z lokacją mniej więcej w połowie XIV wieku, założone w miejscu łączącym północ i południe Europy. Zarządzanie tym międzynarodowym szlakiem kolejni monarchowie polscy i węgierscy uważali za jeden z ważnych elementów polityki gospodarczej. My postaramy się dziś zbadać system istniejących tu podziemnych korytarzy i ustalić, czy podania o istnieniu tunelu pomiędzy pierzeją rynkową a ratuszem są prawdziwe. Zwiedzimy też ruiny dawnej izby celnej, czyli miejsca, które było podstawowym punktem odprawiania kupców z winem, oraz pozostałości po drugiej dukielskiej synagodze pochodzącej z końca XVIII w. Pokażemy też zlokalizowaną tu figurę świętego Jana z Dukli i przypomnimy historię ukazania się Kozakom jego postaci w czasie oblężenia Lwowa w 1648 r. , co przyczyniło się do ocalenia miasta.