TVP Historia Środa, 17.07.2019 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 17 LIPCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1944 - NKWD zwabiło w pułapkę dowództwo Okręgu Wileńskiego AK; 1945 - konferencja w Poczdamie; 1954 - pierwszy Disneyland; 1976 - pierwszy proces uczestników strajku w Ursusie; 07:45 NAD NIEMNEM - ODC. 2/4 Serial obyczajowy, 52 min, Polska 1986 Reżyseria: Zbigniew Kuźmiński Scenariusz: Kazimierz Radowicz Zdjęcia: Tomasz Tarasin Muzyka: Andrzej Kurylewicz Aktorzy: Iwona Pawlak, Marta Lipińska, Adam Marjański, Janusz Zakrzeński, Edmund Fetting, Bożena Rogalska, Jacek Chmielnik, Michał Pawlicki, Jerzy Zygmunt Nowak, Ewa Decówna, Ewa Wencel, Jan Prochyra, Zbigniew Bogdański Zygmunt Korczyński chciałby uczynić z Justyny swoją kochankę. Ona tymczasem zakochuje się, z wzajemnością, w Janku Bohatyrowiczu. Jej pierwsza wizyta w zaścianku staje się wielkim wydarzeniem; jedni okazują jej życzliwość, drudzy wylewają przed nią pretensje do dworu. Anzelm i Jan Bohatyrowiczowie prowadzą Justynę na grób legendarnych przodków rodu, Jana i Cecylii, a także mogiłę, w której leżą brat Benedykta Korczyńskiego i brat Anzelma Bohatyrowicza. Tymczasem Teofil Różyc prosi swoją kuzynkę Kirłową, by wybadała, czy Justyna zechciałaby go poślubić. 08:50 PODRÓŻNIK - PALMA DE MALLORCA Reportaż, 19 min, Polska, 2004 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Wykonawcy: Marcin Sanakiewicz Majorka, kurorty, plaża. Stolica wyspy, ślady dawnej rzymskiej osady założonej w 123 r. przed naszą erą. Palmą nazywano stolicę od palmowych gałązek, które oznaczały zwycięstwo. W VIII w. Przybyli tu Arabowie i pod ich panowaniem wyspa pozostawała do 1229 r. Następnie wyspę zdobywa król Jakub Aragoński. Historia wyspy, architektura. Bogactwo i nędza wyspy. Juan Miro i jego dzieła. Kolekcja dzieł artystów XX w. , Pablo Picasso, Miguel Barcelo. 09:20 HISTORIA POLSKI - NOWY WIEK - 1/3 Film dokumentalny, 29 min, Polska, 2009 Reżyseria: Robert Kaczmarek Scenariusz: Krzysztof Nowak, Paweł Nowacki Zdjęcia: Andrzej Adamczak "Nowy wiek" jest cyklem przedstawiającym historię III RP na progu nowego tysiąclecia. W pierwszym odcinku omówiono najważniejsze wydarzenia obejmujące okres od września 2001 do września 2005 roku. Wydarzenia te komentują znani publicyści i politolodzy. 10:35 SENSACJE XX WIEKU - TAJNA WOJNA CZ. 1 Kameralne i studyjne (widowisko), 24 min, Polska, 1997 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Jan Tarczyński Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Po klęsce pod Moskwą, w grudniu 1941 roku Hitler uznał, że wojny wygrać nie może. Wtedy rozpoczęły się tajne rokowania pomiędzy Niemcami a ZSRR i aliantami zachodnimi. Jest to najbardziej pasjonująca część historii XX wieku. Pierwszy z serii programów "Tajna Wojna Adolfa Hitlera" przedstawia kontakty polityków radzieckich, niemieckich i amerykańskich. 11:10 KRZYŻACY. POWSTANIE, POTĘGA I UPADEK Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2011 Reżyseria: Krzysztof Talczewski Scenariusz: Krzysztof Talczewski Polsko - francuski dokument "Krzyżacy" ("Les Chevaliers Teutoniques") o historii narodzin, rozkwicie, a następnie upadku zakonu. Przedstawia jego działalność w Ziemi Świętej w czasie wypraw krzyżowych i rolę, jaką odgrywał w odzyskaniu Jerozolimy przez cesarza niemieckiego Fryderyka II. Pokazuje zmagania Krzyżaków z poganami w Transylwanii i wyjaśnia powody ich przybycia do Polski. Poznajemy zasady funkcjonowania państwa zakonnego, jego najważniejszych wielkich mistrzów oraz główne zamki. Konflikt z Polską jest wpisany w kontekst relacji dyplomatycznych w średniowiecznej Europie. Klęska w bitwie pod Grunwaldem rozpoczyna okres degradacji znaczenia państwa krzyżackiego i doprowadza do jego upadku. 12:30 CZAS HONORU - ODC. 74 "KONFRONTACJA" Serial wojenny, 46 min, Polska, 2013 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki ODCINEK 9 KONFRONTACJA Po tragicznej strzelaninie w kawiarni, Woźniak poprzysięga zemstę Bronkowi. Michał proponuje Lenie włączenie się w misję Janisza. Bronek spotyka się z Janiszem. Ten mówi mu o konieczności zorganizowania podziemnego sejmu. Michał z Bronkiem i Władkiem opracowują plan zamachu na Rainera. Tymczasem Rainer orientuje się, że Amerykanie mają już Blachnitzky'ego, a zatem on przestaje im być potrzebny. Zdobywa broń od Karkowskiego, by pozbyć się naukowca i odzyskać tym samym utraconą wartość. Sprawa niespodziewanie się komplikuje. Nic nie wskazuje na to, by Ruda, po bliskim procesie, miała zostać objęta amnestią, przeciwnie - trafia do gabinetu Jabłońskiego, gdzie dochodzi do dziwnej konfrontacji z nieznanym jej esesmanem. Otto zostaje ponownie zawieziony do Lebiediewa. Rosjanin schodzi z Ottem do piwnic tajnego ośrodka rządowego. Woźniakowi spada z nieba donos na Lenę. Widzi nową szansę na rozwiązanie swoich problemów. Celina - wedle obietnicy - wystawia Rainera przyjaciołom. Max proponuje konspiratorom układ. 13:30 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - GRUZJA. NAJLEPIEJ STRZEŻONE TAJEMNICE KAUKAZU (FLAVORS) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos W kolejnym odcinku zwiedzimy Gruzję. Według legend, Bóg zostawił dla siebie wyjątkowo piękne miejsce nad Morzem Czarnym, ale oddał je Gruzinom w podzięce za to, że zaprosili go na uroczystości związane z podziałem Ziemi na różne krainy. Od tamtej pory Gruzja strzeże swego artystycznego dziedzictwa i wyjątkowych tradycji. Udało się tu zachować różnorodność biologiczną większą niż na niektórych kontynentach. Każdy, kto odwiedzi ten kraj, chce tutaj wrócić. Motto Gruzji brzmi: "Siła jest w jedności". Zawarta jest w nim mądrość narodu, który przetrwał wiele inwazji i konfliktów zbrojnych. Do ostatniego z nich doszło w 2008 roku. Gruzja jest krajem małym, wielkości Szwajcarii, ale wielkim pod każdym względem. Zamieszkuje ją postępowy naród, o zachodnioeuropejskim duchu, ale na wskroś kaukaski i śródziemnomorski. 14:35 ERRATA DO BIOGRAFII - WOJCIECH ALBIŃSKI Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2007 Reżyseria: Robert Kaczmarek Wojciech Albiński (ur. 1935 r. we Włochach pod Warszawą) - polski pisarz zamieszkały w RPA, laureat Nagrody Literackiej im. Józefa Mackiewicza w 2004. Z zawodu jest geodetą. Ukończył studia na Wydziale Geodezji Politechniki Warszawskiej. W czasie studiów, w 1956 r., był jednym z założycieli dwutygodnika literackiego "Współczesność", gdzie publikował pojedyncze wiersze i felietony. W 1963 wyjechał z Polski, najpierw do Francji, a następnie do Afryki. Przez wiele lat mieszkał w Botswanie, a następnie osiadł w Republice Południowej Afryki, gdzie pracował jako geodeta. Kilka jego wierszy ukazało się w paryskiej "Kulturze". Jako pisarz zadebiutował stosunkowo późno, bo w wieku 68 lat. W 2003 r. ukazał się jego pierwszy zbiór opowiadań pt. "Kalahari", za który otrzymał w 2004 r. Nagrodę Literacką im. Józefa Mackiewicza oraz nominację do Nagrody Nike. Później powstają: "Królestwo potrzebuje kata" oraz "Antylopa szuka myśliwego". Film przedstawia dorobek i sylwetkę pisarza. Kamera odwiedza miejsca najistotniejsze dla twórcy, tj. Johannesburg, Botswanę i Kalahari. W filmie wypowiadają się, oprócz pisarza, także jego żona Wanda, przyjaciel z dzieciństwa Marek Nowakowski oraz krytyk literacki Maciej Urbanowski. Film jest bogato ilustrowany zdjęciami archiwalnymi i fragmentami tekstów Wojciecha Albińskiego. 15:40 AMERYKAŃSKA BROŃ - ODC. 1 OD WYNALEZIENIA PROCHU DO REWOLUCJI AMERYKAŃSKIEJ (FROM THE INVENTION OF FIREARMS TO THE AMERICAN RIFLE) Film dokumentalny, 45 min, Kanada, 2013 Reżyseria: Kevin R. Hershberger Scenariusz: Baron Brakley, Shawn Hambright Muzyka: David G. Russell Wykonawcy: Coby Batty Od prostego kamiennego topora do broni palnej, która pomógła podbić tereny obecnych Stanów Zjednoczonych Ameryki. 16:40 HISTORIA POLSKI - MARTWY SEZON Film dokumentalny, 40 min, Polska, 2018 Reżyseria: Dagmara Drzazga Rafał Wojaczek jest jednym z najważniejszych poetów powojennych, określanych często mianem "polskiego Rimbauda". Pił, okaleczał się, wywoływał liczne skandale, przechodził przez szyby. A jednocześnie bardzo dużo pisał. Jego tragiczna śmierć do dzisiaj pozostaje tajemnicą. "Martwy sezon", film dokumentalny w reżyserii Dagmary Drzazgi, to opowieść o młodym, utalentowanym człowieku, dla którego poezja stała się jedynym sensem istnienia. Zapłacił za to najwyższą cenę. W filmie swoje wspomnienia o Rafale Wojaczku przywołują jego najbliżsi: narzeczona, przyjaciele oraz w archiwalnych nagraniach dźwiękowych nieżyjący już rodzice i brat Andrzej. Realizatorzy odwiedzili z kamerą miejsca ważne dla poety: rodzinny Mikołów, gdzie zaczęło się jego "wierszowanie" oraz Wrocław, w którym spędził sześć ostatnich najbardziej twórczych, ale i najbardziej burzliwych lat swojego życia. Po raz pierwszy zaprezentowane zostały w tym filmie nieznane rękopisy, maszynopisy, notatki i rysunki Rafała Wojaczka zgromadzone we wrocławskim Ossolineum. 17:35 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - WAŻNY KAŻDY SZCZEGÓŁ Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Historia, której kolejna odsłona rozgrywa się w Inowodzu pod Tomaszowem Mazowieckim, to kolejny dowód na to, jak silna jest u nas tradycja mówiona, częstokroć - tak jak w tym przypadku - utrzymywana w tajemnicy w kręgu kilku osób. Przez dziesiątki lat rodzina majora Henryka Dobrzańskiego "Hubala", historycy, regionaliści i łowcy tajemnic zmagali się z pytaniem, gdzie ów narodowy bohater znalazł miejsce ostatniego spoczynku. Wszystkie próby poszukiwań nie dały efektu. To, co dziś skłania nas do podjęcia badań na tutejszym cmentarzu, to relacja, którą rodzina państwa Kowalskich z Inowłodza zdecydowała się po latach ujawnić. 18:00 KOŁO HISTORII - ZAMACH W KAWCE Reportaż, 26 min, Polska, 2014 Scenariusz: Wojciech Królikowski Zdjęcia: Sławomir Chudowski, Krzysztof Jędrecki 80 lat temu 15 czerwca 1934 roku w Warszawie, u zbiegu ulic Foksal i Nowy Świat, ukraiński nacjonalista Hryhorij Maciejko zastrzelił Bronisława Pierackiego, ministra spraw wewnętrznych RP. Bronisław Pieracki padł ofiarą krwawych działań radykalnie nastawionej mniejszości narodowej. Jego śmierć uwidoczniła w dobitny sposób wady polskiej polityki względem mniejszości narodowych zamieszkujących II RP. Paradoks jego śmierci polega na tym, iż zamordowano jednego z największych popleczników sprawy ukraińskiej w ówczesnym środowisku politycznym Polski. 18:50 NAD NIEMNEM - ODC. 3/4 Serial obyczajowy, 56 min, Polska 1986 Reżyseria: Zbigniew Kuźmiński Scenariusz: Kazimierz Radowicz Zdjęcia: Tomasz Tarasin Muzyka: Andrzej Kurylewicz Aktorzy: Iwona Pawlak, Marta Lipińska, Adam Marjański, Janusz Zakrzeński, Edmund Fetting, Bożena Rogalska, Jacek Chmielnik, Michał Pawlicki, Jerzy Zygmunt Nowak, Ewa Decówna, Ewa Wencel, Jan Prochyra, Zbigniew Bogdański Kirło i jego żona gorliwie swatają Różyca, ale Justyna patrzy na niego z obrzydzeniem. Pomaga Bohatyrowiczom w czasie żniw. Dowiaduje się, że matka Janka marzy o ślubie syna z bogatą sąsiadką, Jadwigą Domuntówną. Mimo to Justyna spędza coraz więcej czasu z Janem, a także Anzelmem. Ciotka Marta namawia ją na małżeństwo z Różycem, choć sama kiedyś popełniła błąd, odrzucając człowieka, którego kochała. Na wiadomość o zamiarach Różyca wobec Justyny Zygmunt Korczyński jedzie do Korczyna. Prosi dziewczynę o wybaczenie i przekonuje, że ich młodzieńcza miłość może się odrodzić. 22:00 MARZYCIELE - PRYMAS DRUGIEJ RP Dysk./wywiad/debata, 22 min, Polska, 2019 Reżyseria: Sylwester Szefer Scenariusz: Sylwester Szefer Zdjęcia: Wojciech Kursa Muzyka: Krzysztof Suchodolski Wykonawcy: Piotr Legutko (prowadzący), Paweł Nowakowski Kardynał August Hlond, syn kowala z Brzęczkowic (Mysłowice), najpierw administrator (1922), a potem pierwszy biskup nowej diecezji katowickiej (1925). Założyciel drukarni i tygodnika Gość Niedzielny. W 1926 roku został prymasem Polski. Prof. Jerzy Kłoczowski pisał o nim: uniezależnił polski Kościół od polityki, usadowił go daleko od nacjonalizmów. Według arcybiskupa Damiana Zimonia: Jana Pawła II nie byłoby bez Wyszyńskiego, ale Prymasa Tysiąclecia bez Hlonda. Po wybuchu II wojny światowej August Hlond wyjechał z kraju razem rządem RP. Prezydent Ignacy Mościcki rozważał jego osobę jako kandydata na prezydenta, ale kardynał odmówił. Po wojnie wrócił do kraju rządzonego przez komunistów. Zmarł w 1948 roku. 22:35 VIRTUTI Dramat wojenny, 106 min, Polska 1989 Scenariusz i reżyseria: Jacek Butrymowicz Zdjęcia: Włodzimierz Precht Muzyka: Henryk Kuźniak Aktorzy: Kazimierz Wysota, Arkadiusz Bazak, Zbigniew Buczkowski, Maciej Góraj, Krzysztof Jędrysek, Gustaw Lutkiewicz, Krzysztof Stachowski, Józef Nalberczak, Stanisław Niwiński, Dorota Pomykała, Lech Łotocki, Piotr Komorowski i inni Akcja "Virtuti" toczy się w drugiej połowie września 1939 roku, niedaleko od Bugu. Opowiada o kilkunastu godzinach z życia młodego oficera rezerwy, dowódcy rozbitego oddziału, który na drodze do niemieckiej niewoli jest świadkiem ścierania się przeciwstawnych postaw i racji. Reżyser z upodobaniem stawia swoich bohaterów przed wyborami, które ich przerastają, burzą dotychczasową hierarchię wartości, uświadamiają tragizm żołnierzy Września, skazanych na chaotyczną walkę z przeważającymi siłami nieprzyjaciela. Pozostawieni samym sobie, rozproszeni stawiają sobie pytania, na które bezskutecznie szukają odpowiedzi. Wartością filmu są monochromatyczne, zamglone plenery, podkreślające daremność i beznadziejność walki z najeźdźcą. Zwraca też uwagę brak patosu i narodowo - patriotycznej frazeologii w ukazaniu tragedii Września 1939 roku. Dzięki temu bohaterowie "Virtuti" stają się bardziej ludzcy i bliżsi widzowi. 00:30 SENSACJE XX WIEKU - TAJNA WOJNA CZ. 1 Kameralne i studyjne (widowisko), 24 min, Polska, 1997 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Jan Tarczyński Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Po klęsce pod Moskwą, w grudniu 1941 roku Hitler uznał, że wojny wygrać nie może. Wtedy rozpoczęły się tajne rokowania pomiędzy Niemcami a ZSRR i aliantami zachodnimi. Jest to najbardziej pasjonująca część historii XX wieku. Pierwszy z serii programów "Tajna Wojna Adolfa Hitlera" przedstawia kontakty polityków radzieckich, niemieckich i amerykańskich. 01:00 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - WAŻNY KAŻDY SZCZEGÓŁ Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Historia, której kolejna odsłona rozgrywa się w Inowodzu pod Tomaszowem Mazowieckim, to kolejny dowód na to, jak silna jest u nas tradycja mówiona, częstokroć - tak jak w tym przypadku - utrzymywana w tajemnicy w kręgu kilku osób. Przez dziesiątki lat rodzina majora Henryka Dobrzańskiego "Hubala", historycy, regionaliści i łowcy tajemnic zmagali się z pytaniem, gdzie ów narodowy bohater znalazł miejsce ostatniego spoczynku. Wszystkie próby poszukiwań nie dały efektu. To, co dziś skłania nas do podjęcia badań na tutejszym cmentarzu, to relacja, którą rodzina państwa Kowalskich z Inowłodza zdecydowała się po latach ujawnić. 01:35 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - OBRONA HELU CZ. 3 Magazyn, 20 min, Polska, 1995 Scenariusz: Maciej Zakrocki, Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Trzecia część cyklu poświęconego obronie Helu w 1939 roku.