TVP Historia Środa, 24.07.2019 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 24 LIPCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1888 - John Dunlop opatentował pneumatyczną oponę; 1978 - odbyła się premiera "Wodzireja" Feliksa Falka; 1991 - zmarł Isaac Bashevis Singer; 07:45 SZPIEDZY W WARSZAWIE - ODC. 3/4 (SPIES IN WARSAW, EP. 3/4) Serial szpiegowski, wojenny, 45 min, Wielka Brytania/Polska, 2012 Reżyseria: Cocky Giedroyc Scenariusz: Dick Clement, Ian La Frenais Wykonawcy: Andrzej Chyra, Anna Dereszowska, Leon Charewicz, Marta Klubowicz, Artur Dziurman, Artur Barciś, Aleksandra Koncewicz, Andrzej Kozak, Anna Seniuk, Miłogost Reczek, Anna Milewska Aktorzy: David Tennant, Janet Montgomery, Marcin Dorociński, Linda Bassett, Piotr Baumann Zaalarmowany Pakulski prowadzi śledztwo w sprawie porwania Merciera. W tym czasie Mercier odzyskuje przytomność w bagażniku auta stojącego w starej, zamkniętej fabryce. Gestapowiec Voss próbuje wycisnąć z Merciera, kogo jeszcze zwerbował i jakie informacje otrzymał od Rozenów. Mercier wykorzystuje nieuwagę przesłuchujących i doprowadza do wybuchu ich samochodu. Później budzi się w szpitalu, skąd pomaga mu uciec Pakulski. Mercier jedzie do czeskiego Cieszyna, by odnaleźć osobę wskazaną mu przez Lappa - niejakiego Halbacha. Razem ruszają do Niemiec na poszukiwanie Eltera. Ten zgadza się na współpracę. Na odprawie w MSZ w Paryżu przełożeni nie traktują poważnie informacji dostarczonych przez Eltera, są przekonani, że to dezinformacja niemieckich służb. Mercier spotyka się także z Rozenami i zabiera ich do swojej rodzinnej posiadłości. 08:40 PODRÓŻNIK - PARYŻ GAUGUINA Reportaż, 17 min, Polska, 2007 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Wykonawcy: Marcin Sanakiewicz Paul Gauguin - francuski malarz znany z pobytów na Tahiti i Markizach. Dziś uważany jest za jednego z najwybitniejszych artystów XIX wieku. Urodził się w Paryżu. Rozpoczynał jako makler giełdowy, marzył o karierze przemysłowca. Podróże po świecie były jego pasją i natchnieniem. Jeszcze jako dziecko zamieszkał na jakiś czas w Peru, potem przebywał na Karaibach na wyspie Martynice. Mieszkał w Bretanii. To tam powstały jego pierwsze znane obrazy. Zaprzyjaźnił się z kolonią artystów, którzy szybko uznali jego pierwszoplanową osobowość. Stworzył tam szkołę malowania zwaną później "szkołą z Pont Aven". Kiedy wyjeżdżał na Tahiti, wydawało się, że wielka kariera stanie przed nim otworem. Szybko okazało się, że wymarzony raj stanie się dla niego piekłem. Najpierw na Tahiti, potem na Hiva Oa. Spędził na tych wyspach resztę swojego życia. W nędzy, schorowany, bez grosza. Umarł zapomniany. Lecz jego obrazy, rzeźby i rysunki skrzętnie kolekcjonowane w różnych galeriach i prywatnych zbiorach bardzo szybko uzyskały wysokie ceny i notowania na rynku sztuki. W "Podróżniku" postanowiliśmy odwiedzić miejsca dzieciństwa Paula Gaugina: Paryż, jego pracownię z lat, kiedy zaczynał swoją przygodę ze sztuką, dom, knajpę, gdzie przesiadywał po pracy na giełdzie i marzył o malarstwie. Tam poznał Augusta Strindberga i Władysława Ślewińskiego. Obaj wielcy artyści byli świadkami narodzin Paula Gauguina - malarza. Ślewiński namalował portret Paula, a Strindberg napisał wstęp do katalogu pierwszej wystawy. Paryż to miasto sztuki, kolorów i namiętności. Truizmem jest stwierdzenie, że odkrywanie Paryża jest jedną z lepszych dróg do poznawania świata. Ale Paryż śladami Gauguina to może być niezła przygoda. Program prowadzi jego autorka - Anna Kwiatkowska. 09:05 HISTORIA POLSKI - POLACY - TROCHĘ SZCZĘŚCIA Film dokumentalny, 60 min, Polska, 1989 Scenariusz: Dariusz Król Zdjęcia: Jerzy Sobociński, Marek Kloska Film dokumentalny poświęcony reżyserowi Jerzemu Hoffmanowi. 10:10 SENSACJE XX WIEKU - TAJEMNICA PEARL HARBOR Kameralne i studyjne (widowisko), 25 min, Polska, 1994 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Jan Tarczyński Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykl audycji popularyzujących wiedzę z historii najnowszej. Wydanie poświęcone jest zagadnieniu wypowiedzenia wojny Stanom Zjednoczonym przez Japonię. Autor odsłania kulisy ataku Japonii na Pearl Harbor. 10:45 ZWŁOKI NIEZNANE Film dokumentalny, 47 min, Polska, 1998 Reżyseria: Robert Kaczmarek Scenariusz: Marian Terlecki, Robert Kaczmarek Zdjęcia: Jacek Knop W połowie lipca 1989 roku ówczesny prezez Komitetu ds. Radia i Telewizji Jerzy Urban zadzwonił do gdańskiego ośrodka TVP informując, że w Krynicy Morskiej znaleziono zwłoki księdza, który "zapił się na śmierć". Polecił zrobienie reportażu na ten temat. Zadanie wykonał Witold Gołębiowski. W reportażu nadanym po głównym wydaniu Dziennika Telewizyjnego dwaj barmani i barmanka z nocnego klubu Riviera opowiadali, jak ks. Sylwester Zych i towarzyszący mu szpakowaty mężczyzna w nocy z 10 na 11 lipca wlewali w siebie ogromne ilości alkoholu. Wkrótce na znajdującym się w pobliżu klubu dworcu PKS znaleziono zwłoki księdza. Nie dawał oznak życia. Co prawda zmarły ubrany był w koszulę, jakiej ksiądz nigdy nie miał, zrazu też zapisano, że na dworcu znaleziono ciało nieznanego mężczyzny, milicja jednak od początku wymieniała nazwisko Sylwestra Zycha. Nazwisko to pojawiło się we wszystkich środkach masowego przekazu już 7 lat wcześniej, w lutym 1982 roku, kiedy z rąk dwóch młodych ludzi zginął podczas rozbrajania sierżant Karos. Chłopcy należeli do zawiązanej w odruchu buntu przeciw stanowi wojennemu konspiracyjnej organizacji, która za cel postawiła sobie gromadzenie broni. Ksiądz był duchowym przywódcą grupy. Stanął za to przed sądem. Skazano go na 6 lat więzienie. Wyrok odsiedział w całości. Po wyjściu na wolność związał się z KPN. Czuł się niepewnie. Przypuszczał, że jest inwigilowany. Straszono go. 13 października 1987 roku spisał testament. Napisał w nim: "czuję, że zbliża się mój dzień, czas spotkania z Panem". W lipcu 1989 roku w Braniewie, gdzie tradycyjnie spędzał wakacje, odprawił ostatnią mszę. Potem pojechał do Fromborka, skąd miał popłynąć do Krynicy Morskiej. Był też umówiony ze znajomymi, którzy czekali na niego z wejściówkami na uroczyste spotkanie Lecha Wałęsy z prezydentem Stanów Zjednoczonych George'em Bushem. Ale ks. Sylwester Zych zniknął. Dwa dni później przyjaciele rozpoznali zwłoki złożone w kostnicy Zakładu Histopatologii. Ksiądz miał złamane cztery żebra i liczne obrażenia, także głowy. Autorzy filmu wracają do tej dziwnej, budzącej wiele wątpliwości sprawy. Próbują dociec prawdy. Rozmawiają z red. Witoldem Gołębiowskim, Jackiem Taylorem - pełnomocnikiem rodziny ks. Zycha, Leszkiem Moczulskim i Włodzimierzem Sikorą - przyjaciółmi kapłana, Kazimierzem Gursztynem i Andrzejem Chmielnickim - jego znajomymi z Braniewa, Władysławem Dudkiem - kierownikiem Zakładu Histopatoplogii, Tadeuszem Szpejankowskim - kapitanem statku "Elżbieta", Tadeuszem Andrearczykiem - kasjerem przystani we Fromborku, Ryszardem Sadłowskim, zwłaszcza zaś z Grzegorzem Kwaśniakiem - barmanem z "Riviery". Przedstawiony w dokumencie plon tego swoistego śledztwa nie rozwiewa wątpliwości co do okoliczności śmierci ks. Sylwestra Zycha. Przeciwnie - mnoży pytania bez odpowiedzi. 11:50 DOM - ODC. 1/25 - CO TY TU ROBISZ, CZŁOWIEKU? Serial obyczajowy, 83 min, Polska 1980 Reżyseria: Jan Łomnicki Scenariusz: Jerzy Janicki i Andrzej Mularczyk Zdjęcia: Bogusław Lambach Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Tomasz Borkowy, Jolanta Żółkowska, Wacław Kowalski, Tadeusz Janczar, Bożena Dykiel, Anna Ciepielewska, Stanisław Zaczyk, Joanna Szczepkowska, Wirgiliusz Gryń, Jan Englert, Henryk Bista, Hanna Lachman, Jerzy Michotek, Józef Nowak, Barbara Sołtysik, Barbara Rachwalska, Ewa Błaszczyk, Mirosław Konarowski i inni Pierwszy odcinek epickiej opowieści o życiu mieszkańców powojennej Warszawy. Akcja serialu rozpoczyna się w 1945 roku. Jeszcze trwa wojna, ale z terenów wyzwolonych już wyruszają do Warszawy jej przedwojenni mieszkańcy. Podąża tu również 17 - letni Andrzej Talar, do niedawna partyzant, później ochotnik w Wojsku Polskim. Posądzony o dezercję i zdradę, musi w Warszawie szukać schronienia. W drodze poznaje Basię Lawinównę. Odnajduje kamienicę przy ulicy Złotej, gdzie dziewczyna mieszkała przed wojną. Basia czeka na powrót swojego narzeczonego Łukasza, po którym wszelki ślad zaginął. 13:25 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - PORTUGALIA. SKARB PÓŁWYSPU IBERYJSKIEGO (FLAVORS) Film dokumentalny, 50 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos W tym odcinku podróż do Portugalii. Portugalia leży na zachodnim skraju Europy. Przez wiele stuleci była celem licznych podbojów. Wypływali stąd i wracali tu najwięksi odkrywcy i podróżnicy. Kraj ten odznacza się niezrównanym bogactwem kulturowym i religijnym, ale także fascynującą przyrodą. Odkryjemy dziś miejsce, w którym szczęście miesza się z melancholią. 14:30 WYŻEJ NIŻ HIMALAJE Reportaż, 47 min, Polska, 1996 Scenariusz: Anna Teresa Pietraszek Zdjęcia: Sławomir Woźniak Wykonawcy: Andrzej Zawada Polacy są jedynymi zdobywcami na świecie najwyższych gór zimą. To Polacy pierwsi zdobyli zimą Mount Everest, a potem kolejne sześć szczytów 8 - tysięcznych w Himalajach. O najtrudniejszych wyprawach i największych sukcesach sportowych Polaków opowiada najwybitniejszy kierownik wypraw wysokogórskich Andrzej Zawada. Pełne anegdot wspomnienia z ekstremalnych, zimowych wspinaczek między innymi: Jerzego Kukuczki, Wandy Rutkiewicz, Krzysztofa Wielickiego i innych. Dramatyczne zdjęcia filmowe z wyprawy w Hinduksz i Himalaje, zimą w skrajnym klimacie. 16:30 HISTORIA POLSKI - ŻYCIE MOJE SKRĘTAMI BIEŻY - OPOWIEŚĆ O ŻYCIU I TWÓRCZOŚCI WŁADYSŁAWA ST. REYMONTA Film dokumentalny, 58 min, Polska, 2000 Reżyseria: Lucyna Smolińska, Mieczysław Sroka Scenariusz: Lucyna Smolinska, Mieczysław Sroka Zdjęcia: Ryszard Jaworski "Życie moje skrętami bieży..." - ten cytat zaczerpnięty z dzienników Władysława Stanisława Reymonta stanowi znakomite preludium do opowieści o jego bardzo zawiłych losach i niezwykle trudnej drodze do pisarstwa. Autorzy filmu wykonali mozolną, niemal detektywistyczną pracę, by dotrzeć możliwie do wszystkich dostępnych źródeł i wyjaśnić różne wątpliwości i niejasności dotyczące biografii pisarza, który w świadomości społecznej funkcjonuje głównie jako autor "Ziemi obiecanej" i "Chłopów". Tymczasem ma całkiem pokaźny dorobek, a w jego burzliwym i skomplikowanym życiorysie, porównywanym z biografią Jacka Londona, znajduje się wiele znaków zapytania. Odpowiedzialność za te niejasności ponosi częściowo sam pisarz, który dowolnie kreował swój wizerunek, jak i biografowie, którzy dali się wywieść na manowce. Film, bazując na materiałach źródłowych, dziennikach, korespondencjach, wspomnieniach osób zaprzyjaźnionych z Reymontem, a przede wszystkim rodzinnych archiwaliach i relacji żyjącej jeszcze siostrzenicy, Zofii Załęskiej, stara się pokazać prawdę o pisarzu. Urodzony 7 maja 1867 roku we wsi Kobiele Wielkie koło Radomia, jako Stanisław Władysław Rejment, przyszły literat był bardzo niespokojnym duchem i od wczesnej młodości przysparzał rodzicom dużo kłopotów. Popadł w konflikt z ojcem, który chciał, by syn poszedł w jego ślady i został organistą. On jednak inaczej widział swoją przyszłość. Zafascynowany literaturą i historią Polski, dużo czytał, zaniedbując czasem inne obowiązki. Nie ukończył właściwie żadnej szkoły, wierzył jednak w swój talent i już w wieku 15 lat postanowił zostać pisarzem. Pomimo ogromnych trudności, z uporem dążył do celu. Nieopodal Wolbórki, dokąd przeniosła się rodzina Rejmentów, przebiegała linia Warszawsko - Wiedeńskiej Kolei Żelaznej. Staś często słyszał gwizdek parowozu i marzył o wielkim świecie, który jest gdzieś tam za horyzontem, do którego prowadzi żelazna droga. Motyw kolei i krzyżujących się torów wielokrotnie powraca w filmie jako symbol marzeń i pragnień Reymonta oraz jego pogmatwanych kolei życia. Buntował się przeciwko ojcu i prozaicznej egzystencji. Okresy praktyki rzemieślniczej i pracy na kolei przeplatają się z czasem spędzonym w objazdowych trupach teatralnych. Myślał nawet o wstąpieniu do zakonu oo. paulinów. Często żył w nędzy. Z perspektywy czasu błogosławił jednak swoją niedolę i poniewierkę, gdyż zebrane wówczas doświadczenia były niewyczerpanym źródłem inspiracji w późniejszym pisarstwie. Po burzliwych doświadczeniach, rozbudzonych nadziejach i rozczarowaniach zawsze wracał do rodzinnej Wolbórki niczym do bezpiecznej przystani, skąd wkrótce niespokojny duch znów wypędzał go w świat. Autorzy filmu podążają śladami Reymonta, odwiedzają m.in. Kobiele Wielkie, gdzie się urodził; Wolbórkę koło Tuszyna, gdzie się wychował; Baby, Rogów, Krężę i Lipce, gdzie pracował na kolei; Częstochowę, gdzie próbował wstąpić do zakonu; Warszawę, gdzie pracował jako czeladnik krawiecki, mieszkał u siostry Katarzyny Jakimowiczowej, pisywał do tygodników "Głos", "Świat" i gdzie na Powązkach spoczęły jego szczątki. Wspominają kobiety, które darzył uczuciami, z którymi tworzył mniej lub bardziej szczęśliwe związki, m.in. Stefanię Klug, Antoninę Szczygielską i ukochaną żonę Aurelię Szabłowską, którą poślubił po unieważnieniu jej poprzedniego małżeństwa. W programie wykorzystano unikatowe materiały archiwalne, znajdujące się nie tylko w muzeach narodowych czy księgach parafialnych, ale będące także w posiadaniu członków rodziny pisarza. Część z nich nigdy wcześniej nie była publikowana.Uzupełnieniem informacji biograficznych są fragmenty starych kronik filmowych i ekranizacji dzieł noblisty. Oprócz bogatej ikonografii na uwagę zasługują poetyckie zdjęcia malowniczych miejsc związanych z życiorysem Władysława Stanisława Reymonta. 17:40 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - RODZINNA TAJEMNICA Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Historia pilota Pawła Longina Łuczyńskiego ze 132. eskadry myśliwskiej. Jego maszyna runęła gdzieś w okolicach Sieradza. Świadkowie opowiadali o walce powietrznej dwóch samolotów, pojawiła się też w literaturze wersja z zaczepieniem o drzewa oraz wersja usterki technicznej, z powodu której pilot w czasie ataku sam odstrzelił śmigło własnego samolotu. Pilot upadek przeżył, a pomocy udzielili mu mieszkający z tej okolicy. Przypadkowi świadkowie zdarzenia. Ich potomkowie przekazali nam informację, że na własnej posesji osoby pomagające pilotowi zakopały jego prywatną broń, pas i mapy. 18:05 KOŁO HISTORII - NIEODKRYTE MIASTO Reportaż, 26 min, Polska, 2014 Scenariusz: Urszula Dubowska Łódź, trzecie pod względem liczby ludności miasto w Polsce, często nazywane polskim Manchchesterem. Swoją potęgę zbudowało na przemyśle włókienniczym, by następnie popaść w głęboki kryzys ekonomiczny i społeczny wraz z jego upadkiem. Dawna Łódź definitywnie odeszła w przeszłość. Ale Łódź w dalszym ciągu ma ogromny potencjał, którego nie dostrzega grupa malkontentów, mówiąc, że to miasto bez perspektyw, szare, zapyziałe, biedne, skazane na zagładę. Patrząc na współczesną Łódź, widzimy pałace po fabrykanckie, piękne kamienice i wille secesyjne, zabudowania pofabryczne. Niegdyś nazywano to miasto drugim Budapesztem. A dziś? Dziś Łódź to ostatnie nieodkryte miasto - zapewnia Marek Janiak, architekt miasta. Siłą napędową tego miasta stają się młodzi ludzie, którzy dostrzegają jego potencjał. Władze miasta starają się ocalić tkankę architektoniczną miasta. Skoro upadł przemysł włókienniczy, trzeba znaleźć inny pomysł na działalność aglomeracji. I to się chyba udaje. Najbardziej spektakularnym przykładem nowoczesności jest Manufaktura, największe centrum handlowe Europy Wschodniej, zbudowane w miejscu fabryki Izraela Poznańskiego, najbogatszego łodzianina końca XIX wieku. Śladów pięknej Łodzi można również szukać na Księżym Młynie, czy w odnowionym Pałacu Herbsta, który stał się symbolem przemysłowej ziemi obiecanej. Nową wizytówką miasta ma stać się przestrzeń wokół dawnego dworca kolejowego Łódź Fabryczna. W reportażu staramy się przedstawić piękno architektury i inicjatywy przywracające dawny blask tego miasta. 18:50 SZPIEDZY W WARSZAWIE - ODC. 4/4 (SPIES IN WARSAW, EP. 4/4) Serial szpiegowski, wojenny, Film fabularny telewizyjny, 44 min, Wielka Brytania/Polska, 2012 Reżyseria: Cocky Giedroyc Scenariusz: Dick Clement, Ian La Frenais Wykonawcy: Andrzej Chyra, Anna Dereszowska, Leon Charewicz, Marta Klubowicz, Artur Dziurman, Artur Barciś, Aleksandra Koncewicz, Andrzej Kozak, Anna Seniuk, Miłogost Reczek, Anna Milewska Aktorzy: David Tennant, Janet Montgomery, Marcin Dorociński, Linda Bassett, Piotr Baumann W okolicy francuskiej posiadłości Merciera pojawiają się dwaj nieznajomi. Mercier zabija ich, musi jednak znaleźć inną kryjówkę dla Rozenów. Dostaje zadanie, by znów pojechać do Warszawy. Po rozmowie z Lappem mieszkanie Merciera atakuje zabójca. Gospodarzowi udaje się zabić napastnika. Czyżby Lapp wyprowadził Merciera w pole, podsuwając mu fałszywego agenta? Podczas konferencji Francji, Wielkiej Brytanii i Rosji w siedzibie francuskiego MSZ Mercier ze zdumieniem zauważa Maksa, który przyznaje się, że jest sowieckim szpiegiem. Hitler i Stalin podpisują pakt o nieagresji. Mercier musi natychmiast wracać do Warszawy. Pakulski dogląda załadunku do specjalnego pociągu. Niemieckie oddziały napadają na Polskę. Pakulski i Mercier mają natychmiast wyruszyć pociągiem w stronę granicy rumuńskiej. Mercier ma jednak inny plan: zamierza zabrać Annę, która jest na wsi u matki. Pociąg wyrusza w drogę, a Mercier pędzi samochodem po Annę, by ostatniej chwili dogonić pociąg. Anna jest zaskoczona widokiem Pakulskiego i innych żołnierzy. Mercier wyjaśnia jej, że to specjalny transport na zlecenie polskiego rządu. Podczas wielodniowej ucieczki zabierają do pociągu licznych uchodźców, zostają też napadnięci przez ukraiński oddział. Mercierowi udaje się zorganizować skuteczną obronę. Wreszcie docierają do rumuńskiej granicy. 19:45 UTRACONY ŚWIAT ALEKSANDRA WIELKIEGO - ODC. 1/6 (ALEXANDER'S LOST WORLD) Film dokumentalny, 46 min, Wielka Brytania, 2012 Fotoreporter i reżyser David Adams wyrusza w epicką podróż do jednego z najniebezpieczniejszych miejsc na ziemi, aby odkryć najdalsze zakątki Imperium Aleksandra Wielkiego. Dotychczas niedostępne, spustoszone wojną miejsca nie były odwiedzane przez filmowców aż do tej poty. Usiana małymi górskimi miasteczkami i starożytnymi ruinami wiosek Afganistanu kraina potężnej rzeki Amu - daria (kiedyś Oxus) była granicą ogromnego Imperium Aleksandra. Autorzy programu, przy użyciu grafiki 3D, po raz pierwszy odtwarzają te starożytne zabudowania zniszczone tysiące lat temu. Przywracają do życia dawno zapomniane miasta i twierdze. 22:00 MARZYCIELE - MARSZAŁEK SEJMU ŚLĄSKIEGO Dysk./wywiad/debata, 23 min, Polska, 2019 Reżyseria: Sylwester Szefer Scenariusz: Sylwester Szefer Zdjęcia: Wojciech Kursa Muzyka: Krzysztof Suchodolski Wykonawcy: Piotr Legutko(Prowadzący), Paweł Nowakowski Konstanty Wolny, wybitny prawnik, działacz narodowy na Górnym Śląsku, przyjaciel Wojciecha Korfantego od czasów wspólnej nauki w katowickim gimnazjum, zaangażowany w powstania śląskie i plebiscyt. Pierwszy marszałek Sejmu Śląskiego (trzy kadencje: 1922 - 1935). W 1935 roku wycofał się z działalności politycznej, będąc w sporze z politykami sanacji. Zainicjował wiele przedsięwzięć społecznych i kulturalnych, m. in. założył Bibliotekę Sejmu Śląskiego (1924), z której później powstała Biblioteka Śląska. We wrześniu 1939 roku uciekł do Lwowa, gdzie zmarł. Jego prochy sprowadzono uroczyście do Katowic w 2012 roku. Autorzy programu podejmą próbę zrozumienia sporu pomiędzy zwolennikami Korfantego i Wolnego a wojewodą śląskim Grażyńskim. 22:30 CYNGA Dramat, 95 min, Polska 1991 Scenariusz i reżyseria: Leszek Wosiewicz Zdjęcia: Krzysztof Ptak Muzyka: Henryk Kuźniak Aktorzy: Władysław Kowalski, Ewa Dałkowska, Sylwia Wysocka, Krystyna Tkacz, Monika Bolly, Henryk Bista, Tomasz Łysiak "To film o łagrze, ale w sensie formalnym komedia" - zdefiniował specyfikę swojej "Cyngi" Leszek Wosiewicz. Kanwą scenariusza były wspomnienia Jerzego Drewnowskiego, jednego z założycieli konspiracyjnej organizacji socjalistyczno - niepodległościowej PLAN. Drewnowski po jej rozbiciu i aresztowaniu jego rodziny musiał uciekać przed gestapo. Nie chcąc stać się ofiarą terroru hitlerowskiego, niespodziewanie wpadł w szpony innego - stalinowskiego. Kilka lat spędził w łagrze. Pozwoliło mu to dokładnie poznać zbrodniczość radzieckiego systemu. Mimo to pozostał przy swoich przekonaniach. Po wyjściu na wolność doszedł do funkcji oficera Ludowego Wojska Polskiego, wszedł także w skład KRN. Leszek Wosiewicz - inaczej niż w swym poprzednim filmie o niemieckim obozie koncentracyjnym ("Kornblumenblau") - nie pokusił się o przedstawienie mechanizmów rządzących światem łagru. Pozbawił swego bohatera heroicznej przeszłości. Przez większą część filmu skazał go na amnezję spowodowaną szokiem (wbrew wspomnieniom Drewnowskiego). W konsekwencji Klonowicz stał się czymś w rodzaju bezwolnej kukły, idącej przeważnie za głosem impulsów. Więźniowie w jego otoczeniu to ludzie chorzy psychicznie, na granicy szaleństwa balansują też łagrowi strażnicy. W sumie daje to efekt makabrycznej groteski i sztuczności, co zarzucała reżyserowi krytyka. Wśród występujących w "Cyndze" aktorów najlepsze recenzje zebrali amator Tomasz Łysiak i Władysław Kowalski. Znacznie gorzej oceniono "metaforyczność" utworu Wosiewicza. Pisał krytyk: "Podstawowym mechanizmem, rządzącym każdą rzeczywistością, nie tylko totalitarną, jest zdaniem Wosiewicza przemoc. Świat katów i ofiar, świat kolejnych tyranii, które dążą do poniżenia bezbronnych, otumanionych jednostek. Wielka Metafora zamierzona przez Wosiewicza jest tak ogólna, że właściwie nic nie oznacza." We wrześniu 1939 roku Andrzej ucieka z walczącej Warszawy. W poszukiwaniu rodziców usiłuje przedostać się do okupowanego przez Rosjan Lwowa. NKWD aresztuje go pod zarzutem szpiegostwa. Skazany na śmierć, a potem ułaskawiony, zostaje zesłany do syberyjskiego łagru. Z powodu głodu, zimna i wyniszczającej pracy zapada na szkorbut, zwany w obozie "cyngą". 00:15 SENSACJE XX WIEKU - TAJEMNICA PEARL HARBOR Kameralne i studyjne (widowisko), 25 min, Polska, 1994 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Jan Tarczyński Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykl audycji popularyzujących wiedzę z historii najnowszej. Wydanie poświęcone jest zagadnieniu wypowiedzenia wojny Stanom Zjednoczonym przez Japonię. Autor odsłania kulisy ataku Japonii na Pearl Harbor. 00:45 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - SOJUSZNICY Magazyn, 25 min, Polska, 1994 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Zbigniew Maziarz Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący), Bogusław Wołoszański Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony Powstaniu Warszawskiemu i 1. Samodzielnej Brygadzie Spadochronowej. W programie pokazano eksponaty Imperial War Museum w Duxford w Wielkiej Brytanii, wykorzystano także fragmenty filmu "Najkrótsza droga" (autor i reż. Zbigniew Jaszcz). 01:20 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - RODZINNA TAJEMNICA Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Historia pilota Pawła Longina Łuczyńskiego ze 132. eskadry myśliwskiej. Jego maszyna runęła gdzieś w okolicach Sieradza. Świadkowie opowiadali o walce powietrznej dwóch samolotów, pojawiła się też w literaturze wersja z zaczepieniem o drzewa oraz wersja usterki technicznej, z powodu której pilot w czasie ataku sam odstrzelił śmigło własnego samolotu. Pilot upadek przeżył, a pomocy udzielili mu mieszkający z tej okolicy. Przypadkowi świadkowie zdarzenia. Ich potomkowie przekazali nam informację, że na własnej posesji osoby pomagające pilotowi zakopały jego prywatną broń, pas i mapy.