TVP Historia Czwartek, 25.07.2019 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 25 LIPCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1917 - wyrok na Matę Hari; 1968 - "2001: Odyseja Kosmiczna" Stanleya Kubricka weszła na ekrany kin; 1969 - zmarł Witold Gombrowicz; 1981 - marsz głodowy w Kutnie; 07:40 SZPIEDZY W WARSZAWIE - ODC. 4/4 (SPIES IN WARSAW, EP. 4/4) Serial szpiegowski, wojenny, 44 min, Wielka Brytania/Polska, 2012 Reżyseria: Cocky Giedroyc Scenariusz: Dick Clement, Ian La Frenais Wykonawcy: Andrzej Chyra, Anna Dereszowska, Leon Charewicz, Marta Klubowicz, Artur Dziurman, Artur Barciś, Aleksandra Koncewicz, Andrzej Kozak, Anna Seniuk, Miłogost Reczek, Anna Milewska Aktorzy: David Tennant, Janet Montgomery, Marcin Dorociński, Linda Bassett, Piotr Baumann W okolicy francuskiej posiadłości Merciera pojawiają się dwaj nieznajomi. Mercier zabija ich, musi jednak znaleźć inną kryjówkę dla Rozenów. Dostaje zadanie, by znów pojechać do Warszawy. Po rozmowie z Lappem mieszkanie Merciera atakuje zabójca. Gospodarzowi udaje się zabić napastnika. Czyżby Lapp wyprowadził Merciera w pole, podsuwając mu fałszywego agenta? Podczas konferencji Francji, Wielkiej Brytanii i Rosji w siedzibie francuskiego MSZ Mercier ze zdumieniem zauważa Maksa, który przyznaje się, że jest sowieckim szpiegiem. Hitler i Stalin podpisują pakt o nieagresji. Mercier musi natychmiast wracać do Warszawy. Pakulski dogląda załadunku do specjalnego pociągu. Niemieckie oddziały napadają na Polskę. Pakulski i Mercier mają natychmiast wyruszyć pociągiem w stronę granicy rumuńskiej. Mercier ma jednak inny plan: zamierza zabrać Annę, która jest na wsi u matki. Pociąg wyrusza w drogę, a Mercier pędzi samochodem po Annę, by ostatniej chwili dogonić pociąg. Anna jest zaskoczona widokiem Pakulskiego i innych żołnierzy. Mercier wyjaśnia jej, że to specjalny transport na zlecenie polskiego rządu. Podczas wielodniowej ucieczki zabierają do pociągu licznych uchodźców, zostają też napadnięci przez ukraiński oddział. Mercierowi udaje się zorganizować skuteczną obronę. Wreszcie docierają do rumuńskiej granicy. 08:35 HISTORIA POLSKI - ŻYCIE MOJE SKRĘTAMI BIEŻY - OPOWIEŚĆ O ŻYCIU I TWÓRCZOŚCI WŁADYSŁAWA ST. REYMONTA Film dokumentalny, 58 min, Polska, 2000 Reżyseria: Lucyna Smolińska, Mieczysław Sroka Scenariusz: Lucyna Smolinska, Mieczysław Sroka Zdjęcia: Ryszard Jaworski "Życie moje skrętami bieży..." - ten cytat zaczerpnięty z dzienników Władysława Stanisława Reymonta stanowi znakomite preludium do opowieści o jego bardzo zawiłych losach i niezwykle trudnej drodze do pisarstwa. Autorzy filmu wykonali mozolną, niemal detektywistyczną pracę, by dotrzeć możliwie do wszystkich dostępnych źródeł i wyjaśnić różne wątpliwości i niejasności dotyczące biografii pisarza, który w świadomości społecznej funkcjonuje głównie jako autor "Ziemi obiecanej" i "Chłopów". Tymczasem ma całkiem pokaźny dorobek, a w jego burzliwym i skomplikowanym życiorysie, porównywanym z biografią Jacka Londona, znajduje się wiele znaków zapytania. Odpowiedzialność za te niejasności ponosi częściowo sam pisarz, który dowolnie kreował swój wizerunek, jak i biografowie, którzy dali się wywieść na manowce. Film, bazując na materiałach źródłowych, dziennikach, korespondencjach, wspomnieniach osób zaprzyjaźnionych z Reymontem, a przede wszystkim rodzinnych archiwaliach i relacji żyjącej jeszcze siostrzenicy, Zofii Załęskiej, stara się pokazać prawdę o pisarzu. Urodzony 7 maja 1867 roku we wsi Kobiele Wielkie koło Radomia, jako Stanisław Władysław Rejment, przyszły literat był bardzo niespokojnym duchem i od wczesnej młodości przysparzał rodzicom dużo kłopotów. Popadł w konflikt z ojcem, który chciał, by syn poszedł w jego ślady i został organistą. On jednak inaczej widział swoją przyszłość. Zafascynowany literaturą i historią Polski, dużo czytał, zaniedbując czasem inne obowiązki. Nie ukończył właściwie żadnej szkoły, wierzył jednak w swój talent i już w wieku 15 lat postanowił zostać pisarzem. Pomimo ogromnych trudności, z uporem dążył do celu. Nieopodal Wolbórki, dokąd przeniosła się rodzina Rejmentów, przebiegała linia Warszawsko - Wiedeńskiej Kolei Żelaznej. Staś często słyszał gwizdek parowozu i marzył o wielkim świecie, który jest gdzieś tam za horyzontem, do którego prowadzi żelazna droga. Motyw kolei i krzyżujących się torów wielokrotnie powraca w filmie jako symbol marzeń i pragnień Reymonta oraz jego pogmatwanych kolei życia. Buntował się przeciwko ojcu i prozaicznej egzystencji. Okresy praktyki rzemieślniczej i pracy na kolei przeplatają się z czasem spędzonym w objazdowych trupach teatralnych. Myślał nawet o wstąpieniu do zakonu oo. paulinów. Często żył w nędzy. Z perspektywy czasu błogosławił jednak swoją niedolę i poniewierkę, gdyż zebrane wówczas doświadczenia były niewyczerpanym źródłem inspiracji w późniejszym pisarstwie. Po burzliwych doświadczeniach, rozbudzonych nadziejach i rozczarowaniach zawsze wracał do rodzinnej Wolbórki niczym do bezpiecznej przystani, skąd wkrótce niespokojny duch znów wypędzał go w świat. Autorzy filmu podążają śladami Reymonta, odwiedzają m.in. Kobiele Wielkie, gdzie się urodził; Wolbórkę koło Tuszyna, gdzie się wychował; Baby, Rogów, Krężę i Lipce, gdzie pracował na kolei; Częstochowę, gdzie próbował wstąpić do zakonu; Warszawę, gdzie pracował jako czeladnik krawiecki, mieszkał u siostry Katarzyny Jakimowiczowej, pisywał do tygodników "Głos", "Świat" i gdzie na Powązkach spoczęły jego szczątki. Wspominają kobiety, które darzył uczuciami, z którymi tworzył mniej lub bardziej szczęśliwe związki, m.in. Stefanię Klug, Antoninę Szczygielską i ukochaną żonę Aurelię Szabłowską, którą poślubił po unieważnieniu jej poprzedniego małżeństwa. W programie wykorzystano unikatowe materiały archiwalne, znajdujące się nie tylko w muzeach narodowych czy księgach parafialnych, ale będące także w posiadaniu członków rodziny pisarza. Część z nich nigdy wcześniej nie była publikowana.Uzupełnieniem informacji biograficznych są fragmenty starych kronik filmowych i ekranizacji dzieł noblisty. Oprócz bogatej ikonografii na uwagę zasługują poetyckie zdjęcia malowniczych miejsc związanych z życiorysem Władysława Stanisława Reymonta. 09:45 PODRÓŻNIK - LIZBONA Reportaż, 17 min, Polska, 2006 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Scenariusz: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino W kolejnym wydaniu "Podróżnika" wizyta w Lizbonie, jednym z najpiękniejszych miast Europy. Stolica Portugalii przeszła dramatyczne chwile wskutek pamiętnego trzęsienia ziemi w noc Wszystkich Świętych 1755 r. W gruzach legła wtedy połowa miasta, a fale tsunami zalały wiele regionów kraju. Zginęło wtedy ponad 30.000 ludzi. Symbolem tamtej tragedii są ruiny kościoła karmelitów wznoszące się ponad miastem. Łatwo je zwiedzić, wsiadając do Santa Justa, niezwykłej windy zbudowanej przez Raoula Mesniera de Ponsarda, ucznia samego Gustawa Eiffela. Stanęła w 1901 r. i z miejsca stała się wizytówką miasta. Wizyta w Lizbonie rozpoczyna się od Alfamy, starej dzielnicy, pamiętającej jeszcze czasy Maurów. Alfama zasłynęła w latach 30. , kiedy to odkryto fado, melancholijną muzykę śpiewaną w knajpach i zakamarkach ulic. To muzyka saudade - tęsknoty. W żyłach Portugalczyków płynie wszak krew żeglarzy, którzy w XV wieku wyruszali z Lizbony, by zmierzyć się z nieznanym oceanem, odkrywać nowe lądy. Emocje, którzy czuli ludzie żegnający swych bliskich na portowym nabrzeżu, to partytura fado. Saudade nie ma odpowiednika w żadnym innym języku, to gąszcz emocji, których nie sposób nazwać, ani wyrazić w żaden inny sposób niż muzyką. O fado opowiadają gwiazdy lizbońskiej sceny: Jorge Fernando i Ana Mouro. W programie nie mogło również zabraknąć wizyty w muzeum fado. Spacery po Lizbonie to czysta przyjemność, zwłaszcza, jeśli za przewodnika ma się Fernando Pessoę, poetę i pisarza, a raczej jego książkę o Lizbonie będącą niedoścignionym wzorem dla amatorów turystyki. I choć Pessoa zmarł wiele lat temu, to jego dzieło czytane zwłaszcza w "Brazileirze", kawiarni artystów i bohemy, dostarcza wielu wrażeń i emocji - do dziś aktualnych. 10:15 SENSACJE XX WIEKU - STALIN - DROGA DO WŁADZY /1/ Kameralne i studyjne (widowisko), 19 min, Polska, 1993 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii XX wieku. Pierwsza część odcinka poświęconego Józefowi Stalinowi - drodze do władzy i rządom. 11:45 DOM - ODC. 2/25 - ZAPOMNIJ O MNIE Serial obyczajowy, 85 min, Polska 1980 Reżyseria: Jan Łomnicki Scenariusz: Jerzy Janicki, Andrzej Mularczyk Zdjęcia: Bogusław Lambach Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Tomasz Borkowy, Jolanta Żółkowska, Wacław Kowalski, Tadeusz Janczar, Bożena Dykiel, Anna Ciepielewska, Stanisław Zaczyk, Joanna Szczepkowska, Wirgiliusz Gryń, Jan Englert, Henryk Bista, Hanna Lachman, Jerzy Michotek, Józef Nowak, Barbara Sołtysik, Barbara Rachwalska, Ewa Błaszczyk, Mirosław Konarowski i inni Basia Lawinówna nadal poszukuje Łukasza. Po aresztowaniu matki dziewczyna jeszcze bardziej pogardliwie i wrogo traktuje zakochanego w niej Andrzeja. Ale właśnie interwencja Talara sprawia, że pani Lawinowa zostaje zwolniona. Wraca wreszcie ze stalagu znany przed wojną piłkarz, Kostek Bawolik. Jest zazdrosny o kinooperatora Rajmunda Wrotka, żyją z żoną obok siebie. Na Złotej przybywa lokatorów i rodzą się nowe konflikty między nimi. Życie toczy się wartko, a codzienne problemy jednoczą nowych i starych mieszkańców. Tworzy się nowa społeczność. 16:40 HISTORIA POLSKI - PIWKO DLA NIEDŹWIEDZIA! Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2008 Reżyseria: Maria Dłużewska Scenariusz: Maria Dłużewska Zdjęcia: Andrzej Adamczak, Michał Bukojemski, Robert Sitek, Łukasz Starek Zabawne i wzruszające anegdoty o Wojtku - niedźwiedziu z Armii Andersa. Po doświadczeniach łagrów, głodu, po utracie najbliższych mały osierocony niedźwiadek, wymagający opieki, i z którym trzeba się bawić, powoduje u żołnierzy 2. Korpusu powrót empatii, choć zdawałoby się, już zapomnieli o takim uczuciu. Polacy byli dumni, że mają Wojtka, którego wszyscy wokół podziwiają. 17:45 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - MERKUREGO MŁODOŚĆ DRUGA Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki W muzeach technicznych czas magicznej bariery dzielącej zwiedzających od eksponatów dawno przeminął. A już znakiem zupełnie nowego myślenia jest zasada, że jeżeli urządzenie kiedyś pracowało to i teraz pracować może. Dlatego w muzeach broni pancernej czołgi od czasu do czasu pokazują, co jeszcze potrafią, a w muzeach lotniczych, choć ze względów bezpieczeństwa o lataniu wiekowych maszyn raczej nie ma mowy, to przynajmniej posłuchać możemy serii z broni pokładowej i mocarnego dudnienia motorów. My odwiedzamy podlubelskie Płouszowice, gdzie podejrzeć możemy remontowany silnik Bristol - Merkury z samolotu P - 11. Temu silnikowi w metryczce zapisano 9 cylindrów, moc około 600 kM, sprężarkę i reduktor, przenoszący obroty z wału korbowego na śmigło. Jego zaś pojawianie się jako napędu polskich myśliwców P - 11 to osobista zasługa płk. Ludomira Rajskiego, szefa Departamentu Aeronautyki Ministerstwa Spraw Wojskowych. Obserwując rozwój konstrukcji czołowych wytwórni europejskich, uznał on Bristole za najbardziej obiecujące i rozwojowe. Fundacja Polskie Legendy Lotnictwa wciąż pracuje nad uruchomieniem seryjnej produkcji P - 11, choć na razie prace są na etapie dokumentacji. Prace trwają już trzeci rok i na razie są realizowane na zasadzie wolontariatu. "Ostatnie ślady" Następna nasza opowieść potoczy się w kierunku rozrachunków ze strasznym dziedzictwem ostatniej wojny. Upomnimy się o pamięć należną żołnierzom, którzy dziesiątki lat temu wyruszyli na front i już do domów nie wrócili. Miejsce akcji niegdyś nazywało się lotniskiem polowym Grójec. Dziś to po prostu anonimowy las. Miejscowi odnaleźli tu dwie wrześniowe mogiły. 18:15 KOŁO HISTORII - WOJENNE PRZYPADKI PUŁKOWNIKA MENTLA Reportaż, 29 min, Polska, 2014 Scenariusz: Grzegorz Gajewski Film opowiada o losach prawie dziś stuletniego Emila Mentla, podchorążego Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu, oficera 8. Pułku Ułanów i 1. Pułku Szwoleżerów. Porucznik Mentel po klęsce wrześniowej wyruszył na następną wojnę, pokonując samotnie góry na nartach, zbiegł w 1940 roku na Węgry, a stamtąd powędrował do Syrii, gdzie odtwarzały się polskie oddziały. Jako jeden z pierwszych kawalerzystów tworzonego Pułku Ułanów Karpackich trafia następnie ze swą jednostką do Afryki, gdzie walczy w obronie Tobruku. Kolejna jego wojenna podróż wiedzie na front włoski. Za walki pod Monte Cassino Mentel otrzymuje krzyż Virtuti Militari. Walczy pod Anconą, Pesaro i Bolonią. Powojenne losy mjr. Mentla komplikują się, kiedy decyduje o pozostaniu w Anglii, by następnie wyjechać do Rodezji jako farmer. W ogarniętym wojną kraju walczy i on, uzbrajając pracujących na jego farmie Murzynów. Po klęsce osiada w Sacramento w Kalifornii i podejmuje starania o powrót do kraju, kiedy demokratyczne przemiany w Polsce stają się faktem. Film w finale opowiada o ostatniej walce Emila Mentla o zwrot własności i możliwość uzyskania spokojnego kąta w ojczyźnie. 19:05 STARA BAŚŃ. KIEDY SŁOŃCE BYŁO BOGIEM - ODC. 1/3 Serial historyczny, 45 min, Polska 2004 Reżyseria: Jerzy Hoffman Scenariusz na motywach powieści Józefa Ignacego Kraszewskiego: Józef Hen, Jerzy Hoffman Zdjęcia: Paweł Lebieszew, Jerzy Gościk Muzyka: Krzesimir Dębski Występują: Michał Żebrowski, Marina Aleksandrowa, Bogdan Stupka, Daniel Olbrychski, Jerzy Trela, Ewa Wiśniewska, Anna Dymna, Małgorzata Foremniak, Maciej Kozłowski i inni Kiedy pod Kruszwicą pojawił się konny posłaniec i obwieścił zwycięstwo wyprawy wojów na Poznań, książę Popiel triumfował. Ale radość z pokonania dawnego przeciwnika nie trwała długo. Wraz z wyprawą wracali dwaj bratankowie księcia, cali i zdrowi, choć wedle planów władcy mieli zginąć. Otoczeni troskliwą opieką piastuna młodzieńcy dokonali na wojnie wielkich czynów i dowiedli swojej dojrzałości, aby przejąć od Popiela tron, który ten zajmował od czasu śmierci ich ojca. Prócz chwały pełnoletnich bratanków sen z powiekspędzała księciu przepowiednia zagłady, jaką otrzymał od wieszczki w świątyni Światowida. Śmierć Popielowi miały zadać myszy i, choć pomny wróżby władca szybko wygubił podejrzewany o spisek ród Myszków, nadal dręczyła go złowroga świadomość groźby utraty tronu i życia. Tej nocy, kiedy okryci chwałą bratankowie księcia zasiedli wraz z nim i całym książęcym rodem do uczty, pan na Kruszwicy zapowiedział, że następnego dnia odda tron. Ale tak naprawdę Popiel nie zamierzał rezygnować z władzy, chciał natomiast zapewnić sukcesję swojemu synowi. Gdy jego równie ambitna i bezwzględna żona uśpiła biesiadników przygotowaną miksturą, książę wdarł się do sypialni bratanków i zamordował jednego z nich sztyletem drugiego. Rankiem skrwawiony brzeszczot posłużył za dowód bratobójstwa. Nieszczęsny właściciel sztyletu stracił oczy, zaś Popiel umocnił się na tronie. Podejrzewając opór wolnych kmieciów, rozpuścił swoich wojów po kraju, aby przywiedli nad Gopło zakładników. Tymczasem z dala od wielkiej polityki pana na Kruszwicy w borze poluje Ziemowit, syn Piasta. W pewnym momencie do uszu myśliwego dolatują krzyki młodej dziewczyny, którą osaczyli słudzy Popiela. Ziemowit przychodzi z pomocą pięknej Dziwie, córce kmiecia Wisza. Między młodymi rodzi się uczucie, ale dziewczyna ma zostać kapłanką. Ziemowit postanawia starać się o rękę Dziwy i odwiedza dom Wisza, skąd właśnie wojowie Popiela uwożą kmiecego syna, Sambora, jako zakładnika do Kruszwicy... Jerzy Hoffman, reżyser ekranizacji Sienkiewiczowskiej "Trylogii", tym razem podjął się przenieść na ekran powieść Józefa Ignacego Kraszewskiego "Stara baśń". Akcja toczy się w IX w. , na terenach przyszłej Polski, zamieszkiwanych przez liczne plemiona słowiańskie. W serialu pojawia się plejada polskich gwiazd oraz znany z roli Bohdana Chmielnickiego w "Ogniem i mieczem" ukraiński aktor Bohdan Stupka. Zdjęcia kręcono w okolicach Żnina, Rogalina i Biskupina. 22:15 SPÓR O HISTORIĘ - OBŁAWA AUGUSTOWSKA 1945 Dysk./wywiad/debata, 29 min, Polska, 2013 Scenariusz: Borys Hass Wykonawcy: Marek Zając (prowadzący) W lipcu 1945 roku Armia Czerwona przeprowadziła na obszarze dzisiejszej północno - wschodniej Polski szeroko zakrojoną operację pacyfikacyjną. W okolicach Suwałk i Augustowa aresztowano ponad 7 tysięcy osób. Do dzisiaj nieznany jest los około półtora tysiąca zatrzymanych. Zaginieni bez wieści obywatele polscy zostali prawdopodobnie zamordowani. Zbrodnia zwana Małym Katyniem jest pozostaje tajemnicą. Śledztwo prowadzone przez IPN nie przyniosło dotąd żadnych rezultatów. Co historycy wiedzą na temat tej zbrodni? 22:55 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z POCZUCIEM HUMORU W ODESSIE Reportaż, 24 min, Polska, 2004 Autor: Barbara Włodarczyk Reportaż o niezwykłym kolorycie Odessy, która słynie na całym świecie z humoru i z anegdot. Wszystko dlatego, że jest to miasto wielonarodowościowe. A najlepsze dowcipy powstają zawsze z mieszaniny kultur. W Odessie ton nadaje żydowski szmonces. Dlatego - na pytania odpowiada się tam zwykle pytaniami. Bohaterem reportażu jest Sierioża, który pracuje jako cicerone i zabawia gości w modnej restauracji "Deja vu". Nazwa i wystrój lokalu nawiązują do komedii Juliusza Machulskiego. Tak, jak w filmie - można tu poczuć klimat radzieckiej rzeczywistości końca lat dwudziestych ubiegłego wieku. Oczywiście na wesoło. Bo humor niezmiennie pozostaje głównym towarem Odessy. Deja vu - wszystko już było. Reportaż pokazuje codzienne życie Sierioży i miasta, które mimo problemów jest tak pogodne, jak czarnomorski klimat. 00:30 GROZNY. CZECZEŃSKI TYGRYS PUTINA Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2015 Reżyseria: Barbara Włodarczyk Scenariusz: Barbara Włodarczyk Zdjęcia: Walentin Bodrow Każdy, kto odwiedza dziś Czeczenię, przeżywa szok. Jej stolica, Grozny, która w 2003 roku była uznana przez UNESCO za najbardziej zniszczone miasto na Ziemi - dziś miejscami przypomina Dubaj. Wizytówką Groznego stały się szklane wieżowce (w jednym z nich zafundowano apartament Gerardowi Depardieu) i największy meczet w Europie. A wszystko dzięki temu, że Moskwa daje Czeczenii miliardowe dotacje i wspiera namaszczonego przez Putina przywódcę Ramzana Kadyrowa, który rządzi twardą ręka. W zamian zyskuje pokój i wiernego sojusznika. "Jeśli trzeba umrzeć za Rosję, to jesteśmy gotowi" - mówi Ramzan Kadyrow. O wyjściu z Federacji Rosyjskiej, o co toczyła się wojna w latach 90. , nawet nie wspomina. Czeczenia to państwo w państwie. Republika rządzi się swoimi prawami, które ustanawia sam Ramazan Kadyrow. Wolno mu więcej niż innym przywódcom regionów. Nawet lekceważyć konstytucję. Promuje np. wielożeństwo. Film przedstawia nowe nieznane oblicze Czeczenii, codzienne życie, obyczaje (mieszankę szariatu z dataem, czyli prawem zwyczajowym), problemy, a także rolę i pozycję Kadyrowa namaszczonego przez Putina. Autorka dociera m.in.: do notabla, który ma dwie żony i wcale się z tym nie kryje, choć poligamia jest w Federacji Rosyjskiej zabroniona, do chłopaka, który pół roku spędził w Państwie Islamskim, do szkoły, w której dzieci śpiewają o Kadyrowie i którego nazywają Słońcem. Film wzbogacony jest cytatami Ramzana, który zabiera głos na każdy temat. 01:25 SENSACJE XX WIEKU - STALIN - DROGA DO WŁADZY /1/ Kameralne i studyjne (widowisko), 19 min, Polska, 1993 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii XX wieku. Pierwsza część odcinka poświęconego Józefowi Stalinowi - drodze do władzy i rządom. 01:55 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - DROGA PRZEZ PIEKŁO CZ. 1 Magazyn, 28 min, Polska, 1993 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Zbigniew Maziarz Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczny program Bogusława Wołoszańskiego, popularyzujący wiedzę o historii II wojny światowej. W tym wydaniu autor omawia: - dzieje konwojów wiozących sprzęt wojenny dla Związku Radzieckiego, - sytuację na frontach europejskich, - zajęcie Norwegii przez Niemców, - pomoc Anglii w transporcie broni dla Związku Radzieckiego, - szlaki morskie z portów amerykańskich i kanadyjskich do Murmańska, - rolę Norwegii w planach wojennych Adolfa Hitlera, - znaczenie strategiczne portu w Murmańsku, - atak wojsk niemieckich na Murmańsk. 02:30 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - MERKUREGO MŁODOŚĆ DRUGA Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki W muzeach technicznych czas magicznej bariery dzielącej zwiedzających od eksponatów dawno przeminął. A już znakiem zupełnie nowego myślenia jest zasada, że jeżeli urządzenie kiedyś pracowało to i teraz pracować może. Dlatego w muzeach broni pancernej czołgi od czasu do czasu pokazują, co jeszcze potrafią, a w muzeach lotniczych, choć ze względów bezpieczeństwa o lataniu wiekowych maszyn raczej nie ma mowy, to przynajmniej posłuchać możemy serii z broni pokładowej i mocarnego dudnienia motorów. My odwiedzamy podlubelskie Płouszowice, gdzie podejrzeć możemy remontowany silnik Bristol - Merkury z samolotu P - 11. Temu silnikowi w metryczce zapisano 9 cylindrów, moc około 600 kM, sprężarkę i reduktor, przenoszący obroty z wału korbowego na śmigło. Jego zaś pojawianie się jako napędu polskich myśliwców P - 11 to osobista zasługa płk. Ludomira Rajskiego, szefa Departamentu Aeronautyki Ministerstwa Spraw Wojskowych. Obserwując rozwój konstrukcji czołowych wytwórni europejskich, uznał on Bristole za najbardziej obiecujące i rozwojowe. Fundacja Polskie Legendy Lotnictwa wciąż pracuje nad uruchomieniem seryjnej produkcji P - 11, choć na razie prace są na etapie dokumentacji. Prace trwają już trzeci rok i na razie są realizowane na zasadzie wolontariatu. "Ostatnie ślady" Następna nasza opowieść potoczy się w kierunku rozrachunków ze strasznym dziedzictwem ostatniej wojny. Upomnimy się o pamięć należną żołnierzom, którzy dziesiątki lat temu wyruszyli na front i już do domów nie wrócili. Miejsce akcji niegdyś nazywało się lotniskiem polowym Grójec. Dziś to po prostu anonimowy las. Miejscowi odnaleźli tu dwie wrześniowe mogiły.