TVP Historia Sobota, 27.07.2019 06:05 BYŁ TAKI DZIEŃ - 27 LIPCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1906 - urodził się Jerzy Giedroyć; 1944 - podpisanie przez PKWN w Moskwie poufnego układu oddającego w ręce sowieckie przeszło połowę terytorium Polski ze Lwowem, Wilnem i Grodnem; 1952 - złoty medal Zatopka na Olimpiadzie w Helsinkach, 1972 zmarła Mieczysława Ćwiklińska; 06:05 DWADZIEŚCIA LAT MINĘŁO... - 1993/2 Magazyn, 39 min, Polska, 2008 Czy w polityce jedynym dniem bez kłamstw może być prima aprilis? W roku 1993 odpowiedzi na to pytanie poszukiwało "Polskie zoo, prowadzone z szampańskim poczuciem humoru przez Jerzego Kryszaka i Andrzeja Zaorskiego. Była wiosna - bogata w protesty społeczne, tradycyjne spory na prawicy i coraz silniejsze aspiracje lewicy. Zamieszanie potęgował brak konsekwencji w działaniach Lecha Wałęsy, który falandyzował prawo (przy pomocy swego prawnika Lecha Falandysza) i nie mógł się zdecydować, którą nogę bardziej popiera: prawą czy lewą. To się nie mogło dobrze skończyć - uważał już wtedy Marcin Wolski, który w kolejnym odcinku programu"Dwadzieścia lat minęło"zaprasza na wycieczkę do Trzeciej Najśmieszniejszej. 06:50 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - PORTUGALIA. SKARB PÓŁWYSPU IBERYJSKIEGO (FLAVORS) Film dokumentalny, 50 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos W tym odcinku podróż do Portugalii. Portugalia leży na zachodnim skraju Europy. Przez wiele stuleci była celem licznych podbojów. Wypływali stąd i wracali tu najwięksi odkrywcy i podróżnicy. Kraj ten odznacza się niezrównanym bogactwem kulturowym i religijnym, ale także fascynującą przyrodą. Odkryjemy dziś miejsce, w którym szczęście miesza się z melancholią. 08:10 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 48 NOWY SĄCZ Magazyn, 22 min, Polska, 2017 Reżyseria: Adam Molak Scenariusz: Przemysław Skoczek Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Tym razem Tomasz Bednarek odwiedzi Nowy Sącz. Miasto ma ponad siedem wieków historii, niezwykłą przyrodę wokół oraz malowniczą starówkę, której sercem jest duży rynek - drugi pod względem wielkości w Małopolsce, zaraz po Krakowie. O królewskiej przeszłości Nowego Sącza świadczą ruiny zamku, wzniesionego na polecenie Kazimierza Wielkiego w połowie XIV wieku. W mieście warto też zwiedzić Bazylikę św. Małgorzaty oraz Sądecki Park Etnograficzny, w którym zgromadzono 70 oryginalnych budowli, przeniesionych z całego regionu. W pobliżu Nowego Sącza znajduje się o kilka dekad starsze, bratnie miasto - Stary Sącz. W przeszłości było ono ważnym punktem szlaku handlowego prowadzącego na Węgry. Pamiątką tamtych czasów jest świetnie zachowany średniowieczny układ rynku. Obydwa miasta oferują mnóstwo atrakcji. Do tego w każdej chwili można wejść na jedną z okolicznych gór, by rozkoszować się widokami na dolinę Dunajca czy Popradu. 08:40 ZMIENNICY - ODC. 15 /15 - NASZ NAJDROŻSZY Serial komediowy, 58 min, Polska 1986 Reżyseria: Stanisław Bareja Scenariusz: Stanisław Bareja, Jacek Janczarski Zdjęcia: Wojciech Jastrzębowski Muzyka: Przemysław Gintrowski Aktorzy: Mieczysław Hryniewicz, Ewa Błaszczyk, Katarzyna Skawina, Krystyna Tkacz, Mieczysław Czechowicz, Ceazry Harasimowicz, Kazimierz Kaczor, Krzysztof Kowalewski Jacek i Kasia odnajdują tzw. pustostan. Chłopak dostaje się do mieszkania przez balkon. Młodzi postanawiają uzyskać przydział na lokal i nawet im się to udaje dzięki znajomościom. Okazuje się jednak, że muszą wnieść do spółdzielni wkład wielokrotnie przekraczający ich możliwości finansowe. Tymczasem w WPT odbywa się licytacja używanych samochodów. Na przetarg wystawiono również taxi 1313. 09:50 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - EKOLOGICZNE NOWALIJKI Magazyn, 24 min, Polska, 2019 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Józef Szymura, Jarosław Frankowski, Sławomir Orman Wykonawcy: Karol Okrasa (prowadzący) W swojej kolejnej wyprawie kulinarnej Karol wyruszy na zielone łąki nad Wisłą do kwitnącego sadu. Kiedy kończy się zima, pola i lasy zielenieją, wszyscy mamy ochotę, aby także nasze talerze były jak najbardziej zielone. Co ważne, Karol pokaże widzom nowe ekologiczne nowalijki, które zaczęły pojawiać się na rynku. Ekologiczne, czyli uprawiane bez nawozów sztucznych i chemicznych środków ochrony roślin, zielone roślinki są ciekawą propozycją na nasz stół. Kolejną ciekawostką jest fakt, że producenci takich ziół, warzyw i owoców czynią starania, aby także opakowania takich produktów były w pełni biodegradowalne, czyli żeby nie zanieczyszczały środowiska. Opowieść o tych wszystkich nowościach w produkcji żywności ekologicznej będzie tylko tłem do przygotowania przez Karola ciekawych potraw. Karol zaprezentuje trzy propozycje. Pierwszą będzie kurczak z młodą botwinką. Druga to ryba w zielonym sosie. A trzecia to wiosenna zupa, pełna kolorowych warzyw i nowalijek. Jak będą wyglądać takie potrawy? Zobaczymy w programie. 12:50 LIFE - ŻYCIE. CZ 8. MIESZKAŃCY GŁĘBIN (LIFE. CREATURES OF THE DEEP. (8/10)) Film dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2009 Zdjęcia: Doug Fenton Muzyka: George Fenton Oceany to największe środowisko naturalne naszej planety, niezbyt gościnne dla tych, którzy zamieszkują ląd. A jednak przez miliard lat tylko tam istniało życie na Ziemi. Dziś potomkowie tych pierwszych organizmów wciąż świetnie funkcjonują. Żyją pośród ryb, ale pod względem liczebności przewyższają je dziesięciokrotnie. Nie mają kręgosłupa. W trakcie ewolucji powstały ich niezliczone różnorodne formy. To morskie bezkręgowce, mieszkańcy głębin. Skolonizowały każdy zakątek oceanu. Stosują zadziwiająco różnorodne strategie przetrwania. 13:50 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA CHARAKTERYZATORA Z PRACOWNI FIGUR Reportaż, 24 min, Polska, 2004 Autor: Barbara Włodarczyk Reportaż z Rosji o pracowni figur woskowych w Moskwie. Bohaterem jest artysta plastyk i charakteryzator - autor figur najbardziej znanych postaci z historii i współczesności. Wśród nich są między innymi: Piotr I, Dostojewski, Czajkowski, Lenin, Stalin, Jelcyn, Żyrynowski i Putin. Reportaż pokazuje kulisy produkcji figur woskowych i jest pretekstem, by przedstawić najpopularniejsze osobistości i autorytety społeczeństwa rosyjskiego. Kamera - jak zwykle - towarzyszy bohaterowi w pracy i w domu. 14:20 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.I - ODC. 12 PREZYDENCKIE SIEDZIBY Film dokumentalny, 27 min, Polska, 2015 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski W jakich warunkach mieszkali i pracowali prezydenci Polski w czasie XX - lecia międzywojennego? Co zmieniło się od tego czasu? Jak wygląda otoczenie prezydentów po 1989 roku? Jakie tajemnice skrywają ich pomieszczenia? Na te pytania odpowie Radosław Kotarski w "Podróżach z historią", zabierając widzów w fascynującą podróż po Pałacu Prezydenckim, Belwederze i rezydencji w Wiśle. 15:50 SPÓR O HISTORIĘ - ZWIĄZKU SOWIECKIEGO WALKA Z KOŚCIOŁEM Dysk./wywiad/debata, 29 min, Polska, 2018 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Tomasz Muller (prowadzący) Zwycięski przewrót komunistyczny w Rosji dał początek krwawej walce z wyzyskiwaczami, ale i równie bezpardonowej walce z religią. Nowa bolszewicka Rosja miała stać się krajem ateistycznym. W takim duchu wychowywano młodzież. Związek Wojujących Bezbożników propagował ateizm. Przystąpiono do eksterminacji duchownych. Niszczone były obiekty sakralne. Do jakich jeszcze metod uciekano się, ateizując w kolejnych latach społeczeństwo Związku Sowieckiego? Jaka była sytuacja Cerkwi prawosławnej w ostatnich latach caratu? Co zmienia się w chwili abdykacji cara? Lenin, a religia [marksizm a religia]. Czy bolszewicy chcieli "ułożyć się" w Cerkwią? Jak definiowali religię? Straty duchowe i materialne Kościołów. Początek wojny z Niemcami - czerwiec 1941 roku. Czy paradoksalnie wojna nie uratowała religii? [Stalin zwraca się w stronę Cerkwi - potrzebuje sojusznika. Sytuacja zmieni się po zakończeniu wojny. Politykę walki z religią będą kontynuować następcy Stalina]. Prześladowania Kościoła katolickiego. Polityka na ziemiach polskich włączonych do Związku Sowieckiego w 1939 roku. Wiara jako fundament tożsamości narodowej. 17:35 MARZYCIELE - MOŚCICE MOŚCICKIEGO Dysk./wywiad/debata, 24 min, Polska, 2019 Reżyseria: Sylwester Szefer Scenariusz: Sylwester Szefer Zdjęcia: Wojciech Kursa Muzyka: Krzysztof Suchodolski Wykonawcy: Piotr Legutko (prowadzący), Paweł Nowakowski Ignacy Mościcki, chemik, profesor i rektor Politechniki Lwowskiej, profesor Politechniki Warszawskiej, doktor honoris causa siedemnastu uczelni, w tym Sorbony. Prezydent RP w latach 1926 - 39. Zaangażował się przede wszystkim w rozwój gospodarki nowego państwa. Budowniczy przemysłu chemicznego, inicjator budowy Zakładów Azotowych w Mościcach pod Tarnowem. Fabryka była jedną z największych inwestycji dwudziestolecia międzywojennego w Polsce w ramach Centralnego Okręgu Przemysłowego. Mościce zaprojektowano zgodnie z ideą miasta - ogrodu brytyjskiego urbanisty Howarda. Duża ilość terenów zielonych miała minimalizować negatywne skutki oddziaływania zakładów chemicznych na środowisko. 18:05 NOCE I DNIE - ODC. 10/12 - RODZIMY SIĘ I UMIERAMY A ŻYCIA WCIĄŻ WYSTARCZA. Serial obyczajowy, 55 min, Polska 1977 Scenariusz i reżyseria: Jerzy Antczak Zdjęcia: Stanisław Loth Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Jadwiga Barańska, Jerzy Binczycki, Andrzej Seweryn, Olgierd Łukaszewicz, Janina Traczykówna, Beata Tyszkiewicz, Andrzej Szczepkowski, Jerzy Kamas, Mieczysław Milecki i inni Niechcicowie sprzedają Anzelmowi Ostrzeńskiemu plac w Kalińcu zakupiony za pieniądze otrzymane w spadku. Wkrótce wychodzi na jaw, że Anzelm ich oszukał. W Serbinowie umiera zaprzyjaźniony z Niechcicami proboszcz, a w Kalińcu - Juliusz Ostrzeński. Wszystkich zasmuca też wiadomość o sprzedaży Serbinowa. Bogumił musi opuścić stare kąty. Kupuje mały majątek Pamiętów, który trzeba urządzać na nowo. I znów nadchodzi bulwersująca wiadomość - nowy właściciel Serbinowa, Owrucki, został zamordowany w pociągu. 19:15 WYBÓR POLSKI Film dokumentalny, 50 min, Polska, 1991 Reżyseria: Paweł Kędzierski, Andrzej Piekutowski Film dokumentalny przedstawiający kulisy wyborów prezydenckich w 1991 roku. Zaprezentowano przebieg kampanii poszczególnych kandydatów - spotkania z wyborcami, działalność sztabów wyborczych, prezentacje programów politycznych. 21:25 WYŚCIG W PRZESTWORZACH - CZ. 3/4 (SPACE RACE) Dokument fabularyzowany, 50 min, 4 odc. , Wielka Brytania 2005 Scenariusz i reżyseria: Mark Everest Aktorzy: Richard Dillane, Steve Nicolson, Rawił Isjanow, Chris Robson, Tim Woodard, Stuart Bunce, Mark Dexter, Michaił Gorewoj i inni Zimna wojna trwa, a wraz z nią - rywalizacja między ZSRR i USA w dziedzinie podboju kosmosu. Po wysłaniu w przestrzeń psa Łajki Koroliow planuje kolejny krok - wysłanie w kosmos człowieka. Kandydat musi mieć ok. 30 lat, mierzyć nie więcej niż 170 cm i ważyć do 70 kg, a przede wszystkim szeroko się uśmiechać. Po długich poszukiwaniach zostaje wyłonionych siedmiu pilotów, a wśród nich German Titow i Jurij Gagarin. Amerykanie nadal nie wiedzą, kto jest mózgiem radzieckich przygotowań, bo tożsamość Koroliowa jest najpilniej strzeżoną tajemnicą państwową. W odpowiedzi na radziecki program podboju kosmosu za oceanem powstaje NASA - Narodowa Agencja Aeronautyki i Przestrzeni Kosmicznej, która opracowuje program Mercury, mający na celu wyniesienie w kosmos pierwszego Amerykanina. Posłużyć ma do tego międzykontynentalna rakieta balistyczna Atlas. Kandydatów - ściśle wyselekcjonowanych - jest siedmiu. Niestety, próby z Atlasem kończą się fiaskiem. Trzeba wrócić do starej amerykańskiej rakiety Red Stone, nad której ulepszeniem pracuje Werner von Braun. Jednak mimo wprowadzenia licznych poprawek wciąż osiąga ona zaledwie 1/10 mocy radzieckiej rakiety R7. W chwili wizyty Nikity Chruszczowa w USA ekipa Koroliowa wysyła na Księżyc sondę Łuna, która wprawdzie rozbija się o powierzchnię Srebrnego Globu, ale sukcesem - także propagandowym - jest już fakt, że w ogóle tam dotarła. Co więcej, zespół Koroliowa ma już wkrótce gotową kapsułę Wostok, która ma wynieść człowieka na orbitę. Genialny konstruktor wyprzedził Amerykanów o ponad rok. Teraz jego głównym rywalem jest Walentin Głuszko. Jeśli radziecka armia wybierze rakietę jego konstrukcji, Koroliow może zostać odsunięty od dalszych prac. Żeby dowieść swojej wyższości nad rywalem, Koroliow musi wysłać w kosmos i sprowadzić bezpiecznie na Ziemię żywą istotę. Pierwsze dwa psy nie wytrzymują tej próby. Dopiero Biełka i Striełka wracają szczęśliwie na Ziemię. Teraz kolejnym pasażerem może już być człowiek. Amerykanie postanawiają, że pierwszym, który poleci w kosmos, będzie Alan Shepard. Wcześniej przeprowadzają próbę na szympansie. Choć nie bez kłopotów, zwierzę wraca cało i zdrowo z powrotem. I znów Rosjanie wyprzedzają Amerykanów. 12 kwietnia 1961 r. Jurij Gagarin jest pierwszym człowiekiem, który ogląda Ziemię z kosmosu. Po 108 godzinach lotu, okrążywszy raz Ziemię, szczęśliwie ląduje na polu. Zostaje bohaterem narodowym. Amerykanie wysyłają w kosmos Sheparda dopiero 23 dni później, a jego lot trwa tylko 16 minut. To za krótko, by odtrąbić zwycięstwo. Ale nowy prezydent USA, John F. Kennedy, zapowiada, że wkrótce Amerykanie staną na Księżycu. 22:30 DNI PRZEMIANY Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2018 Reżyseria: Tomasz Jurkiewicz Scenariusz: Tomasz Jurkiewicz Zdjęcia: Tomasz Woźniczka, Tadeusz Chudy, Weronika Bilska, Beata Rakoczy Frydrychowice to rolnicza wieś w gminie Wieprz niedaleko Krakowa. Życie płynie tu spokojnym rytmem. 50 - letni Krzysztof Szczur wiedzie uporządkowany żywot szkolnego konserwatora. Proboszcz Józef przygotowuje się do udziału w turnieju tenisa ziemnego. Pani Zosia z otwartym sercem oczekuje przybycia do Polski Ojca Świętego Franciszka z okazji Światowych Dni Młodzieży. Chce przeżyć wizytę papieża na polskiej ziemi, być może ostatni raz w życiu. Krzysztof zostaje wybrany przewodniczącym lokalnego komitetu Światowych Dni Młodzieży. Wraz z całą społecznością wsi musi poradzić sobie z zakwaterowaniem kilkuset Brazylijczyków i Francuzów w lokalnej szkole i prywatnych domach. Wszyscy pragną, aby pielgrzymi czuli się tu jak najlepiej. Na przeszkodzie stają brak znajomości języka, problemy organizacyjne i ciągłe zmiany harmonogramu przyjazdów. Dochodzą do tego nieporozumienia kulturowe. Kamera skupia się na zapleczu Światowych Dni Młodzieży, opowiadając o tej stronie wydarzenia, do której nie dotarły oficjalne media, szukając autentycznych więzi, które narodziły się pomiędzy pielgrzymami, a ich gospodarzami. Tematem tego pełnego humoru obserwacyjnego filmu jest zderzenie kultur, ale i międzyludzka solidarność niezależna od języka, koloru skóry i kraju urodzenia. 23:30 ANGIELSCY CHŁOPCY Z BOMBOWCÓW (BOMBER BOYS) Film dokumentalny, 89 min, Wielka Brytania, 2012 Reżyseria: Harvey Lilley Wykonawcy: Ewan Mcgregor (prowadzący), Colin Mcgregor (prowadzący) Znany aktor angielski, Ewan McGregor i jego brat lotnik, Colin McGregor, przedstawiają porywającą, dramatyczną i rzadko opowiadaną historię pilotów bombowców RAF - u: ludzi, którzy walczyli i umarli na niebie nad Europą. Jest to opowieść o indywidualnym bohaterstwie i niezwykłym kolektywnym duchu. Ewan i Colin spotkają się z wieloma uczestnikami tamtych wydarzeń. Przeżyją i podejmą wiele wyzwań: Colin spełni swoje największe marzenie latania jednym z dwóch ocalałych bombowców Lancaster, a Ewan nauczy się, co to znaczy nawigować, bombardować, a także być strzelcem. 01:15 POWRÓT SKRZYPIEC (RETURN OF THE VIOLIN) Film dokumentalny, 64 min, Izrael, 2012 Reżyseria: Haim Hecht Scenariusz: Haim Hecht Film dokumentalny Haima Hechta opowiadający o zorganizowanym przez Zygmunta Rolata powrocie do Częstochowy, rodzinnego miasta Bronisława Hubermana, słynnych skrzypiec Stradivariusa, na których niegdyś grał muzyk. Na scenie Filharmonii Częstochowskiej, stojącej na fundamentach spalonej przez Niemców synagogi, zagrał Joshua Bell, obecny właściciel skrzypiec. Bronisław Huberman był założycielem Filharmonii Izraelskiej, która stała się schronieniem przed zagładą, dla wielu muzyków. 02:30 DWADZIEŚCIA LAT MINĘŁO... - 1993/2 Magazyn, 39 min, Polska, 2008 Czy w polityce jedynym dniem bez kłamstw może być prima aprilis? W roku 1993 odpowiedzi na to pytanie poszukiwało "Polskie zoo", prowadzone z szampańskim poczuciem humoru przez Jerzego Kryszaka i Andrzeja Zaorskiego. Była wiosna - bogata w protesty społeczne, tradycyjne spory na prawicy i coraz silniejsze aspiracje lewicy. Zamieszanie potęgował brak konsekwencji w działaniach Lecha Wałęsy, który falandyzował prawo (przy pomocy swego prawnika Lecha Falandysza) i nie mógł się zdecydować, którą nogę bardziej popiera: prawą czy lewą. To się nie mogło dobrze skończyć - uważał już wtedy Marcin Wolski, który w kolejnym odcinku programu "Dwadzieścia lat minęło" zaprasza na wycieczkę do Trzeciej Najśmieszniejszej.