TVP Historia Niedziela, 28.07.2019 06:05 DWADZIEŚCIA LAT MINĘŁO... - 1993/3 Magazyn, 40 min, Polska, 2008 W kolejnym odcinku programu "Dwadzieścia lat minęło" Marcin Wolski przedstawia sytuację w Polsce późną wiosną roku 1993. Mnożą się trudności stojące przed rządem Hanny Suchockiej, którego poczynania, mimo poparcia prezydenta Wałęsy, napotykają na coraz większy opór społeczny. Co gorsza, do opozycji przechodzi klub posłów Solidarności - dotąd członek rządowej koalicji. Los gabinetu jest przesądzony. A Lech Wałęsa rozwiązuje parlament. Oprócz wydarzeń politycznych, dzięki fragmentom "Polskiego zoo" i ówczesnej szopki możemy przypomnieć sobie klimat tamtych czasów, paradoksy transformacji i nowe zjawiska społeczne, w czym doskonale pomagają kreacje aktorskie Jerzego Kryszaka i Andrzeja Zaorskiego. 06:05 BYŁ TAKI DZIEŃ - 28 LIPCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1586 - pierwsze ziemniaki przywieziono do Europy; 1750 - zmarł Jan Sebastian Bach; 1998 - zmarł Zbigniew Herbert; 06:50 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - RPA - AFRYKAŃSKA TĘCZA (FLAVORS) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Republika Południowej Afryki liczy 51 milionów mieszkańców. To wyjątkowo zróżnicowany kraj o niezwykłych pejzażach i burzliwej historii. Odkryjemy dziś państwo leżące na południowym skraju kontynentu afrykańskiego. 08:00 TERRORYSTA OD PANA BOGA ŚW. ANDRZEJ BOBOLA Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2000 Reżyseria: Krzysztof Żurowski Scenariusz: Krzysztof Żurowski Film dokumentalny poświęcony Andrzejowi Boboli, świętemu objawiającemu się kilkakrotnie w trudnych momentach dla Polski, przepowiadając, że będzie patronem kraju. 09:10 PRZYGODY PANA MICHAŁA - ODC. 1/13 - BRAT JERZY Serial historyczno - przygodowy, 27 min, Polska 1969 Reżyseria: Paweł Komorowski Scenariusz: Jerzy Lutowski Zdjęcia: Andrzej Gronau Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Tadeusz Łomnicki, Mieczysław Pawlikowski, Bogumił Kobiela, Joanna Jędryka, Mariusz Dmochowski, Tadeusz Schmidt, Bogusz Bilewski, Marek Perepeczko, Andrzej Łapicki, Aleksander Fogiel, Wojciech Zagórski i inni Wioząc na ślub Anusię Borzobohatą, Michał Wołodyjowski zostaje napadnięty przez bandytów. Rozprawia się z nimi, ale chora Anusia umiera. Pan Michał w rozpaczy po utracie narzeczonej wstępuje do klasztoru. Podczas konwokacji Zagłoba spotyka dwu dawnych przyjaciół Wołodyjowskiego - Ketlinga i Nowowiejskiego. Od nich dowiaduje się o perypetiach pana Michała. Postanawia podstępem wyciągnąć go z klasztoru. Zagłoba dostaje się za mury zakonne. Argumenty patriotyczne nie działają na małego rycerza. Zagłoba mówi mu więc, że umierający Ketling chciałby zobaczyć go przed śmiercią. Wołodyjowski godzi się odwiedzić druha. W domu Ketlinga okazuje się, że to mistyfikacja. Wołodyjowski jest w pierwszej chwili oburzony, ale sam hetman Sobieski przekonuje go, by został wśród rycerzy. 09:45 PRZYGODY PANA MICHAŁA - ODC. 2/13 - HETMAŃSKI ORDONANS Serial historyczno - przygodowy, 26 min, Polska 1969 Reżyseria: Paweł Komorowski Scenariusz: Jerzy Lutowski Zdjęcia: Andrzej Gronau Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Tadeusz Łomnicki, Andrzej Łapicki, Mieczysław Pawlikowski, Magdalena Zawadzka, Barbara Brylska, Barbara Krafftówna, Andrzej Szalawski, Czesław Wołłejko, Marek Nowowiejski, Mariusz Dmochowski, Cezary Julski, Ludwik Benoit, Włodzimierz Skoczylas i inni Podczas przyjęcia hetman Sobieski wysyła Ketlinga do Kamieńca. Zaś od Mikołaja Potockiego dowiaduje się, że ten zamknął w lochu jego dragonów, którzy nieodpowiednio zachowywali się na ziemiach Potockiego. Sobieski wysyła więc pana Wołodyjowskiego, by uwolnił żołnierzy. Strażnikiem więźniów okazuje się dawny żołnierz Wołodyjowskiego. Otumaniony przez Zagłobę wpuszcza ich obu do uwięzionych. I oni - a zwłaszcza wachmistrz Luśnia - okazują się starymi znajomymi pana Michała. Wołodyjowski uwalnia wszystkich. Przypadkowo na leśnej drodze Wołodyjowski i Zagłoba spotykają siostrę pana Michała, stolnikową Makowiecką, i jej dwie podopieczne - panny Krzysię Drohojowską i Basię Jeziorkowską. Wołodyjowski zabiera trzy panie do domu, który Ketling przed wyjazdem powierzył jego opiece. 10:15 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - NA KISZKĘ DO SUPRAŚLA Magazyn, 24 min, Polska, 2019 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Józef Szymura, Jarosław Frankowski, Sławomir Orman Wykonawcy: Karol Okrasa (prowadzący) W tym odcinku Karol Okrasa rusza do Supraśla. To nieduże miasto, zwane też Perłą Puszczy Knyszyńskiej, słynie z organizowanych co roku Mistrzostw Świata w pieczeniu babki i kiszki ziemniaczanej. I choć trudno uwierzyć, że ziemniaki upowszechniły się na Podlasiu dopiero w XIX wieku, dziś nikt nie jest sobie w stanie bez nich wyobrazić tutejszej kuchni regionalnej. Co więcej te przysmaki łączyły w sobie różne tradycje kulinarne zamieszkującej Supraśl ludności. Mieszkali tu Niemcy ewangelicy, prawosławni Białorusini, katolicy Polacy oraz Żydzi. Choć różnili się narodowością i religią, łączyła ich kuchnia. Wszyscy oni jedli te proste potrawy z ziemniaków, oczywiście różniące się nieco w szczegółach. Karol odwiedzi zwyciężczynię pierwszych Mistrzostwa Świat w pieczeniu babki i kiszki ziemniaczanej, pokaże widzom jak powstaje kiszka ziemniaczana, a także zaprosi na krótką wycieczkę po Supraślu. Karol przygotuje także trzy dania. Pierwsza propozycja to wariacja na temat babki ziemniaczanej upieczonej na duszonej jagnięcinie. Druga to kiszka ziemniaczana z kaszą gryczaną i suszonymi pomidorami. A trzecia propozycja to babka ziemniaczana na słodko z jabłkami i cynamonem. Jak będą wyglądać takie potrawy? Zobaczymy w programie. 10:45 DAWNE ŚWIATY - ODC. 4/8 MEKSYK. DZIEDZICTWO MAJÓW (MEXICO, THE MAYA HERITAGE) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2007 Olmekowie, Toltekowie, Zapotekowie, Mistekowie, Majowie, Aztecy - każda z tych grup zostawiła w Meksyku trwały ślad. Gdzie nie spojrzeć, widać znaki przeszłości. W urbanistyce, modelu społecznym, filozofii, rolnictwie i związkach z przyrodą. W dziesiątym tysiącleciu przed naszą erą Amerykę zaludniły plemiona syberyjskie, które przeszły przez cieśninę Beringa. Ludność miejscowa, odizolowana po stopnieniu lodów i aż do hiszpańskich podbojów, już w piątym tysiącleciu rozwinęła garncarstwo, rolnictwo, wyrób kamiennych narzędzi i tkactwo. Ludy te nie znały koła, pługa ani koła garncarskiego, ale były mistrzami w matematyce, oznaczaniu czasu, astronomii i piśmie. Pierwsze osady szybko ustąpiły miejsca autentycznym metropoliom. W XVI wieku przybycie Europejczyków zniszczyło imperia Azteków i Majów w Meksyku. Był to autentyczny koniec pewnego świata! Tymczasem wiele elementów dawnych cywilizacji przetrwało wśród ludności tubylczej. Tutaj przeszłość nie umarła, lecz nadal żyje. Mezoameryka jest obszarem rozwoju cywilizacji poprzedzających przybycie Corteza do Ameryki. Obejmuje tereny Ameryki Środkowej. Meksyk, Gwatemalę, Belize, Salwador i zachód Hondurasu. W Meksyku rozwinęły się wspaniałe cywilizacje. Głównie w stanach Jukatan, Quintana Roo, Campeche oraz w stanie Mexico. To tu znajdują się okazałe dowody cywilizacji w Teotihuacan i pozostałości stolicy azteckiej Tenochtitlan. Obecnie znajduje się tu stolica kraju, Meksyk. 11:50 WOJNA O MORZA - PANCERNIKI Z BAZY SCAPA FLOW. ODC. 1/2 (ODC. 1/2) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Andy Twaddle Przez wieki brytyjska Royal Navy walczyła z flotami francuską i hiszpańską. W XX wieku wszystko się zmieniło. Brytyjczycy musieli walczyć z Niemcami, którzy stworzyli potężną flotę. Dwuczęściowy film dokumentalny pokazuje walkę o panowanie na morzu w czasie I wojny światowej z obydwu perspektyw: brytyjskiej i niemieckiej. 12:55 BLIŻEJ NIEDŹWIEDZI - CZ. 1/2 (GREAT BEAR STAKEOUT) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2013 Reżyseria: Jeff Wilson, David Marks Dwuczęściowa opowieść o niedźwiedziach grizzly, które gromadzą się każdego roku w Ameryce Północnej, aby walczyć o partnerki, dominację i pożywienie. Filmowcy podpatrują sceny z życia kilku bohaterów w ich naturalnym środowisku. Dzięki zdjęciom z ukrytych kamer i nowoczesnemu sprzętowi widać te niebezpieczne zwierzęta z odległości kilku centymetrów. Grizzly zamieszkują głównie Amerykę Północną. Są dość duże, długość ich ciała dochodzi do ponad 3 m, a masa do 700 kg. Na szczęście ten niedźwiedź jest wszystkożerny, odżywia się głównie pokarmem roślinnym, padliną, drobnymi zwierzętami, poluje także na większe ssaki. Zazwyczaj ponad 100 tysięcy niedźwiedzi grizzly przemierzało zachodnią część Ameryki Północnej, od ubogich terenów Arktyki aż po góry i wyżyny centralnego Meksyku. Obecnie północnoamerykańskie niedźwiedzie grizzly spotkać można jedynie w Kolumbii Brytyjskiej oraz w rejonie Parku Narodowego Yellowstone i na Alasce. 13:55 NIEZWYKŁE HISTORIE BIAŁO - CZERWONYCH - JADWIGA WAJSÓWNA Reportaż, 14 min, Polska, 2019 Scenariusz: Krzysztof Miklas Zdjęcia: Robert Jażdżyk Wykonawcy: Krzysztof Miklas (prowadzący) Celem cyklu jest przybliżenie sylwetek wybitnych polskich sportowców, którzy byli zarazem wielkimi polskimi patriotami, czasem oddając życie za Ojczyznę. Bohaterką odcinka jest Jadwiga Wajsówna (1912 - 1990), kontynuatorka osiągnięć w rzucie dyskiem pierwszej polskiej mistrzyni olimpijskiej, Haliny Konopackiej. Zdobywczyni dwóch medali olimpijskich: brązowego w 1932 roku w Los Angeles i srebrnego w 1936 roku w Berlinie. Startowała jeszcze na igrzyskach 1948 roku, w Londynie, zajmując czwarte miejsce. Sześciokrotnie poprawiała rekord świata. Poprawiając rekord Haliny Konopackiej jako pierwsza przekroczyła granicę 40 metrów. Sportem zainteresowała już w szkole podstawowej w Pabianicach, gdzie się urodziła. Następnie, jednocześnie intensywnie trenując lekkoatletykę nie tylko rzut dyskiem, ale także pchnięcie kulą, skok w dal i wzwyż, bieg na 80 m przez płotki, ukończyła Państwową Żeńską Szkołę Handlową w Łodzi, a po jej ukończeniu pracowała jako księgowa w Zakładach Chemicznych Boruta w Zgierzu. Wybuch II wojny światowej zastał ją w Łodzi, ale już w listopadzie 1939 roku przeprowadziła się do Warszawy, włączając się (wraz z mężem Kazimierzem Grętkiewiczem), w pracę konspiracyjną. Razem z mężem została też w 1943 roku aresztowana przez gestapo i osadzona w Alejach Szucha, gdzie przeszła ciężkie śledztwo. Nie wydała nikogo i została wreszcie zwolniona. Walczyła w Powstaniu Warszawskim. Po upadku Powstania przedostała się do Bochni, gdzie pracowała w piekarni, a w marcu 1945 roku wróciła do Łodzi. Była wybitną trenerką, wychowawczynią młodzieży, przez siedem lat zajmowała się dziećmi specjalnej troski. Była honorowym gościem igrzysk olimpijskich 1972 w Monachium, miała też pojechać w podobnej roli w 1984 roku do Los Angeles, ale bojkot igrzysk przez kraje obozu moskiewskiego to uniemożliwił. Wielokrotnie odznaczana i honorowana. Zmarła 1 lutego 1990 roku w Pabianicach i tam została pochowana. 14:20 SKARB TRZECH ŁOTRÓW Film kryminalny, 64 min, Polska 1972 Reżyseria: Jan Rutkiewicz Scenariusz: Andrzej Szczypiorski Zdjęcia: Mieczysław Lewandowski Muzyka: Piotr Hertel Występują: Mieczysław Stoor, Barbara Marszałek, Juliusz Berger, Aleksander Iwaniec, Bolesław Płotnicki, Jack Recknitz, Janusz Zakrzeński, Janusz Bukowski, Jerzy Binczycki, Leszek Długosz, Andrzej Kopiczyński i inni Jan Rutkiewicz zaczynał karierę w branży filmowej jako asystent reżysera i reżyser, dziś jednak znany jest przede wszystkim jako kostiumograf i najlepszy w Polsce (wspólnie z Andrzejem Szenajchem) znawca militariów. Wyreżyserował "Pogrzeb lwa" w 1986 roku, wcześniej zrealizował m. in. "Kochajmy Syrenki" (1966), "Różaniec z granatów" (1970), "Egzekucję w zoo" (1975) i "Poza układem" (1977). Pochodzący z 1972 roku "Skarb trzech łotrów" to skromny film telewizyjny będący zarazem próbą zmierzenia się twórcy z gatunkiem kryminalnym. Zręczny scenariusz Andrzeja Szczypiorskiego umiejscawia fabułę w swojskich plenerach Krakowa, co wszakże nie oznacza, że w "Skarbie..." brakuje posmaku egzotyki i wielkiej przygody. Punktem wyjścia sensacyjno - kryminalnej intrygi jest opowieść narratora o korsarskim statku, który u schyłku XVI wieku osiadł na mieliźnie na Morzu Karaibskim. 70 lat później Hiszpanie odkryli obozowisko korsarzy i trzy wyschnięte szkielety oraz mapę sporządzoną na skrawku żaglowego płótna z zaszyfrowaną informacją o ukrytym skarbie. Wielokrotnie podejmowane próby odnalezienia go kończyły się jednak fiaskiem. W końcu mapa na dobre zaginęła, ale legenda o "skarbie trzech łotrów" przetrwała w opowieściach starych żeglarzy. Na początku lat siedemdziesiątych młoda plastyczka Ewa Zawadowska znajduje zwłoki swego 70 - letniego stryja Antoniego, którym się opiekowała. Staruszek został uduszony nylonową pończochą. Przed kwadransem widziała go żywego, w doskonałym humorze. Zginął, gdy Ewa wyszła na krótko do sklepu. Wracając z zakupami, spotkała jeszcze na schodach elegenckiego nieznajomego mężczyznę, który mógł być zabójcą. Milicja wszczyna intensywne śledztwo w tej sprawie. Prowadzący dochodzenie porucznik Edward Radoń ustala, że z mieszkania denata, który był kolekcjonerem staroci, zginęła jedynie mapa piracka z XVI wieku. Nie wiadomo, jaką wartość naprawdę miała, rzekomo zawierała informacje o skarbie ukrytym na wyspie Tobago. Trop niezwykły, przywołujący na pamięć przygodowe powieści Roberta Louisa Stevensona, więc czy można go traktować poważnie? Porucznik Radoń drobiazgowo sprawdza każdy ślad, nie lekceważy niczego, co mogłoby doprowadzić do rozwikłania kryminalnej zagadki. Antoni Zawadowski nie wiódł intensywnego życia towarzyskiego, nikt go już właściwie nie odwiedzał. Dawni koledzy poumierali, nie miał też bliskich krewnych, pozostała mu tylko Ewa, która zajmowała się starzejącym się stryjem. Czasem bywał u niego przyjaciel z dzieciństwa, Zykuń, odwiedzał go również dr Chlebowicz, który ostatnio interesował się korsarską mapą. W toku dalszego śledztwa wychodzi na jaw, że Zawadowskim interesował się pewien Amerykanin. Do komisariatu milicji zgłasza się student, który rozmawiał z obcokrajowcem, szukającym kontaktu z Antonim. Sprawa zatacza coraz szersze, międzynarodowe kręgi. Giną kolejne osoby. 15:40 TAJEMNICE PAŃSTWA PODZIEMNEGO - PIEKŁO KANAŁÓW Film dokumentalny, 29 min, Polska, 2016 Reżyseria: Rafał Bryl Scenariusz: Witold Głowacki Żołnierze Powstania Warszawskiego w labiryncie podziemnego miasta. Odległość jednego kilometra przebywano tam nawet przez pięć godzin, po pas w fekaliach. Rekonstruujemy koszmarny świat warszawskich kanałów, badamy techniki, których używali powstańcy, by przetrwać pod ziemią. 17:15 WOJOWNICY CZASU - TURECKA NAWAŁA CZYLI CHOCIM 1621 Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2018 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Krzysztof Krzyżanowski, Grzegorz Gajewski Muzyka: Krzysztof Ridan Corocznie na zamku Kmitów w Nowym Wiśniczu w Małopolsce odbywa się rekonstrukcja bitwy pod Chocimiem, w której wojska polskie pokonały armię turecką. Film opowiada historię wojny polsko - tureckiej i kampanii, a inscenizacja ilustruje opowieść. W filmie występują rekonstruktorzy, odtwarzający wojowników. 17:55 NOCE I DNIE - ODC. 11/12 - U SCHYŁKU DNIA Serial obyczajowy, 52 min, Polska 1977 Scenariusz i reżyseria: Jerzy Antczak Zdjęcia: Stanisław Loth Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Jadwiga Barańska, Jerzy Binczycki, Stanisława Celińska, Ilona Kuśmierska, Barbara Rachwalska, Beata Tyszkiewicz, Janina Traczykówna, Andrzej Szczepkowski i inni Niechcicowie urządzili się jakoś na nowym miejscu, wszystko znów wydaje się ustabilizowane i zwyczajne. Niestety, wciąż nie mijają kłopoty z Tomaszkiem. Emilka przeżywa swój pierwszy zawód miłosny. Barbara z niepokojem obserwuje męża, który jest ustawicznie znużony, całkowicie pozbawiony dawnej energii. Któregoś dnia Bogumił wraca z pola z wysoką gorączką. Jest nie tylko chory, ale także zmęczony szamotaniną i walką trwającą całe życie. Odchodzi na zawsze, prosząc dzieci o zachowanie uczciwej postawy w życiu. Dla Barbary śmierć męża oznacza ruinę całego jej świata. Agnieszka wraca do Warszawy, aktywnie uczestniczy w ruchu niepodległościowym. Emilka wychodzi za mąż. Obie córki żyją swoimi sprawami. Barbara sprzedaje Pamiętów i przenosi się do Kalińca. 19:00 DNI PRZEMIANY Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2018 Reżyseria: Tomasz Jurkiewicz Scenariusz: Tomasz Jurkiewicz Zdjęcia: Tomasz Woźniczka, Tadeusz Chudy, Weronika Bilska, Beata Rakoczy Frydrychowice to rolnicza wieś w gminie Wieprz niedaleko Krakowa. Życie płynie tu spokojnym rytmem. 50 - letni Krzysztof Szczur wiedzie uporządkowany żywot szkolnego konserwatora. Proboszcz Józef przygotowuje się do udziału w turnieju tenisa ziemnego. Pani Zosia z otwartym sercem oczekuje przybycia do Polski Ojca Świętego Franciszka z okazji Światowych Dni Młodzieży. Chce przeżyć wizytę papieża na polskiej ziemi, być może ostatni raz w życiu. Krzysztof zostaje wybrany przewodniczącym lokalnego komitetu Światowych Dni Młodzieży. Wraz z całą społecznością wsi musi poradzić sobie z zakwaterowaniem kilkuset Brazylijczyków i Francuzów w lokalnej szkole i prywatnych domach. Wszyscy pragną, aby pielgrzymi czuli się tu jak najlepiej. Na przeszkodzie stają brak znajomości języka, problemy organizacyjne i ciągłe zmiany harmonogramu przyjazdów. Dochodzą do tego nieporozumienia kulturowe. Kamera skupia się na zapleczu Światowych Dni Młodzieży, opowiadając o tej stronie wydarzenia, do której nie dotarły oficjalne media, szukając autentycznych więzi, które narodziły się pomiędzy pielgrzymami, a ich gospodarzami. Tematem tego pełnego humoru obserwacyjnego filmu jest zderzenie kultur, ale i międzyludzka solidarność niezależna od języka, koloru skóry i kraju urodzenia. 20:00 OPOWIEŚĆ O CHINACH - JEDWABNY SZLAK I CHIŃSKIE STATKI. ODC. 2/6 (THE STORY OF CHINA) Film dokumentalny, 55 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: Rebecca Dobbs Wykonawcy: Janusz Szydłowski Przez ostatnich 30 lat w Chinach kształtowało się społeczeństwo konsumpcyjne. Po zerwaniu z rewolucyjnym komunizmem Mao, Chiny rozpoczęły marsz ku przyszłości. Wolni Chińczycy przeobrazili swój świat. Sięgnęli po pradawne wierzenia i ideały, które przez wieki dawały im siłę. Okazuje się, że to, co nowe, jest mało kuszące, a to, co stare - bardzo trwałe. Przeszłość Chin, to parę tysięcy lat. Tak daleko wstecz, że nie istnieją żadne teksty pisane, dokumentujące narodziny cywilizacji. Lecz istnieją mity i legendy, przekazywane od stuleci. Prowadzą nas one do centrum niziny Żółtej Rzeki, od której Chiny wzięły nazwę: Zhongguo, kraj Środka. Tam można odnaleźć ślady początków. A kwestią zasadniczą w dziejach chińskiej państwowości było zapanowanie nad niszczycielską Żółtą Rzeką. Archeolodzy odnaleźli ślady wielkiej powodzi sprzed roku 1 900 p.n.e. Można ją powiązać z mitem o pochodzeniu państwa chińskiego, bo do dziś opowiada się o królu, który jako pierwszy, skanalizował wody rzeki po wielkiej powodzi. 21:10 ZŁOTO DEZERTERÓW Komedia, 117 min, Polska 1998 Scenariusz i reżyseria: Janusz Majewski Zdjęcia: Witold Adamek Muzyka: Michał Lorenc Występują: Marek Kondrat, Bogusław Linda, Wiktor Zborowski, Katarzyna Figura, Piotr Gąsowski, Jan Englert, Piotr Machalica, Leonard Pietraszak, Paweł Deląg, Artur Żmijewski, Stanisława Celińska, Krzysztof Kowalewski, Marek Walczewski, Wojciech Pokora, Ewa Wiśniewska, Zoltan Berezedy, Jan Kobuszewski i inni "Złoto dezerterów" to kontynuacja "C. K. Dezerterów", największego polskiego przeboju kinowego lat osiemdziesiątych (7 mln widzów). Jego bohaterami było pięciu zbiegów z cesarsko - królewskiej armii: cwany Polak Kaniowski (w skrócie: Kania), wiedeński Żyd Haber, Włoch Baldini, Węgier Benedek i Czech Chudej. Wszyscy ponownie się spotykają, mimo że akcja "Złota dezerterów" toczy się ponad dwadzieścia lat później, w czasie II wojny światowej. Obok nich pojawiają się także nowe, niezwykle ważne dla fabuły postaci, grane przez czołówkę polskich aktorów. Wśród wykonawców najliczniej reprezentowana jest rodzina Wiktora Zborowskiego. Na planie "Złota dezerterów" zadebiutowały jego matka Hanna i córka Zosia, znalazło się też miejsce dla wuja (Jan Kobuszewski) i samego Zborowskiego. Pewną niespodziankę stanowił występ Bogusława Lindy, który jako Rudy ujawnił w filmie Majewskiego spory talent komediowy. W "C. K. Dezerterach" z racji daty premiery (1986 rok) krytyka często dopatrywała się drwiny ze sprawców stanu wojennego. Wymowa "Złota dezerterów" jest inna. Oprócz kpiny z niektórych naszych narodowych przywar film ten stanowi przede wszystkim pochwałę odwagi i poświęcenia nie w imię podniosłych haseł, lecz przyjaźni i zwykłej, ludzkiej przyzwoitości. "Złoto..." to także próba dowartościowania tzw. pozytywnego myślenia jako postawy życiowej. Lepiej wierzyć w sukces, niż załamywać ręce, lepiej być sprytnym i przedsiębiorczym, niż dobrowolnie skazywać się na przeciętność i nudę. Lepiej wreszcie kierować się zdrowym rozsądkiem, aniżeli bezrozumnymi porywami. "Jest w tym filmie taka scena, w której szkolący młodych komandosów podporucznik mówi im, że trzeba walczyć tak, by nie zginąć głupio, bo ich życie jest bardziej potrzebne ojczyźnie niż śmierć" - mówił w jednym z wywiadów Janusz Majewski. Dość poważna to refleksja jak na komedię. Nie osłabia ona jednak humorystycznego wigoru "Złota dezerterów", lecz jedynie go "uszlachetnia". Jesień 1942 roku. Na warszawskim Żoliborzu odbywa się konspiracyjne spotkanie oficerów AK. Rotmistrz Leliwa informuje zebranych, że dowództwo powołało oddział do zadań specjalnych oznaczony kryptonimem "Litzmanstadt". Dowódcą mianowano majora Jeremiego. Pierwszą misją grupy jest zdobycie gotówki na zakup broni i amunicji od armii włoskiej, która, wycofana z frontu wschodniego, tymczasowo stacjonuje w Polsce. Warunki finansowe stawiane przez Włochów przekraczają możliwości Armii Krajowej. Wywiad AK ustala jednak, że w jednym z łódzkich banków Niemcy przechowują gigantyczną fortunę w złocie. Problem tylko, jak ją zdobyć. Wszystkie tradycyjne metody (wysadzenie drzwi sejfu, sterroryzowanie personelu w celu zdobycia szyfru otwierającego zamki) w warunkach okupacyjnych nie rokują szans powodzenia. Jedyny sposób to dobry kasiarz. Na szczęście, wśród podwładnych Jeremiego jest sierżant Rudy, który przed wojną współpracował z prawdziwymi mistrzami ogołacania kas pancernych. Niestety, obaj z przyczyn od siebie niezależnych rozstali się z zawodem. Silberman przebywa w getcie, zaś "mecenas" Kania w więzieniu. Grupa "Litzmanstadt" musi jednak jakoś rozwiązać ten problem, gdyż zniecierpliwieni Włosi gotowi poszukać na swój towar innych kupców. 23:20 WIELKI TEST - WIELKI TEST O POLSKICH SERIALACH Kameralne i studyjne (widowisko), 80 min, Polska, 2018 Scenariusz: Konrad Smuga Wykonawcy: Anna Popek (prowadzący), Przemysław Babiarz (prowadzący) W Wielkim Teście o polskich serialach przypomnimy najbardziej popularne z telewizyjnych produkcji i opowiemy o kulisach ich powstawania, sprawdzimy też, co wszyscy zapamiętaliśmy z barwnych losów serialowych postaci. W studiu telewizyjnym na pytania będą odpowiadać jak zwykle popularni artyści, sportowcy i dziennikarze, a widzowie mogą rozwiązywać test online na stronie wielkitest.tvp.pl lub ściągając aplikację na smartfony. Prowadzący: Anna Popek i Przemysław Babiarz. Goście: . Adam Giza, Justyna Śliwowska, Marta Kielczyk, Beata Chmielowska - Olech, Robert Sycz. 00:55 WYŚCIG W PRZESTWORZACH - CZ. 3/4 (SPACE RACE) Dokument fabularyzowany, 50 min, Wielka Brytania 2005 Scenariusz i reżyseria: Mark Everest Aktorzy: Richard Dillane, Steve Nicolson, Rawił Isjanow, Chris Robson, Tim Woodard, Stuart Bunce, Mark Dexter, Michaił Gorewoj i inni Zimna wojna trwa, a wraz z nią - rywalizacja między ZSRR i USA w dziedzinie podboju kosmosu. Po wysłaniu w przestrzeń psa Łajki Koroliow planuje kolejny krok - wysłanie w kosmos człowieka. Kandydat musi mieć ok. 30 lat, mierzyć nie więcej niż 170 cm i ważyć do 70 kg, a przede wszystkim szeroko się uśmiechać. Po długich poszukiwaniach zostaje wyłonionych siedmiu pilotów, a wśród nich German Titow i Jurij Gagarin. Amerykanie nadal nie wiedzą, kto jest mózgiem radzieckich przygotowań, bo tożsamość Koroliowa jest najpilniej strzeżoną tajemnicą państwową. W odpowiedzi na radziecki program podboju kosmosu za oceanem powstaje NASA - Narodowa Agencja Aeronautyki i Przestrzeni Kosmicznej, która opracowuje program Mercury, mający na celu wyniesienie w kosmos pierwszego Amerykanina. Posłużyć ma do tego międzykontynentalna rakieta balistyczna Atlas. Kandydatów - ściśle wyselekcjonowanych - jest siedmiu. Niestety, próby z Atlasem kończą się fiaskiem. Trzeba wrócić do starej amerykańskiej rakiety Red Stone, nad której ulepszeniem pracuje Werner von Braun. Jednak mimo wprowadzenia licznych poprawek wciąż osiąga ona zaledwie 1/10 mocy radzieckiej rakiety R7. W chwili wizyty Nikity Chruszczowa w USA ekipa Koroliowa wysyła na Księżyc sondę Łuna, która wprawdzie rozbija się o powierzchnię Srebrnego Globu, ale sukcesem - także propagandowym - jest już fakt, że w ogóle tam dotarła. Co więcej, zespół Koroliowa ma już wkrótce gotową kapsułę Wostok, która ma wynieść człowieka na orbitę. Genialny konstruktor wyprzedził Amerykanów o ponad rok. Teraz jego głównym rywalem jest Walentin Głuszko. Jeśli radziecka armia wybierze rakietę jego konstrukcji, Koroliow może zostać odsunięty od dalszych prac. Żeby dowieść swojej wyższości nad rywalem, Koroliow musi wysłać w kosmos i sprowadzić bezpiecznie na Ziemię żywą istotę. Pierwsze dwa psy nie wytrzymują tej próby. Dopiero Biełka i Striełka wracają szczęśliwie na Ziemię. Teraz kolejnym pasażerem może już być człowiek. Amerykanie postanawiają, że pierwszym, który poleci w kosmos, będzie Alan Shepard. Wcześniej przeprowadzają próbę na szympansie. Choć nie bez kłopotów, zwierzę wraca cało i zdrowo z powrotem. I znów Rosjanie wyprzedzają Amerykanów. 12 kwietnia 1961 r. Jurij Gagarin jest pierwszym człowiekiem, który ogląda Ziemię z kosmosu. Po 108 godzinach lotu, okrążywszy raz Ziemię, szczęśliwie ląduje na polu. Zostaje bohaterem narodowym. Amerykanie wysyłają w kosmos Sheparda dopiero 23 dni później, a jego lot trwa tylko 16 minut. To za krótko, by odtrąbić zwycięstwo. Ale nowy prezydent USA, John F. Kennedy, zapowiada, że wkrótce Amerykanie staną na Księżycu. 01:55 POLACY - TROCHĘ SZCZĘŚCIA Film dokumentalny, 60 min, Polska, 1989 Scenariusz: Dariusz Król Zdjęcia: Jerzy Sobociński, Marek Kloska Film dokumentalny poświęcony reżyserowi Jerzemu Hoffmanowi. 03:10 KRUZENSHTERN (KRUZENSHTERN) Film dokumentalny, 52 min, Polska/Francja, 2009 Reżyseria: Maciej Cusce Scenariusz: Maciej Cuske Zdjęcia: Marcin Sauter Film Macieja Cuske, autora emitowanych w TVP dokumentów: "Kuracja", "Elektryczka", "Antykwariat", "Trzecie", pokazuje uczniów dwóch szkół morskich w Kaliningradzie odbywających szkolenie na Kruzenshternie, jednym z największych żaglowców na świecie. Ten czteromasztowy bark wybudowano w 1926 r. w Niemczech, a po II wojnie światowej został on przekazany ZSRR. Od kilkudziesięciu lat pływa jako jednostka szkoleniowa dla przyszłych marynarzy rosyjskiej floty handlowej. Twórca dokumentu rejestruje 70 - dniowy rejs szkoleniowy od momentu wyjścia w morze we wrześniu 2008 r. z Kaliningradu, poprzez krótki postój w Santa Cruz na Teneryfie, po powrót do macierzystego portu. Młodzi adepci, mający po około 17 lat, pod okiem doświadczonej załogi przechodzą prawdziwą szkołę życia, z żółtodziobów stają się mężczyznami. Opływają Bałtyk, Morze Północne i Ocean Atlantycki, poznając od podszewki ciężką służbę na morzu. Nigdy nie zapomną, gdy bark Kruzenshtern odpływał z przystani, wtedy rozpoczęła się ich wielka przygoda. Po raz pierwszy opuszczali bliskich na dłuższy czas, patrzyli na żegnających ich znajomych, rodzinę, zasmucone dziewczyny z trudem ukrywające łzy. Ale muszą trzymać fason, dumnie prężą pierś, dzielnie stawiają czoło wyzwaniu, nie okazując strachu i niepokoju, bo "przecież morze nie lubi słabych ludzi". Nastoletni kursanci są dumni, że płyną legendarnym Kruzenshternem, chlubą rosyjskiej floty, chociaż z drugiej strony zdają sobie sprawę, że kończy się beztroska młodość i swoboda, a zaczyna ciężka harówka, istny obóz przetrwania. Wiedzą, że na morzu mogą przeżyć wspaniałe przygody, ale bywa też bardzo niebezpiecznie: sztormy, wichry, wzburzone potężne fale. Z czasem wszystko jednak normalnieje, da się pokonać lęk, przywyknąć do kołysania, surowej dyscypliny i wojskowego drylu: wstawania na komendę, porannej rozgrzewki i ciszy nocnej o określonej porze. Obok zajęć teoretycznych gros czasu kursanci poświęcają na ciężkie treningi, zaprawy gimnastyczne, wyczerpujące ćwiczenia, na uczenie się, jak pomagać sobie w ekstremalnych sytuacjach. Na początku najtrudniej było wdrapać się na maszt, wejść na najwyższą reję - towarzyszył temu ogromny strach. I mogą przetrwać tylko odporni na stres, zimno, brak snu, pracę od świtu do nocy. Rejs kończy się egzaminem na pełnym morzu, który ma im przynieść przepustkę do samodzielnego życia, spełnienia marzeń o dalekich morskich wyprawach. 04:10 DWADZIEŚCIA LAT MINĘŁO... - 1993/3 Magazyn, 40 min, Polska, 2008 W kolejnym odcinku programu "Dwadzieścia lat minęło" Marcin Wolski przedstawia sytuację w Polsce późną wiosną roku 1993. Mnożą się trudności stojące przed rządem Hanny Suchockiej, którego poczynania, mimo poparcia prezydenta Wałęsy, napotykają na coraz większy opór społeczny. Co gorsza, do opozycji przechodzi klub posłów Solidarności - dotąd członek rządowej koalicji. Los gabinetu jest przesądzony. A Lech Wałęsa rozwiązuje parlament. Oprócz wydarzeń politycznych, dzięki fragmentom "Polskiego zoo" i ówczesnej szopki możemy przypomnieć sobie klimat tamtych czasów, paradoksy transformacji i nowe zjawiska społeczne, w czym doskonale pomagają kreacje aktorskie Jerzego Kryszaka i Andrzeja Zaorskiego.