TVP Kultura Wtorek, 23.07.2019 08:40 SZLAKIEM MIEJSC NIEZWYKŁYCH - POMNIKI HISTORII - KANAŁ ELBLĄSKI Reportaż, 5 min, Polska, 2016 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Eliza Orzechowska Zdjęcia: Krzysztof Gromek Wykonawcy: Katarzyna Sanocka Jest arcydziełem sztuki inżynierskiej. Ma ponad 210 km długości, działa nieprzerwanie od 140 lat. Kanał Elbląski to jeden z dwóch istniejących na świecie szlaków wodnych, w którym zastosowano specjalny system pochylni. Sprawia on, że statki nie tylko pływają, ale także jeżdżą po szynach. A wszystko za sprawą mało komu znanego pruskiego inżyniera Goeorga Jacooba Steenkego. Kanał Elbląski obok Zamku w Malborku i ruchomych wysp na Mierzei Kurońskiej, uważany jest za jeden z trzech cudów Prus Wschodnich. Łączy tereny Pojezierza Iławskiego i Ostródzkiego z Zalewem Wiślanym. Jego trasa prowadzi przez sztuczne przekopy i groble, tworząc drogę wodną o długości blisko 210 km. Początkowo wykorzystywano go w celach transportowych, później do ruchu turystycznego. Od 1978 r. jest zabytkiem, a od 2011 r. ma status pomnika historii. To właśnie Kanałowi Elbląskiego poświęcony będzie kolejny odcinek cyklu "Pomniki historii. Szlakiem miejsc niezwykłych". 09:00 ANTYFONIE - JACEK SIENKIEWICZ Film dokumentalny, 22 min, Polska, 2017 Reżyseria: Andrzej Załęski Scenariusz: Jacek Staniszewski, Andrzej Załęski Wykonawcy: Jacek Staniszewski (prowadzący) Cykl przedstawia twórców rodzimej sceny sceny muzyki eksperymentalnej. Jacek Sienkiewicz, pionier muzyki elektronicznej połowy lat 90. , od kilku lat jest jednym z bardziej znanych twórców rodzimej wersji Detroit Techno. Jako twórca oddaje się coraz bardziej eksperymentalnym poszukiwaniom, nie rezygnując przy tym z doskonalenia swoich firmowych brzmień i rozwiązań, które przyniosły mu światową sławę. W jego studio dyskutujemy o narzędziach, inspiracjach, podróżach i łamaniu muzycznych zasad. Kontrapunktem do wypowiedzi Jacka są opinie Igora Czerniawskiego, muzyka znanego niegdyś z syntezatorowego wkładu w duet Aya RL. Jacek poznał go poznał kilkanaście lat temu, a jego dwie płyty ukazały się nakładem wytwórni Recognition Jacka Sienkiewicza. 09:35 ROK SPOKOJNEGO SŁOŃCA (ROK SPOKOJNEGO SŁOŃCA) Melodramat, 105 min, Polska/Niemcy/USA, 1984 Reżyseria: Krzysztof Zanussi Scenariusz: Krzysztof Zanussi Zdjęcia: Sławomir Idziak Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Maja Komorowska, Scott Wilson, Hanna Skarżanka, Ewa Dałkowska, Vadim Glovna, Daniel Webb, Zbigniew Zapasiewicz, Tadeusz Bradecki, Jerzy Nowak, Jerzy Stuhr, Halina Słonicka, Wiesław Michnikowski, Halina Łabonarska, Mirosław Gawęda, Zofia Rysiówna Rok 1946, małe miasteczko w okolicach Zielonej Góry. Czterdziestoletnia Emilia mieszka ze schorowana matką w zniszczonym domu po wysiedlonych Niemcach. Ich najbliższą sąsiadką jest prostytutka Stella. Kobiety żyją w biedzie, Emilia stara się poprawić sytuację materialną, piekąc ciasteczka, które następnie sprzedaje w jedynej miejscowej piekarni. W wolnych chwilach oddaje się swojej pasji - maluje na kawałkach tektury słoneczne pejzaże. Właśnie w trakcie malowania jednego z obrazków spotyka ją Norman - niemłody już żołnierz pracujący w amerykańskiej komisji poszukującej grobów zamordowanych przez Niemców lotników alianckich. Kobieta fascynuje Normana od pierwszego spojrzenia. Wzajemne zainteresowanie i powstające stopniowo uczucie utrudnia bariera językowa. Ani gesty, ani posługiwanie się słownikiem, ani pomoc tłumaczy nie są w stanie przełamać jej do końca. Mimo to Norman staje się stałym gościem w domu obu kobiet, pomagając im w miarę swoich możliwości. Mogiły lotników zostają odnalezione i komisja powoli kończy swoją pracę. Norman świadomie zostaje w Polsce dłużej, nie ma do kogo wracać, jest bardzo samotny. Wie, że spotkanie Emilii to być może ostatnia szansa przeżycia głębokiego uczucia. Stara się więc nakłonić ją, by wraz z nim i matką wyjechała do Stanów Zjednoczonych. Kobieta waha się, szuka rady u księdza. Ten zaprasza ją i Amerykanina do klasztoru, gdzie jedna z sióstr zna język angielski. W końcu Emilia decyduje się wraz z matką przejść przez "zieloną granicę". Ma im w tym pomóc niejaki Adzio. Tymczasem matka, zdając sobie sprawę z tego, że nie przetrzyma trudów podróży, w tajemnicy przed córką świadomie doprowadza się do ciężkiego przeziębienia. Wkrótce umiera. Emilia postanawia na miejsce matki zabrać ze sobą Stellę, która od dawna marzy o wyjeździe z miasteczka. Tymczasem Adzio twierdzi, że zapłacono mu tylko za jedną osobę. Zrozpaczona Emilia oddaje sąsiadce swoje miejsce. Norman wyjeżdża z Polski. Po latach Emilia będąca pensjonariuszką domu opieki społecznej dowiaduje się, że otrzymała spadek z Ameryki. Decyduje się ruszyć w podróż. Jest już jednak zbyt stara, nie jest nawet w stanie podnieść swojej walizki. "Cała przedstawiona w filmie powojenna rzeczywistość jest rzeczywistością świata granicznego, w którym wojenny porządek runął w gruzy, a to, co się z niego wyłania, jest jeszcze nieznane, tajemnicze, obce. Wszyscy bohaterowie opowiadania są zrujnowani materialnie i psychicznie przez wojenne doświadczenia i nie są w stanie odczuć smaku odzyskanej wolności" - pisano o filmie Zanussiego w jednej z recenzji. Wśród osób, które los rzucił do miasteczka, brak jakichkolwiek więzi społecznych, ich egzystencja nastawiona jest jedynie na przetrwanie. W tym świecie pełnym wzajemnej niechęci, podejrzliwości, kiełkujące uczucie Normana i Emilii z góry skazane jest na klęskę, a bohaterowie nie są w stanie pokonać swej samotności. 11:30 POPIELEC - ODC. 8 - AMNESTIA Serial wojenno-obyczajowy, 55 min, Polska, 1982 Autor: Włodzimierz Kłaczyński Reżyseria: Zbigniew Laskowski, Ryszard Ber Scenariusz: Ryszard Ber, Wiesław Myśliwski Zdjęcia: Wiesław Kaczmarek Aktorzy: Jerzy Kryszak, Ewa Ziętek, Maciej Góraj, Stefan Friedmann, Franciszek Trzeciak, Lech Dyblik, Hanna Giza, Elżbieta Golińska, Stanisław Górka Zostaje ogłoszona amnestia dla wszystkich, którzy złożą broń i "wyjdą z lasu". Milewski oczekuje, że Józuś ujawni się, ale ten w międzyczasie dokonuje kolejnego napadu. Akcja ujęcia Józusia i Nozdry kończy się fiaskiem. W odwecie mężczyźni napadają na posterunek milicji i zabijają Milewskiego. W czasie ucieczki Józuś zostaje zraniony i pojmany. 12:40 POPIELEC - ODC. 9 - PO LATACH... Serial wojenno-obyczajowy, 80 min, Polska, 1982 Autor: Włodzimierz Kłaczyński Reżyseria: Zbigniew Laskowski, Ryszard Ber Scenariusz: Ryszard Ber, Wiesław Myśliwski Zdjęcia: Wiesław Kaczmarek Aktorzy: Maciej Góraj, Jerzy Turek, Aleksander Fogiel, Andrzej Bielski, Lech Dyblik, Paweł Galia, Hanna Giza, Elżbieta Golińska, Stanisław Górka Po amnestii Józuś wraca do Błędnej. Zośka żyje teraz z Nozdrem. Józuś z właściwym sobie uporem próbuje odbudować swoje życie, ale robi to nadal bezwzględnie. Za zgrabione pieniądze kupuje konia i buduje dom. Odbiera Nozdrowi Zośkę. Zośka decyduje się na zabieg u znachorki, żeby usunąć ciążę, w którą zaszła z Nozdrem. Na skutek powikłań trafia do szpitala. Józuś przeżywa chorobę żony i uświadamia sobie, że ją jedną naprawdę kocha. Niestety Józuś wpada w sidła na jelenie, wzywa pomocy, ale nikt tego nie słyszy. 14:10 STUDIO KULTURA - ROZMOWY - KRZYSZTOF TYSZKA - DROZDOWSKI Dysk./wywiad/debata, 9 min, Polska, 2019 Wykonawcy: Małgorzata Nieciecka - Mac (prowadzący) Małgorzata Nieciecka - Mac rozmawia z autorem książki "Żuawi nicości", Krzysztofem Tyszką - Drozdowskim. 14:25 NIEDZIELA Z... ROLAMI ANDRZEJA ŁAPICKIEGO Dysk./wywiad/debata, 40 min, Polska, 2018 Scenariusz: Andrzej Warchił Wykonawcy: Agnieszka Szydłowska (prowadzący) Andrzej Łapicki, aktor, reżyser, profesor, rektor, polityk, felietonista. Ta długa lista zawodów i funkcji dobrze opisuje bohatera programu "Niedzieli z rolami Andrzeja Łapickiego". Kojarzony głównie z ról filmowych i Teatru Telewizji, jako przystojny mężczyzna o dobrych manierach zawsze chciał czegoś więcej, niż pozycja amanta. Chociaż z drugiej strony to teatralne emploi, jakie najbardziej akceptował. Na początku drogi artystycznej zaczął reżyserować. Na swoją inteligencję narzekał, że przeszkadza mu w zawodzie aktora. Nie uchroniła go ona jednak przed zaangażowaniem w politykę, która go początkowo pociągała, a potem dogłębnie rozczarowała. U szczytu kariery i popularności zagrał rolę wbrew swojemu wizerunkowi. Wiedział, że zrobił dobrą rzecz. Ale zarówno środowisko, jak i widzowie nie bardzo wiedzieli, jak przyjąć tę aktorską propozycję. Wycofał się więc, nie poszedł dalej tą drogą, chociaż miał na to ochotę. To właśnie jest istota rozmowy o Andrzeju Łapickim w programie. Opowieść o człowieku sukcesu, który chce czegoś więcej albo czegoś innego, coś osiąga, a w innych sprawach brakuje mu determinacji. Ale dzieło, które zostawił jest ogromne i trwale wpisane w historię polskiej kultury. Mówią o nim: Zuzanna Łapicka, Magda Umer, Jan Englert, Małgorzata Zajączkowska, Małgorzata Pieńkowska i Agnieszka Suchora. 15:20 META Film obyczajowy, 64 min, Polska 1971 Reżyseria: Antoni Krauze Scenariusz: Marek Nowakowski Zdjęcia: Edward Kłosiński Muzyka: Zygmunt Konieczny Aktorzy: Asja Łamtiugina, Witold Pyrkosz, Henryk Hunko, Irmina Praszyńska, Czarek Machliński, Zdzisław Kuźniar, Jadwiga Skupnik, Ilona Bartosińska, Andrzej Bielski, Zuzanna Helska, Ireneusz Karamon, Eliasz Kuziemski, Danuta Lewandowska, Ferdynand Matysik, Kazimierz Ostrowicz Czarno - biały film, za który Antoni Krauze otrzymał Nagrodę Specjalną Jury na festiwalu filmowym w Gdyni. Reżyser uczynił bohaterami troje ludzi, którzy wskutek przypadkowego splotu wydarzeń żyją pod jednym dachem. Stworzył znakomite portrety psychologiczne głównych postaci. W świetnych rolach, jako Irena i Kazimierz, wystąpili Asja Łamtiugina i Witold Pyrkosz. Na grze ich dwojga wspiera się cała konstrukcja filmu. W poczekalni dworca kolejowego w jakimś małym miasteczku spotykają się przypadkowo szkolni koledzy. Nie widzieli się wiele lat, każdy z nich wybrał własną życiową drogę. Włodzimierz założył rodzinę, ma żonę i dwoje dzieci i chociaż ledwie wiąże koniec z końcem, stara się żyć godnie i uczciwie. Zawsze był spokojny, wyważony, wśród kolegów uchodził za fajtłapę, nawet nazywali go "Trzy czwarte". Kazimierz Kaczyński to absolutne przeciwieństwo Włodzimierza, lubi imponować, być w centrum uwagi. Zgrywa światowca obytego w towarzystwie, jest stale przy forsie, którą zdobywa kombinując. Nie splamił się uczciwą pracą, woli drobne szwindle i karciane oszustwa, które przynoszą mu niemałe dochody. Okazuje się, że Kazik jest w potrzebie, szuka mety, czyli jakiegoś lokum do pomieszkania. Dobroduszny Włodzimierz zabiera go do siebie, chociaż żyje w bardzo skromnych warunkach. Dzieli pokój z kuchnią wraz z żoną Ireną i dwojgiem małych dzieci, synem Czarkiem i nieco starszą córką Irminą. Irena dość szybko zgadza się na sublokatora skuszona dwoma tysiącami, które gość oferuje. Kazik ma spać w kuchni na łóżku po babci. Nie zniechęcają go złe warunki, wręcz przeciwnie, potrafi się błyskawicznie zadomowić i czuje się mniej skrępowany niż sami gospodarze. Staje się jakby członkiem rodziny, coraz bardziej ingerując w domowe sprawy kolegi. Włodzimierz ma poważne kłopoty. Otrzymał wymówienie z pracy, bo odważył się mówić prawdę i stawić czoło oszustwom. Z fatalną opinią, jaką mu wystawiono w kadrach, nie może znaleźć nowej posady. Codziennie odbywa wędrówki do pośredniaka, ale bez rezultatu. Tymczasem Kazik szasta pieniędzmi, przynosi kwiaty, kupuje prezenty Irenie i dzieciom, zaskarbiając sobie ich sympatię i wdzięczność. Spokojnego i uczciwego Włodzimierza coraz bardziej drażni obecność kolegi kombinatora. On zawsze wiódł uczciwe życie, brzydził się kancierstwem i oszustwami. Unikając sublokatora, oddala się od domu i żony. Dla Kazika to świetna okazja, by zbliżyć się do wciąż atrakcyjnej Ireny. 16:40 ZŁOTE RUNO Komedia, 81 min, Polska 1996 Reżyseria: Janusz Kondratiuk Scenariusz: Andrzej Kondratiuk Zdjęcia: Tomasz Michałowski Muzyka: Jerzy Satanowski Aktorzy: Zbigniew Buczkowski, Zbigniew Mazurek, Stanisław Banaś, Monika Bolly, Stanisława Celińska, Piotr Dejmek, Elżbieta Dębska, Jerzy Gaweł, Maciej Karpiński, Eugeniusz Priwiezencew i inni Wyprawa po złote runo w tej filmowej wersji różni się mocno od znanej z mitologii. W prześmiewczej interpretacji reżysera Argonauci zostali odheroizowani i sprowadzeni do roli cwaniaków, którym przemyt ma otworzyć bramy finansowego raju na ziemi. Perypetie "biznesmena" Stefana i pijaczka Rysia to ironicznykomentarz reżysera do polskiej współczesności i tworzonych przez nią nowoczesnych mitów. "Złote runo" przypomina nieco wcześniejszy znakomity film Janusza Kondratiuka "Dziewczyny do wzięcia". Niektórzy porównywali go też do "Wniebowziętych" Andrzeja Kondratiuka i "Rejsu" Marka Piwowskiego. Wszystkie te utwory powstały z udziałem licznych naturszczyków, co przydało im realizmu i autentycznego, nie "papierowego", humoru. Aktorskim odkryciem w "Złotym runie" jest grający Stefana Zbigniew Mazurek, prawdziwy biznesmen, dla którego był to pierwszy kontakt z kamerą. Jego duetu ze Zbigniewem Buczkowskim część krytyki nie wahała się porównać do słynnej pary Himilsbach - Maklakiewicz. Pan Stefan, biznesmen w średnim wieku, szuka wspólnika do nie całkiem legalnego, lecz bardzo dochodowego interesu. W tym celu znajduje niejakiego Rysia, bezrobotnego, który większość dnia spędza pod budką z piwem, co pewien czas zarabiając parę groszy "na czarno". O Rysiu krąży fama, że ma "żołądek z żelaza". Pan Stefan poddaje kandydata na wspólnika ciężkim i bezlitosnym testom. Dowodzą one niezbicie, że Rysio w pełni zasługuje na swą "sławę". Kolejnym zadaniem Rysia ma być zdobycie... nocnika. Nie zwykłego wszakże, lecz koniecznie metalowego. Znalezienie go okazuje się dość trudne, lecz Rysio i z tej próby wychodzi zwycięsko. Zadowolony pan Stefan może mu już teraz zdradzić szczegóły swego życiowego interesu. Jest nim przeszmuglowanie diamentów do Berlina w brzuchu Rysia. Nagroda "Video Studio Gdańsk" dla Janusza Kondratiuka na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni (1997). Nominacje do Polskich Nagród Filmowych za rok 1998 dla Andrzeja Kondratiuka (scenariusz), Zbigniewa Buczkowskiego (najlepsza rola męska), Stanisławy Celińskiej (najlepsza rola kobieca) i Igi Cembrzyńskiej (najlepszy producent). 18:10 DO PRZERWY 0:1 - ODC 7/7 - POŻEGNANIE Z WAKACJAMI Serial dla młodych widzów, 27 min, Polska 1969 Reżyseria: Stanisław Jędryka Scenariusz na podstawie własnej powieści: Adam Bahdaj Zdjęcia: Stanisław Loth Wykonawcy: Wiślanie 69 Aktorzy: Bogdan Baer, Józef Nalberczak, Roman Wilhelmi, Aleksander Fogiel, Mieczysław Milecki, Marian Tchórznicki, Mirosław Domański, Janusz Pomaski, Jan Smoliński, Stanisław Milski, Barbara Sołtysik Kolejna ucieczka Paragona przed złodziejami skór kończy się dla niego tragicznie. Chłopak spada z rusztowania i trafia do szpitala. W tym czasie rozpoczyna się mecz finałowy turnieju o "Złotą piłkę". 18:50 BANDA RUDEGO PAJĄKA - PECHOWY MECZ Miniserial przygodowy, 28 min, Polska, 1988 Autor: Janusz Domagalik Reżyseria: Stanisław Jędryka Scenariusz: Leon Bach, Janusz Damagalik, Stanisław Jędryka Zdjęcia: Wiesław Rutowicz Aktorzy: Sławomira Łozińska, Danuta Kowalska, Barbara Rachwalska, Halina Rowicka, Janusz Bukowski, Jacek Domański, Andrzej Grabarczyk, Krzysztof Jabłoński, Janusz Paluszkiewicz, Monika Sapilak, Artur Pontek, Wojciech Klata, Katarzyna Baca, Grzegorz Gortatewicz, Filip Kraupe Akcja filmu dzieje się na Śląsku. Bohaterami są trzynastoletni chłopcy i dziewczęta. W szkole odbywa się spotkanie z kombatantem, który opowiada o jednym z epizodów walk we wrześniu 1939 roku. Młodzież słucha opowieści starszego pana z umiarkowanym zainteresowaniem. Po spotkaniu rozgrywa się mecz piłkarski między drużynami Wejnerta i Siwego. Siwy w starciu z Wejnertem ulega poważnej kontuzji. Przestraszeni chłopcy uciekają, zostaje tylko sędzia, Jogi i Irka. Wśród tych, którzy uciekli, jest też Rudy Pająk. Chłopiec wraca jednak do szkoły i dowiaduje się, że pogotowie zabrało Siwego do szpitala. W szpitalu odwiedza Siwego Brygidka, dziewczyna Wejnerta, darzona skrywaną sympatią Siwego i Pająka. Okazuje się, że dziewczynka przyszła odwiedzić swoją ciężko chorą matkę. 19:45 ONE. KOBIETY KULTURY - ELŻBIETA TOWARNICKA Dysk./wywiad/debata, 19 min, Polska, 2019 Reżyseria: Grzegorz Jankowski Scenariusz: Andrzej Warchił Wykonawcy: Łukasz Orbitowski (prowadzący) "One. Kobiety kultury" to program Łukasza Orbitowskiego, w którym do rozmowy zaproszone zostały najważniejsze kobiety polskiej kultury. Rozmowa ma charakter wyjątkowego, intymnego spotkania. Tym razem gościem Łukasza Orbitowskiego będzie Elżbieta Towarnicka - sopranistka, artystka związana między innymi z Piwnicą pod Baranami. Współpracowała z takimi twórcami jak Krzysztof Kieślowski (wykonanie ścieżki dźwiękowej w "Podwójnym życiu Weroniki") czy Krzysztof Penderecki. 00:20 NOCNY DOKUMENT - MAŁY LALKARZ Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2010 Reżyseria: Thierri Paladino Scenariusz: Thierri Paladino Zdjęcia: Marcin Sauter, Michał Marczak Sergio Dotti jest jednym z ostatnich mistrzów sztuki lalkarskiej we Francji. Mieszka na południu Francji. Tutaj Nicea nazywa się Nissa. Duchy Catherine Sgurane i Giuseppe Garibaldiego są tu ciągle żywe. Pewnego dnia po spektaklu Sergio spotyka dziewięcioletniego chłopca o imieniu Thomas. Występ zaciekawił malca do tego stopnia, że powrócił następnego dnia, aby znowu znaleźć się w tym magicznym świecie. Latem wyruszą w trasę po raz pierwszy razem, aby odkrywać gościnne i malownicze okolice Nicei. Jeżdżąc z miasteczka do miasteczka, będą pokazywać ich świat wyobraźni dla przyjemności dzieci i dorosłych. Kamera będzie im towarzyszyła w tej przygodzie. Jest to historia o sielskim świecie, w którym czas płynie powoli i ludzie żyją w zgodzie z rytmem natury. Jest to świat nadal istniejący i jeszcze dostępny. "Mały Lalkarz" to dziennik tej podróży, historia relacji między mistrzem a uczniem, pokazana w naturalnych i ciągle autentycznych plenerach południa Francji. 01:30 FAWORYTA (LA FAVORITE) Film muzyczny, opera, 156 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Amelie Niermayer Wykonawcy: Karel Mark Chichon "La Favorite" to opera Gaetano Dionizettiego w czterech aktach oparta na sztuce "Le comte de Comminges". Swoją premierę miała w 1840 roku w Paryżu. W 2016 roku dzieło to wystawiono w monachijskiej Staatsoper. Na scenie pojawili się znakomici wokaliści: debiutująca Elina Garanca w roli uwodzicielskiej Leonor de Guzman, Matthew Polenzani jako jej kochanek i Mariusz Kwiecień wcielający się w postać króla Alfonsa.