TVP Kultura Sobota, 27.07.2019 08:00 SERIALOWA NOSTALGIA - KAPITAN SOWA NA TROPIE - ODC. 1/8 - GIPSOWA FIGURKA Serial obyczajowy, 25 min, Polska, 1965 Reżyseria: Stanisław Bareja Scenariusz: Alojzy Kaczanowski Zdjęcia: Franciszek Kądziolka Aktorzy: Wiesław Gołas, Michał Szewczyk, Kalina Jędrusik, Bohdan Łazuka, Bogusław Sochnacki, Ludwik Benoit, Pola Raksa, Elżbieta Czyżewska, Krystyna Feldman, Zygmunt Zintel i inni Funkcjonariusz w czarnej, skórzanej marynarce i sweterku polo, łamiący wszelkie opory moralne 500 - złotowy banknot z "górnikiem", szczyt dobrego smaku - papierosy "Silesia", radiowóz marki Warszawa i mrożący krew w żyłach pościg po brukowanych kostką ulicach Warszawy - syrenką za starym wartburgiem. To klimat, który - wyprany dziś z politycznych i propagandowych kontekstów - budzi w widzach odruch sympatycznej nostalgii za "starymi, dobrymi czasami". Z łagodnie krytyczną życzliwością przyjęli recenzenci powtórkę po latach pierwszego serialu kryminalnego Telewizji Polskiej. Teraz widzowie mają okazję przypomnieć sobie sympatycznego kapitana Sowę, czyli Wiesława Gołasa w tej roli. W pierwszym odcinku główny bohater przypadkowo styka się ze sprawą morderstwa. Literat Nawrocki i reżyser Gajda proszą napotkanego mężczyznę o przeniesienie za drobną opłatą gipsowej figurki z mieszkania Nawrockiego. Oczywiście, nie wiedzą, że ich przygodny znajomy jest oficerem milicji. W mieszkaniu literata kapitan Sowa znajduje zwłoki kobiety. 08:35 SERIALOWA NOSTALGIA - KAPITAN SOWA NA TROPIE - ODC. 2/8 - UPRZEJMY MORDERCA Serial obyczajowy, 27 min, Polska, 1965 Reżyseria: Stanisław Bareja Scenariusz: Alojzy Kaczanowski Zdjęcia: Franciszek Kądziolka Występują: Wiesław Gołas, Michał Szewczyk, Kalina Jędrusik, Bohdan Łazuka, Bogusław Sochnacki, Ludwik Benoit, Pola Raksa, Elżbieta Czyżewska, Krystyna Feldman, Zygmunt Zintel i inni Akcja tego odcinka rozgrywa się na terenie cyrku. Komik Bongo zabija swego rywala. Podczas dramatycznej ucieczki przed milicją wpada do klatki lwów, co kończy się dla niego tragicznie. 09:15 DZIEŃ SIĘ BUDZI Koncert, 55 min, Polska, 1970 Reżyseria: Jerzy Kleyny Scenariusz: Jerzy Kleyny Zdjęcia: Ryszard Kośmiński, Tomasz Dembiński, Napoleon Czerwiński, Sławomir Conrad, Tadeusz Bielan Wykonawcy: Micheline Ramette, Jolanta Borusiewicz, Maryla Rodowicz, Stan Borys, Waldemar Kocoń, Renata Smukała, Feliks Malinowski, Danuta Dudek, Ewa Jankowska, Elżbieta Kostarz, Barbara Sier, Halina Szafrańska, Marek Almert, Wacław Gaworczyk, Roman Kerson Program rozrywkowy z udziałem gwiazd polskiej piosenki: zespołu Alibabki, Maryli Rodowicz, Stana Borysa, Waldemara Koconia, zespołów Bumerang i Bizony. 10:20 ANIMAMA - 14 BAJEK Z KRÓLESTWA LAILONII - O SŁAWNYM CZŁOWIEKU Film animowany, 13 min, Polska, 1997 Autor: Leszek Kołakowski Reżyseria: Krzysztof Kiwerski Scenariusz: Jan Zamojski Zdjęcia: Tomasz Wolf Tomasz Chmiel Muzyka: Janusz Grzywacz Wykonawcy: Zbigniew Zapasiewicz Aktorzy: Janusz Andrzejewski, Zbigniew Groczal, Daniela Popławska, Szymon Bobrowski, Michał Grudziński, Agnieszka Różańska Pewien mieszkaniec Lailonii o imieniu Tat bardzo chce zostać sławnym człowiekiem. Długo zastanawia się, co zrobić, tym bardziej, że we wszystkich dziedzinach nauki, kultury i sztuki są ludzie sławniejsi od niego. Dochodzi do wniosku, że może zostać sławnym, robiąc coś najgorzej na świecie. Jednak zdobywa tylko chwilowo poklask tłumu, albo naraża się na śmieszność. W końcu dochodzi do wniosku, że zdobędzie sławę stając się najmniej sławnym człowiekiem na swiecie. Tak też robi. Wkrótce wszyscy o nim zapominają i Tat osiąga swój cel. 10:30 ANIMAMA - 14 BAJEK Z KRÓLESTWA LAILONII - WOJNA Z RZECZAMI Film animowany, 14 min, Polska, 1997 Autor: Leszek Kołakowski Reżyseria: Jacek Kasprzycki Scenariusz: Jan Zamojski Zdjęcia: Krzysztof Szyszka Krzysztof Napierała Muzyka: Arnold Dąbrowski Wykonawcy: Zbigniew Zapasiewicz Aktorzy: Janusz Andrzejewski, Zbigniew Groczal, Daniela Popławska, Szymon Bobrowski, Michał Grudziński, Agnieszka Różańska Akcja filmu została przeniesiona przez reżysera w środowisko francuskich egzystencjalistów lat 70. Żartobliwa, bliska grotesce konwencja filmu dzieli rzeczywistość na świat rzeczy i idei. Od rzeczy uzależniona jest Lina, która ma z nimi bliski kontakt. Idealiście Ditto ożywione rzeczy robią na złość, doprowadzając do skonfliktowania obojga bohaterów. Istotną rolę w filmie pełni pełni narrator-filozof.Końcowe obrazy filmu to porozbijane wystawy sklepowe i barykady na ulicach Paryża. Są to odniesienia do 1968 roku. 10:50 DOKUMENT TYGODNIA - ARCYDZIEŁA BEZ TAJEMNIC: TYCJAN EP. 4 (MASTERPIECES UNVEILED: TIZIANO EP. 4) Film dokumentalny, 23 min, Włochy, 2013 Reżyseria: Piero Messina Seria dokumentalna poświęcona wybitnym dziełom sztuki. W każdym odcinku poznajemy inny obraz, okoliczności jego powstania i wpływ na rozwój kultury. W tym odcinku poznamy tajemnice obrazu "Miłość niebiańska i miłość ziemska". 11:30 ŻYWOT MATEUSZA Dramat psychologiczno - obyczajowy, 76 min, Polska 1967 Reżyseria: Witold Leszczyński Scenariusz: Witold Leszczyński, Wojciech Solarz Zdjęcia: Andrzej Kostenko Muzyka: Arcangelo Corelli Występują: Anna Milewska, Franciszek Pieczka, Wirgiliusz Gryń, Małgorzata Braunek, Aleksander Iwaniec, Aleksander Fogiel, Maria Janiec, Elżbieta Nowacka, Kazimierz Borowiec Wydaje się, że najtrafniej można by film ten nazwać poetycką przypowieścią, podobną starym przypowieściom łączącym w sobie proste motywy fabularne z elementami bajki i baśni. "Żywot Mateusza" jest adaptacją znanej u nas powieści norweskiego pisarza Tarjei Vesaasa "Ptaki". W niektórych momentach fabuła powieści została zmieniona, wiele opuszczono, to jednak, co pozostało, utrzymane jest w nastroju książki Vesaasa - trochę tajemniczym, pełnym niedopowiedzeń. Bohaterem jest Mateusz - człowiek nadwrażliwy, o duszy dziecka, przez otoczenie uznawany za półgłówka, żyjący w harmonii z otaczającą go przyrodą. Razem z siostrą Olgą zamieszkuje samotną chatę wśród lasów i jezior - gdzieś na północy Europy. Gdzieś - to znaczy wszędzie, gdzie na brzegach jezior stoją stare sosnowe lasy i rosną brzozy. Tę niekonkretność miejsca należy uznać za zabieg zamierzony - reżyser bowiem chciał uniknąć imitowania norweskich realiów. Spokojne, niemal sielankowe życie Mateusza ma jednak zostać przerwane - coś ma się wydarzyć. Otaczająca go przyroda ostrzega o zbliżającym się nieszczęściu - jego przyjaciel "wielki ptak" zostaje zastrzelony, drzewo noszące jego imię powala piorun, nawiedzają go senne koszmary. Olga odnajduje w końcu "swojego" mężczyznę i sprowadza go do chaty nad jeziorem. Mateusz w domu siostry czuje się coraz bardziej zbędny, przeczuwa zbliżające się osamotnienie, którego zawsze się obawiał. Postanawia rozstać się ze światem ludzi, do którego nigdy nie należał. Wybiera śmierć samobójczą, jako ucieczkę przed grożącą mu samotnością. "Żywot Mateusza" był debiutem reżyserskim Witolda Leszczyńskiego, jego pracą dyplomową w PWSTiF w Łodzi. Otrzymał za niego m.in. Grand Prix na Międzynarodowym Festiwalu Filmów Młodzieżowych w Cannes, Grand Prix na MFF w Valladolid i nagrodę dla najlepszego filmu na festiwalu w Colombo. 13:00 SYBERIADA POLSKA Dramat historyczny, 127 min, Polska 2013 Reżyseria: Janusz Zaorski Scenariusz: Michał Komar, Maciej Dutkiewicz Zdjęcia: Andrzej Wolf Muzyka: Krzesimir Dębski Aktorzy: Urszula Grabowska, Adam Woronowicz, Paweł Krusz, Lera Guliaieva, Igor Gniezdilov, Jan Peszek, Agnieszka Więdłocha, Natalia Rybicka, Andrij Zhurba, Dmytro Sova, Marcin Walewski Zima 1940 roku. Jan Dolina, gospodarujący na kresowej wsi były kapral Wojska Polskiego, zostaje wraz z rodziną wywieziony na Syberię. Czy uda im się przetrwać w skrajnie niesprzyjających warunkach i wrócić do ojczyzny? "Moim marzeniem i wielkim wyzwaniem była realizacja filmu o losach Polaków deportowanych przez radzieckie NKWD w roku 1940 na Syberię" - mówił w jednym z wywiadów Janusz Zaorski. Inspiracją, która owemu marzeniu pomogła przybrać realny kształt, stała się książka Zbigniewa Domino "Syberiada polska". Jest ona pierwszą częścią trylogii powieściowej o żyjących na kresach II Rzeczypospolitej ludziach (głównie Polakach, choć nie tylko), wywiezionych po 17 września 1939 roku na "nieludzką ziemię". Domino opowiedział ich losy z dużym realizmem i wyczuciem psychologicznym, na co z pewnością wpłynął fakt, że sam jako młody chłopak został wraz z najbliższymi zesłany na Sybir. Nie przeszkodziło mu to wprawdzie w czasach stalinowskich robić kariery w Naczelnej Prokuraturze Wojskowej, co - zdaniem części krytyki - rzuca pewien cień na patriotyczną wymowę jego książek napisanych po upadku komunizmu. Tak czy owak to właśnie nawiązująca w tytule do głośnego filmu Andrieja Konczałowskiego "Syberiada polska" sprawiła, że autor "Matki Królów" i "Jeziora Bodeńskiego" po siedmiu latach znowu chwycił za kamerę. Scenariusz autorstwa Michała Komara i Macieja Dutkiewicza nie zawsze ściśle trzymał się literackiego pierwowzoru, podążając raczej za wizją Zaorskiego, wedle której trudno w filmie wskazać głównego bohatera. Jest nim bowiem cała społeczność wysiedleńców, zróżnicowana pod względem biografii, charakterów i narodowości. Ich powikłane, nierzadko dramatyczne i pełne trudnych wyborów moralnych losy ukazano na tle zdumiewającej pięknem, surowej syberyjskiej przyrody, stanowiącej wstrząsający kontrast wobec cierpienia ludzi, będących - w pewnym sensie - jej więźniami, a często i ofiarami. Inną zaletą dzieła Zaorskiego jest pochwała wierności nakazom sumienia, które często nic sobie nie robi z podziałów etnicznych i politycznych, każąc narażać bezpieczeństwo, a nawet życie w imię miłości, czy choćby zwykłego współczucia dla człowieka z przeciwnej strony ideologicznej lub religijnej barykady. W znakomitej, międzynarodowej obsadzie aktorskiej szczególne opinie zebrała Sonia Bohosiewicz w roli matki trojga dzieci, która chcąc zapewnić im przetrwanie, nie waha się zostać kochanką bezwzględnego zastępcy komendanta obozu pracy. Akcja "Syberiady polskiej" rozpoczyna się 1 września 1939 roku, w chwili agresji nazistowskich Niemiec na Polskę. Po siedemnastu dniach od wschodu "cios w plecy" zadaje II Rzeczypospolitej sowiecka Rosja. We wsi, w której mieszka rodzina Jana Doliny rozpoczyna się komunistyczna agitacja. Mieszkańcy są jednak na nią najwyraźniej zbyt odporni, w związku z czym już w lutym 1940 roku Sowieci postanawiają wywieźć ich w bydlęcych wagonach na Syberię. Tam, w położonym na odludziu obozie, zostają skazani na katorżniczą pracę przy wyrębie drzewa. Szczególnie trudno jest zimą, kiedy temperatura spada kilkadziesiąt stopni poniżej zera. Do paraliżującego zimna dochodzi głód. Jakby tego było mało komendantem obozu jest sadystyczny kapitan NKWD Sawin, pałający nienawiścią do Polaków, gdyż w czasie wojny z 1920 roku został sierotą. Teraz, będąc panem i władcą kilkudziesięciu obywateli II Rzeczypospolitej, może się mścić do woli. Niestety, za ulubiony cel rozlicznych złośliwości i psychicznych tortur obiera sobie Jana Dolinę, który niegdyś służył w polskim wojsku. Perfidia Sawina osiąga apogeum w chwili, gdy wysyła Jana na kilkutygodniowy spływ drewna, podczas gdy jego żona ciężko choruje na tyfus. 15:20 SZLAKIEM KOLBERGA - MIKROMUSIC Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2018 Reżyseria: Grzegorz Jankowski Scenariusz: Michał Pietrusiewicz, Elżbieta Rottermund Cykl dokumentalny prezentujący znanych polskich muzyków, którzy wyruszają w Polskę szlakiem Oskara Kolberga. Każdy odcinek jest muzyczną podróżą w inny region Polski. Znani muzycy uczą się od artystów ludowych tradycyjnego repertuaru: śpiewają, grają na skrzypcach, akordeonie, tańczą. Pokazują piękno i niepowtarzalność polskiej muzyki ludowej. Goście tego odcinka to: Mikromusic - polski zespół muzyczny grający trip hop z wpływami jazzu. Grupa została założona w 2002 roku we Wrocławiu przez Natalię Grosiak i Dawida Korbaczyńskiego. Zespół spotka się z panią Bronisławą Chmielowską, która urodziła się w Wołczuchach niedaleko Lwowa. Jako dziecko była świadkiem okrutnych wydarzeń, jakie rozegrały się na Wołyniu w 1943 roku. Po wojnie, została przesiedlona na Ziemie Zachodnie. Mieszka w Mroczkowicach na Dolnym Śląsku. Do dziś śpiewa dawne pieśni i, jak sama mówi, pierwsze, co zrobi po śmierci, to poleci do Wołczuch na swoje ukochane Kresy. 15:45 "NOWY NAPIS" Reportaż, 10 min, Polska, 2019 Reportaż o powstawaniu nowego pisma krytyczno - literackiego, czyli o Kwartalniku Kulturalnym - Nowy Napis. Liryka, epika, dramat. Periodyk wydany jest nakładem Instytutu Literatury, pod auspicjami Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. 18:15 AMERYKAŃSKI EPOS - SESJE (THE SESSIONS) Film dokumentalny, 108 min, USA, 2017 Reżyseria: Bernard Macmahon "Amerykański epos. Sesje" (American Epic: The Sessions) to rejestracja utworów prezentowanych w trzech pierwszych odcinkach cyklu. Dla zachowania autentyczności wykorzystano oryginalne, wiekowe instrumenty oraz sprzęt studyjny z tamtego okresu. Kompozycje wykonują i opowiadają o nich m. in. Jack White, Elton John, zespół Alabama Shakes. 20:20 BILET DO KINA - MCIMPERIUM (THE FOUNDER) Film biograficzny, 110 min, USA Reżyseria: John Lee Hancock Scenariusz: Robert Siegel Aktprzy: Michael Keaton, Nick Offerman, John Carroll Lynch, Linda Cardellini, B. J. Novak, Laura Dern, Justin Randell Brooke, Kate Kneeland Jest rok 1954. Większą część swego dorosłego życia Ray Kroc (Michael Keaton) poświęcił karierze handlowca, podróżując po całym kraju. Interesy idą marnie, choć ucieka się do przeróżnych sztuczek. Wszystkie jego pomysły zazwyczaj od razu biorą w łeb. Szanse na realizację marzeń maleją z każdym dniem, a i żona Ethel coraz bardziej sceptycznie przygląda się poczynaniom męża, który nie odnosi żadnych sukcesów handlowych i w dodatku bywa gościem w domu. Jego urządzenia do robienia koktajli w ogóle nie wzbudzją zainteresowania właścicieli lokali gastronomicznych. Pewnego razu zdarza się jednak cud. Przez telefon Ray dowiaduje się od pracownicy z centrali w Chicago, że właśnie nieznana mu wcześniej restauracja z San Bernardino w Kalifornii zamówiła sześć maszyn. Ray jest pewny, że zaszła pomyłka i natychmiast dzwoni do nich. W odpowiedzi słyszy, że rzeczywiście wkradł się błąd, bo zamówili nie sześć a osiem maszyn. W tej sytuacji Ray postanawia sprawdzić na miejscu, o co chodzi i udaje się do San Bernardino, do restauracji McDonalds. I tak poznaje braci Richarda (Dick) i Maurice'a (Mac) McDonaldów, których restauracja słynie w okolicy z szybkiej obsługi. Na realizację zamówienia czeka się najwyżej kilkadziesiąt sekund, co w zwykłych lokalach przeciąga się do 20 minut. Zachwycony ich pomysłem namawia braci do stworzenia całej sieci tego typu restauracji. Po długich rozmowach Dick i Mac zgadzają się na współpracę. W miarę rozwoju fastfoodowego imperium, Ray chce mieć coraz więcej władzy. Jak wiele poświęci, by w końcu stworzyć najbardziej rozpoznawalną markę na świecie, z szybka obsługą, dobrym jedzeniem, wygodnymi w użytkowaniu opakowaniami i familijną atmosferą? Amerykański biznesmen czeskiego pochodzenia, Ray Kroc, stał się jedną z największych osobowości XX wieku. 22:25 THE BEST OF MAANAM. KONCERT LIVE Koncert, 47 min, Polska, 1994 Reżyseria: Stanisław Zajączkowski, Jarosław Orłowski Scenariusz: Stanisław Zajączkowski, Jarosław Orłowski Wykonawcy: Kora, Zespół Maanam Koncert zespołu Maanam z udziałem publiczności. 23:25 MOCNE KINO - GOŚĆ (THE GUEST) Thriller, USA/Wielka Brytania 2014 Reżyseria: Adam Wingard Scenariusz: Simon Barrett Aktorzy: Dan Stevens, Maika Monroe, Leland Orser, Sheila Kelley, Brendan Meyer, Lance Reddick Fabuła thrillera koncentruje się wokół niespodziewanej wizyty u pewnej amerykańskiej rodziny żołnierza, który przedstawia się jako przyjaciel ich poległego w Afganistanie syna. Gospodarze zapraszają gościa, by zatrzymał się u nich na dłużej. W tym czasie dochodzi w okolicy do całej serii tragicznych zdarzeń. Spencer i Laura Peterson oraz ich dzieci Luke i Anna zmagają się z koszmarami po traumie, jaką przeżyli. Najstarszy syn Petersonów, Celeb, zginął podczas wojny afgańskiej. Niespodziewanie składa im wizytę David Collins, by wsprzeć rodzinę swego najlepszego przyjaciela z wojska. Jest dla nich bardzo uprzejmy, uczynny i opiekuńczy. Laura oferuje mu miejsce w ich domu, gdzie może zostać jak długo zechce. David od razu angażuje się w rodzinne sprawy, wie, że Spencer ma kłopoty w pracy, a Luke jest terroryzowany przez gang szkolnych łobuzów. Umie współczuć i zaradzić problemom. Zdobywa zaufanie i sympatię nie tylko rodziny, ale także ich znajomych, całkowicie przenikając w to środowisko. Kiedy jednak dochodzi w miasteczku do serii niewyjaśnionych zabójstw, córka Petersonów, Anna, zaczyna przyglądać się uważniej Davidowi. Pełna podejrzeń, kontaktuje się z bazą wojskową. 01:45 KOMEDIOWE LATO - CIOCIA DANIELLE (TATIE DANIELLE) Komedia, 106 min, Francja, 1990 Reżyseria: Étienne Chatiliez Scenariusz: Florence Quentin Zdjęcia: Philippe Welt Muzyka: Grard Kawczynski Aktorzy: Tsilla Chelton, Catherine Jacob, Isabelle Nanty, Neige Dolsky, Eric Prat, Laurence Fvrier Tytułowa cioteczka Danielle to osoba z piekła rodem. Udręczona rodzina zostawia ją pod opieką młodej dziewczyny, a sama wyjeżdża na wakacje do Grecji. Nieznośna cioteczka początkowo wszelkimi siłami uprzykrza życie młodej opiekunce, w końcu jednak obie kobiety odkrywają, że mają ze sobą wiele wspólnego. Rodząca się między nimi przyjaźń wystawiona zostanie na próbę, kiedy dziewczyna postanowi spędzić noc na plaży ze świeżo poznanym Amerykaninem. 03:45 LEGENDY ROCKA - VAN HALEN (ROCK LEGENDS (S. 5) - VAN HALEN) Film dokumentalny, 42 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: Lyndy Saville Wykonawcy: Van Halen Cykl dokumentalny prezentujący najważniejszych artystów muzyki rockowej. Bohaterem tego odcinka jest zespół Van Halen. Amerykańscy artyści są jedną z najgłośniejszych grup muzycznych ery lat 80. Absolutni pionierzy glam rocka. Swoimi utworami i występami scenicznymi nie tylko zrewolucjonizowali dotychczasowy image zespołów rockowych, ale także techniki wykorzystywane przy powstawaniu piosenek. Niepowtarzalne riffy gitarowe i sprawne połączenie ich z brzmieniem syntezatorów idealnie pokazują, co kryje się pod nazwą Van Halen.