TVP Historia Piątek, 02.08.2019 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 2 SIERPNIA Felieton, 2 min, Polska, 2008 Autor: Janusz Weychert 1921 - głód w Rosji; 1943 - bunt w Treblince; 1945 - w Poczdamie ustalono granice Niemiec; 1968 - przemówienie radiowe Dubczeka; 07:40 KOLUMBOWIE - ODC. 3/5 - A JEŚLI BĘDZIE WIOSNA... Serial wojenny, 61 min, Polska 1970 Reżyseria: Janusz Morgenstern Scenariusz: Roman Bratny Zdjęcia: Tadeusz Wieżan Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Jan Englert, Władysław Kowalski, Jerzy Matałowski, Marek Perepeczko, Antonina Gordon - Górecka, Piotr Pawłowski, Stefan Friedmann, Edward Wichura, Czesław Roszkowski, Tomasz Lengren, Alicja Jachiewicz, Bolesław Idziak, Józef Fryźlewicz, Halina Golanko, Janusz Zaorski i inni Gestapo wpada na ślad tajnej radiostacji zainstalowanej w mieszkaniu "Jerzego". Wszyscy obsługujący ją młodzi konspiratorzy zostają aresztowani. "Jerzy" dzięki przytomnie odegranej roli nieświadomego gospodarza domu, cudem wychodzi z opresji. Ściąga jednak na siebie podejrzenie o współpracę z Niemcami. Grozi mu nawet wyrok śmierci za zdradę. Tylko najwierniejsi przyjaciele nie wierzą w jego kolaborację. Dzięki ich staraniom sprawa zostaje szczęśliwie wyjaśniona, a domniemany "zdrajca" zrehabilitowany. 08:55 TO JE BOROWICZ. PODRÓŻE ZE SMAKIEM. - ODC (5) Magazyn, 20 min, Polska, 2018 Reżyseria: Grzegorz Jankowski Scenariusz: Adam Borowicz, Tomasz Dziedzic Wykonawcy: Adam Borowicz (prowadzący) Pierwszy odcinek programu poświęcony Anglii. Adam Borowicz zabiera widzów do hrabstwa Wiltshire, słynącego przede wszystkim z tajemniczych kamiennych bloków Stonehenge oraz domu Harry'ego Pottera. Odwiedzimy niezwykłą wioskę Lacock, gdzie czas zatrzymał się w średniowieczu. Gospodarz programu z lokalnych produktów przygotuje wyspiarskie danie. 09:30 HISTORIA POLSKI - CZŁOWIEK, KTÓRY ROZPOCZĄŁ POWSTANIE Film dokumentalny, 44 min, Polska, 1998 Reżyseria: Krzysztof Buczkowski Zdjęcia: Jacek Mierosławski Wykonawcy: Zdzisław Sierpiński, Stefania Wójtowicz, Wiesław Ochman, Władysław Bartoszewski Film poświęcony Zdzisławowi Sierpińskiemu, znanemu przede wszystkim z dziennikarstwa. Mniej znana jest jego okupacyjna biografia - żołnierza dywersyjnej kompanii "Żniwiarz" Armii Krajowej. Tak się złożyło, że to on i żołnierze jego plutonu oddali pierwsze strzały w Powstaniu Warszawskim. W filmie obok bohatera wypowiadają się jego przyjaciele i znajomi: Stefania Wojtowicz, Wiesław Ochman, Stefan Bratkowski, Władysław Bartoszewski. 10:20 SENSACJE XX WIEKU - ZADANIE SPECJALNE Kameralne i studyjne (widowisko), 25 min, Polska, 1984 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Program ukazujący kulisy lotu amerykańskiego samolotu szpiegowskiego U - 2, który odbył się 1 maja 1960 roku. Autor programu przedstawia podłoże historyczne tego lotu, opisuje rozkład sił w ówczesnej Europie końca lat 50. i początku 60. oraz dominujące wówczas trendy polityczne. Geneza powstania Układu Warszawskiego (14 maja 1955roku), w odpowiedzi na przyjęcie Niemiec Zachodnich do NATO (5 maja 1955 roku), podpisanie traktatu, na mocy którego Austria odzyskała suwerenność. Nadzieje na złagodzenie "zimnej wojny" na konferencji czterech mocarstw, zaplanowanej na maj 1960 roku w Paryżu. Autor programu przedstawia konsekwencje polityczne lotu U - 2 oraz jego interpretację przez prezydenta USA Dwighta D. Eisenhowera. 10:50 HISZPANIA. NARODZINY IMPERIUM - ODC, 1/3 (ODC, 1/3) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Mike Smith Kultury i religie, które ukształtowały Hiszpanię, którą znamy dzisiaj, ujawniają się w trakcie podróży przez jej kluczowe miasta - Madryt, Granadę, Cordobę, Sewillę i Kartagenę - w towarzystwie historyka Simona Sebag Montefiore. 11:55 DOM - ODC. 8/25 - JAK SIĘ ŁOWI DZIKIE PTAKI Serial obyczajowy, 87 min, Polska 1982 Scenariusz: Jerzy Janicki, Andrzej Mularczyk Reżyseria: Jan Łomnicki Zdjęcia: Bogusław Lambach Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Tomasz Borkowy, Jolanta Żółkowska, Wacław Kowalski, Tadeusz Janczar, Bożena Dykiel, Anna Ciepielewska, Stanisław Zaczyk, Joanna Szczepkowska, Wirgiliusz Gryń, Jan Englert, Henryk Bista, Hanna Lachman, Józef Nowak, Barbara Sołtysik, Barbara Rachwalska, Ewa Błaszczyk, Mirosław Konarowski i inni Andrzej Talar wraca z praktyki w ZSRR. W domu zastaje wezwanie od adwokata prowadzącego sprawę rozwodową. Spotkanie z Basią pozbawia Andrzeja wszelkiej nadziei na odbudowanie ich wspólnego życia. Serii nieszczęść dopełnia ciężka choroba starego Talara. Doktor Lang postanawia rozwieść się z Lidką. Doktor Kazanecki decyduje się uśpić swojego zniedołężniałego psa. Tylko Henio Lermaszewski radzi sobie doskonale, robiąc różnego rodzaju interesy. 13:35 DAWNE ŚWIATY - ODC. 5/8 JORDANIA. OD NABATEJCZYKÓW DO HASZYMIDÓW (FROM THE NABATEAN TO THE JORDAN KINGDOM) Film dokumentalny, 50 min, Francja, 2007 Obecnie miasto Amman jest nowe, w większości z drugiej połowy XX wieku. Mimo to stolica Jordańskiego Królestwa Haszymidzkiego jest świadectwem długiej historii kraju. Dzieje Ammanu sięgają czasów biblijnych. Wtedy nazywano go Rabbat Ammon. Ammon był stolicą królestwa Ammonitów. Następcy Aleksandra Wielkiego przemianowali go na Filadelfia. W czasach Rzymian, Filadelfia należała do sieci handlowej Dekapolis. Z czasów tych pozostał imponujący teatr postawiony przez Marka Aureliusza. Nazwa Amman oficjalnie pojawi się dopiero w roku 635, po podboju przez Arabów. Jordania, młode państwo powstałe po rozpadzie europejskich imperiów kolonialnych, znalazła się w samym środku regionu o dużym znaczeniu historycznym. W miejscu tym spotykały się Afryka, Europa i Azja. Ten wspaniały zakątek świata od zawsze przyciągał obcych. Po kolei Hebrajczyków, Żydów, Chrześcijan, Umajjadów, Mameluków, Abbasydów, Turków osmańskich, a potem Anglików i Palestyńczyków. Wszyscy oni stawali na tej ziemi, lecz nigdy nie udało im się jej zdobyć na zawsze. Wydaje się jednak, że pewien lud nigdy nie wyzbył się suwerenności. Są nim Beduini! Ci nomadzi żyjący z pasterstwa, synowie pustyni, są strażnikami wielowiekowych tradycji. Obecnie są filarem królestwa. Żyją jak badawi, czyli po beduińsku. Jak ich przodkowie właśnie! A kim byli ci przodkowie? Tej zagadki nie rozwikłano. Niektórzy badacze twierdzą, że pochodzą ze starego wędrownego ludu, który osiadł tu w IV wieku przed naszą erą. Wśród skał założył swoją stolicę, Petrę. Jordania co roku gości kilka milionów turystów. Zawdzięcza to właśnie odkryciu Petry w XIX wieku. Dawna stolica Nabatejczyków jest najcenniejszym zabytkiem Jordanii i jednym z najwspanialszych w Lewancie. Wykute w skale miasto z innej epoki fascynuje turystów i przyciąga archeologów. Co roku z całego świata zjeżdżają tu zespoły ekspertów. Każdy przyczynia się do pogłębienia wiedzy o Nabatejczykach. 14:40 WOJNA O MORZA - BITWA Z U - BOOTAMI. ODC. 2/2 (ODC. 2/2) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Andy Twaddle Przez wieki Royal British Navy walczyła na południowych wodach, przeciwko swoim tradycyjnym wrogom, Francji i Hiszpanii. Ale w pierwszych latach XX wieku wszystko się zmieniło. Nowe zagrożenie było na północnym wschodzie, ponieważ Niemcy zbudowały potężną nową flotę - rozpoczął się wyścig zbrojeń. W programie unikalna perspektywa wydarzeń i doświadczeń, które pomogłyby rozstrzygnąć wynik pierwszej wojny światowej. 15:40 UTRACONY ŚWIAT ALEKSANDRA WIELKIEGO - ODC. 2/6 (ALEXANDER'S LOST WORLD) Film dokumentalny, 46 min, Wielka Brytania, 2012 Fotoreporter i reżyser David Adams wyrusza w epicką podróż do jednego z najniebezpieczniejszych miejsc na ziemi, aby odkryć najdalsze zakątki Imperium Aleksandra Wielkiego. Dotychczas niedostępne, spustoszone wojną miejsca nie były odwiedzane przez filmowców aż do tej poty. Usiana małymi górskimi miasteczkami i starożytnymi ruinami wiosek Afganistanu kraina potężnej rzeki Amu - daria (kiedyś Oxus), była granicą ogromnego Imperium Aleksandra. Autorzy programu, przy użyciu grafiki 3D, po raz pierwszy odtwarzają te starożytne zabudowania zniszczone tysiące lat temu. Przywracają do życia dawno zapomniane miasta i twierdze. 16:30 POWSTANIE WARSZAWSKIE DZIEŃ PO DNIU - ODC. 2 Reportaż, 6 min, Polska, 2017 Scenariusz: Bartłomiej Grudnik Bohater odcinka: Zygmunt Boczkowski. 16:40 HISTORIA POLSKI - POWSTANIE WARSZAWSKIE CZ. I Film dokumentalny, 26 min, Polska, 2004 Reżyseria: Zbigniew Wawer, Tadeusz Kondracki Scenariusz: Zbigniew Wawer, Tadeusz Kondracki Wykonawcy: Jacek Tebinka, Krzysztof Komorowski, Marek Getter, Witold Bartnicki, Richard Gordon. Nicholas Pryor, Tadeusz Ruman Film przedstawia genezę oraz przebieg Powstania Warszawskiego, ze szczególnym uwzględnieniem uwarunkowań międzynarodowych (stosunku do powstania rządów Wielkiej Brytanii, USA, ZSRR). W części pierwszej przedstawiono międzynarodowe uwarunkowania sprawy polskiej w 1944 roku, zwłaszcza godzące w polską rację stanu ustalenia konferencji w Teheranie z końca 1943 roku. Na tym tle przedstawiono oczekiwania rządu brytyjskiego wobec Kremla, w związku z atakami na polskie podziemie na obszarach na zachód od Bugu. Nakreślono przyczyny, jakie doprowadziły do wybuchu powstania. 17:15 POWSTANIE WARSZAWSKIE CZ. II Film dokumentalny, 26 min, Polska, 2004 Reżyseria: Zbigniew Wawer, Tadeusz Kondracki Scenariusz: Zbigniew Wawer, Tadeusz Kondracki Wykonawcy: Jacek Tebinka, Krzysztof Komorowski, Lidia Markiewicz Ziental, Wojciech Militz, Stanisław Sieradzki, Tadeusz Janowski, Anna Wyganowska Eriksson, Witold Bartnicki, Jerzy Peltz, Maria Kołtuniak Jaszczołt, Edwin Rozłubirski, Wojciech Gąssowski W części drugiej przedstawiono przebieg Powstania Warszawskiego, a na tym tle międzynarodowe uwarunkowania położenia stolicy w okresie od końca pierwszej dekady września do kapitulacji. Ukazano stosunek do kwestii pomocy dla Warszawy przywódców Zachodu: Churchilla i Roosevelta. 17:45 TAJEMNICE PAŃSTWA PODZIEMNEGO - BROŃ CENNA JAK ŻYCIE Film dokumentalny, 27 min, Polska, 2016 Reżyseria: Rafał Bryl Scenariusz: Witold Głowacki Tylko co dziesiąty powstaniec ruszał w godzinie "W" do walki, mając w ręku pistolet lub karabin. Jak powstańcy zdobywali i konstruowali uzbrojenie w płonącym oblężonym mieście? Sprawdzamy, jak działały Błyskawice, Piaty, powstańcze katapulty, granatniki i miotacze płomieni. 18:25 KOŁO HISTORII - PIERWSZA KADROWA Reportaż, 28 min, Polska, 2014 Scenariusz: Julian Rachwał Zdjęcia: Sebastian Jensz- Stawowczyk, Wojciech Kursa, Lesław Janusz Muzyka: Krzysztof Suchodolski Film jest próbą uzasadnienia legendy I Kompanii Kadrowej, utworzonej przez Józefa Piłsudskiego 3 sierpnia 1914 r. w Krakowie, zatem w kilka dni po wybuchu I wojny światowej, wpisując się w obchody okrągłej, 100. rocznicy początku tej wojny. To rodzaj dokumentalnej formy z inscenizowanymi wstawkami o anatomii zdarzeń, splocie historycznych uwarunkowań i przypadków, powodujących narodziny Kadrówki. Do wypowiedzi fachowców (historyków, autorów opracowań) autorzy filmu dołączyli także dobrane głosy ludzi w jakiś sposób powiązanych z bohaterami bądź wydarzeniami historycznymi tamtego czasu (w dużej mierze chodziło o więzy rodzinne). Tego typu relacje w kilku przypadkach nawet pozwoliły skorygować stan wiedzy historycznej związanej z Legionami w kontekście I wojny, przydając filmowi także swojego rodzaju funkcji badawczej. Generalnie jednak chodziło oto, by forma filmu naśladująca domową gawędę, poprzez ciepło tego rodzaju przekazu była bliższa współczesnemu widzowi, wpływała na jego zainteresowanie. Film tak naprawdę opowiada przecież o znalezieniu drogi do wolności po ponad stuletniej niewoli - jest to więc opowieść o narodzinach II Rzeczpospolitej. 19:10 KOLUMBOWIE - ODC. 4/5 - OTO DZIŚ... Serial wojenny, 55 min, Polska 1970 Reżyseria: Janusz Morgenstern Scenariusz: Roman Bratny Zdjęcia: Tadeusz Wieżan Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Jan Englert, Władysław Kowalski, Jerzy Matałowski, Halina Golanko, Marek Perepeczko, Jerzy Trela, Bogdan Goliszewski, Alicja Jachiewicz, Bolesław Idziak, Maciej Damięcki i inni 1 sierpnia 1944 roku wybucha powstanie warszawskie. Na barykadach stolicy "Jerzy", "Kolumb", "Zygmunt" i tysiące ich rówieśników toczą nierówny bój z siłami nieprzyjaciela. Po początkowych sukcesach powstańców Niemcy otrząsają się z zaskoczenia i sprowadzają posiłki. Ich miażdżąca kontrofensywa zmusza Polaków do odwrotu. Wśród powstańców są liczni polegli. Jedną z ofiar jest "Malutki". 20:15 DOM PRZY OLESIŃSKIEJ 5 Reportaż, 27 min, Polska, 1985 Scenariusz: Halina Miroszowa Zdjęcia: Mikołaj Nesterowicz Wspomnienia osób, które przeżyły masakrę zgotowaną ludności cywilnej przez Niemców w piwnicy domu przy ul. Olesińskiej 5 na Mokotowie w czasie Powstania Warszawskiego w dniu 4 sierpnia 1944 r. 22:35 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA WYCHOWAWCY Z WIĘZIENIA W BIAŁEJ CERKWI POD KIJOWEM Reportaż, 24 min, Polska, 2003 Autor: Barbara Włodarczyk Reportaż z więzienia w Białej Cerkwi na Ukrainie. Bohaterem jest oficer służby więziennej. Program ukazuje warunki życia i pracy personelu penitencjarnego oraz system więziennictwa na Ukrainie. 00:10 HENRYK WARS - PIEŚNIARZ WARSZAWY Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2007 Reżyseria: Wiesław Dąbrowski Scenariusz: Wiesław Dąbrowski Zdjęcia: Kamil Dąbrowski, Jan Komasa, Zbigniew Mazur, Piotr Rejmer Film dokumentalny o wielkim polskim kompozytorze Henryku Warsie, którego twórczość i piosenki są powszechnie znane i do dziś chętnie wykonywane. Wars był również kompozytorem muzyki filmowej do ponad 50 filmów zrealizowanych w Polsce (przed wojną) i ponad 60 w Hollywood (po wojnie), co zapewniło mu trwałe miejsce w literaturze muzycznej. Film został zrealizowany w 2007 roku. Autorów filmu zainspirowało odkrycie nieznanych dotychczas utworów muzyki poważnej skomponowanych przez Warsa. 01:15 SENSACJE XX WIEKU - ZADANIE SPECJALNE Kameralne i studyjne (widowisko), 25 min, Polska, 1984 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Program ukazujący kulisy lotu amerykańskiego samolotu szpiegowskiego U - 2, który odbył się 1 maja 1960 roku. Autor programu przedstawia podłoże historyczne tego lotu, opisuje rozkład sił w ówczesnej Europie końca lat 50. i początku 60. oraz dominujące wówczas trendy polityczne. Geneza powstania Układu Warszawskiego (14 maja 1955roku), w odpowiedzi na przyjęcie Niemiec Zachodnich do NATO (5 maja 1955 roku), podpisanie traktatu, na mocy którego Austria odzyskała suwerenność. Nadzieje na złagodzenie "zimnej wojny" na konferencji czterech mocarstw, zaplanowanej na maj 1960 roku w Paryżu. Autor programu przedstawia konsekwencje polityczne lotu U - 2 oraz jego interpretację przez prezydenta USA Dwighta D. Eisenhowera. 02:20 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - PONIEC Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Autor: Adam Sikorski Miejscem naszego kolejnego wypadu jest Poniec, gdzie w 1704 r. rozegrała się bitwa pomiędzy Szwecją a Rosją, po stronie której opowiedział się wówczas władca Saksonii i jednocześnie król Polski August II Mocny, wciągając Rzeczpospolitą w wojnę. Korzystając z pozwolenia konserwatora zabytków wraz z miejscowymi poszukiwaczami oraz Lubuską Grupą Eksploracyjną Nadodrze, chcielibyśmy przeczesać prawdopodobny teren bitwy. Miejscowe legendy wskazują na pobliski pagórek, gdzie mieli zostać pochowani polegli żołnierze. Istnieje też legenda o trzech porzuconych przez Sasów armatach, które bardzo chcielibyśmy zlokalizować. Ewentualne pamiątki, które uda nam się znaleźć - kartacze, guziki, monety - znajdą odpowiednie miejsce ekspozycji w Muzeum w Gostyniu.