TVP Kultura Środa, 31.07.2019 08:50 SZLAKIEM MIEJSC NIEZWYKŁYCH - POMNIKI HISTORII - KAMIEŃ POMORSKI - KATEDRA Reportaż, 7 min, Polska, 2016 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Tomasz Drozdowicz Wykonawcy: Katarzyna Sanocka (prowadzący) Kamień Pomorski. Jego nazwa pochodzi od ogromnego głazu zwanego królewskim, który przez wieki stanowił punkt orientacyjny dla żeglujących korytem rzeki Dziwny nad morze. Już w XII w. Kamień Pomorski stał się stolicą Księstwa Pomorskiego i siedzibą biskupstwa. Symbolem jego zamożności jest zespół katedralny, oddzielony niegdyś od Starego Miasta murem obronnym. Dominuje w nim imponująca, masywna bryła romańsko - gotyckiego kościoła. 09:05 KSIĘGA PRZESTRZENI - WYSOKIE MURY Magazyn, 30 min, Polska, 2016 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Beata Hyczko Wykonawcy: Bogna Świątkowska (prowadząca), Jarosław Trybuś (prowadzący) W odcinku omówimy architekturę władzy - w tym przede wszystkim budynków realizowanych na potrzeby administracji samorządowej i sądownictwa. Położymy nacisk na porównanie form stosowanych w centrum i na prowincji, zastanowimy się, jakie środki architektoniczne przystoją budynkom publicznym powstającym z pieniędzy podatników, a jakich należy unikać. W odcinku: - Sąd Okręgowy w Katowicach (Archistudio Studniarek i Pilinkiewicz); - Urząd Miejski w Siechnicach (Maćków Pracownia Projektowa); - Zduńskowolskie Centrum Integracji "Ratusz" w Zduńskiej Woli (90 Architekci); - Sąd Rejonowy i Prokuratura Rejonowa w Szamotułach (Pracownia Architektoniczna ARI); - Siedziba Polskiej Grupy Energetycznej w Bełchatowie (FAAB Architektura); 09:45 UCIECZKA Z KINA "WOLNOŚĆ" Film obyczajowy, 86 min, Polska 1990 Scenariusz i reżyseria: Wojciech Marczewski Zdjęcia: Jerzy Zieliński Muzyka: Zygmunt Konieczny Aktorzy: Janusz Gajos, Zbigniew Zamachowski, Teresa Marczewska, Michał Bajor, Piotr Fronczewski, Jan Peszek, Jerzy Binczycki i inni Janusz Gajos stoi oniemiały w ciemnej sali kinowej. Przed oczami ma widok niezwykły. Na ekranie zbuntowani aktorzy nie chcą dalej grać swych fałszywych, ogłupiających ról. Próbują im w tym przeszkodzić histeryczne, pełne paniki reprymendy dobiegające z widowni. To przedstawiciele oficjalnej komisji starają się zagłuszyć swój strach i bezradność. Jeszcze chwila i Janusz Gajos wybuchnie śmiechem. "Poruszająca scena, przywodząca na myśl"Mistrza i Małgorzatę"Bułhakowa" - orzekli krytycy. W filmie Marczewskiego jest jeszcze wiele sekwencji równie wymownych i dramatycznych. Wspólnie tworzą dzieło, które stało się wydarzeniem artystycznym na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku - Gdyni w 1990 r. Uhonorowano je wówczas Grand Prix i nagrodą dziennikarzy. Wyróżnienie za najlepszą główną rolę męską otrzymał Janusz Gajos. "Ucieczkę..." nagradzano jeszcze kilkakrotnie, także zagranicą, np. na Festiwalu Filmów Fantastycznych w Avoriaz. Wcześniej najważniejsze trofea zdobywały tam m.in. "Carrie" Briana de Palmy, "Pojedynek na szosie" Stevena Spielberga i "Terminator" Jamesa Camerona. Pierwiastek fantastyczny odgrywa w filmie Marczewskiego rolę niepoślednią, choć nie w sposób właściwy produkcjom science - fiction. Służy bowiem ukazaniu przemiany duchowej cenzora - niegdyś poety i krytyka literackiego, obecnie (tak go określił reżyser) człowieka "spsiałego", pozornie groźnego, lecz w rzeczywistości zastraszonego i samotnego. Oba światy: realny i fantasmagoryczny przenikają się. Cenzor przekracza granicę ekranu, wchodzi do wnętrza filmu, powodowany miłością do jednej z jego bohaterek - Małgorzaty. Jednak i tam spotyka go rozczarowanie. Wraca do rzeczywistości, lecz nie będzie już tym samym człowiekiem. Niegdyś poeta, potem cenzor, teraz - kto? Jeden z krytyków pisał: "W tym filmie każdy chce wyjść z ram własnego życia. Buntuje się cenzor. Buntują się postacie filmowe. Wszyscy szukają wolności, której nie ma. Jej przebłysk jest może tylko w idei ucieczki. Wystarczy nocą wejść na dach własnej kamienicy, aby przekonać się, ilu ludzi znajduje się w stanie ucieczki."Aż tak wielu?"- dziwi się cenzor, obserwując dachy pełne ludzi. Sam jest jednym z lunatyków." 11:30 NAJDŁUŻSZA WOJNA NOWOCZESNEJ EUROPY - ODC. 11 OJCOWIE I DZIECI Serial historyczno - obyczajowy, 58 min, Polska, 1981 Reżyseria: Jerzy Sztwiertnia Scenariusz: Stefan Bratkowski Zdjęcia: Andrzej Ramlau Muzyka: Adam Sławiński Aktorzy: Jerzy Bińczycki, Witold Pyrkosz, Joanna Żółkowska, Witold Dębicki, Maciej Góraj, Anna Nehrebecka, Wiktor Grotowicz, Piotr Machalica, Jan Łopuszański, Lech Ordon, Krzysztof Stroiński, Henryk Talar, Jerzy Tkaczyk, Wojciech Wysocki, Andrzej Żółkiewski Już od 13 lat Kasia Frankowska i Marcin Gierusz są razem. Ona prowadzi tajne nauczanie, Marcin zaś stację nasiennictwa i Bibliotekę Towarzystwa Czytelni Ludowych. Dwoje ich dzieci uczęszcza do szkoły w Poturzycach. Uczniowie, którzy nie chcą odmawiać pacierza po niemiecku, są bici, szykanowani są również ich rodzice. Matylda Frankowska zostaje aresztowana za prowadzenie tajnego nauczania i skazana na 6 miesięcy więzienia. Wnuki Ludwika Frankego, które mieszkają w Niemczech, dowiadują się o swoim polskim pochodzeniu. Gotlib zmienia nazwisko i imię, przyjeżdża do Wielkopolski. 12:40 NAJDŁUŻSZA WOJNA NOWOCZESNEJ EUROPY - ODC. 12 PAŃSTWO W PAŃSTWIE Serial historyczno - obyczajowy, 57 min, Polska 1981 Reżyseria: Jerzy Sztwiertnia Scenariusz: Stefan Bratkowski Zdjęcia: Andrzej Ramlau Muzyka: Adam Sławiński Aktorzy: Jerzy Bińczycki, Witold Pyrkosz, Joanna Żółkowska, Witold Dębicki, Maciej Góraj, Anna Nehrebecka, Wiktor Grotowicz, Piotr Machalica, Jan Łopuszański, Lech Ordon, Krzysztof Stroiński, Henryk Talar, Jerzy Tkaczyk, Wojciech Wysocki, Andrzej Żółkiewski Wicekanclerz Posadowsky zleca poufną misję profesorowi Bernhardowi, wybitnemu ekonomiście niemieckiemu. Chodzi o zahamowanie i uniemożliwienie rozwoju polskich spółek kredytowych. 13:50 STUDIO KULTURA - ROZMOWY - GRAŻYNA HASE Dysk./wywiad/debata, 9 min, Polska, 2019 Wykonawcy: Katarzyna Sanocka(Prowadzący) Od 16 maja 2019 r. w Muzeum Historycznym Skierniewic, można oglądać wystawę "Grażyna Hase. Moje pół wieku z modą". Gościem programu była Grażyna Hase - projektantka mody i była modelka. 14:15 "ZAWSZE GORZEJ MOŻE BYĆ" - KONCERT POŚWIĘCONY PAMIĘCI JERZEGO WASOWSKIEGO (34. PRZEGLĄD PIOSENKI AKTORSKIEJ) CZ. 1 Koncert, 52 min, Polska, 2013 Reżyseria: Paweł Miśkiewicz Scenariusz: Paweł Miśkiewicz Muzyka: Jerzy Wasowski Wykonawcy: Iga Cembrzyńska, Stanisława Celińska, Anna Chodakowska, Beata Fudalej, Maja Kleszcz, Iwona Konieczkowska, Barbara Krafftówna, Kinga Preis, Krystyna Tkacz, Magdalena Śniadecka, Orkiestra Teatru Muzycznego Capitol i Perfect Girls 'N' Friends Orchestra, Wojciecha Zielińskiego Koncert, który odbył sięw ramach 34. Przeglądu Piosenki Aktorskiej we Wrocławiu. Materiał muzyczny wybrany do koncertu poświęconego pamięci Jerzego Wasowskiego to mniej znane piosenki z Kabaretu Starszych Panów, piosenki niekojarzone z osobą kompozytora oraz te całkiem zapomniane. Utwory układają się w melancholijną opowieść o wiecznej tęsknocie, pragnieniu miłości, o smutku. Zaproszone do udziału aktorki w różnym wieku będą odprawiać swoiste kobiece dziady, przywołując z własnych wspomnień, przeżyć i pragnień obrazy, postaci i sytuacje towarzyszące najsilniejszym emocjom, które trwale odcisnęły się w ich pamięci. W koncercie biorą udział: Stanisława Celińska, Iga Cembrzyńska, Anna Chodakowska, Beata Fudalej, Iwona Konieczkowska, Maja Kleszcz, Barbara Krafftówna, Krystyna Tkacz, Kinga Preis. 15:20 ZA ŚCIANĄ Dramat obyczajowy, 57 min, Polska 1971 Reżyseria: Krzysztof Zanussi Scenariusz: Edward Żebrowski, Krzysztof Zanussi Zdjęcia: Jan Hesse Aktorzy: Maja Komorowska, Zbigniew Zapasiewicz, Eugenia Herman, Krzysztof Machowski, Jadwiga Colonna-Walewska, Bogdan Niewinowski, Piotr Garlicki, Barbara Burska Uroda filmów Krzysztofa Zanussiego związana jest trwale z ustaloną atmosferą, niepowtarzalnym klimatem wydarzeń. W ramach tej poetyki mieści się też film "Za ścianą". Jest to opowieść pozbawiona tradycyjnej fabuły. Dwoje młodych ludzi mieszka samotnie obok siebie, niemal przez ścianę. Dzieli ich jednak mur różnic nie do pokonania. On, docent Jan, jest naukowcem na drodze do kariery. Twardy, bezwzględny realista, idzie od sukcesu do sukcesu. Ona, Anna Romanek, jest mu bliska jedynie z powodu zainteresowania wykonywanym zawodem. Poza tym jest jego przeciwieństwem. Nie osiągnęła niczego, nie powiodło się jej w pracy naukowej, w życiu osobistym. Jest samotna, bezradna, wrażliwa i nieśmiała. Zdobywa się na zaproszenie go do siebie. Mężczyzna jest gładki, oschły, uprzejmy. Rwie się wątek rozmowy. Ich krótkotrwałe porozumienie jest pozorne, nie mają sobie nic do powiedzenia. Chwile, które razem spędzili, niczego nie zmienią. Pozostaną dla siebie parą obcych ludzi. Maja Komorowska może być uznana za współtwórczynię filmu. Wespół z reżyserem dbała o daleko posuniętą wierność szczegółu. Każdy jej ruch, gest, grymas ust, zawieszenie głosu wzbogaca wizerunek granej postaci. Film otrzymał w 1971 r. nagrodę na MFF Autorskich w San Remo, a Mai Komorowskiej przyznano tam Złoty Medal w uznaniu jej sztuki aktorskiej. 16:35 WARSZAWSKA PREMIERA Film muzyczny, 101 min, Polska, 1950 Reżyseria: Jan Rybkowski Scenariusz: Jan Rybkowski, Stanisław Różewicz Zdjęcia: Andrzej Ancuta Muzyka: Kazimierz Sikorski Występują: Jan Koecher, Barbara Kostrzewska, Jerzy Duszyński, Nina Andrycz, Danuta Szaflarska, Jan Kurnakowicz, Janusz Warnecki, Stanisław Żeleński, Gustaw Buszyński, Zdzisław Mrożewski, Tadeusz Cygler i inni Jeden z pierwszych filmów Jana Rybkowskiego, w znacznej mierze zdominowany przez "poetykę" socrealistyczną - narzuconą administracyjnie polskiej kulturze pod koniec lat czterdziestych. "Warszawską premierę" reklamowano jako pierwszy po wojnie widowiskowy film muzyczny. W rzeczywistości utwór Rybkowskiego stał się pretekstem do prezentacji (z wiadomą tezą) konfliktów społecznych w połowie XIX wieku. Dzisiejszy widz może jednak darować sobie ideologiczną tendencję filmu na rzecz wątku głównego - walki o wystawienie Moniuszkowskiej "Halki" w Warszawie pod panowaniem rosyjskiego zaborcy. 18:30 DZIEWCZYNA I CHŁOPAK - DOCHODZENIE Serial przygodowy, 46 min, Polska, 1977 Reżyseria: Stanisław Loth Scenariusz: Hanna Ożogowska, Anette Olsen Zdjęcia: Jerzy Łukaszewicz Aktorzy: Anna Sieniawska, Wojciech Sieniawski, Juliusz Lisowski, Bogusz Bilewski, Leonard Andrzejewski, Anna Milewska, Marian Łącz, Michał Sumiński, Jerzy Turek, Dariusz Biskupski, Elżbieta Dąbrowska, Tomasz Jarosiński, Tomasz Karwatka, Bartłomiej Łopiński, Grzegorz Studziński Wujostwo, u których rzekomy Tomek przebywa na wakacjach, są zaskoczeni przemianą, jaka nastąpiła w chłopcu, od czasu, gdy go ostatnio widzieli. Tomek jest dziwnie bojaźliwy w stosunku do psów i koni, mało je, często się myje i utrzymuje wzorowy porządek w swoim pokoju. Zaczynają sią zastanawiać, co się za tym kryje, ale udająca brata Tosia nie daje się zdemaskować. 21:25 W TRZY MIESIĄCE DOOKOŁA ŚWIATA - BARANY. ISLANDZKA OPOWIEŚĆ (HRUTAR) Komediodramat, 88 min, Islandia 2015 Scenariusz i reżyseria: Grimur Hakonarson Aktorzy: Sigurdur Sigurjonsson, Theodor Juliusson, Charlotte Boving, Gunnar Jonsson Doceniony na wielu festiwalach dramat Grimura Hakonarsona został również zgłoszony do Oscara w kategorii najlepszy film nieanglojęzyczny, jednak nie otrzymał nominacji do nagrody. Akcja rozgrywa się w scenerii dalekiej północy Europy, w Islandii. Pośród nieskazitelnie czystej przyrody, na kompletnym odludziu żyją dwaj bardzo różniący się między sobą bracia, którzy nie odzywają się do siebie od 40 lat. Jeden z nich nadużywa alkoholu i z tego powodu został wydziedziczony, co jeszcze bardziej pogłębiło konflikt. Gummi (Sigurdur Sigurjónsson) i Kiddi (Theodor Juliusson) mieszkają w przyległych domach na rodzinnej farmie, prawnie należącej tylko do niepijącego Gummiego. Obaj bracia hodują rzadką odmianę islandzkich owiec i rywalizują ze sobą. Każdy z nich jest bardzo przywiązany swej trzody. Tymczasem okazuje się, że nagradzany tryk, którego właścicielem jest Kiddi, cierpi na kołowaciznę. Władze lokalne ogłaszają, że wszystkie owce w regionie, nawet te, które nie mają żadnych objawów choroby, będą wybite, by zaraza nie rozprzestrzeniła się na cały kraj. Farmerzy mają obowiązek spalić siano i zdezynfekować obory, resztą zajmie się specjalna ekipa. Gummi sam zabija swoje stado, ale ukrywa w piwnicy domu kilka owiec i tryka. Wieloletni spór między braćmi nasila się. Kiddi oskarża Gummiego o złożenie donosu na niego. Zaczyna jeszcze więcej pić i staje się bardziej agresywny. Nie chce się podporządkować nakazom władz, walczy o swoje stado. Kolejne nieprzewidziane zdarzenia zagrożą dotychczasowemu życiu braci. Razem uciekają wysoko w góry. I wtedy rozpętuje się burza śnieżna. 02:55 TRIBUTE TO TOMASZ STAŃKO CZ. 2 Koncert, 44 min, Polska, 2018 Wykonawcy: Adam Pierończyk, Avishai Cohen, Joe Martin, Jeff "Tain" Watts "Tribute to Tomasz Stańko" to koncert przygotowany specjalnie na zamówienie festiwalu Jazz Juniors. Liderem projektu jest Adam Pierończyk, jeden z najwyżej cenionych polskich saksofonistów jazzowych, w ostatnich latach najczęściej zapraszany do współpracy przez samego Stańkę. Do koncertu poświęconego zmarłemu w 2018 roku jednemu z najznakomitszych artystów w historii polskiego jazzu zaproszeni zostali światowi giganci, w tym trębacz Avishai Cohen, perkusista Jeff Tain Watts i basista Joe Martin. 04:00 KINO NOCNE - WRONY Dramat, 63 min, Polska 1994 Scenariusz i reżyseria: Dorota Kędzierzawska Zdjęcia: Artur Reinhart Muzyka: Włodzimierz Pawlik Wyk.: Karolina Ostrożna, Kasia Szczepanik, Małgorzata Hajewska, Anna Prucnal, Ewa Bukowska, Krzysztof Grabarczyk, Agnieszka Pilaszewska i inni Poetycka opowieść o samotności i dziecięcych marzeniach. Bohaterka filmu, Mała, wychowywana jest przez samotną matkę, która nie poświęca jej specjalnej uwagi. Dziecko dorasta w ubogim i pustym uczuciowo domu. Wracając pewnego dnia ze szkoły, widzi przez okno, jak jacyś rodzice z czułością zajmują się trzyletnim bodaj dzieckiem. Mała wraca do swego domu, rano mówi do śpiącej matki, że odchodzi, by nie być dla niej ciężarem. Wraca pod dom, w którym poprzedniego dnia widziała scenkę rodzinną. Cierpliwie czeka, a kiedy dziecko pojawia się w końcu przed domem samo, uprowadza je. Maleństwo idzie bez protestu usłyszawszy, że będą się bawić. Razem wędrują przez miasto. Wstępują do kościała, a w końcu docierają do domu Małej. Matki jak zwykle nie ma, Mała próbuje nakarmić swoją podopieczną zupą, ubiera ją w swoje rzeczy. Po jakimś czasie wychodzą ponownie i idą nad morze. Mała znajduje łódkę, którą - jak mówi - popłyną w świat. Noc spędzają na plaży. Następnego dnia dziewczynka odprowadza Maleństwo pod drzwi domu i sama wraca do mieszkania matki, która tym razem jest w domu. Nieśmiało prosi matkę, by ją przytuliła. "Kończąc każdy kolejny film, obiecuję sobie, że w następnym opowiem o ludziach dorosłych - i nic z tego nie wychodzi. Tęsknota do dzieciństwa? Wtedy wystarczyło chłonąć życie, przyszłość czekała nienaruszona. A może po prostu robię filmy o dzieciach, bo lubię z nimi pracować? Są prawdziwe, otwarte" - powiedziała w jednym z wywiadów Dorota Kędzierzawska, autorka "Diabłów, diabłów" i wielu filmów krótkometrażowych. Przy realizacji filmu Kędzierzawska miała kłopoty z obsadą dwóch najważniejsyzch ról. Po dwóch dniach zdjęciowych okazało się bowiem, że wybrana spośród dwóch tysięcy kandydatek dziewczynka grająca Małą nie wytrzymuje psychicznie i fizycznie trudów realizacji. A ponieważ zdjęcia kręcone były w Toruniu, na miejscu trzeba było szukać kolejnej małej aktorki. Po 24 godzinach poszukiwań Dorota Kędzierzawska przypadkowo spotkała na toruńskim rynku dziewczynkę grającą w gumę, która głośno klęła, gdyż coś jej nie wychodziło. To była Karolina Ostrożna i to ona w końcu zagrała w filmie Małą. Po tygodniu pracy okazało się, że trzeba także znaleźć nową odtwórczynię młodszej bohaterki, bowiem wybrana do tej roli dziewczynka tak naprawdę wcale nie chciała grać, chciał tego jedynie jej ojciec. Po wyjeździe taty dziecko odmówiło współpracy. Po radiowym ogłoszeniu przyprowadzono pięć dziewczynek, wśród których była wybrana ostatecznie przez Dorotę Kędzierzawską Kasia Szczepanik. "Wrony" otrzymały w Cannes nagrodę przyznawaną przez Fundację na Rzecz Dzieci Upośledzonych, nagrodę dystrybutorów w Awinionie, Nagrodę Specjalną na festiwalu w Gdyni - wszystkie w roku 1994.