TVP Historia Poniedziałek, 05.08.2019 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 5 SIERPNIA Felieton, 2 min, Polska, 2008 Autor: Janusz Weychert 1772 - pierwszy traktat rozbiorowy; 1858 - pierwszy kabel transatlantycki; 1864 - powieszono Romulda Traugutta; 1962 - śmierć Marilyn Monroe; 07:40 KOLUMBOWIE - ODC. 4/5 - OTO DZIŚ... Serial wojenny, 55 min, Polska 1970 Reżyseria: Janusz Morgenstern Scenariusz: Roman Bratny Zdjęcia: Tadeusz Wieżan Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Jan Englert, Władysław Kowalski, Jerzy Matałowski, Halina Golanko, Marek Perepeczko, Jerzy Trela, Bogdan Goliszewski, Alicja Jachiewicz, Bolesław Idziak, Maciej Damięcki i inni 1 sierpnia 1944 roku wybucha powstanie warszawskie. Na barykadach stolicy "Jerzy", "Kolumb", "Zygmunt" i tysiące ich rówieśników toczą nierówny bój z siłami nieprzyjaciela. Po początkowych sukcesach powstańców Niemcy otrząsają się z zaskoczenia i sprowadzają posiłki. Ich miażdżąca kontrofensywa zmusza Polaków do odwrotu. Wśród powstańców są liczni polegli. Jedną z ofiar jest "Malutki". 08:50 NIEZWYKŁE HISTORIE BIAŁO - CZERWONYCH - STANISŁAW MARUSARZ Reportaż, 15 min, Polska, 2019 Scenariusz: Krzysztof Miklas Zdjęcia: Robert Jażdżyk Wykonawcy: Krzysztof Miklas (prowadzący) Celem cyklu jest przybliżenie sylwetek wybitnych polskich sportowców, którzy byli zarazem wielkimi polskimi patriotami, czasem oddając życie za Ojczyznę. Bohaterem odcinka jest Stanisław Marusarz (1913 1993). Był wybitnym sportowcem, wicemistrzem świata z 1938 roku w skokach narciarskich, czterokrotnym olimpijczykiem (dwukrotnie przed wybuchem wojny i dwukrotnie po wojnie). Rekordzistą świata w długości skoku. Laureatem plebiscytu Przeglądu Sportowego (1938) na najlepszego polskiego sportowca. Niezwykłą postacią, wielkim polskim patriotą. Po agresji Niemiec na Polską chciał ochotniczo wstąpić do wojska, ale jego prośbę odrzucono. Niemal natychmiast po zajęciu Polski przez hitlerowców zaangażował się w działalność konspiracyjną. Podporucznik Armii Krajowej. Był kurierem na trasie Zakopane - Budapeszt, przeprowadzając ludzi i przerzucając prasę konspiracyjną oraz pieniądze. Dwukrotnie aresztowany przez słowacką straż graniczną, dwukrotnie uciekł. Druga ucieczka z celi śmierci więzienia przy Montelupich w Krakowie była niezwykle brawurowa. Ponownie przedostał się na Węgry, gdzie szkolił tamtejszych narciarzy. Jednocześnie sam trenował. Po wojnie, jeszcze jako czynny zawodnik, a jednocześnie trener, przez dwa lata organizował sport narciarski w Karpaczu. Następnie wrócił do swojego Zakopanego, udzielając się na różnych polach. Niezwykle długo był też czynnym skoczkiem. Zmarł 29 października 1993 roku, na zawał serca, wygłaszając mowę pożegnalną podczas pogrzebu jednego ze swych przyjaciół i dowódcy z AK, profesora UJ, Wacława Felczaka, na zakopiańskim cmentarzu Na Pęksowym Brzyzku, gdzie został pochowany, w pobliżu swej siostry, Heleny, narciarki i konspiratorki, rozstrzelanej przez Niemców. 09:10 HISTORIA POLSKI - POWSTANIE WARSZAWSKIE CZ. I Film dokumentalny, 26 min, Polska, 2004 Reżyseria: Zbigniew Wawer, Tadeusz Kondracki Scenariusz: Zbigniew Wawer, Tadeusz Kondracki Wykonawcy: Jacek Tebinka, Krzysztof Komorowski, Marek Getter, Witold Bartnicki, Richard Gordon Nicholas Pryor, Tadeusz Ruman Film przedstawia genezę oraz przebieg Powstania Warszawskiego, ze szczególnym uwzględnieniem uwarunkowań międzynarodowych (stosunku do powstania rządów Wielkiej Brytanii, USA, ZSRR). W części pierwszej przedstawiono międzynarodowe uwarunkowania sprawy polskiej w 1944 roku, zwłaszcza godzące w polską rację stanu ustalenia konferencji w Teheranie z końca 1943 roku. Na tym tle przedstawiono oczekiwania rządu brytyjskiego wobec Kremla, w związku z atakami na polskie podziemie na obszarach na zachód od Bugu. Nakreślono przyczyny, jakie doprowadziły do wybuchu powstania. 09:45 POWSTANIE WARSZAWSKIE CZ. II Film dokumentalny, 26 min, Polska, 2004 Reżyseria: Zbigniew Wawer, Tadeusz Kondracki Scenariusz: Zbigniew Wawer, Tadeusz Kondracki Wykonawcy: Jacek Tebinka, Krzysztof Komorowski, Lidia Markiewicz Ziental, Wojciech Militz, Stanisław Sieradzki, Tadeusz Janowski, Anna Wyganowska Eriksson, Witold Bartnicki, Jerzy Peltz, Maria Kołtuniak Jaszczołt, Edwin Rozłubirski, Wojciech Gąssowski W części drugiej przedstawiono przebieg Powstania Warszawskiego, a na tym tle międzynarodowe uwarunkowania położenia stolicy w okresie od końca pierwszej dekady września do kapitulacji. Ukazano stosunek do kwestii pomocy dla Warszawy przywódców Zachodu: Churchilla i Roosevelta. 10:20 SENSACJE XX WIEKU - TAJNA KWATERA /1/ Kameralne i studyjne (widowisko), 24 min, Polska, 2000 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Zamek w Książu od lat budzi zainteresowanie historyków i poszukiwaczy skarbów. Co kryły gigantyczne podziemia, dlaczego 3 tysiące więźniów drążyło tunele i wznosiło betonowe budowle? W programie podejmiemy próbę odpowiedzi na te pytania, przekazując w ten sposób wiedzę o historii Dolnego Śląska i sposobie sprawowania władzy w III Rzeszy. 10:50 ŻYCIE. CZ. 9. ROŚLINY (LIFE. PLANTS. (9/10)) Film dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2009 Zdjęcia: Tim Shepherd Muzyka: George Fenton Historia roślin sięga blisko pół miliarda lat wstecz. U tych organizmów wykształciły się wyjątkowo różnorodne strategie przetrwania. Podobnie jak zwierzęta, rośliny nieustannie rywalizują o pożywienie, dążą do rozmnażania się i walczą z drapieżnikami. Stosują podstępy, a w niektórych przypadkach nawet same polują. Od zwierząt odróżnia je jednak walka o dostęp do światła. Roślina nie rozwinie się bez światła, dlatego zrobi wszystko, by uzyskać go tyle, ile potrzebuje. 11:45 DOM - ODC. 9/25 - PO OBU STRONACH MURU Serial obyczajowy, 97 min, Polska 1982 Reżyseria: Jan Łomnicki Scenariusz: Jerzy Janicki i Andrzej Mularczyk Muzyka: Waldemar Kazanecki Zdjęcia: Bogusław Lambach Aktorzy: Tomasz Borkowy, Jolanta Żółkowska, Wacław Kowalski, Tadeusz Janczar, Bożena Dykiel, Anna Ciepielewska, Stanisław Zaczyk, Joanna Szczepkowska, Wirgiliusz Gryń, Jan Englert, Henryk Bista, Hanna Lachman, Józef Nowak, Barbara Sołtysik, Barbara Rachwalska, Ewa Błaszczyk, Mirosław Konarowski i inni Siostra Wiktora, Jadźka, przynosi z więzienia wiadomość, że Łukasz i Wiktor sądzą, iż siedzą z "poręki" Andrzeja. To niesłuszne oskarżenie załamuje go. W przetrwaniu trudnych chwil pomaga mu zakochana w nim Ewa. Doktor Kazanowicz, nie mogąc dłużej patrzeć na męki swojego psa, strzela do niego. Milicja udowadnia, iż z tego pistoletu został zastrzelony były kapo obozu koncentracyjnego Erwin Szulc. Lokatorzy kamienicy przy ul. Złotej organizują obronę doktora. Mecenas, były więzień obozu, odnosi sukces i Kazanowicz może wrócić do domu. W FSO sporym echem odbijają się wydarzenia czerwca 1956 w Poznaniu. 13:35 UMARŁEM, ABY ŻYĆ Film wojenny, 88 min, Polska, 1984 Reżyseria: Stanisław Jędryka Scenariusz: Jerzy Janicki Zdjęcia: Mieczysław Jahoda Aktorzy: Zygmunt Hubner, Halina Łabonarska, Marek Walczewski, Wojciech Wysocki, Jerzy Zass, Anna Ciepielewska, Joanna Jedryka, Ryszarda Hanin Leopold Wójcik zostaje aresztowany przez gestapo i osadzony w Pawiaku. Obawiając się, że nie wytrzyma kolejnego przesłuchania na Szucha, prosi organizację o truciznę. Sprzeciwia się temu profesor Pytel, który wpada na pomysł wydobycia Wójcika z Pawiaka - zakaża więźnia tyfusem. Koledzy z konspiracji postanawiają odbić Wójcika, który przebywa już w szpitalu zakaźnym poza więzieniem. I znowu profesor Pytel przeciwstawia się temu projektowi. Proponuje fortel - sfingowaną operację ślepej kiszki, która ma się nie udać. Po wielu komplikacjach zamiar ten udaje się zrealizować. Chociaż Niemcy cały czas strzegą więźnia, lekarzom udaje się w trakcie operacji zamienić Wójcika na trupa jego sobowtóra. Bohater odzyskuje wolność, zaś Niemcy są przekonani, że ich więzień zmarł. 15:15 BLIŻEJ NIEDŹWIEDZI - CZ. 2/2 (GREAT BEAR STAKEOUT) Film dokumentalny, 47 min, Wielka Brytania, 2013 Reżyseria: Jeff Wilson, David Marks Druga część opowieści o niedźwiedziach grizzly, które gromadzą się każdego roku w Ameryce Północnej, aby walczyć o partnerki, dominację i pożywienie. Będziemy śledzić życie kilku bohaterów w ich naturalnym środowisku. Dzięki zdjęciom z ukrytych kamer i nowoczesnemu sprzętowi zbliżymy się do tych niebezpiecznych zwierząt na odległość kilku centymetrów. Grizzly zamieszkują głównie Amerykę Północną. Długość ich ciała dochodzi do ponad 3 m, a masa do 700 kg. Na szczęście ten niedźwiedź jest wszystkożerny, odżywia się głównie pokarmem roślinnym, padliną, drobnymi zwierzętami, poluje także na większe ssaki. Zazwyczaj ponad 100 tysięcy niedźwiedzi grizzly przemierzało zachodnią część Ameryki Północnej, od ubogich terenów Arktyki aż po góry i wyżyny centralnego Meksyku. Obecnie północnoamerykańskie niedźwiedzie grizzly spotkać można jedynie w Kolumbii Brytyjskiej oraz w rejonie Parku Narodowego Yellowstone i na Alasce. 16:15 SPÓR O HISTORIĘ - RZĄD SIKORSKIEGO Dysk./wywiad/debata, 33 min, Polska, 2015 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Marek Kornat, Daniel Boćkowski, Grzegorz Łukomski, Marek Zakrocki (prowadzący) We wrześniu 1939 roku Polska padła ofiarą dwóch totalitaryzmów niemieckiego i sowieckiego. W obliczu klęski, w nocy z 17 na 18 września prezydent i rząd Rzeczypospolitej przekroczyli granicę polsko - rumuńską. Tu zostali internowani. Prezydent Ignacy Mościcki, korzystając z prerogatyw Konstytucji Kwietniowej, wyznaczył na swojego następcę generała Bolesława Wieniawę Długoszowskiego. Gdy Francuzi odmówili uznania tej kandydatury, Wieniawa zrzekł się urzędu, a nominację otrzymał Władysław Raczkiewicz. Premierem rządu został generał Władysław Sikorski. Podstawowym celem nowych władz było reprezentowanie Polski na forum międzynarodowym i walka z Niemcami. Rozpoczęło się formowanie Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. W listopadzie siedzibę rządu przeniesiono z paryskiego hotelu Regina do Angers. Po klęsce Francji w czerwcu 1940 roku rząd polski przeniósł się do Londynu. Niezwykle ważną kwestia dla nowego rządu stało się rozliczenie z tymi, którzy współpracowali z rządami sanacyjnymi. Jednak kwestią zasadniczą, z którą rząd emigracyjny nie dawał sobie rady, były relacje z Moskwą. Mimo agresji sowieckiej, rząd polski formalnie nie ogłosił stanu wojny ze wschodnim sąsiadem, który 17 września cynicznie stwierdził, że państwo polskie przestało istnieć. Po rozpoczęciu wojny niemiecko - sowieckiej Anglicy wymusili na Sikorskim podpisanie 30 lipca 1941 roku w Londynie polsko - sowieckiego układu, który przywracał między obu państwami zerwane przez Rosjan stosunki dyplomatyczne. Po ujawnieniu zbrodni katyńskiej, w kwietniu 1943 roku, Moskwa ponownie zerwała stosunki dyplomatyczne z polskim rządem. Również dla sojuszników Anglików i Amerykanów ważniejsze były dobre relacje z Moskwą niż interes Polski. Po śmierci w katastrofie gibraltarskiej 4 lipca 1943 roku premiera Sikorskiego kolejne rządy polskie były już całkowicie instrumentalnie traktowane. Wreszcie zgodnie z porozumieniami ze Stalinem 5 lipca 1945 roku dotychczasowi sojusznicy cofnęli swoje poparcie dla rządu w Londynie i uznali stworzony przez Moskwę Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej. Polskie dywizje na Zachodzie nie były już potrzebne i zostały rozwiązane. 16:55 POWSTANIE WARSZAWSKIE DZIEŃ PO DNIU - ODC. 5 Reportaż, 7 min, Polska, 2017 Scenariusz: Bartłomiej Grudnik Bohater odcinka: Janusz Brochowicz - Lewiński. 17:05 HISTORIA POLSKI - DOWÓDCY AK - "TORWID" - GEN. BRYG. MICHAŁ KARASZEWICZ - TOKARZEWSKI Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2002 Reżyseria: Andrzej Krzysztof Kunert, Zofia Kunert Scenariusz: Zofia Kunert, Andrzej Krzysztof Kunert Zdjęcia: Sławomir Woźniak Cykl filmów dokumentalnych o historii Armii Krajowej opowiedziany poprzez sylwetki ich dowódców. W tym odcinku opowieść o generale Michale Karaszewiczu - Tokarzewskim, dowódcy odsieczy Lwowa 1918 roku, najmłodszym generale Drugiej Rzeczypospolitej, teozofie, kapłanie Kościoła liberalno - katolickiego, dowódcy 6. Dywizji Piechoty "Lwów" w ZSRR i zastępcy dowódcy Armii Polskiej na Bliskim Wschodzie. Film ilustrowany fragmentami filmu "Józef Piłsudski" w reżyserii Ryszarda Ordyńskiego, materiałami archiwalnymi WFDiF, Instytutu Piłsudskiego w Londynie, Archiwum Polski Podziemnej, archiwalnymi nagraniami Radia Wolna Europa i fotografiami ze zbiorów prywatnych. 17:35 DOWÓDCY AK - "GODZIEMBA" - GEN. BRONI KAZIMIERZ SOSNKOWSKI Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2002 Reżyseria: Andrzej Krzysztof Kunert, Zofia Kunert Scenariusz: Zofia Kunert, Andrzej Krzysztof Kunert Zdjęcia: Sławomir Woźniak Cykl filmów dokumentalnych o historii Armii Krajowej opowiedziany poprzez sylwetki jej dowódców. W tym odcinku opowieść o generale broni Kazimierzu Sosnkowskim, od 1939 roku komendancie głównym konspiracyjnego Związku Walki Zbrojnej oraz Naczelnym Wodzu Polskich Sił Zbrojnych. W konspiracji używał pseudonimu "Józef Godziemba". Film ilustrowany fragmentami filmu "Józef Piłsudski" w reżyserii Ryszarda Ordyńskiego, materiałami archiwalnymi Wytwórni Filmowej "Czołówka", WFDiF, archiwum TVP, Instytutu Piłsudskiego w Londynie, zbiorami Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu, Archiwum Polski Podziemnej, archiwalnymi nagraniami Radia Wolna Europa i fotografiami ze zbiorów prywatnych. 18:05 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - LUBLIN R XIII PRÓBA WODY Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Autor: Adam Sikorski Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. Lublin R XIII, próba wody Powrót czegoś tak skomplikowanego i zarazem pięknego jak samolot polskiej konstrukcji musi budzić emocje, zwłaszcza w sytuacji kiedy po dokonaniach całego pokolenia polskich inżynierów zostały tylko podniszczone czarno - białe fotografie, bo to, czego nie pożarła wojna, skazała na zatracenie ze względów ideologicznych komunistyczna władza. Przez lata samoloty Lublin R XIII były w Pucku elementem nadmorskiego pejzażu. Potem zniknęły na dziesiątki lat, by za sprawą młodych pasjonatów zacząć nieśmiało powracać. Dlatego też ekipa "Było, nie minęło" wraz z kolegami z Morskiego Dywizjonu w Pucku przeprowadzi dziś pierwszą próbę wody tego odtworzonego hydroplanu. To bardzo ważna próba dla wodnosamolotu. Problem polega na tym, że nie przetrwała żadna dokumentacja techniczna tej maszyny. Rekonstruktorzy posłużyli się fotografiami, które zawsze niosą ze sobą ryzyko błędu, dlatego próba, którą przeprowadzamy, budzi spore emocje. Tęsknota za krajem - cecha dziedziczna Piękni dwudziestoletni, wyruszyli na długą wojenna tułaczkę. Przelewali krew na obcej ziemi i pod obcym niebem. Zdobyli laury bohaterów i zdobyli wdzięczność ludzi nierozumiejących naszego języka. Kiedy umilkły działa, Polska wykreowana wedle stalinowskich recept nie chciała o nich słyszeć. Cierpieli i tęsknili z daleka, ale swoje dzieci wychowali na żarliwych patriotów. Takim przykładem jest rodzina Urbanowiczów. Witold Urbanowicz senior to legenda polskiego lotnictwa. Generał brygady, as walki powietrznej z siedemnastoma zaliczonymi zestrzeleniami na koncie, jeden z dowódców Dywizjonu 303, uhonorowany najwyższymi odznaczeniami. My umówiliśmy się zaś z jego synem, także Witoldem. A na zakończenie zrelacjonujemy, co wydarzyło się na pikniku lotniczym w Gliwicach. 19:15 KOLUMBOWIE - ODC. 5/5 - ŚMIERĆ PO RAZ DRUGI Serial wojenny, 55 min, Polska 1970 Reżyseria: Janusz Morgenstern Scenariusz: Roman Bratny Zdjęcia: Tadeusz Wieżan Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Jan Englert, Władysław Kowalski, Jerzy Matałowski, Alicja Jachiewicz, Jerzy Trela, Krzysztof Machowski, Wirgiliusz Gryń, Bolesław Idziak, Witold Grotowicz, Zdzisław Maklakiewicz, Andrzej Kopiczyński, Barbara Burska, Maciej Englert i inni Powstanie Warszawskie dogorywa. Powstańcy muszą wycofać się ze Starego Miasta i za wszelką cenę przebić do Śródmieścia. W jednej z potyczek "Kolumb" zostaje ranny. Z bezsilną rozpaczą obserwuje tragedię powstania. Po zajęciu polowego szpitala Niemcy brutalnie gwałcą, a następnie mordują sanitariuszkę "Niteczkę". 20:20 WOJENNI BRACIA (BROTHERS IN WAR) Film dokumentalny, 87 min, USA, 2012 Reżyseria: Liz Reph Scenariusz: Liz Reph Dokument opowiada o przerażających doświadczeniach bojowych członków słynnej kompanii Charlie podczas wojny w Wietnamie. Była to jedna z ostatnich amerykańskich kompanii piechoty, która miała być przygotowana, wyszkolona i wysłana do walki w Wietnamie. W filmie znajdziemy interesujące relacje uczestników wydarzeń oraz bogate materiały archiwalne, włącznie z prywatnymi materiałami filmowymi żołnierzy. Walczący w kompanii opowiadają o patrolach w trudnym terenie, obrażeniach i śmierci współtowarzyszy, których strata odsuwała myśli o zwycięstwie. Narratorem filmu jest Charlie Sheen, który zyskał wielką popularność po swoim występie w 1986 roku w filmie "Pluton". 22:00 RZEŹ WOLI Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2017 Reżyseria: Rafał Geremek Scenariusz: Rafał Geremek Cały film jest ułożony w formie aktu oskarżenia. Zbrodnie popełnione przez Niemców na Woli nie miały początkowo na celu całkowitej eksterminacji ludności dzielnicy, lecz stanowiły raczej akty doraźnego odwetu za wybuch powstania. Wola była skazana na brutalne uderzenie ze strony Niemców; przez tę dzielnicę przechodziła jedna z najważniejszych arterii komunikacyjnych miasta. Walczące na Woli oddziały niemieckie nagminnie wykorzystywały polskich cywilów, w tym kobiety i dzieci, w charakterze "żywych tarcz", osłaniających natarcia piechoty lub czołgów. Głównym sprawcą Rzezi Woli był Heinz Reinefarth. O tych wszystkich działaniach wojsk niemieckich na terenie Woli opowiedzą świadkowie tamtych tragicznych wydarzeń. 01:15 SENSACJE XX WIEKU - TAJNA KWATERA /1/ Kameralne i studyjne (widowisko), 24 min, Polska, 2000 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Zamek w Książu od lat budzi zainteresowanie historyków i poszukiwaczy skarbów. Co kryły gigantyczne podziemia, dlaczego 3 tysiące więźniów drążyło tunele i wznosiło betonowe budowle? W programie podejmiemy próbę odpowiedzi na te pytania, przekazując w ten sposób wiedzę o historii Dolnego Śląska i sposobie sprawowania władzy w III Rzeszy. 01:50 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - O HONOR FRANCJI CZ 1 Magazyn, 27 min, Polska, 1993 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Audycja cykliczna popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony budowie francuskiego systemu fortyfikacji - Linii Maginota. Wykorzystano archiwalne materiały filmowe. 02:25 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - LUBLIN R XIII PRÓBA WODY Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Autor: Adam Sikorski Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. Lublin R XIII, próba wody Powrót czegoś tak skomplikowanego i zarazem pięknego jak samolot polskiej konstrukcji musi budzić emocje, zwłaszcza w sytuacji kiedy po dokonaniach całego pokolenia polskich inżynierów zostały tylko podniszczone czarno - białe fotografie, bo to, czego nie pożarła wojna, skazała na zatracenie ze względów ideologicznych komunistyczna władza. Przez lata samoloty Lublin R XIII były w Pucku elementem nadmorskiego pejzażu. Potem zniknęły na dziesiątki lat, by za sprawą młodych pasjonatów zacząć nieśmiało powracać. Dlatego też ekipa "Było, nie minęło" wraz z kolegami z Morskiego Dywizjonu w Pucku przeprowadzi dziś pierwszą próbę wody tego odtworzonego hydroplanu. To bardzo ważna próba dla wodnosamolotu. Problem polega na tym, że nie przetrwała żadna dokumentacja techniczna tej maszyny. Rekonstruktorzy posłużyli się fotografiami, które zawsze niosą ze sobą ryzyko błędu, dlatego próba, którą przeprowadzamy, budzi spore emocje. Tęsknota za krajem - cecha dziedziczna Piękni dwudziestoletni, wyruszyli na długą wojenna tułaczkę. Przelewali krew na obcej ziemi i pod obcym niebem. Zdobyli laury bohaterów i zdobyli wdzięczność ludzi nierozumiejących naszego języka. Kiedy umilkły działa, Polska wykreowana wedle stalinowskich recept nie chciała o nich słyszeć. Cierpieli i tęsknili z daleka, ale swoje dzieci wychowali na żarliwych patriotów. Takim przykładem jest rodzina Urbanowiczów. Witold Urbanowicz senior to legenda polskiego lotnictwa. Generał brygady, as walki powietrznej z siedemnastoma zaliczonymi zestrzeleniami na koncie, jeden z dowódców Dywizjonu 303, uhonorowany najwyższymi odznaczeniami. My umówiliśmy się zaś z jego synem, także Witoldem. A na zakończenie zrelacjonujemy, co wydarzyło się na pikniku lotniczym w Gliwicach.