TVP Historia Środa, 07.08.2019 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 7 SIERPNIA Felieton, 2 min, Polska, 2008 Autor: Janusz Weychert 1856 - pierwsi polscy osadnicy w Australii; 1938 zmarł Konstanty Stanisławski, rosyjski reformator teatru; 1948 - pochwała tez niejakiego Łysenki - potępienie burżuazyjnej genetyki; 1991 - zmarła Kalina Jędrusik; 07:45 1920. WOJNA I MIŁOŚĆ - ODC. 1/13 - POWRÓT Serial historyczno-wojenny, 46 min, Polska 2010 Reżyseria: Maciej Migas Scenariusz: Janusz Petelski, Robert Miękus Zdjęcia: Marek Traskowski Muzyka: Zygmunt Konieczny Aktorzy: Jakub Wesołowski, Wojciech Zieliński, Tomasz Borkowski, Lesław Żurek, Michał Żurawski, Marek Bukowski, Eryk Lubos, Mirosław Baka, Marek Lewandowski, Marek Kalita, Marcin Tyrol Serial historyczny z elementami sensacyjnymi "1920. Wojna i miłość" opowiada o jednym z najważniejszych okresów w dziejach Polski - o walce o niepodległość w 1920 r. Akcja rozpoczyna się w 1918 r. w pogrążonej chaosem Rosji, gdzie poznajemy głównych bohaterów - Bronka, Władka i Józefa. Bronek Jabłoński (Jakub Wesołowski) jest oficerem rosyjskiej armii. Wpada w ręce bolszewickiego oddziału dowodzonego przez okrutnego Tkaczenkę, ale udaje mu się zbiec. Władek Jarociński (Wojciech Zieliński) ze Śremu, żołnierz pruskiej armii i Józef Szymański (Tomasz Borkowski), matematyk ze Lwowa, oficer w austro - wegierskiej c. k. armii stają naprzeciw siebie w bitwie. Józefowi udaje się wyrwać z niemieckiego okrążenia. Władek, wbrew własnej woli, zostaje dezerterem. Wkrótce do uciekinierów dołącza Bronek. Całą trójkę zatrzymuje niemiecka żandarmeria. Trafiają do obozu internowania. 11 listopada 1918 r. przychodzi niepodległość. Trzej koledzy wyruszają w kierunku Warszawy. Los sprawia, że ich historie się przeplatają, a spotkania następują w najbardziej nieoczekiwanych okolicznościach. Młodzi ludzie, w tak dramatycznych czasach, wystawieni są na próbę odwagi i patriotyzmu. Czeka ich walka i zdrada, ale też miłość - nawet w tak trudnych latach można spotkać tę jedyną, która sprawi, że życie całkowicie się odmieni. W roli Marszałka Piłsudskiego zobaczymy Mirosława Bakę, w pozostałych rolach wystąpią m. in.: Karolina Chapko (Zosia), Monika Kwiatkowska - Dejczer (Jadwiga), Katarzyna Maciąg (Lulu), Lesław Żurek (Miecio), Karolina Nolbrzak (Pola), Michał Żurawski (Aleksander), Danuta Stenka (Teresa Olszyńska), Marek Bukowski (major Mikulicz), Eryk Lubos (Tkaczenko), Piotr Gąsowski (Lipman), Krzysztof Globisz (Lew Sribielnikow), Marek Kalita (porucznik Miłoszewski), Filip Garbacz (Leszek), Marcin Tyrol (ordynans Bocian), Ireneusz Czop (kapitan wywiadu), Małgorzata Puzio - Miękus (Sabina), Olgierd Łukaszewicz (Olszyński), Maciej Nawrocki (Teofil Olszyński), Marek Lewandowski (pułkownik sztabu generalnego), Jerzy Łapiński (Ambroży, ordynans we dworze), Tomasz Sobczak (dowódca pułku), Piotr Sobczak (Szpilman), Jagoda Pietruszkówna (Szczepanowa), Andrzej Mastalerz (Szczepan). 08:50 HISTORIA POLSKI - DOWÓDCY AK - "NIEDŹWIADEK" GEN. LEOPOLD OKULICKI Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2003 Reżyseria: Andrzej Krzysztof Kunert, Zofia Kunert Scenariusz: Zofia Kunert, Andrzej Krzysztof Kunert Zdjęcia: Sławomir Woźniak Wykonawcy: Jan Nowak - Jeziorański, Józef Garliński, Zbigniew Kowalski Muzyka: Jan Zawierski Walorem tego odcinka cyklu Zofii i Andrzeja Kunertów "Dowódcy Armii Krajowej" są niezwykle ciekawe relacje i wspomnienia świadków, którzy kreślą sylwetkę ostatniego dowódcy AK, Leopolda Okulickiego. Najmłodsza siostra Leopolda - Janina Baniak - przybliża widzowi jego przedwojenne losy, a o swoich kontaktach z "Niedźwiadkiem" w czasie wojny opowiadają Jan Nowak - Jeziorański i generał Bohdan Zieliński. O "procesie szesnastu" mówi ostatni żyjący uczestnik - Czesław Łotarewicz. Szczególnie cenna jest relacja byłego konsula w Moskwie, Michała Żórawskiego, który zdobył dokumenty mówiące o okolicznościach śmierci Okulickiego w moskiewskim więzieniu na Butyrkach w grudniu 1946 roku i ustalił miejsce jego pochówku. 09:25 DOWÓDCY AK - "GROT" - GEN. BRYG. STEFAN ROWECKI Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2002 Reżyseria: Andrzej Krzysztof Kunert, Zofia Kunert Scenariusz: Zygmunt Adamski, Zofia Kunert, Andrzej Krzysztof Kunert Zdjęcia: Sławomir Woźniak W tym odcinku opowieść o generale brygady Stefanie Roweckim - "Grocie", komendancie głównym Związku Walki Zbrojnej od czerwca 1940 r. i Armii Krajowej od 14 lutego 1942 r. do aresztowania 30 czerwca 1943 r. Film ilustrowany fragmentami filmu "Generał Grot - Rowecki" w reżyserii Stanisława Trzaski, materiałami archiwalnymi Wytwórni Filmowej "Czołówka", WFDiF, archiwum TVP, Instytutu Piłsudskiego w Londynie, Studium Polski Podziemnej w Londynie, zbiorami Instytutu Historycznego im. Gen. "Grota" w Lesznie Wielkopolskim, Archiwum Polski Podziemnej w Warszawie i fotografiami Muzeum Narodowego w Warszawie oraz ze zbiorów prywatnych. 09:55 SENSACJE XX WIEKU - TAJNA KWATERA /3/ Kameralne i studyjne (widowisko), 24 min, Polska, 2000 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Zamek w Książu od lat budzi zainteresowanie historyków i poszukiwaczy skarbów. Co kryły gigantyczne podziemia, dlaczego 3 tysiące więźniów drążyło tunele i wznosiło betonowe budowle? W programie podejmiemy próbę odpowiedzi na te pytania, przekazując w ten sposób wiedzę o historii Dolnego Śląska i sposobie sprawowania władzy w III Rzeszy. W tym odcinku: jakie skarby przetrzymywane były w zamku w Książu, czego szukały oddziały specjalne NKWD, po co drążono podziemne tunele? 10:30 MARSZE NIEPODLEGŁOŚCI Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2017 Reżyseria: Maciej Gawlikowski Film jest opowieścią o Marszach Niepodległości, idących szlakiem I Kompanii Kadrowej Józefa Piłsudskiego. 11:35 DOM - ODC. 11/25 - JEDENASTE: NIE WYCHYLAJ SIĘ Serial obyczajowy, 92 min, Polska 1982 Reżyseria: Jan Łomnicki Scenariusz: Jerzy Janicki, Andrzej Mularczyk Zdjęcia: Bogusław Lambach Muzyka: Waldemar Kazanaceki Aktorzy: Anna Ciepielewska, Tomasz Borkowy, Bożena Dykiel, Stefania Iwińska, Barbara Sołtysik, Joanna Szczepkowska, Jolanta Żólkowska, Jan Englert, Wirgiliusz Gryń, Tadeusz Janczar, Wacław Kowalski, Gustaw Lutkiewicz, Zygmunt Malanowicz, Jerzy Michotek W kamienicy na Złotej pojawia się pierwszy telewizor. Szczęśliwymi posiadaczami są Wrotkowie. Andrzej i Wiktor zamierzają postawić na cmentarzu w Sierpuchowie pomnik upamiętniający walkę i śmierć ich przyjaciół z AK. We wszystkich zmaganiach sekunduje im z kamerą Wrotek, który jest już samodzielnym realizatorem i pracuje nad swoim pierwszym filmem "Apel cieni". Po kolaudacji jego dzieło zostaje drastycznie okrojone. Dwaj bracia Talarowie rywalizują między sobą, u którego z nich zamieszka matka. Leszek decyduje się na fikcyjny ślub, żeby zdobyć samodzielne mieszkanie. 13:20 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - HOLANDIA. BEZ POŚPIECHU (FLAVORS) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i wybitne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. Holandia należy do najgęściej zaludnionych państw w Europie. To kraj tradycyjnych wiatraków i nowoczesnych turbin wiatrowych, kraj zakorzeniony w tradycji, a jednocześnie otwarty na awangardę. Wygoda i spokój mieszkańców są tak samo ważne, jak szacunek wobec przyrody. 14:20 RADIO POWSTAŃCZE "BŁYSKAWICA" Film dokumentalny, 49 min, Polska, 1994 Reżyseria: Andrzej Trzos Rastawiecki Scenariusz: Andrzej Trzos Rastawiecki, Anna Sekowicz Zdjęcia: Jacek Bonecki Muzyka: Henryk Kuźniak Wykonawcy: Józef Duriasz, Marek Dąbrowski, Paweł Deląg, Henryk Łapiński, Jerzy Łazewski, Józef Mika, Stanisław Penksyk, Ryszard Radwański, Andrzej Butruk, Rafał Sabara, Ryszard Zatorski, Katarzyna Kotańska, Katarzyna Rybicka, Maciej Obłoza Epizody Powstania Warszawskiego relacjonowane w poszczególne dni Powstania przez spikera radia "Błyskawica", ilustrowane zdjęciami archiwalnymi oraz współczesnej Warszawy, ze wstępem i komentarzem historycznym prof. Tomasza Strzembosza. 16:10 POWSTANIE WARSZAWSKIE DZIEŃ PO DNIU - ODC. 7 Reportaż, 7 min, Polska, 2017 Scenariusz: Bartłomiej Grudnik Bohater odcinka: Feliks Arak. 16:20 HISTORIA POLSKI - DOWÓDCY AK - "BÓR" - GEN. DYWIZJI TADEUSZ KOMOROWSKI Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2000 Reżyseria: Andrzej Krzysztof Kunert, Zofia Kunert Scenariusz: Zofia Kunert, Andrzej Krzysztof Kunert Zdjęcia: Sławomir Woźniak Wykonawcy: Jan Nowak - Jeziorański Filmowa biografia gen. "Bora" Komorowskiego, ukazująca tę nietuzinkową postać na tle epoki. Autorzy wykorzystali między innymi unikatowe zdjęcia z olimpiady w Berlinie w 1936 roku, materiały archiwalne z konferencji Wielkiej Trójki w Teheranie, desantu w Normandii i walk powstańczych w Warszawie. Z wypowiedzi Jana Nowaka - Jeziorańskiego poznajemy generała "Bora" jako człowieka o wyjątkowych zaletach osobistych, zaś Józef Garliński podkreśla symboliczne znaczenie mianowania "Bora" naczelnym wodzem w chwili kapitulacji powstania. Adam Komorowski, syn generała, ujawnia kulisy niewykonania wyroku śmierci na przywódcach powstania przez komendanta jednego z obozów jenieckich i przedstawia okoliczności wyjazdu rodziny Komorowskich do Anglii w 1945 roku. 16:50 POWSTAŃCOM WARSZAWY Film dokumentalny, 29 min, Polska, 1994 Reżyseria: Zbigniew Kowalewski Scenariusz: Zbigniew Kowalewski Zdjęcia: Andrzej Skoczylas Wykonawcy: Jerzy Rosołowski Film dokumentalny - jeszcze jeden głos w dyskusji o Powstaniu Warszawskim. Podejmuje temat pomocy lotniczej, udzielonej powstańcom warszawskim przez lotników brytyjskich sił powietrznych RAF. W filmie wykorzystano materiały z archiwum filmowego TVP S. A. i TAI oraz ujęcia z filmu "Skrawek Polski nad Tamizą". W komentarzach posłużono się opiniami i relacjami bezpośrednich uczestników zdarzeń, opisanych w książkach profesora Janusza Zawodnego: "Uczestnicy i świadkowie Powstania Warszawskiego", "Powstanie Warszawskie w walce i dyplomacji", opublikowanych przez Państwowe Wydawnictwo Naukowe. 17:30 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - SKARBCZYK RODZINNEJ PAMIĘCI Magazyn, 22 min, Polska, 2017 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Tym razem wybieramy się do podlaskiej wioski Olszanka. Lokalny przekaz opisywał dramatyczną bitwę nieznanej partii powstańczej pod lasem i obraz, który po tej bitwie pozostał. Dziesięciu poległych powstańców obdartych przez Kozaków ze wszystkiego, zostawionych na pastwę wron i kruków. Mieszkańcy wioski oddali poległym skrawek swej łąki, a na mogile usypali kurhan i ustawili krzyż. Mijały lata, stary krzyż zastępowano nowym i tak z pokolenia na pokolenie. Do 17 września 1939 r. Kiedy zbliżała się sowiecka armia, jeden z mieszkańców poczuł nagły przypływ sympatii do komunizmu i krzyż ściął. Ani za pierwszego Sowieta, ani za Niemców, ani za kolejnej rosyjskiej okupacji Boży znak na mogiłę nie powrócił. Stało się to dopiero pod koniec lat osiemdziesiątych ubiegłego wieku. Ale nowe pokolenie mieszkańców Olszanki zaczęło pytać: Czy z tymi powstańcami to aby prawda? Zaproszeni przez rodzinę, która niegdyś krzyż stawiała jedziemy na Podlasie z georadarem. Z mogiłą powiązany jest także przekaz o leśnym obozowisku jakiejś powstańczej grupy przetrwania. Wsparci lokalnymi poszukiwaczami i z tą tajemnica zechcemy się zmierzyć. Następnie tłem naszego działania będzie wielkie miasto Łódź. Zdarzyło się zimową grudniową nocą pierwszej okupacyjnej zimy. Z kościoła Garnizonowego przy dzisiejszej al. Włókienników w Łodzi wymknęły się dwie postaci ciągnące dziecięce saneczki. Na sankach spoczywała duża skórzana waliza spięta szerokimi pasami. Walizę zakopali w pobliżu miejscowej świątyni. Wiemy też dzisiaj, iż waliza zawierała ołtarz polowy jednej z wielkich jednostek WP rozformowanej w okolicach Łodzi we wrześniu 1939 r. Po latach z inicjatywy biskupa Adama Lepy środowisko Tygodnika Katolickiego "Niedziela" organizuje poszukiwania, udział w których zadeklarował również nasz program. 18:05 KOŁO HISTORII - KRESOWYM SZLAKIEM - KOŁOMYJA Reportaż, 29 min, Polska, 2014 Scenariusz: Stanislaw Nicieje, Henryk Janas Od XVI wieku Kołomyja związana jest z historią Rzeczpospolitej. Barwy nadawała jej różnorodność narodowościowa mieszkańców i przybyszów. Kołomyja była kwintesencją kontrastu pięknych bogatych kamienic w centrum i biednych chatek na przedmieściach. Obok dżentelmenów, chasydóww chałatach i jarmułkach na kołomyjskich ulicach spotkać można było Hucułów w serdakach oraz Rumunów w haftowanych koszulach. Było to miasto popularne. Słynny pociąg Kołomyja - Peczeniżyn, zwany ekspresem służył do przewożenia ludzi oraz ropy naftowej do rafinerii w Kołomyi. Było to jedno z pierwszych miast z oświetleniem gazowym. Dzięki odkryciu w pobliskich miejscowościach ropy ściągali tu przedsiębiorcy z grubo wypchanymi portfelami. W Kołomyi zachowała się największa na Pokuciu polska nekropolia. Wśród starego drzewostanu jest kilkaset polskich pomników i grobowców. Jednym z największych jest pomnik poświęcony legionistom II Brygady gen. Hallera. W czasach II Rzeczpospolitej był wyjątkowo czczony. 18:50 1920. WOJNA I MIŁOŚĆ - ODC. 2/13 - POCZĄTEK Serial historyczno-wojenny, 43 min, Polska, 2010 Reżyseria: Maciej Migas Scenariusz: Janusz Petelski, Robert Miękus Zdjęcia: Marek Traskowski Muzyka: Zygmunt Konieczny Aktorzy: Jakub Wesołowski, Wojciech Zieliński, Tomasz Borkowski, Karolina Chapko, Monika Kwiatkowska, Katarzyna Maciąg, Lesław Żurek, Karolina Nolbrzak, Michał Żurawski, Danuta Stenka, Marek Bukowski, Eryk Lubos, Mirosław Baka, Piotr Gąsowski, Krzysztof Globisz Marzec 1920 r. Władek przenosi się do garnizonu położonego we wschodniej części Mazowsza. Tam poznaje właścicieli pobliskiego majątku w Dąbrówce, państwa Olszyńskich i ich dzieci, świetnego jeźdźca Teofila i piękną, choć wyniosłą Zosię. Bronek dzięki przyjaźni z Mieciem, człowiekiem wątpliwej reputacji, poznaje świat warszawskiej cyganerii, zakochuje się w artystce kabaretowej Lulu. Pensja oficera nie wystarcza jednak na wystawne życie, zapożycza się u Miecia, a ten zamiast zwrotu długu, proponuje wspólny interes. Józef w sztabie wywiadu poznaje nowo przyjętą sekretarkę szefa, Jadwigę. Zakochuje się w niej. Aleksander, komisarz polityczny bolszewickiego oddziału pod komendą Tkaczenki, zaprowadza rewolucyjne porządki w białoruskich wsiach. 19:45 UTRACONY ŚWIAT ALEKSANDRA WIELKIEGO - ODC. 3/6 (ALEXANDER'S LOST WORLD) Film dokumentalny, 60 min, Wielka Brytania, 2012 Fotoreporter i reżyser David Adams wyrusza w epicką podróż do jednego z najniebezpieczniejszych miejsc na ziemi, aby odkryć najdalsze zakątki Imperium Aleksandra Wielkiego. Dotychczas niedostępne, spustoszone wojną miejsca nie były odwiedzane przez filmowców aż do tej poty. Usiana małymi górskimi miasteczkami i starożytnymi ruinami wiosek Afganistanu kraina potężnej rzeki Amu - daria (kiedyś Oxus), była granicą ogromnego Imperium Aleksandra. Autorzy programu, przy użyciu grafiki 3D, po raz pierwszy odtwarzają te starożytne zabudowania zniszczone tysiące lat temu. Przywracają do życia dawno zapomniane miasta i twierdze. 22:00 MARZYCIELE - HABSBURGOWIE Z ŻYWCA Dysk./wywiad/debata, 20 min, Polska, 2019 Reżyseria: Sylwester Szefer Scenariusz: Sylwester Szefer Zdjęcia: Wojciech Kursa Muzyka: Krzysztof Suchodolski Wykonawcy: Piotr Legutko (prowadzący), Paweł Nowakowski Arcyksiążę Karol Olbracht Habsburg był właścicielem dóbr żywieckich. W 1907 roku ogłosił polskość rodziny, nauczył się języka polskiego, stał się miłośnikiem polskiej kultury. Pod koniec I wojny światowej, ten były admirał floty cesarsko - królewskiej, otrzymał propozycję ze strony Niemiec i Austro - Węgier objęcia tronu Królestwa Polskiego. Jego syn Karol Stefan w randze pułkownika walczył w wojnie polsko - bolszewickiej i został odznaczony Krzyżem Walecznych osobiście przez marszałka Piłsudskiego. W 1939 roku arcyksiążę Karol Stefan został aresztowany przez Niemców, przez dwa lata był więziony i torturowany, a majątek Habsburgów, łącznie ze słynnym browarem, został zarekwirowany. Brat arcyksięcia Karola Stefana Wilhelm, zwany Wasylem Wyszywanym, próbował zostać królem Ukrainy. 22:30 MŁODE WILKI Dramat sensacyjny, 95 min, Polska 1995 Scenariusz i reżyseria: Jarosław Żamojda Zdjęcia: Andrzej J. Jaroszewicz Muzyka: Robert Janson Aktorzy: Piotr Szwedes, Jarosław Jakimowicz - Kriegl, Alex Murphy, Jan Nowicki, Michelle Cleo Godsey, Zbigniew Suszyński, Agnieszka Czekańska, Marek Bargiełowski, Tomasz Preniasz, Paweł Deląg, Dariusz Kordek, Ewa Wiśniewska i inni "Mój film jest przeznaczony przede wszystkim dla młodzieżowej widowni. Bohaterami są młodzi chłopcy z maturalnej klasy, którzy uważają, że cały świat należy do nich" - tak scharakteryzował swój debiut Jarosław Żamojda. Debiut niezwykle udany, reżyser otrzymał zań nagrodę na XX Festiwalu w Gdyni. Główny bohater "Młodych wilków" musi zmierzyć się z pytaniami o sens i granice uczciwości, o konsekwencje filozofii "łatwego pieniądza", o moralne drogowskazy w świecie ośmieszonych i podeptanych wartości. Pytania te są zarazem paląco aktualne dla sporej części młodych Polaków, więcej - są być może kluczem do rozszyfrowania ich wrażliwości. Na konto Żamojdy zapisać trzeba, że potrafił to dostrzec i przełożyć na język filmu. "Biedrona", "Cichy" i "Cobra" to dziewiętnastoletni młodzieńcy, którzy mają wszystko, lecz chcą jeszcze więcej. Są przemytnikami pracującymi dla "Czarnego" - szefa szczecińskiego gangu przemytników. Niespodziewanie niejaki Chmielewski, najbogatszy człowiek w Szczecinie i były szef "Czarnego", rezygnuje z nielegalnych interesów. Kończą się dobre "układy" z celnikami. Chłopcy decydują się, że dalej będą sobie radzić sami. Aby nadal prowadzić "interesy", muszą jednak zatrudnić kogoś z "czystym" paszportem. Wybór pada na Roberta - klasowego prymusa. Robert poznaje córkę Chmielewskiego - Cleo, która po wieloletnim pobycie w USA przybywa do Polski, by poznać kraj, w którym się urodziła. Jej ojciec obawia się, że Cleo się dowie, jakie są źródła jego fortuny. Nie życzy sobie więc, by spotykała się z chłopcami z bandy. Tymczasem znajomość z Robertem przeradza się w miłość... 00:15 SENSACJE XX WIEKU - TAJNA KWATERA /3/ Kameralne i studyjne (widowisko), 24 min, Polska, 2000 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Zamek w Książu od lat budzi zainteresowanie historyków i poszukiwaczy skarbów. Co kryły gigantyczne podziemia, dlaczego 3 tysiące więźniów drążyło tunele i wznosiło betonowe budowle? W programie podejmiemy próbę odpowiedzi na te pytania, przekazując w ten sposób wiedzę o historii Dolnego Śląska i sposobie sprawowania władzy w III Rzeszy. W tym odcinku: jakie skarby przetrzymywane były w zamku w Książu, czego szukały oddziały specjalne NKWD, po co drążono podziemne tunele? 00:45 LANCKOROŃSKIE OKOPY KONFEDERACJI Reportaż, 21 min, Polska, 2018 Scenariusz: Julian Rachwał Zdjęcia: Zbigiew Jarosz, Sebastian Stawowczyk W 2018 roku mija równa 250. rocznica wybuchu Konfederacji Barskiej, która przez niektórych klasyków polskiej myśli historycznej uważana jest za pierwsze powstanie narodowe, zmierzające do zachowania suwerenności i niepodległości Polski. Bezsprzecznie, z punktu widzenia dalszych losów kraju, było to wydarzenie o ogromnych konsekwencjach, biorąc pod uwagę, że wraz z upadkiem Konfederacji rozpoczął się proces rozbiorowy Polski. Jest rzeczą znamienną, że zryw ten odcisnął się bardzo mocno w polskiej tradycji kulturalnej. Charakter tych przekazów sprawia jednak, że w świadomości Polaków Konfederacja kojarzy się przede wszystkim z Kresami i miejscem jej ogłoszenia. Ogniskiem zorganizowanego oporu, z punktu widzenia dzisiejszego postrzegania tradycji historycznej zupełnie wyjątkowym, jest leżąca 40 km od Krakowa Lanckorona. W ogóle historia konfederacji na Ziemi Krakowskiej i Małopolskiej pełna jest ciekawych wątków i anegdot historycznych. Lanckorona dziś jest miejscem wyjątkowym nie tylko ze względu na koncentrację na bardzo małym terenie różnej wielkości i znaczenia pamiątek konfederackich, lecz także na budowanie przez lokalną społeczność własnej tożsamości na pamięci konfederacji. 01:15 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - NIEZWYKŁE ROZKAZY HITLERA Magazyn, 20 min, Polska, 1995 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony agresji niemieckiej na Belgię i Francję oraz ewakuacji aliantów spod Dunkierki. 01:45 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - SKARBCZYK RODZINNEJ PAMIĘCI Magazyn, 22 min, Polska, 2017 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Tym razem wybieramy się do podlaskiej wioski Olszanka. Lokalny przekaz opisywał dramatyczną bitwę nieznanej partii powstańczej pod lasem i obraz, który po tej bitwie pozostał. Dziesięciu poległych powstańców obdartych przez Kozaków ze wszystkiego, zostawionych na pastwę wron i kruków. Mieszkańcy wioski oddali poległym skrawek swej łąki, a na mogile usypali kurhan i ustawili krzyż. Mijały lata, stary krzyż zastępowano nowym i tak z pokolenia na pokolenie. Do 17 września 1939 r. Kiedy zbliżała się sowiecka armia, jeden z mieszkańców poczuł nagły przypływ sympatii do komunizmu i krzyż ściął. Ani za pierwszego Sowieta, ani za Niemców, ani za kolejnej rosyjskiej okupacji Boży znak na mogiłę nie powrócił. Stało się to dopiero pod koniec lat osiemdziesiątych ubiegłego wieku. Ale nowe pokolenie mieszkańców Olszanki zaczęło pytać: Czy z tymi powstańcami to aby prawda? Zaproszeni przez rodzinę, która niegdyś krzyż stawiała jedziemy na Podlasie z georadarem. Z mogiłą powiązany jest także przekaz o leśnym obozowisku jakiejś powstańczej grupy przetrwania. Wsparci lokalnymi poszukiwaczami i z tą tajemnica zechcemy się zmierzyć. Następnie tłem naszego działania będzie wielkie miasto Łódź. Zdarzyło się zimową grudniową nocą pierwszej okupacyjnej zimy. Z kościoła Garnizonowego przy dzisiejszej al. Włókienników w Łodzi wymknęły się dwie postaci ciągnące dziecięce saneczki. Na sankach spoczywała duża skórzana waliza spięta szerokimi pasami. Walizę zakopali w pobliżu miejscowej świątyni. Wiemy też dzisiaj, iż waliza zawierała ołtarz polowy jednej z wielkich jednostek WP rozformowanej w okolicach Łodzi we wrześniu 1939 r. Po latach z inicjatywy biskupa Adama Lepy środowisko Tygodnika Katolickiego "Niedziela" organizuje poszukiwania, udział w których zadeklarował również nasz program.