TVP Historia Wtorek, 13.08.2019 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 13 SIERPNIA Felieton, 2 min, Polska, 2008 Autor: Janusz Weychert 1863 - zmarł Eugene Delacroix; 1937 - zaczął się spór o kolejkę na Kasprowy Wierch; 1961 - rozpoczęła się budowa muru berlińskiego; 07:45 1920. WOJNA I MIŁOŚĆ - ODC. 5/13 - BRATERSTWO Serial historyczno-wojenny, 41 min, Polska, 2010 Reżyseria: Maciej Migas Scenariusz: Janusz Petelski, Robert Miękus Zdjęcia: Marek Traskowski Muzyka: Zygmunt Konieczny Aktorzy: Jakub Wesołowski, Wojciech Zieliński, Tomasz Borkowski, Karolina Chapko, Monika Kwiatkowska, Katarzyna Maciąg, Lesław Żurek, Karolina Nolbrzak, Michał Żurawski, Danuta Stenka, Marek Bukowski, Eryk Lubos, Mirosław Baka, Piotr Gąsowski, Krzysztof Globisz Władysław po powrocie ze ślubu Józka, zatrzymuje się na kilka dni w majątku Olszyńskich. Próbuje zbliżyć się do Zosi. Ona jednak wciąż trzyma go na dystans, bawi się jego uczuciem, jest złośliwa. Władysław próbuje zatem jej własnej broni. Ku jego zaskoczeniu, Zosia trochę się zmienia. Jadwiga okazuje się sowiecką agentką, przychodzi do salonu Sabiny i przekazuje meldunki. Józef niczego się nie domyśla. O procederze fałszowania mąki dowiaduje się dowódca Bronka, major Mikulicz. Bronek zostaje aresztowany. Zrozpaczona Lulu szuka pomocy u Mietka, ale ten, nie przyznając się do własnego udziału w tej sprawie, niewiele może zdziałać. Pomóc Bronkowi postanawiają jego przyjaciele, Władek i Józef. Spotykają się z majorem Mikuliczem i przekonują go, by w sądzie wystawił swojemu podwładnemu jak najlepsze świadectwo. Major Mikulicz broni Bronka. 09:05 HISTORIA POLSKI - POWSTANIE WARSZAWSKIE Film dokumentalny, 51 min, Polska, 1994 Reżyseria: Witold Zadrowski Scenariusz: Witold Zadrowski Muzyka: Eugeniusz Rudnik Witold Zadrowski przedstawia film oparty na dokumentach w większości dotąd nieznanych, dotyczących Powstania Warszawskiego i działań polityków, które z tamtymi wydarzeniami były związane. 10:05 SENSACJE XX WIEKU - TRAGEDIA I NADZIEJA CZ. 2 Kameralne i studyjne (widowisko), 24 min, Polska, 2000 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Adam Sikora Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Program o katastrofie rosyjskiego okrętu podwodnego "Kursk". Autor próbuje zebrać i przedstawić możliwe przyczyny tego wypadku. 10:35 SPÓR O HISTORIĘ - WIELKA WĘDRÓWKA LUDÓW Dysk./wywiad/debata, 33 min, Polska, 2015 Scenariusz: Elżbieta Szumiec-Zielińska Wykonawcy: Jan Prostko – Prostyński, Bartosz Kontny, Józef Naumowicz, Marek Zakrocki (prowadzący) Któż w to uwierzy? Jaka historia opowie to odpowiednimi słowami? Rzym walczy w obrębie swoich granic nie dla chwały, lecz dla ocalenia, a nawet nie walczy, lecz wszelkimi bogactwami okupuje wolność. W granice cesarstwa wtargnęły niezliczone dzikie hordy - pisał św. Hieronim na początku piątego wieku po narodzeniu Chrystusa. Osłabiony wewnętrznie wieczny Rzym chwiał się pod naporem barbarzyńców, głównie plemion germańskich. Ataki przybrały na sile, kiedy w 375 roku nad Dunajem pojawili się pochodzący ze stepów Azji Hunowie, plemię, o którym rzymski kronikarz Ammianus Marcellinus mówił, że wyróżnia się dzikością i nie wie, co jest dobre, a co złe. W Europie rozpoczęła się trwająca do VI wieku wędrówka ludów. Ale przecież nie był to jedyny przypadek w dziejach ludzkości, gdy nieznane ludy przybywały na tereny zamieszkałe przez innych i burzyły dotychczasowy porządek. Wcześniej były wędrówki ludów Azji środkowej, ludów Międzymorza i Celtów, później Słowian, Normanów, Mongołów i ludów tureckich. Od XVI do XIX wieku trwały migracje ludów afrykańskich. 11:15 TAM, GDZIE ŚWIĘTE SOSNY Reportaż, 27 min, Polska, 1998 Są w Puszczy Knyszyńskiej stare odarte z kory drzewa, które mieszkańcy okolicznych wsi nazywają świętymi. Od stuleci zawieszano na nich deski wotywne. Zwyczaj ten wiąże się z mitem zmarłych, mającym swoje korzenie jeszcze w pogaństwie. 12:05 DOM - ODC. 15/25 - DŁUGA KSIĘŻYCOWA NOC Serial obyczajowy, 78 min, Polska, 1996 Reżyseria: Jan Łomnicki Scenariusz: Jerzy Janicki, Andrzej Mularczyk Zdjęcia: Bogusław Lambach Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Halina Rowicka, Tomasz Borkowy, Tomasz Mędrzak, Anna Romantowska, Ewa Serwa, Joanna Szczepkowska, Jolanta Żółkowska, Jan Englert, Zygmunt Malanowicz, Gustaw Lutkiewicz, Jerzy Michotek Andrzej ponownie przywozi Ulę do szpitala w Konstancinie. Tym razem dziewczyna zdobywa się na odwagę i wchodzi do sali Leszka. Początkowe wzburzenie z obu stron mija, między młodymi nawiązuje się nić porozumienia. Tymczasem u Stroynowskich - bieda. Lekcje gry na fortepianie, których udziela Martyna, nie starczają na utrzymanie rodziny. Alfred dla załatania domowego budżetu postanawia sprzedać kolejny obraz z familijnej kolekcji. W sklepie "Desy", gdzie dorabia jako rzeczoznawca, płótno kupują wysocy funkcjonariusze MSZ. Jeden z nich proponuje Stroynowskiemu posadę doradcy do spraw protokołu dyplomatycznego. Alfred zdecydowanie odmawia. Zbliżają się święta Bożego Narodzenia. Mieszkańcy kamienicy szykują się do wieczerzy wigilijnej. Andrzej po raz kolejny zawozi Ulę do Leszka. Ten, wyraźnie wzruszony, długo rozmawia z dziewczyną. Ich dawne uczucie powoli odżywa. Leszkowi wraca ochota do życia. Ula postanawia skończyć z piciem. 13:40 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - MAROKO. W SERCU TRADYCJI (MOROCCO) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Podróż do Maroka to niezwykłe doświadczenie. Kraj ten wyróżnia się ogromnym bogactwem kulturowym, widocznym w tradycjach, mających korzenie w przeszłości i w życiu codziennym. Skromne warsztaty rzemieślnicze i pełne przepychu pałace działają na zmysły podróżnych. Jednak największym skarbem Maroka pozostają ludzie. Stolicą kraju jest Rabat. Jego historyczne centrum otoczone jest grubym murem obronnym, z którego rozpościera się niezwykły pejzaż. Widok spokojnie pracujących rybaków sprawia, że zapominamy o burzliwej przeszłości tego miasta. Począwszy od XV wieku, wybrzeże było atakowane przez wielkie europejskie mocarstwa i przez piratów. Ich terytorium stanowiło położone tuż obok miasto Sali, historyczny rywal Rabatu. Przybrzeżne miasta były dawniej stale narażone na niebezpieczeństwo od strony morza, dlatego chroniono je wysokimi murami obronnymi. Za murami cytadeli Kasba al - Udaja kryją się wąskie uliczki i biało - niebieskie fasady. To istny labirynt. Gra świateł i cieni sprawia, że miasto wygląda inaczej o różnych porach dnia. Mieszkańcy wybierają zacienioną stronę, szukając ochłody i świeżego powiewu od morza. 14:45 WOJNA I POLSKA Dokument fabularyzowany, 85 min, Polska, 2014 Reżyseria: Andrzej Sapija Scenariusz: Andrzej Sapija Film zrealizowany w 100. rocznicę wybuchu I wojny światowej, opowiada o wydarzeniach, które doprowadziły do odzyskania przez Polskę niepodległości. Jest ilustracją polskiego społeczeństwa żyjącego wówczas w trzech zaborach, jego postaw, działań i wyborów politycznych w obliczu wojny, która rozbudziła nadzieję na poprawę położenia Polaków. Historia społeczna przeplata się tu z wielką polityką i wydarzeniami wojennymi, w których uczestniczą też polskie formacje jak Legiony Polskie, Armia Polska we Francji, Korpusy Polskie w Rosji. Ukazane zostały pierwszoplanowe postacie polskiego życia politycznego oraz zwykli obserwatorzy tamtych czasów, którzy pozostawili potomnym swoje wspomnienia. W filmie wykorzystano wiele materiałów archiwalnych w połączeniu z elementami inscenizowanymi i scenami aktorskimi. Nowatorska formuła tego dokumentu polega na podawaniu treści historycznych w formie współczesnego programu informacyjnego. 16:15 MARZYCIELE - ADOLF SZYSZKO - BOHUSZ Dysk./wywiad/debata, 24 min, Polska, 2019 Reżyseria: Sylwester Szefer Scenariusz: Sylwester Szefer Zdjęcia: Wojciech Kursa Muzyka: Krzysztof Suchodolski Wykonawcy: Piotr Legutko (prowadzący), Paweł Nowakowski Przybliżenie widzom postaci Polaków, którzy podjęli walkę o niepodległość Ojczyzny, znajdując w Krakowie wyjątkowe ku temu miejsce i środowisko. Poszczególne odcinki cyklu przedstawiają postacie i wydarzenia z bliższej perspektywy przez zaproszenie do programu osób, które potrafią w sposób popularny przedstawić bohaterów także jako zwyczajnych ludzi, którzy mogą stać się bliscy współczesnemu pokoleniu. Stąd między innymi wybór takich miejsc rozmowy, które stwarzają lżejszy, galicyjski klimat spotkania - stare krakowskie kawiarnie z ciekawymi wnętrzami. Bohater kolejnego odcinka serii "Marzyciele" to Adolf Szyszko - Bohusz, niezwykle uzdolniony, wszechstronny architekt. Zaprojektował budynki, które stały się ikonami międzywojennego Krakowa: Bank PKO przy ulicy Wielopole, Feniks przy Rynku Głównym, Dom Plastyków przy Łobzowskiej, a także, na przykład, Zamek Prezydenta RP w Wiśle. Od 1916 roku był głównym konserwatorem Wawelu, gdzie odnowił większość wnętrz zamkowych. Jednocześnie wykładał na ASP w Krakowie i Politechnice Warszawskiej. Żartobliwie mówiono o nim Adolf Wszystko Bohusz. 16:45 POWSTANIE WARSZAWSKIE DZIEŃ PO DNIU - ODC. 13 Reportaż, 6 min, Polska, 2017 Scenariusz: Bartłomiej Grudnik Bohater odcinka: Kazimierz Piechotka. 16:55 HISTORIA POLSKI - DIABELNE SZCZĘŚCIE Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2017 Reżyseria: Maciej Dancewicz Pokolenie ludzi, którzy w szeregach Armii Krajowej walczyli o niepodległość Polski, nazwano pokoleniem Kolumbów. Określenie to wzięło swoją nazwę od pseudonimu jednego z bohaterów książki Romana Bratnego "Kolumbowie Rocznik 20" Stanisława Skiernika pseud. Kolumb. Na postać literackiego Kolumba złożyły się życiorysy dwóch autentycznych postaci. Jedną z nich był Krzysztof Sobieszczański pseud. Kolumb, drugą Stanisław Likiernik pseud. Staszek. Film jest opowieścią o jednym z nich Stanisławie Likierniku. Co dziś robi Kolumb? Jakie były jego wojenne losy, dlaczego uważa, że, jak napisał w swoich wspomnieniach, miał diabelne szczęście. Kim byli i jakie były losy jego kolegów, również opisanych w książce Bratnego: Ola, Zygmunta, Jerzego czy Malutkiego? Jaki jest jego stosunek do powstania warszawskiego? W czasie okupacji niemieckiej Stanisław Likiernik, pochodzący z rodziny zasymilowanych polskich Żydów, każdego dnia ryzykował denuncjację. Przez starszych kolegów nawiązał kontakt z podziemiem, aby w szeregach Kedywu Armii Krajowej brać udział w akcjach sabotażowych i dywersyjnych, łącznie z wykonywaniem wyroków na gestapowcach i konfidentach. W powstaniu warszawskim walczył na pierwszej linii na Woli, Starówce i Czerniakowie, był trzykrotnie ranny, został odznaczony Krzyżem Walecznych. W powstaniu stracił prawie wszystkich swoich przyjaciół z oddziału. Sam w nieprawdopodobny wręcz sposób wielokrotnie uniknął śmierci. Po wojnie, w obawie przed represjami ze strony władz komunistycznych, przez zieloną granicę wydostał się z Polski, unikając prześladowań, jakie spotkały wielu jego kolegów z AK. Osiadł we Francji, gdzie odnalazł ojca oficera Wojska Polskiego zwolnionego z niemieckiego oflagu. W Paryżu ukończył studia, tam zamieszkał na stałe i założył rodzinę. Z perspektywy czasu opowie widzom o swoim życiu. Dla wielu Kolumb jest tylko postacią literacką, dla innych bohaterem filmu Janusza Morgensterna. Niewiele osób ma świadomość, że istnieje naprawdę. Powstanie filmu o losach Stanisława Likiernika jest szansą na przedstawienie losów pokolenia, którego był typowym przedstawicielem i któremu za sprawą Romana Bratnego, wraz z Krzysztofem Sobieszczańskim, dał nazwę. To trochę tak jakby spotkać po latach chorążego orszańskiego Kmicica czy mickiewiczowskiego Ordona. Takiej szansy nie można przegapić. 18:00 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ZA PROGIEM PUSZCZY Magazyn, 22 min, Polska, 2017 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Jesteśmy w Górecku Kościelnym u wrót Puszczy Solskiej, po to by po raz kolejny powrócić na Kapliczną Górę, do partyzanckiej bazy - ziemianki Konrada Bartoszewskiego Wira. Nazwa kapliczna Góra to coś, co funkcjonuje jedynie w pamięci starszych mieszkańców tej okolicy. Samej kapliczki już nie ma, a my zamierzamy podjąć starania, żeby wróciła. Dzięki uprzejmości miejscowego artysty rzeźbiarza będziemy mogli w tym miejscu zawiesić nową kapliczkę, w asyście przyjaciół z Grupy Rekonstrukcyjnej Wir. Mamy świadomość, że pokolenia odchodzą, a nazwy miejscowości, które często są kluczem do zrozumienia historii miejsca, zostają. W bliskiej odległości znajdował się także legendarny szpital polowy 665. Dziś, korzystając z bliskości miejsca, przy pomocy aparatury poszukiwawczej spróbujemy zlokalizować teren dawnego szpitala. Pojawił się bowiem w środowisku miejscowych grup rekonstrukcyjnych pomysł odrestaurowania tego miejsca dla celów edukacyjnych i upamiętniających. W kolejnej naszej wyprawie las także będzie zasadniczym tłem opowieści. Ale już nie jako forteca niepodległości, ale jako miejsce straszliwych zbrodni. Przenosimy się do lasów Lućmierskich, w okolice Zgierza. Tu znajdują się dwie zbiorowe mogiły Polaków pomordowanych przez Niemców w 1940 r. w ramach Akcji AB, mającej na celu likwidację polskiej inteligencji. 18:30 KOŁO HISTORII - KASANCI Z JATY Reportaż, 26 min, Polska, 2014 Reżyseria: Andrzej Wyrozębski, Maria Wiśnicka Scenariusz: Maria Wiśnicka, Andrzej Wyrozębski W filmie "Kasanci z Jaty" ostatni partyzanci Armii Krajowej z obozu leśnego w Jacie wspominają tajne harcerstwo i początki konspiracji w Łukowie i Stoczku Łukowskim. Wspominają akcje dywersyjne KEDYWU i przybycie na teren Obwodu Łuków Armii Krajowej utalentowanego dowódcy Wacława Rejmaka ps. Ostoja. W rezerwacie leśnym Jata powstał w końcu kwietnia 1944 r. obóz szkoleniowy, który do końca wojny skupił ponad 300 partyzantów. Miejscowa ludność nadała im przydomek kasanci, łącząc w jedno znaczenie słów "kasować" oraz "dywersanci" i "partyzanci". W kompleksie leśnym Jata sąsiadowały ze sobą trzy obozy NSZ, AK oraz najpóźniej założony obóz partyzantki sowieckiej, który wkrótce okazał się zakamuflowaną NKWD. Akcja Burza na terenie Obwodu Łuków zostaje przerwana aresztowaniami. Dowódca Wacław Rejmak ps. Ostoja decyduje się na rozwiązanie i rozproszenie głównej części oddziału. Żołnierze z Jaty do dziś zbierają się na miejscu dawnego obozowiska i oddają hołd poległym w walce kolegom. 19:10 1920. WOJNA I MIŁOŚĆ - ODC. 6/13 - UCIECZKA Serial historyczno-wojenny, 42 min, Polska, 2010 Reżyseria: Maciej Migas Scenariusz: Janusz Petelski, Robert Miękus Zdjęcia: Marek Traskowski Muzyka: Zygmunt Konieczny Aktorzy: Jakub Wesołowski, Wojciech Zieliński, Tomasz Borkowski, Karolina Chapko, Monika Kwiatkowska, Katarzyna Maciąg, Lesław Żurek, Karolina Nolbrzak, Michał Żurawski, Danuta Stenka, Marek Bukowski, Eryk Lubos, Mirosław Baka, Piotr Gąsowski, Krzysztof Globisz Lulu odwiedza w więzieniu Bronka. Przypomina mu o dziecku. Wykorzystując osobisty wdzięk, budzi w Bronku chęć do życia i dodaje mu otuchy. Jadwiga otrzymuje instrukcje od Sabiny. Po powrocie do domu jej syn Tomek kaleczy się w rękę i mocno krwawi. Józef pomaga żonie w opatrywaniu chłopca, wtedy też zauważa dwa listy wystające z torebki Jadwigi, których w zamieszaniu nie zdążyła schować. Kierowany zazdrością Józef pod nieobecność żony odnajduje listy ukryte w skrytce w toaletce. Okazuje się, że Jadwiga dostała je od rodziców z Rosji, choć przedtem zapewniała, że oni nie żyją. Józef powiadamia o tym swoich przełożonych, a ci kontrwywiad. Ambroży, służący Olszyńskich, podsłuchuje rozmowę Aleksandra z synem Szczepana. Dowiaduje się prawdy o Aleksandrze i zawiadamia Olszyńskiego, a ten przekazuje sprawę policji. Aleksander zabija Olszyńskiego i ucieka na Wschód. Władek z oddziałem wojska odnajduje ukrywającego się w lesie Szczepana. 20:05 CHŁOPSKI SKARGA Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2015 Reżyseria: Ewa Szprynger Scenariusz: Ewa Szprynger Druga połowa XIX wieku przyniosła polskim chłopom prawdziwą rewolucję pod postacią uwłaszczenia. Stworzyło to nową sytuację na ziemiach polskich, podzielonych między zaborców. Narodziny polskiego ruchu ludowego były odpowiedzią na przejście z przedmiotowego do podmiotowego traktowania mieszkańców wsi. Opowieść o powstaniu i ewolucji polskiego ruchu ludowego najlepiej pokazać na konkretnej postaci i konkretnych losach. Współtwórcą pierwszej organizacji chłopskiej jest Jakub Bojko. Jego losy i doświadczeniach będą kanwą do opisania początków ruchu ludowego. Gręboszów koło Dąbrowy Tarnowskiej. Tutaj urodził się 7 lipca 1857 roku Jakub Bojko. Rodzice mieli skromne, 2 - morgowe gospodarstwo, bieda była u nich na porządku dziennym. Bojko wcześnie stracił oboje rodziców. Musiał pracować, by utrzymać się przy życiu. Był parobkiem, lokajem na plebanii, pomocnikiem żydowskiego karczmarza, a jednocześnie mając za sobą 4 - letnią szkółkę parafialną, czytał wszystko, co mu wpadło w ręce. Został wiejskim nauczycielem, dorabiał m.in. jako flisak. Z czasem awansował w hierarchii wiejskiej. Został pisarzem gminnym. Zaczął pisać do gazet. Początkowo skromne felietony, potem coraz głębsze i poważniejsze komentarze. Drukował je w Przyjacielu Ludu. Latem 1895 roku, w Rzeszowie odbył się zjazd założycielski Stronnictwa Ludowego. Jakub Bojko został jego wiceprezesem. Był coraz bardziej popularny wśród chłopów, kilka miesięcy później pokonał w wyborach do Sejmu Krajowego kandydata konserwatystów hr. Męcińskiego, rozpoczął tym samym karierę poselską. Posłem Sejmu Krajowego był 19, zaś parlamentu wiedeńskiego 21 lat. Stronnictwo Ludowe w 1903 roku zmieniło nazwę na Polskie Stronnictwo Ludowe. W 1911 roku z PSL wystąpiła grupa działaczy na czele z Janem Dąbskim i Bolesławem Wysłouchem i powołała w lutym 1912 roku ugrupowanie PSL Zjednoczenie Niezawisłych Ludowców. W następnym roku, w miejsce PSL powstały PSL Piast i PSL Lewica. Na czele Piasta stał Jakub Bojko, by następnie ustąpić pola Wincentemu Witosowi. PSL w okresie I wojny światowej wsparł dążenia niepodległościowe Polaków i werbunek do Legionów. Wszedł do Naczelnego Komitetu Narodowego, a po 1917 roku zbliżył się do Narodowej Demokracji. W 1918 roku PSL współtworzył Polską Komisję Likwidacyjną. Rok ten był dla PSL Piast niezwykle istotny do formacji przyłączyły się: część Zjednoczenia Ludowego w Królestwie Polskim, Zjednoczenie Włościan w Wielkopolsce, ludowcy z Pomorza Gdańskiego oraz część działaczy PSL Wyzwolenie. Ludowcy zawdzięczali silną pozycję polityczną przede wszystkim swoim liderom. Jakub Bojko był wicemarszałkiem Sejmu Ustawodawczego (22.02.1919 - 27.11.1922), który przygotowywał podwaliny pod nową, porozbiorową Polskę. W wyborach do Sejmu (1922) PSL Piast uzyskało 70 mandatów poselskich i 17 senatorskich. Bojko może być archetypem działacza ludowego. Obdarzony charyzmą, prawdziwie uzdolniony trybun ludowy, porywał swoją retoryką wiejskie tłumy. Choć awansował w polityce, nigdy nie opuścił rodzinnego Gręboszowa. Był wójtem w swojej wsi przez blisko 25 lat. Dbał o rozwój szkolnictwa, założył kółko rolnicze, zwalczał pijaństwo, dbał o tradycje patriotyczne. Władysław Orkan napisał o nim: Ile razy czytałem jakiś artykuł Bojki, zawsze miałem wrażenie, że słyszę głos któregoś ze szlacheckich pisarzy polskich z XVI wieku, nawołujących do poprawy Rzeczypospolitej. Nazwałbym go chłopskim Skargą. A na dowód tego określenia przytoczyłbym: jego prawość obywatelską, wysoką zdolność pisarską i zapał kaznodziejski wywołany troską o losy biednej Ojczyzny. Postać Jakuba Bojki będzie przez długie lata na czele ruchu ludowego i to on będzie wyznaczał zasadnicze kierunki działania. 22:00 NA PLEBANII W WYSZKOWIE 1920 Dokument fabularyzowany, 75 min, Polska 1999 Scenariusz i reżyseria: Lucyna Smolińska, Mieczysław Sroka Zdjęcia: Ryszard Jaworski Muzyka: Henryk Kuźniak Występują: Jan Peszek, Andrzej Żarnecki, Mariusz Bonaszewski, Cezary Morawski, Janusz Bukowski, Arkadiusz Bazak, Jacek Borkowski, Piotr Adamczyk i inni Fabularyzowany dokument przywołujący epizod z wojny polsko - bolszewickiej, zainspirowany opowiadaniem Stefana Żeromskiego "Na probostwie w Wyszkowie" z tomu "Inter arma". Symultanicznie rozwija się akcja przed sądem wojskowym, który ma ustalić zakres odpowiedzialności oskarżonych o zdradę stanu przez sprowadzenie do Polski wrogiej armii, oraz w wiejskim domu autora "Inter arma". Prowadzący wywiad dziennikarz interesuje się raczej moralnymi i ideowymi aspektami zdarzenia, któremu pisarz przyglądał się z bliska jako korespondent wojenny. Równocześnie, we wspomnieniach i składanych zeznaniach, pojawiają się reminiscencje z sierpnia 1920 roku, gdy trzej przedstawiciele Tymczasowego Komitetu Rewolucyjnego Polskiego - Julian Marchlewski, Feliks Kon i Feliks Dzierżyński - pojawili się na plebanii w Wyszkowie, oczekując wieści, jak rozwija się sytuacja na froncie na przedpolach Warszawy. Najważniejszym świadkiem zdarzenia jest ks. Wiktor Mieczkowski, proboszcz parafii w Wyszkowie, który gościł pod swoim dachem "polskich bolszewików" i toczył z nimi długie dyskuje. Przed oczami ks. Mieczkowskiego znów przewijają się tamte obrazy. 11 sierpnia płonie most drewniany na Bugu, nieomylny znak że bolszewicy się zbliżają. 14 sierpnia ludzie zebrani pod statuą św. Idziego modlą się o Bożą opiekę. Napływa wojsko odziane w przeróżne, zdobyczne lub skradzione mundury, na plebanii przedstawiciele dowództwa, pochyleni nad mapami sztabowymi, rozważają plany zdobycia Warszawy. Nocą 15 sierpnia zjawiają się wartownicy, a potem trzej najważniejsi goście... Z czyjego nadania działali trzej komisarze, jak to się stało, że znaleźli posłuch u części Polaków, kim byli ludzie, którzy dali wiarę obietnicom bolszewików - podobne pytania zadaje dziennikarz pisarzowi, poddającemu swoich rodaków bardzo surowemu osądowi. Lenistwo ducha, biurokracja, dążenie do kariery za wszelką cenę, nieodpowiedzialność władzy, zobojętnienie na potrzeby prostych ludzi, którzy dla ojczyzny nie szczędzili krwi, a nie dostali w zamian nic - wiele ciężkich zarzutów stawia pisarz, wzywając do ruszenia z posad Polski strupieszałej. Przez pamięć tych, którym pod Wyszkowem wystawiono skromny pomnik, kładąc na kamieniu napis: Narody tracąc pamięć tracą życie. 23:25 SENSACJE XX WIEKU - TRAGEDIA I NADZIEJA CZ. 2 Kameralne i studyjne (widowisko), 24 min, Polska, 2000 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Adam Sikora Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Program o katastrofie rosyjskiego okrętu podwodnego "Kursk". Autor próbuje zebrać i przedstawić możliwe przyczyny tego wypadku. 23:55 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - JEŃCY CZ 2 Magazyn, 24 min, Polska, 1994 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Druga część odcinka poświęconego jeńcom. 00:35 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ZA PROGIEM PUSZCZY Magazyn, 22 min, Polska, 2017 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Jesteśmy w Górecku Kościelnym u wrót Puszczy Solskiej, po to by po raz kolejny powrócić na Kapliczną Górę, do partyzanckiej bazy - ziemianki Konrada Bartoszewskiego Wira. Nazwa kapliczna Góra to coś, co funkcjonuje jedynie w pamięci starszych mieszkańców tej okolicy. Samej kapliczki już nie ma, a my zamierzamy podjąć starania, żeby wróciła. Dzięki uprzejmości miejscowego artysty rzeźbiarza będziemy mogli w tym miejscu zawiesić nową kapliczkę, w asyście przyjaciół z Grupy Rekonstrukcyjnej Wir. Mamy świadomość, że pokolenia odchodzą, a nazwy miejscowości, które często są kluczem do zrozumienia historii miejsca, zostają. W bliskiej odległości znajdował się także legendarny szpital polowy 665. Dziś, korzystając z bliskości miejsca, przy pomocy aparatury poszukiwawczej spróbujemy zlokalizować teren dawnego szpitala. Pojawił się bowiem w środowisku miejscowych grup rekonstrukcyjnych pomysł odrestaurowania tego miejsca dla celów edukacyjnych i upamiętniających. W kolejnej naszej wyprawie las także będzie zasadniczym tłem opowieści. Ale już nie jako forteca niepodległości, ale jako miejsce straszliwych zbrodni. Przenosimy się do lasów Lućmierskich, w okolice Zgierza. Tu znajdują się dwie zbiorowe mogiły Polaków pomordowanych przez Niemców w 1940 r. w ramach Akcji AB, mającej na celu likwidację polskiej inteligencji.