TVP Historia Środa, 14.08.2019 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 14 SIERPNIA Felieton, 2 min, Polska, 2008 Autor: Janusz Weychert 1941 - umowa w sprawie utworzenia Armii Polskiej w ZSRR; 1941 - zmarł Maksymilian Kolbe, zamordowany w Auschwitz przez Niemców; 1980 - rozpoczął się strajk okupacyjny w Stoczni Gdańskiej; 2004 - zmarł Czesław Miłosz. 07:40 1920. WOJNA I MIŁOŚĆ - ODC. 6/13 - UCIECZKA Serial historyczno-wojenny, 42 min, Polska, 2010 Reżyseria: Maciej Migas Scenariusz: Janusz Petelski, Robert Miękus Zdjęcia: Marek Traskowski Muzyka: Zygmunt Konieczny Aktorzy: Jakub Wesołowski, Wojciech Zieliński, Tomasz Borkowski, Karolina Chapko, Monika Kwiatkowska, Katarzyna Maciąg, Lesław Żurek, Karolina Nolbrzak, Michał Żurawski, Danuta Stenka, Marek Bukowski, Eryk Lubos, Mirosław Baka, Piotr Gąsowski, Krzysztof Globisz Lulu odwiedza w więzieniu Bronka. Przypomina mu o dziecku. Wykorzystując osobisty wdzięk, budzi w Bronku chęć do życia i dodaje mu otuchy. Jadwiga otrzymuje instrukcje od Sabiny. Po powrocie do domu jej syn Tomek kaleczy się w rękę i mocno krwawi. Józef pomaga żonie w opatrywaniu chłopca, wtedy też zauważa dwa listy wystające z torebki Jadwigi, których w zamieszaniu nie zdążyła schować. Kierowany zazdrością Józef pod nieobecność żony odnajduje listy ukryte w skrytce w toaletce. Okazuje się, że Jadwiga dostała je od rodziców z Rosji, choć przedtem zapewniała, że oni nie żyją. Józef powiadamia o tym swoich przełożonych, a ci kontrwywiad. Ambroży, służący Olszyńskich, podsłuchuje rozmowę Aleksandra z synem Szczepana. Dowiaduje się prawdy o Aleksandrze i zawiadamia Olszyńskiego, a ten przekazuje sprawę policji. Aleksander zabija Olszyńskiego i ucieka na Wschód. Władek z oddziałem wojska odnajduje ukrywającego się w lesie Szczepana. 08:30 PODRÓŻNIK - SANT JOAN CIUTADELLA Magazyn, 17 min, Polska, 2005 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino W dniu świętego Jana do miasteczka Ciutadella, położonego na wyspie Minorka w archipelagu Balearów na Morzu Śródziemnym, wjeżdża 200 czarnych rumaków. Wspaniałe widowisko oglądają tłumy ludzi przybyłych na uroczystość. Fiesta ma wieloletnią tradycję. Nawiązuje do parad rycerzy sprowadzonych na Minorkę przez króla Alfonsa III, pogromcy Maurów. Konie dosiadane przez ubranych na czarno jeźdźców galopują przez główny plac Ciutadelli - Placa d'es Born. Wszyscy próbują zatrzymać rumaki. Na przeszkodzie zwierzętom staje ponad 5000 osób. Cały plac wypełniają tłumy. Reszta miasta jest wtedy kompletnie wymarła. Aby nie dopuścić do zniszczeń i grabieży, witryny sklepowe zabija się deskami. Ulice są wysypane tonami piasku. Na tę niezwykłą uroczystość ściągają ludzie z całego basenu Morza Śródziemnego. Autorzy "Podróżnika" po raz pierwszy zawitali do Ciutadelli. Swój pobyt rozpoczynają od udziału w fieście Sant Joan, a następnie odkrywają uroki Ciutadelli, starego średniowiecznego miasta, które niegdyś było stolicą Minorki. Ponadto oglądają pamiątki po Gigantach, czyli monumentalne budowle z kamienia, wzniesione kilka tysięcy lat temu. Na koniec przekazują jeszcze garść informacji o regionalnej kuchni, lokalnych tradycjach i oczywiście plażach oraz o cichych i pełnych uroku zakątkach miasta. Minorka nie jest jeszcze w pełni odkryta przez turystów. Jest na pewno mniej znana od sąsiadującej z nią Majorki, ale - jak twierdzą znawcy - to idealne miejsce na spędzenie udanych wakacji. 08:55 18 STRAJKOWYCH DNI - STRAJK O ANNĘ W Film dokumentalny, 10 min, Polska, 2005 Reżyseria: Krzysztof Kalukin Scenariusz: Barbara Madajczyk-Krasowska Odcinek ten opowiada o tym, jak rozpoczynał się strajk, który doprowadził do powstania "Solidarności" i podpisania Porozumień Gdańskich. Tak naprawdę zorganizowało go nie więcej niż kilkanaście osób, a "zatrzymało" Stocznię Gdańską im. Lenina trzech młodych robotników. Być może decydujące było to, że protest rozpoczął się od żądania przywrócenia do pracy Anny Walentynowicz, którą znano i szanowano, a dopiero później pojawiły się inne postulaty, zarówno płacowe, jak i te o uczczeniu pamięci osób pomordowanych w grudniu 1970 roku. Nasi głowni bohaterowie to Anna Walentynowicz (o której przywrócenie do pracy strajkowano) oraz Jerzy Borowczak (organizator strajku w stoczni). Główną rolę w tym odcinku odgrywają także rozrzucane ulotki, biuletyny, rozklejane plakaty nawołujące do strajku oraz zwykła ludzka solidarność, która spowodowała, że wówczas "coś się zaczęło". 09:10 HISTORIA POLSKI - DIABELNE SZCZĘŚCIE Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2017 Reżyseria: Maciej Dancewicz Pokolenie ludzi, którzy w szeregach Armii Krajowej walczyli o niepodległość Polski, nazwano pokoleniem Kolumbów. Określenie to wzięło swoją nazwę od pseudonimu jednego z bohaterów książki Romana Bratnego "Kolumbowie Rocznik 20" Stanisława Skiernika pseud. Kolumb. Na postać literackiego Kolumba złożyły się życiorysy dwóch autentycznych postaci. Jedną z nich był Krzysztof Sobieszczański pseud. Kolumb, drugą Stanisław Likiernik pseud. Staszek. Film jest opowieścią o jednym z nich Stanisławie Likierniku. Co dziś robi Kolumb? Jakie były jego wojenne losy, dlaczego uważa, że, jak napisał w swoich wspomnieniach, miał diabelne szczęście. Kim byli i jakie były losy jego kolegów, również opisanych w książce Bratnego: Ola, Zygmunta, Jerzego czy Malutkiego? Jaki jest jego stosunek do powstania warszawskiego? W czasie okupacji niemieckiej Stanisław Likiernik, pochodzący z rodziny zasymilowanych polskich Żydów, każdego dnia ryzykował denuncjację. Przez starszych kolegów nawiązał kontakt z podziemiem, aby w szeregach Kedywu Armii Krajowej brać udział w akcjach sabotażowych i dywersyjnych, łącznie z wykonywaniem wyroków na gestapowcach i konfidentach. W powstaniu warszawskim walczył na pierwszej linii na Woli, Starówce i Czerniakowie, był trzykrotnie ranny, został odznaczony Krzyżem Walecznych. W powstaniu stracił prawie wszystkich swoich przyjaciół z oddziału. Sam w nieprawdopodobny wręcz sposób wielokrotnie uniknął śmierci. Po wojnie, w obawie przed represjami ze strony władz komunistycznych, przez zieloną granicę wydostał się z Polski, unikając prześladowań, jakie spotkały wielu jego kolegów z AK. Osiadł we Francji, gdzie odnalazł ojca oficera Wojska Polskiego zwolnionego z niemieckiego oflagu. W Paryżu ukończył studia, tam zamieszkał na stałe i założył rodzinę. Z perspektywy czasu opowie widzom o swoim życiu. Dla wielu Kolumb jest tylko postacią literacką, dla innych bohaterem filmu Janusza Morgensterna. Niewiele osób ma świadomość, że istnieje naprawdę. Powstanie filmu o losach Stanisława Likiernika jest szansą na przedstawienie losów pokolenia, którego był typowym przedstawicielem i któremu za sprawą Romana Bratnego, wraz z Krzysztofem Sobieszczańskim, dał nazwę. To trochę tak jakby spotkać po latach chorążego orszańskiego Kmicica czy mickiewiczowskiego Ordona. Takiej szansy nie można przegapić. 10:10 SENSACJE XX WIEKU - ZEMSTA Kameralne i studyjne (widowisko), 30 min, Polska, 1984 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Tematem odcinka jest Organizacja Tajnej Armii, w skrócie OAS. Założona w 1961 roku OAS była zaliczana do skrajnie prawicowych grup terrorystycznych, zwalczających ideę przyznania niepodległości Algierii, będącej w tamtym okresie częścią Republiki Francuskiej, zamieszkiwaną przez liczną mniejszość francuską. 10:45 CHŁOPSKI SKARGA Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2015 Reżyseria: Ewa Szprynger Scenariusz: Ewa Szprynger Druga połowa XIX wieku przyniosła polskim chłopom prawdziwą rewolucję pod postacią uwłaszczenia. Stworzyło to nową sytuację na ziemiach polskich, podzielonych między zaborców. Narodziny polskiego ruchu ludowego były odpowiedzią na przejście z przedmiotowego do podmiotowego traktowania mieszkańców wsi. Opowieść o powstaniu i ewolucji polskiego ruchu ludowego najlepiej pokazać na konkretnej postaci i konkretnych losach. Współtwórcą pierwszej organizacji chłopskiej jest Jakub Bojko. Jego losy i doświadczeniach będą kanwą do opisania początków ruchu ludowego. Gręboszów koło Dąbrowy Tarnowskiej. Tutaj urodził się 7 lipca 1857 roku Jakub Bojko. Rodzice mieli skromne, 2 - morgowe gospodarstwo, bieda była u nich na porządku dziennym. Bojko wcześnie stracił oboje rodziców. Musiał pracować, by utrzymać się przy życiu. Był parobkiem, lokajem na plebanii, pomocnikiem żydowskiego karczmarza, a jednocześnie mając za sobą 4 - letnią szkółkę parafialną, czytał wszystko, co mu wpadło w ręce. Został wiejskim nauczycielem, dorabiał m.in. jako flisak. Z czasem awansował w hierarchii wiejskiej. Został pisarzem gminnym. Zaczął pisać do gazet. Początkowo skromne felietony, potem coraz głębsze i poważniejsze komentarze. Drukował je w Przyjacielu Ludu. Latem 1895 roku, w Rzeszowie odbył się zjazd założycielski Stronnictwa Ludowego. Jakub Bojko został jego wiceprezesem. Był coraz bardziej popularny wśród chłopów, kilka miesięcy później pokonał w wyborach do Sejmu Krajowego kandydata konserwatystów hr. Męcińskiego, rozpoczął tym samym karierę poselską. Posłem Sejmu Krajowego był 19, zaś parlamentu wiedeńskiego 21 lat. Stronnictwo Ludowe w 1903 roku zmieniło nazwę na Polskie Stronnictwo Ludowe. W 1911 roku z PSL wystąpiła grupa działaczy na czele z Janem Dąbskim i Bolesławem Wysłouchem i powołała w lutym 1912 roku ugrupowanie PSL Zjednoczenie Niezawisłych Ludowców. W następnym roku, w miejsce PSL powstały PSL Piast i PSL Lewica. Na czele Piasta stał Jakub Bojko, by następnie ustąpić pola Wincentemu Witosowi. PSL w okresie I wojny światowej wsparł dążenia niepodległościowe Polaków i werbunek do Legionów. Wszedł do Naczelnego Komitetu Narodowego, a po 1917 roku zbliżył się do Narodowej Demokracji. W 1918 roku PSL współtworzył Polską Komisję Likwidacyjną. Rok ten był dla PSL Piast niezwykle istotny do formacji przyłączyły się: część Zjednoczenia Ludowego w Królestwie Polskim, Zjednoczenie Włościan w Wielkopolsce, ludowcy z Pomorza Gdańskiego oraz część działaczy PSL Wyzwolenie. Ludowcy zawdzięczali silną pozycję polityczną przede wszystkim swoim liderom. Jakub Bojko był wicemarszałkiem Sejmu Ustawodawczego (22.02.1919 - 27.11.1922), który przygotowywał podwaliny pod nową, porozbiorową Polskę. W wyborach do Sejmu (1922) PSL Piast uzyskało 70 mandatów poselskich i 17 senatorskich. Bojko może być archetypem działacza ludowego. Obdarzony charyzmą, prawdziwie uzdolniony trybun ludowy, porywał swoją retoryką wiejskie tłumy. Choć awansował w polityce, nigdy nie opuścił rodzinnego Gręboszowa. Był wójtem w swojej wsi przez blisko 25 lat. Dbał o rozwój szkolnictwa, założył kółko rolnicze, zwalczał pijaństwo, dbał o tradycje patriotyczne. Władysław Orkan napisał o nim: Ile razy czytałem jakiś artykuł Bojki, zawsze miałem wrażenie, że słyszę głos któregoś ze szlacheckich pisarzy polskich z XVI wieku, nawołujących do poprawy Rzeczypospolitej. Nazwałbym go chłopskim Skargą. A na dowód tego określenia przytoczyłbym: jego prawość obywatelską, wysoką zdolność pisarską i zapał kaznodziejski wywołany troską o losy biednej Ojczyzny. Postać Jakuba Bojki będzie przez długie lata na czele ruchu ludowego i to on będzie wyznaczał zasadnicze kierunki działania. 12:00 DOM - ODC. 16/25 - PRZED MIŁOŚCIĄ NIE UCIEKNIESZ Serial obyczajowy, 84 min, Polska, 1996 Reżyseria: Jan Łomnicki Scenariusz: Jerzy Janicki, Andrzej Mularczyk Zdjęcia: Bogusław Lambach Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Halina Rowicka, Tomasz Borkowy, Bożena Dykiel, Igor Śmiałowski, Wojciech Wysocki, Joanna Szczepkowska, Jolanta Żółkowska, Jan Englert, Beata Krajewska, Jerzy Bończak, Gustaw Lutkiewicz, Tomasz Mędrzak, Anna Romantowska Z Sierpuchowa do Warszawy przyjeżdża Danusia, chrzestna córka Andrzeja, by zdawać na Uniwersytet Warszawski. Przed kamienicą omal nie wpada pod koła ciężarówki Henia. Podnosząc ją z ziemi, Lermaszewski dostrzega, że dziewczyna jest bardzo ładna. Następnego dnia Danusia zamiast na egzamin idzie na film z Danielem Olbrychskim, w którym kocha się na zabój. Wreszcie udaje się jej dostać do teatralnej garderoby aktora. Zaskoczonemu gwiazdorowi wyznaje miłość, dodając, że gotowa jest na wszystko. Olbrychski daje jej autograf i grzecznie wyprasza z garderoby. Danusia jednak nie daje za wygraną. Niedługo później Andrzej znajduje w pokoju chrześnicy zdjęcie aktora wraz z autografem. Wsiada do samochodu i jedzie pod teatr. Na widok Danusi wychodzącej z Olbrychskim, podejrzewając najgorsze, rzuca się na zaskoczonego aktora z pięściami. Tymczasem kryzys w małżeństwie Wrotków pogłębia się. Rajmund dowiaduje się o wstąpieniu Haliny do partii. Rozsierdzony oświadcza żonie, że się rozwodzi, po czym wyjeżdża do Gdańska robić film o żonach marynarzy. Wkrótce po jego przyjeździe na Wybrzeżu wybucha strajk stoczniowców. 13:35 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - TUNEZJA. GWIAZDA AFRYKI (FLAVORS) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Tunezja to najmniejsze, najbardziej otwarte i kosmopolityczne państwo Maghrebu, kolebka cywilizacji kartagińskiej. Krzyżowały się tu różne wpływy: od rzymskich po francuskie i arabskie. Tunezja zyskała niepodległość w 1956 roku. W 2011 roku odbyła się tu tak zwana "jaśminowa rewolucja", która przekształciła się w arabską wiosnę, niosąc zew wolności innym krajom arabskim. 14:40 ZBUDUJEMY SOCJALIZM Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2005 Reżyseria: Andrzej Trzos - Rastawiecki Scenariusz: Andrzej Trzos - Rastawiecki Zdjęcia: Jacek Mierosławski Wykonawcy: Zbigniew Brzeziński "Nie lubimy partii, już tej byłej partii; chciałoby się chodzić jednak z podniesioną głową" - żegnał się z Polską Zjednoczoną Partią Robotniczą jej ostatni szef, Mieczysław Franciszek Rakowski. Zimą 1990 roku sztandar organizacji uroczyście wyprowadzono podczas spotkania w Sali Kongresowej. PZPR została rozwiązana, rozpoczął się całkiem nowy rozdział w historii powojennej Polski. W tym samym miejscu ponad dekadę wcześniej Edward Gierek rozdawał autografy. Mimo narastającego w państwie kryzysu władze wydawały się utrzymywać pełną kontrolę. Strajki na Wybrzeżu w 1980 roku okazały się zaskoczeniem. Protestujący przeciw podwyżkom żądali między innymi powstania niezależnych związków zawodowych. Pierwszy sekretarz Komitetu Centralnego PZPR musiał szybko wrócić z urlopu. IV Plenum upłynęło pod znakiem dyskusji, jak zareagować na nowe zagrożenie dla władzy ludowej. Niektórzy zastanawiali się nad użyciem siły. Gierek jednak przeciwstawił się wysłaniu czołgów na ulice, nie wierzył w skuteczność takich środków. W ciągu kolejnego miesiąca jego miejsce zajął Stanisław Kania, partia ustąpiła strajkującym. Związki zawodowe powstawały jeden po drugim, narodziła się i powoli krzepła "Solidarność". Ale sytuacja w Polsce daleka była od stabilizacji. Niejasne sygnały docierały ze Wschodu. Groźba sowieckiej interwencji przywoływała wspomnienia krwawych wydarzeń na Węgrzech w 1956 i w Czechosłowacji w 1968 roku. W związku, wedle oficjalnej wersji, z planowanymi wielkimi manewrami na naszych granicach gromadziły się dywizje radzieckie i enerdowskie, pogotowie ogłoszono także w bazach oddziałów czechosłowackich. Ożyła "gorąca linia" łącząca Moskwę z Białym Domem w Waszyngtonie. Na początku grudnia 1980 roku podejrzewający Sowietów o chęć wkroczenia do Polski prezydent Stanów Zjednoczonych, Jimmy Carter, otwarcie ostrzegał ZSRR przed skutkami interwencji. Sytuacja w Polsce groziła światową konfrontacją. W filmie wykorzystano wiele materiałów archiwalnych. Przed kamerą pojawił się także profesor Zbigniew Brzeziński, doradca prezydenta USA w latach 1977 - 1981. Jego komentarz, uzupełniający spisane wspomnienia, oddaje atmosferę panującą za oceanem wówczas, gdy ważyły się losy "Solidarności" w Polsce. Autorem filmu jest Andrzej Trzos - Rastawiecki. Urodzony w 1933 roku we Lwowie reżyser i scenarzysta ma na swoim koncie wiele filmów dokumentalnych i fabularnych, jak "Trąd", "Zapis zbrodni" czy "Gdziekolwiek jesteś, panie prezydencie...". Za swoją twórczość Trzos - Rastawiecki był wielokrotnie nagradzany. 15:50 AMERYKAŃSKA BROŃ - ODC. 5 NA FRONTACH I WOJNY ŚWIATOWEJ (THE WEAPONS OF WORLD WAR I) Film dokumentalny, 45 min, Kanada, 2013 Reżyseria: Kevin R. Hershberger Scenariusz: Baron Brakley, Shawn Hambright Muzyka: David G. Russell Wykonawcy: Coby Batty Karabin maszynowy zmienił walkę na froncie, zdefiniował i zdominował walkę na polach I wojny światowej. 16:40 POWSTANIE WARSZAWSKIE DZIEŃ PO DNIU - ODC. 14 Reportaż, 6 min, Polska, 2017 Scenariusz: Bartłomiej Grudnik Bohater odcinka: Danuta Zadig. 16:55 HISTORIA POLSKI - DROGA WODNA NIESTRZEŻONA Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2016 Reżyseria: Andrzej Turkowski, Łukasz Korwin Film dokumentalny jest próbą odkrycia tajemnicy rzekomego skoku Lecha Wałęsy przez stoczniowy płot w sierpniu 1980 r. , który stał się głównym elementem mitu założycielskiego Wałęsy - człowieka przez jednych uważanego za bohatera Solidarności, przez innych za zdrajcę tysiąclecia. Przy różnych okazjach Wałęsa sam podawał sprzeczne wersje opowieści o okolicznościach i miejscu słynnego skoku przez płot. Autorzy filmu zebrali szereg relacji świadków i znawców tematu. Jerzy Kozłowski - pseudonim Kolega - tajny współpracownik Służby Bezpieczeństwa w Stoczni Gdańskiej jest jedyną osobą, która podobno widziała Wałęsę przeskakującego przez płot. Dla samego Lecha Wałęsy legendarny skok jest trudnym do wytłumaczenia epizodem. Może z tego wynikać, że późniejszy prezydent Polski był sterowany przez tajne służby i został wprowadzony do stoczni w krytycznym momencie. Ostatnio sprawa skoku przez płot nabrała niezwykłego znaczenia i stała się częścią oskarżenia Lecha Wałęsy o agenturalność. Być może na naszych oczach wielki mit Lecha Wałęsy chwieje się pod ciosami coraz poważniejszych, udokumentowanych faktów, opinii i komentarzy. W filmie biorą udział: Andrzej Bulc, Anna Walentynowicz, Jerzy Borowczak, Henryk Lenarciak, Lech Wałęsa, prof. dr hab. Sławomir Cenckiewicz, Krzysztof Wyszkowski, Klemens Niech, Henryk Jagielski, Jerzy Kozłowski, prof. Paweł Bożyk, ks. prałat Henryk Jankowski, Kazimierz Szołoch. 17:50 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - PROJEKT VICKERS Magazyn, 22 min, Polska, 2017 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki "Projekt Vickers" Jesteśmy świadkami chwili, gdy coś, co było tylko stertą pordzewiałych blach, odzyskuje powoli swój pierwotny kształt i blask. To odradzanie się vickersa w zaprzyjaźnionym warsztacie wywołuje nasz entuzjazm. Wypełnia ostatnią lukę w galerii sprzętu używanego przez pancerniaków II RP, ale cieszy nas też z powodu wrześniowych zasług vickersów, w bitwach pod Kasiną, Wysoką, Wiśniczem, Annopolem. Jest to czołg, który zapoczątkował erę czołgów w Polsce. Będziemy z niecierpliwością oczekiwać chwili, gdy z tego garażu wyjedzie o własnych siłach odrestaurowany vickers Mark E. "W gnieździe stalowego potwora" Następnie przeniesiemy się do Przemyśla wspominać wydarzenia I wojny światowej. Miejscowa Grupa Badawcza Kaponiera odkryła w tych okolicach relikty związane z wydarzeniami I wojny - w tym moździerze M98. To pozostałość Fortu Va Biadoliny - kilkudziesięciu obiektów obronnych opasających Przemyśl. Był to trzeci co do rozmiaru obiekt fortyfikacyjny w Europie. Wraz z kolegami poszukiwaczami, przy użyciu nowoczesnego sprzętu spróbujemy odnaleźć jak najwięcej pamiątek z tego czasu. 19:00 1920. WOJNA I MIŁOŚĆ - ODC. 7/13 - W OKOPACH Serial historyczno-wojenny, 44 min, Polska, 2010 Reżyseria: Maciej Migas Scenariusz: Janusz Petelski, Robert Miękus Zdjęcia: Marek Traskowski Muzyka: Zygmunt Konieczny Aktorzy: Jakub Wesołowski, Wojciech Zieliński, Tomasz Borkowski, Karolina Chapko, Monika Kwiatkowska, Katarzyna Maciąg, Lesław Żurek, Karolina Nolbrzak, Michał Żurawski, Danuta Stenka, Marek Bukowski, Eryk Lubos, Mirosław Baka, Piotr Gąsowski, Krzysztof Globisz Józef wypytuje Jadzię o rodziców. Próbuje sobie wytłumaczyć, że jego podejrzenia to pomyłka. Kontrwywiad ma jednak coraz mniej wątpliwości. Aby się ostatecznie upewnić, przygotowuje fałszywe dane i podrzuca je Jadwidze. Ta przekazuje dokumenty Sabinie. Władek ze swoim pułkiem, żegnany przez Zosię i Teofila, wyrusza na front. Oddział Aleksandra i Tkaczenki przesłuchuje polskiego oficera. Torturowany jeniec podaje rzeczywiste dane o dyslokacji polskich wojsk, ale Tkaczenko jest przekonany, że kłamie. Sowiecki wywiad dostarczył mu inne informacje, spreparowane przez polski kontrwywiad. Bolszewicy przekonani o swojej przewadze, atakują, ale zostają zmuszeni do wycofania się. Dopiero kolejny atak, poprzedzony ostrzałem artyleryjskim, przynosi efekt. Polacy w panice wycofują się. Jadwiga zostaje aresztowana. Na przesłuchaniu przyznaje się do współpracy z sowieckim wywiadem. Twierdzi, że była szantażowana. Grożono jej, że w razie odmowy, zginą jej rodzice. 22:00 MARZYCIELE - KORFANTY W KRAKOWIE Dysk./wywiad/debata, 21 min, Polska, 2018 Reżyseria: Sylwester Szefer Scenariusz: Sylwester Szefer Zdjęcia: Wojciech Kursa Muzyka: Krzysztof Suchodolski Wykonawcy: Paweł Nowakowski, Piotr Legutko (prowadzący) W poniedziałek, 5 października 1903 roku wielkie tłumy krakowian wypełniły plac przy kościele św. Krzyża, aby uczestniczyć w ślubie Wojciecha Korfantego i Elżbiety Sprott. Potem odbyło się przyjęcie, w którym uczestniczył m. in. malarz Włodzimierz Tetmajer, słynny jako inspiracja dla postaci Gospodarza w "Weselu" Wyspiańskiego. Dlaczego polski działacz narodowy z Górnego Śląska żenił się w Krakowie, czyli wówczas na terenie innego państwa? Bo na niemieckim Śląsku odmówiono mu ślubu. Narzeczeni musieli wyjechać za granicę, dopełnić obowiązku sześciu tygodni zamieszkania w monarchii habsburskiej i w końcu pobrali się otoczeni gromadą przyjaciół i sympatyków. Korfanty w tym czasie był członkiem Ligi Narodowej, w ramach której współpracował z Romanem Dmowskim, pracował jako redaktor naczelny polskiego dziennika "Górnoślązak". W 1902 r. trafił do pruskiego więzienia za publikację artykułów "Do Niemców" i "Do moich braci Górnoślązaków". Był posłem do parlamentu niemieckiego, 25 października 1918 r. wystąpił w Reichstagu z żądaniem przyłączenia do państwa polskiego wszystkich polskich ziem zaboru pruskiego: Mości panowie, nie chcemy ani piędzi ziemi niemieckiej. (...) Wierzę, że w nowych warunkach żądanie oddzielenia od Rzeszy polskich obszarów nie może uwłaczać niemieckim odczuciom. Był zaangażowany w powstanie wielkopolskie i w powstania śląskie - dwa polskie zrywy zbrojne zakończone sukcesem. W programie odwiedzimy krakowski kościół Świętego Krzyża, w którym Ślązak skosztował wymarzonej wolności. 22:30 CUDOWNIE OCALONY Komedia, 91 min, Polska 2004 Reżyseria: Janusz Zaorski Scenariusz: Andrzej Mularczyk Zdjęcia: Tomasz Wert Muzyka: Jerzy Chruściński Aktorzy: Marian Opania, Ewa Kasprzyk, Edyta Jungowska, Sławomir Pacek, Wiktor Zborowski, Elżbieta Jarosik, Krzysztof Zaleski, Bartosz Opania, Łukasz Lewandowski, Leszek Malinowski, Antoni Szpak, Zbigniew Buczkowski, Leszek Piskorz, Anna Gornostaj, Henryk Gołębiewski Liryczna komedia "Cudownie ocalony" to opowieść o tym, że na miłość nigdy nie jest za późno, a uczucie może nadejść z najmniej spodziewanej strony. Wystarczy dać mu szansę. Akcja filmu rozgrywa się na początku lat 60. na Mazurach. Mikołaj Biesaga jest człowiekiem żelaznych zasad, uczciwym i pobożnym, choć nieco porywczym. Ten wdowiec i były żołnierz został w czasie wojny ciężko ranny. Przysiągł wówczas Najświętszej Panience, że jeśli przeżyje, postawi swej wybawicielce kapliczkę. Lata mijały, a "cudownie ocalony" Mikołaj obietnicy nie spełniał. Pewnego dnia, czując, że chyba pora mu umierać, postanawia czym prędzej dopełnić zobowiązań. Przewodniczący urzędu gminnego odmawia mu jednak zgody na budowę i przydziału cementu, by go nie posądzono o "szerzenie klerykalizmu", a ksiądz nie chce poświęcić "samowoli budowlanej" w obawie, że podpadnie władzy. Cała wieś jest zresztą pochłonięta znacznie ważniejszym wydarzeniem: oto przybywa transport 20 więźniarek - złodziejek, malwersantek i prostytutek, które w miejscowym pegeerze mają odbyć resocjalizację. Jest wśród nich Lola Katafalk, która przechytrzywszy strażnika, wybiera się na rekonesans po okolicy. Na cmentarzu spotyka Mikołaja, zagaduje go, podając się za artystkę na gościnnych występach. Wysłuchawszy zwierzeń Mikołaja, obiecuje mu pomoc i bierze potrzebny do tego "załącznik". Kiedy stary wiarus odkrywa, kim naprawdę jest nieznajoma dama, Lola znika razem z pieniędzmi. Czarowi "resocjalizowanych" ulega młodszy syn Mikołaja, Tadzik, student rolnictwa, za co ojciec wyrzeka się go. Podobny los spotyka wkrótce córkę Hanię, którą ojciec przepędza z domu na wieść, że za jej sprawą zostanie dziadkiem. Tymczasem Loli, która dźwignęła coś ciężkiego, wypada dysk. Pomóc może tylko Mikołaj, słynny w całej okolicy kręgarz. Biesaga nie chce jednak słyszeć o leczeniu ladacznicy, która w dodatku go okradła. Dopiero gdy nieszczęśliwa Lola obiecuje, że zrobi dla niego wszystko, mężczyzna przystępuje do pracy. Efekt działania jego rąk przechodzi najśmielsze oczekiwania: Loli nie tylko mija ból, ale czuje się tak dobrze, jak jeszcze nigdy z żadnym jej nie było. Próby odwdzięczenia się kręgarzowi przerywa przybycie zaalarmowanego przez Hanię starszego z synów Biesagi, Witka, partyjnego dygnitarza. Ponieważ i on nie chce pomóc przy budowie kapliczki, ojciec też musi go wykląć. Lola, wdzięczna za wyleczenie, załatwia kręgarzowi cement. "Cudownie ocalony" postanawia iść za ciosem. Wieczorem sprowadza ją do siebie, domagając się pomocy przy budowie kapliczki. Do rana wszystko jest gotowe: posąg Matki Boskiej spogląda na okolicę z kamiennego postumentu. Ale dopiero wtedy zaczynają się prawdziwe kłopoty Mikołaja: nachodzi go przewodniczący gminy, komornik. Jedynie Lola, wspólniczka "przestępstwa", lojalnie trzyma stronę Biesagi, ostrzegając go przed kolejnymi posunięciami władz. Mikołaj nie może pozostać obojętny na jej starania. 00:10 SENSACJE XX WIEKU - ZEMSTA Kameralne i studyjne (widowisko), 30 min, Polska, 1984 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Tematem odcinka jest Organizacja Tajnej Armii, w skrócie OAS. Założona w 1961 roku OAS była zaliczana do skrajnie prawicowych grup terrorystycznych, zwalczających ideę przyznania niepodległości Algierii, będącej w tamtym okresie częścią Republiki Francuskiej, zamieszkiwaną przez liczną mniejszość francuską. 00:50 SENSACJE XX WIEKU - BERIA - HISTORIA BEZPRAWIA CZ. 3 Kameralne i studyjne (widowisko), 23 min, Polska, 2000 Scenariusz: Wojciech Pacyna, Bogusław Wołoszański, Barbara Kedzierska Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) 9 marca 1953 roku w Moskwie rozpoczęły się uroczystości pogrzebowe Józefa Stalina. Historycy nie są zgodni co do tego, kiedy dokładnie zmarł i co było przyczyną jego śmierci. Przyjmuje się, że zgon nastąpił 5 marca. Naród poinformowano o tym fakcie dwa dni później. Najbliżsi współpracownicy Stalina, czyli Beria, Chruszczow, Malenkow i Mołotow, potrzebowali trochę czasu, aby podzielić się władzą. Żaden z nich nie był na tyle potężny, aby przejąć całość schedy po dyktatorze. Najsilniejszą pozycję miał niewątpliwie Ławrentij Beria. Udało mu się ubiec rywali i stanąć na czele połączonych resortów bezpieczeństwa i spraw wewnętrznych. Ufny w potęgę tego aparatu mistrz zbrodni i zdrady nie docenił jednak talentów współtowarzyszy z Biura Politycznego. Członkowie Prezydium KC KPZR zawiązali przeciwko niemu spisek. Zamierzali pozbawić go nie tylko stanowiska, ale i życia. Byli jednak zbyt słabi, aby wystąpić przeciwko niemu otwarcie. Potrzebowali sojusznika. Znaleźli go w osobie marszałka Georgija Żukowa, bohatera wojny ojczyźnianej. Dlaczego właśnie jego? Aby zrozumieć ich wybór, należy cofnąć się jeszcze kilka lat wcześniej. Żukow dowodził radzieckimi wojskami w najtrudniejszych momentach wojny - dowodził obroną Moskwy, Leningradu i Stalingradu, prowadził armię w bitwie pod Kurskiem, przewodził wielkiej ofensywie na Berlin. Jego podpis widniał pod aktem kapitulacyjnym Niemiec. Sukcesy marszałka zaczęły drażnić Stalina. Postanowił usunąć zbyt już sławnego współpracownika, przy pomocy mistrza intrygi, Ławrientija Berii. Tuż po zakończeniu wojny Żukow został dowódcą wojsk okupacyjnych w radzieckiej strefie Niemiec. Był tam władcą absolutnym i wykorzystywał ten fakt również dla własnych, osobistych celów, gromadząc coraz to większy majątek. Beria dowiedział się o tym przez swoich szpiegów. Wysłał do Berlina swego zastępcę, Abakumowa, aby zdobył dowody i zeznania przeciwko Żukowowi. Marszałkowi z trudem udało się ocalić życie. Zapamiętał jednak, jak niewiele brakowało, aby Beria zgotował mu los marszałka Tuchaczewskiego. Nie wahał się długo, gdy po śmierci Stalina Chruszczow zaproponował mu udział w obaleniu i zgładzeniu Berii. 01:25 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - PODWODNA WOJNA CZ 1 Magazyn, 29 min, Polska, 1991 Scenariusz: Maciej Zakrocki, Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Bogusław Wołoszański przedstawia przebieg działań wojennych prowadzonych przez niemieckie okrety podwodne u - booty. W programie wykorzystano archiwalne materiały filmowe. 02:00 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - PROJEKT VICKERS Magazyn, 22 min, Polska, 2017 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki "Projekt Vickers" Jesteśmy świadkami chwili, gdy coś, co było tylko stertą pordzewiałych blach, odzyskuje powoli swój pierwotny kształt i blask. To odradzanie się vickersa w zaprzyjaźnionym warsztacie wywołuje nasz entuzjazm. Wypełnia ostatnią lukę w galerii sprzętu używanego przez pancerniaków II RP, ale cieszy nas też z powodu wrześniowych zasług vickersów, w bitwach pod Kasiną, Wysoką, Wiśniczem, Annopolem. Jest to czołg, który zapoczątkował erę czołgów w Polsce. Będziemy z niecierpliwością oczekiwać chwili, gdy z tego garażu wyjedzie o własnych siłach odrestaurowany vickers Mark E. "W gnieździe stalowego potwora" Następnie przeniesiemy się do Przemyśla wspominać wydarzenia I wojny światowej. Miejscowa Grupa Badawcza Kaponiera odkryła w tych okolicach relikty związane z wydarzeniami I wojny - w tym moździerze M98. To pozostałość Fortu Va Biadoliny - kilkudziesięciu obiektów obronnych opasających Przemyśl. Był to trzeci co do rozmiaru obiekt fortyfikacyjny w Europie. Wraz z kolegami poszukiwaczami, przy użyciu nowoczesnego sprzętu spróbujemy odnaleźć jak najwięcej pamiątek z tego czasu.