TVP Historia Poniedziałek, 19.08.2019 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 19 SIERPNIA Felieton, 2 min, Polska, 2008 Autor: Janusz Weychert 1883 - urodziła się Coco Chanel; 1975 - zginął tragicznie Konrad Swinarski; 1981 - "Solidarność" proklamowała dzień bez parasy, bojkotując w ten sposób prasę oficjalną PRL; 1989 - Węgry otworzyły swoje granice; 07:45 1920. WOJNA I MIŁOŚĆ - ODC. 8/13 - ODWRÓT Serial historyczno-wojenny, 43 min, Polska, 2010 Reżyseria: Maciej Migas Scenariusz: Janusz Petelski, Robert Miękus Zdjęcia: Marek Traskowski Muzyka: Zygmunt Konieczny Aktorzy: Jakub Wesołowski, Wojciech Zieliński, Tomasz Borkowski, Karolina Chapko, Monika Kwiatkowska, Katarzyna Maciąg, Lesław Żurek, Karolina Nolbrzak, Michał Żurawski, Danuta Stenka, Marek Bukowski, Eryk Lubos, Mirosław Baka, Piotr Gąsowski, Krzysztof Globisz Józef zostawia Tomka u zaprzyjaźnionej rodziny profesorostwa, a sam wyrusza na front. Bronek trafia do kompanii karnej, ma zabezpieczać przeprawę polskich wojsk wycofujących się na Zachód. Wpada na pomysł wrzucenia kozłów z drutami kolczastymi do rzeki, most zostaje podpalony. Niestety, oddział Władka próbujący zatrzymać napór wojsk bolszewickich, spóźnia się z przeprawą. W tej sytuacji decyduje się na sforsowanie rzeki, ale salwa karabinowa kompanii Bronka ostrzega go przed wejściem do niej. Władek postanawia przejść przez płonący most. Po chwili pojawiają się bolszewicy, próbują przeprawić się przez rzekę, ale wpadają na ukryte pod wodą kozły z drutem kolczastym. Ponoszą dotkliwe straty i wycofują się. Teofil wbrew woli matki wstępuje do ochotniczego oddziału jazdy. 08:35 NIEZWYKŁE HISTORIE BIAŁO - CZERWONYCH - ELŻBIETA DUŃSKA - KRZESIŃSKA Reportaż, 14 min, Polska, 2019 Scenariusz: Krzysztof Miklas Zdjęcia: Robert Jażdżyk Wykonawcy: Krzysztof Miklas (prowadzący) Celem cyklu jest przybliżenie sylwetek wybitnych polskich sportowców, którzy byli zarazem wielkimi polskimi patriotami, czasem oddając życie za Ojczyznę. Bohaterką odcinka jest Elżbieta Krzesińska (1934 - 2015). Nazywana była Złotą Elą, a to z tej racji, że na igrzyskach olimpijskich w Melbourne w 1956 roku zdobyła złoty medal w skoku w dal. Cztery lata później, w Rzymie, została wicemistrzynią olimpijską. Była też rekordzistką świata w tej lekkoatletycznej konkurencji. Urodzona 11 listopada, 26 lat po odzyskaniu przez Polską niepodległości zawsze twierdziła, że data urodzenia szczególnie ją zobowiązuje do umiłowania Ojczyzny, wykazywania się patriotyzmem. Była niezwykle uzdolniona sportowo, jako kilkunastoletnia dziewczyna zawsze zostawiała w tyle swojego brata i kolegów na Młocinach, gdzie się urodziła i wychowywała. Szczególną traumę w okresie okupacji wywołał u niej bestialski mord Niemców na człowieku, któremu kazano wykopać głęboki dół, po czym wrzucono do niego granat, rozrywając człowieka na strzępy. Podczas Powstania Warszawskiego, gdy miała niespełna 10 lat, z rodzicami i braćmi wyjechała z Warszawy, a gdy po Powstaniu wrócili na Młociny, okazało się, że jej rodzinny dom legł w gruzach. Ojciec z braćmi ruszył więc na Ziemie Zachodnie, zatrzymując się ostatecznie w Elblągu. Po pewnym czasie dołączyła do nich Ela z mamą. W Elblągu kończyła więc szkołę podstawową, a gdy groziła jej dwójka z wuefu i nauczyciel zarządził dla niej sprawdzian, okazało się, że ma niesamowity talent lekkoatletyczny. Po krótkim czasie skakała na poziomie reprezentantek Polski. Wysłano ją na igrzyska olimpijskie 1952 roku do Helsinek. Do legendy przeszedł tam jej skok, który powinien dać jej drugie miejsce i srebrny medal. Doszło wtedy do niezwykle kontrowersyjnej decyzji sędziów, którzy zmierzyli ten skok do śladu, jak pozostawił na piasku jej długi warkocz, kradnąc w ten sposób Krzesińskiej ok. 60 centymetrów. Zawsze była rogatą duszą, przeciwstawiając się często trenerom i działaczom służbistom, ślepo wykonującym polecenia partyjne. Często i ciągle podkreślała swoje niezależne poglądy, za co spotykały ją czasem nieprzyjemności. Trenując i startując w najważniejszych zawodach, skończyła stomatologię na Akademii Medycznej w Gdańsku. Przez wiele lat pracowała w dwóch rolach: dentystki i trenerki. 08:55 18 STRAJKOWYCH DNI - POSTULATY. PRÓBA ZŁAMANIA SOLIDARNOŚCI. Film dokumentalny, 10 min, Polska, 2005 Reżyseria: Krzysztof Kalukin Scenariusz: Barbara Madajczyk-Krasowska Aleksander Hall, Bogdan Borusewicz, Andrzej Gwiazda i Bogdan Lis opowiadają, w jaki sposób formułowali postulaty. Maciej Grzywaczewski i Arkadiusz Rybicki rozmawiają z Markiem Nowakowskim o tym, jak spisywali na dykcie postulaty. Rząd PRL ratyfikował Konwencję nr 87 Międzynarodowej Organizacji Pracy, dotyczącą wolności związkowych. Ale zrzeszone w CRZZ związki były fikcją. (na ten temat rozmowa z Lechem Kaczyńskim, prawnikiem, specjalistą od konwencji MOP, który w ramach WZZ szkolił robotników). Próba złamania solidarności zakładów. Wicepremier Tadeusz Pyka już od piątku przebywał na Wybrzeżu, ale jako przewodniczący Rządowej Komisji włączył się w energiczne działanie po poniedziałkowym plenum KW. 17 zakładów, w tym Stocznia Remontowa przystąpiło do negocjacji z Pyką w Sali Herbowej Urzędu Wojewódzkiego. Do MKS akces zgłosiło około 200 zakładów - część delegacji składała się z dyrektorów i pierwszych sekretarzy POP. Rozmowa ze Zdzisławem Złotkowskim ze Stoczni Remontowej lub innym przedstawicielem tej stoczni. Na spotkaniu w gdańskiej WRZZ z udziałem 14 zakładów Szydlak, szef CRZZ, mówi: "nie oddamy władzy, nie podzielimy się władzą". MKS zrzesza już 253 zakłady. Prezydenci Gdańska - Jerzy Młynarczyk, Gdyni - Jan Krzeczkowski i Sopotu wydali ulotkę do mieszkańców Trójmiasta: "W obecnej sytuacji dalsze przedłużanie i pogłębianie stanu napięcia może przynieść nieobliczalne i długotrwałe szkody społeczne. Uniknięcie ich zależy od Was. Przywróćmy naszym miastom atmosferę stabilności i spokoju o dzień jutrzejszy, atmosferę życia" Rozmowa z Jerzym Młynarczykiem, obecnie posłem SDPL. Fragment ulotki Wojewódzkiego Komitetu Frontu Jedności Narodu w Gdańsku: "Zastanówcie się, komu zależy na przedłużeniu stanu kryzysowego?..." 09:10 HISTORIA POLSKI - DROGA WODNA NIESTRZEŻONA Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2016 Reżyseria: Andrzej Turkowski, Łukasz Korwin Film dokumentalny jest próbą odkrycia tajemnicy rzekomego skoku Lecha Wałęsy przez stoczniowy płot w sierpniu 1980 r. , który stał się głównym elementem mitu założycielskiego Wałęsy - człowieka przez jednych uważanego za bohatera Solidarności, przez innych za zdrajcę tysiąclecia. Przy różnych okazjach Wałęsa sam podawał sprzeczne wersje opowieści o okolicznościach i miejscu słynnego skoku przez płot. Autorzy filmu zebrali szereg relacji świadków i znawców tematu. Jerzy Kozłowski - pseudonim Kolega - tajny współpracownik Służby Bezpieczeństwa w Stoczni Gdańskiej jest jedyną osobą, która podobno widziała Wałęsę przeskakującego przez płot. Dla samego Lecha Wałęsy legendarny skok jest trudnym do wytłumaczenia epizodem. Może z tego wynikać, że późniejszy prezydent Polski był sterowany przez tajne służby i został wprowadzony do stoczni w krytycznym momencie. Ostatnio sprawa skoku przez płot nabrała niezwykłego znaczenia i stała się częścią oskarżenia Lecha Wałęsy o agenturalność. Być może na naszych oczach wielki mit Lecha Wałęsy chwieje się pod ciosami coraz poważniejszych, udokumentowanych faktów, opinii i komentarzy. W filmie biorą udział: Andrzej Bulc, Anna Walentynowicz, Jerzy Borowczak, Henryk Lenarciak, Lech Wałęsa, prof. dr hab. Sławomir Cenckiewicz, Krzysztof Wyszkowski, Klemens Niech, Henryk Jagielski, Jerzy Kozłowski, prof. Paweł Bożyk, ks. prałat Henryk Jankowski, Kazimierz Szołoch. 10:15 SENSACJE XX WIEKU - DIEPPE Kameralne i studyjne (widowisko), 28 min, Polska, 1989 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański Audycja cykliczna o charakterze sensacyjnym, popularyzująca wiedzę o historii XX wieku. Tematem odcinka jest desant przeprowadzony przez aliantów 19 sierpnia 1942 roku na francuskim wybrzeżu w rejonie portowego miasta Dieppe. 10:50 WIELKIE WIDOWISKA NATURY. - WIELKA ODWILŻ ODC. 1/6 (NATURE’S GREAT EVENTS. THE GREAT MELT.) Cykl dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2009 Narracja: David Attenborough Zdjęcia: Martyn Colbeck Muzyka: Ben Salisbury Cykliczne zmiany pór roku w niektórych częściach świata stają się areną prawdziwie niezwykłych widowisk. Seria Telewizji BBC ukazuje najbardziej efektowne z nich. W naturalnej "scenografii" pięknych plenerów swoje życiowe role odgrywają tu najrozmaitsi przedstawiciele współczesnej fauny. Imponujące sceny zbiorowe przeplatają się z kameralnymi dramatami, a nierzadko i zwariowanymi komediami. Ciepłe sceny familijne kontrastują z brutalnym "kinem akcji", realizowanym przez samą przyrodę w ramach bezwzględnej walki o byt. Pierwszą odsłoną "Wielkich widowisk natury" jest arktyczna odwilż. W wyniku zwiększonej wówczas aktywności słońca, w wodę zamienia się blisko siedem milionów kilometrów kwadratowych lodu. Dla wielu gatunków zwierząt to jedyna okazja, by zdobyć pożywienie, rozmnożyć się i wychować potomstwo. Są jednak i takie, jak np. niedźwiedzie polarne, dla których to prawdziwa szkoła przetrwania. Co innego zimą. Wtedy białe drapieżniki są w swoim żywiole. Na zamarzniętym morzu polują na foki. Często samice niedźwiedzi wychodzą na lód wraz młodymi. Dla tych ostatnich to nie tylko wesoła zabawa "na ślizgawce". To przede wszystkim nauka niezbędna do przetrwania. Jedna foka tygodniowo stanowi średnią, poniżej której przyzwoity niedźwiedź nie powinien schodzić. W przeciwnym razie zgromadzonych kalorii może nie wystarczyć do następnej zimy. W czasie odwilży bowiem i następujących po niej tygodni arktycznego lata upolować fokę będzie znacznie trudniej. Pozostaną rzadkie i niezbyt pożywne kępy porostów. Wraz z nadchodzącą odwilżą słońce wędruje coraz wyżej nad horyzontem, a dnia przybywa o czterdzieści minut na dobę. W marcu ku wybrzeżom Arktyki nadciąga już pierwsza fala migrujących zwierząt. Najbardziej zapobiegliwe są ptaki. Olbrzymie stada alczyków i nurzyków penetrują skute jeszcze lodem morskie klify. Instynkt słusznie podpowiada im, że warto zawczasu zająć najlepsze miejsca lęgowe, by zagwarantować pisklętom lepszy start w dorosłe życie. W czerwcu słońce świeci już całą dobę, a temperatura nie spada poniżej zera. Olbrzymie pęknięcia, powstałe w najcieńszych miejscach skorupy lodowej, tworzą szlaki dla nowych przybyszy. Są wśród nich narwale, zwane też nieco poetycko arktycznymi jednorożcami. Jako ssaki muszą co mniej więcej piętnaście minut wynurzać się na powierzchnię, by zaczerpnąć powietrza. Szukają więc otworów w lodzie, a jeśli ich nie znajdują wyrębują je samodzielnie długim ciosem i głową. Niedługo po narwalach przypływają białuchy - wale białe, by odprawić coroczny rytuał, przypominający swego rodzaju spa. Zwierzęta uderzając ciałem o dno rzeki pozbywają się warstwy starego naskórka i pasożytów. Następnie w słodkiej, nagrzanej promieniami słońca wodzie pocierają się o kamienie i wydają odgłosy wielkiego ukontentowania. Z biegiem kolejnych tygodni oszałamiające widowisko natury w Arktyce ma już tylu bohaterów i tyle zazębiających się wątków, że ogarnąć choćby ich reprezentatywną część staje się niemożliwością. Autorom filmu nie pozostaje więc nic innego jak wrócić do niedźwiedzi polarnych. Te zaś wygłodniałe i osłabione poruszają się jak w zwolnionym filmie. Młodsze i słabsze tracą nawet kilogram masy ciała dziennie. Na szczęście już niedługo słońce zajdzie na dobre, z północy zacznie wiać lodowaty wiatr, a temperatura spadnie do kilkudziesięciu stopni poniżej zera. Aby do zimy! 12:05 DOM - ODC. 18/25 - TRZECIE KŁAMSTWO Serial obyczajowy, 85 min, Polska, 1997 Reżyseria: Jan Łomnicki Scenariusz: Jerzy Janicki, Andrzej Mularczyk Zdjęcia: Bogusław Lambach Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Tomasz Borkowy, Halina Rowicka, Anna Romantowska, Bożena Dykiel, Igor Śmiałowski, Barbara Sołtysik, Beata Krajewska, Jan Englert, Zbigniew Buczkowski, Jerzy Bończak Henio Lermaszewski otwiera kolejny interes, jest to automatyczna myjnia. Andrzej Talar jedzie na targi poznańskie, towarzyszy mu młoda plastyczka. Mietek po śmierci Gosi pracuje jako stajenny u Leszka. Przedstawiciel stoczniowców przypomina Wrotkowi o obietnicy publikacji materiałów nakręconych w Gdańsku w 70 roku. Po wykradzeniu taśmy reżyser przemyca ją na zachód. W FSO powstaje ośrodek badawczy kierowany przez syna ważnego urzędnika państwowego, a w wypadku na hali ginie robotnik. Andrzej publicznie policzkuje winnego oraz zaczyna spotykać się z młodą plastyczką. Rodzi się uczucie. 13:45 URODZONY PO RAZ TRZECI Film wojenny, 89 min, Polska 1989 Reżyseria: Stanisław Jędryka Scenariusz: Jerzy Janicki Zdjęcia: Wiesław Rutowicz Muzyka: Andrzej Korzyński Aktorzy: Anna Ciepielewska, Andrzej Grabarczyk, Bronisław Pawlik, Grażyna Barszczewska, Artur Barciś, Jarosław Kopaczewski, Eugeniusz Kujawski, Paweł Nowisz, Ewa Sałacka, Jacek Borkowski i inni Stanisław Jędryka to, obok Janusza Nasfetera, bodaj najlepszy specjalista od problematyki dziecięcej i młodzieżowej w powojennym kinie polskim. W swym bogatym dorobku ma m.in. takie filmy i seriale, jak: "Szaleństwo Majki Skowron", "Do przerwy 0:1", "Wakacje z duchami", "Podróż za jeden uśmiech", "Stawiam na Tolka Banana", "Koniec wakacji", "Zielone lato", "Do góry nogami", "Przypadki Piotra S.", "Sami dla siebie". Nawet w produkcjach przeznaczonych dla widzów dorosłych, np. w "Czy ktoś mnie kocha w tym domu", Jędryka nie potrafi ukryć fascynacji światem przeżyć i doznań nastolatków. Reżyser równie swobodnie czuje się w konwencji komediowej, jak i dramatycznej. Od swojej ulubionej tematyki odstępuje niezmiernie rzadko. Do takich nielicznych wyjątków należą m.in. "Jesienią o szczęściu" - kameralny film o miłości (jednak i tu łącznikiem między dwojgiem zakochanych staje się Bartek, syn głównego bohatera) oraz wojenny tryptyk "Umarłem, aby żyć", "Po własnym pogrzebie" i właśnie "Urodzony po raz trzeci". Film "Umarłem, aby żyć" przedstawiał rzeczywistą historię, dramatyczną akcję ratowania oficera AK z rąk gestapo. Kanwą scenariusza "Umarłem..." były wspomnienia Stanisława Miedzy Tomaszewskiego. Wydarzenia przedstawione w "Po własnym pogrzebie" były już fikcją fabularną, podobnie jak w "Urodzonym po raz trzeci" wątki są całkowicie fikcyjne. Błażejewski z dokumentami Wójcika zostaje schwytany w łapance. Wyżeł informuje o tym punkt kontaktowy w Kielcach. Ostrzega też Wójcika. Podczas przesłuchania Błażejewski wypiera się papierów, które przy nim znaleziono. Niebawem wychodzi na wolność. Czy oznacza to, że Wójcik może już spać spokojnie? 15:25 LODOWA PLANETA - WIOSNA ODC. 2/6 (FROZEN PLANET 2 SPRING) Film dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2011 Filmowcy wyruszają w fascynującą podróż do miejsc, w których zawsze panuje temperatura poniżej zera. Zapierające dech w piersiach krajobrazy i wspaniała narracja sir Davida Attenborough to dodatkowe atuty filmu. Sześcioodcinkowa seria pokazuje krainy, które wkrótce zupełnie zmienią swój charakter. Nie ma już odwrotu od tego, by Arktyka i Antarktyda upodobniły się do innych miejsc na ziemi, bo globalne ocieplenie stało się faktem. Filmowcy w swej pracy wykorzystali najnowsze zdobycze technologii. Schodzą pod lód, zbliżają się do polarnych niedźwiedzi, penetrują góry lodowe, podpatrują pingwiny. Obserwują życie, które toczy się tam wbrew wszystkim przeciwnościom. 16:20 SPÓR O HISTORIĘ - POWSTANIA ŚLĄSKIE Dysk./wywiad/debata, 30 min, Polska, 2019 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Tomasz Muller (prowadzący) Kwestia przynależności Górnego Śląska do Polski lub do Niemiec podnoszona była podczas obrad konferencji pokojowej w Wersalu. Brytyjski premier David Lloyd George miał wówczas powiedzieć, że oddać w ręce Polaków przemysł Śląska, to jak wkładać w łapy małpy zegarek. Ostatecznie zdecydowano, że na spornym terytorium przeprowadzony zostanie plebiscyt. Mieszkańcy mieli wypowiedzieć się, czy Górny Śląsk ma należeć do Polski, czy do Niemiec. Rozwiązanie nie zadowoliło ani Polaków, ani Niemców. Odpowiedzią na niemieckie represje był strajk, a po nim wybuch powstania 17 sierpnia 1919 roku. Po 10 dniach powstanie upadło. Rok później, w sierpniu wybuchło drugie powstanie śląskie. W marcu 1921 roku na spornym terytorium odbył się plebiscyt. Komisja Plebiscytowa zdecydowała o przyznaniu niemal całego obszaru Niemcom. Polska miała otrzymać tylko powiaty pszczyński i rybnicki. W nocy z 2 na 3 maja 1921 roku wybuchło trwające dwa miesiące trzecie powstanie śląskie. W jego rezultacie Polska uzyskała znacznie większy obszar Górnego Śląska aniżeli pierwotnie przewidywano. 16:55 POWSTANIE WARSZAWSKIE DZIEŃ PO DNIU - ODC. 19 Reportaż, 5 min, Polska, 2017 Scenariusz: Bartłomiej Grudnik Bohaterka odcinka: Krystyna Berwińska - Bargiełowska. 17:05 HISTORIA POLSKI - ROZNOSICIELE RADOŚCI Film dokumentalny, 59 min, Polska, 2009 Reżyseria: Krzysztof Rogulski Scenariusz: Piotr Waldemar Zajączkowski, Krzysztof Rogulski Było ich zaledwie dwie setki. W czasie powstania warszawskiego, narażając własne życie, przenieśli około 150 000 listów i paczek. Zawiszacy, listonosze Harcerskiej Poczty Polowej, najmłodsi żołnierze walczącej Warszawy. W filmie przedstawiono m.in. portrety ostatniego z żyjących założycieli Harcerskiej Poczty Polowej, najmłodszego podharcmistrza powstania warszawskiego, Zygmunta Głuszka, pseudonim "Victor" i Alicji Zdanowicz, pseudonim "Grażyna", najmłodszej cenzorki Harcerskiej Poczty Polowej. Film opowiada o wielkiej młodzieńczej przygodzie, o życiu godnym tych, którzy przeszli przez ogień i mimo ciężkich doświadczeń, potrafili zachować młodzieńczy optymizm i hart ducha. 18:15 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - PROJEKT KARAŚ Magazyn, 22 min, Polska, 2019 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Projekt Karaś Są projekty, których idea skrystalizowała się już wiele lat temu. Do tego jednak by pomysły zaczęły nabierać konkretnego kształtu, musiały się przeciąć ścieżki wielu pasjonatów. Projekt Karaś, czyli pomysł zrekonstruowania legendarnego samolotu to coś, w co zaangażowaliśmy się od razu. Z oryginalnej dokumentacji nie ocalało nic. Została ona zniszczona w trakcie wojny. Wola i determinacja kilku pasjonatów spowodowała jednak, że prace nad tym projektem są już zaawansowane. Pamięć na miarę czynu Bohaterem naszej kolejnej opowieści też będzie Karaś, a konkretnie losy jednej z załóg, latających na jednej z tego typu maszyn. Jedziemy do Dębna Królewskiego, na wschodnim krańcu Wielkopolski. Tutaj, 6 września 1939 roku Karasia w powietrzu zaatakowały cztery niemieckie samoloty. Pilot Marian Pingot zginął w czasie obstrzału. Miejscowym pasjonatom historii chodzi o utrzymanie mogiły tego wrześniowego pilota. 19:15 1920. WOJNA I MIŁOŚĆ - ODC. 9/13 - DO BRONI Serial wojenny, 45 min, Polska, 2010 Reżyseria: Maciej Migas Scenariusz: Janusz Petelski, Robert Miękus Zdjęcia: Marek Traskowski Muzyka: Zygmunt Konieczny Aktorzy: Jakub Wesołowski, Wojciech Zieliński, Tomasz Borkowski, Karolina Chapko, Monika Kwiatkowska, Katarzyna Maciąg, Lesław Żurek, Karolina Nolbrzak, Michał Żurawski, Danuta Stenka, Marek Bukowski, Eryk Lubos, Mirosław Baka, Piotr Gąsowski, Krzysztof Globisz Odc. 9 Kompania karna z Bronkiem niespodziewanie znajduje się na tyłach wojsk bolszewickich. Muszą przebijać się do polskich stanowisk, choć nie ma jasno wyznaczonej linii frontu. Przeciwnik może być wszędzie. Rozbity oddział Władka obserwuje z ukrycia scenę wymordowania polskich oficerów. Niestety, nie mogą nic zrobić. Józef wciąż nie ufa Jadwidze. Bez wiedzy kontrwywiadu zmienia treść meldunku, który trafia potem do Sabiny. Narzeczona Miecia, Pola, decyduje się zgłosić na front jako sanitariuszka. Miecio jest temu przeciwny. Wkrótce sam musi uciekać przed grożącą mu karą za udział w aferze mącznej. Zgłasza się na ochotnika do wojska. Zdziesiątkowany oddział Władka podczas odwrotu spotyka polskich kawalerzystów, a wśród nich Teofila. Władek, jako świetny jeździec, wstępuje do szwadronu jazdy. Wkrótce wyruszają do miejsca koncentracji polskich wojsk nad Wieprzem. Po drodze wstępują do Dąbrówki, żegnają się z Olszyńską i Zosią. Kobiety zostają same. 20:15 WIELKI GRÓB ZA CHIŃSKIM MUREM (CHINA'S MEGATOMB REVEALED) Film dokumentalny, 88 min, Wielka Brytania/USA, 2016 Reżyseria: Hugh Ballantyne Scenariusz: Nic Young Dzięki najnowszym wykopaliskom w Mauzoleum Pierwszego Cesarza Chin Albert Lin, badacz National Geographic, odkrywa nowe tajemnice grobowca pierwszego cesarza Chin. Ujawnia nieznane dotąd oblicze mitycznego władcy. Terakotowa Armia to zaledwie wierzchołek góry lodowej w Mauzoleum, które ma powierzchnię Manhattanu, i które w dużej mierze pozostało pod ziemią - aż do teraz. Milczące posągi wojowników strzegą zaskakującej i makabrycznej prawdy, której ujawnienie pisze nowe karty historii i maluje zupełnie odmienny od tego, jaki do tej pory znaliśmy obraz starożytnego świata. 22:00 JAK ZDOBYĆ PIENIĄDZE, KOBIETĘ I SŁAWĘ Komedia obyczajowa, 48 min, Polska 1969 Reżyseria: Janusz Kondratiuk Scenariusz: Janusz Kondratiuk i Bohdan Ziółkowski Zdjęcia: Wiesław Rutowicz Aktorzy: Barbara Ludwiżanka, Wanda Łuczycka, Ewa Szykulska, Jerzy Dobrowolski, Krzysztof Litwin, Bronisław Pawlik, Jacek Woszczerowicz i inni Na film składają się trzy nowelki, z których każda podaje dość przewrotny sposób na zdobycie tytułowych pieniędzy, kobiety oraz sławy. Bohaterem pierwszej jest początkujący spryciarz usiłujący zbić majątek na kradzionych kundelkach, które - wykorzystując swe umiejętności fryzjerskie - przemienia w rasowe, strzyżone pudle. Drugi film opowiada o nieśmiałym uwodzicielu, swoistym fenomenie natury, posiadaczu dwóch serc. Trzecia nowela, ze znakomitą rolą Jacka Woszczerowicza, to historia zwariowanego mitomana wynalazcy, kierownika składnicy złomu w jakiejś małej miejscowości nad jeziorem, który ze zwiezionego na teren składnicy żelastwa buduje batyskaf. Zamierza opuścić się nim na dno jeziora. Chrzest i uruchomienie dziwacznego urządzenia ma się dokonać w obecności przedstawiciela prasy. Film "Jak zdobyć pieniądze, kobietę i sławę" powstał pod wyraźnym wpływem prozy Bohumila Hrabala i obrazów Jirziego Menzla. Trzy historyjki łączą ze sobą szczegóły inscenizacyjne i pojawiające się w każdej z nich przelotnie postacie z dwóch pozostałych opowiadań. We wszystkich twórcy zawarli także wiele gorzkiej satyry i kpiny z ludzkich słabości i przywar. 23:55 USŁYSZCIE MÓJ KRZYK Film dokumentalny, 46 min, Polska, 1991 Reżyseria: Maciej Drygas Zdjęcia: Stanisław Śliskowski 8 września 1968 r. podczas dożynek na Stadionie X - lecia na znak protestu "przeciw tyranii kłamstwa ogarniającego świat" podpalił się 60 - letni Ryszard Siwiec z Przemyśla. Ofiara jego nie została zauważona przez publiczność na trybunach. W Archiwum WFD zachował się siedmiosekundowy skrawek taśmy, na którym operator utrwalił tragiczne wydarzenie. W filmie wykorzystano fragmenty autentycznego nagrania zarejestrowanego przez Ryszarda Siwca na dwa dni przed samospaleniem i ujęcie (7 sek) płonącego Ryszarda Siwca utrwalone przez operatora PKF Zbigniewa Skoczka. "Ja, Ryszard Siwiec, zdrów na ciele i umyśle, po długiej walce i rozwadze postanowiłem zaprotestować przeciw totalnej tyranii zła, nienawiści i kłamstwa opanowującego świat". Tymi słowami pięćdziesięcioletni księgowy z Przemyśla rozpoczął swój testament. 8 września 1968 roku podczas uroczystości dożynkowych na Stadionie X - lecia dokonał aktu samospalenia. Zanim podpalił swój nasączony benzyną garnitur, zdążył jeszcze rozrzucić kilkanaście ulotek zawierających protest przeciwko wkroczeniu wojsk Układu Warszawskiego do Czechosłowacji. Ciężko poparzonego Siwca przewieziono do szpitala. W kilka dni później zmarł. Nazwisko Siwca nie znalazło się na pierwszych stronach polskich ani zachodnich gazet. Przez wiele mięsięcy milczała również rozgłośnia Wolnej Europy. Kiedy ponad pół roku później na placu Vaclava w Pradze samospalenia dokonał Jan Palach, świat był wstrząśnięty. Opinia publiczna dowiedziała się również o podobnym proteście Litwina Romasa Kalanty. Na podstawie zachowanych dokumentów, zwierzeń najbliższych i relacji naocznych świadków autor filmu próbuje odpowiedzieć na pytania, jakimi motywami kierował się Siwiec, jakim był człowiekiem i jak należy określić popełniony przez niego czyn. Z tych dokumentów i wypowiedzi wyłania sie portret człowieka honoru, niegodzącego się na kompromisy, którego okrutna śmierć miała być protestem przeciwko panującemu systemowi. Film kończy wstrząsająca, przypadkowo nakręcona na stadionie sekwencja archiwalna - moment samospalenia Ryszarda Siwca. 00:55 SENSACJE XX WIEKU - DIEPPE Kameralne i studyjne (widowisko), 28 min, Polska, 1989 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański Audycja cykliczna o charakterze sensacyjnym, popularyzująca wiedzę o historii XX wieku. Tematem odcinka jest desant przeprowadzony przez aliantów 19 sierpnia 1942 roku na francuskim wybrzeżu w rejonie portowego miasta Dieppe. 01:40 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - PODWODNA WOJNA CZ 3 Magazyn, 27 min, Polska, 1991 Scenariusz: Maciej Zakrocki, Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Tematem odcinka jest przebieg Bitwy o Atlantyk. 02:15 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - PROJEKT KARAŚ Magazyn, 22 min, Polska, 2019 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Projekt Karaś Są projekty, których idea skrystalizowała się już wiele lat temu. Do tego jednak by pomysły zaczęły nabierać konkretnego kształtu, musiały się przeciąć ścieżki wielu pasjonatów. Projekt Karaś, czyli pomysł zrekonstruowania legendarnego samolotu to coś, w co zaangażowaliśmy się od razu. Z oryginalnej dokumentacji nie ocalało nic. Została ona zniszczona w trakcie wojny. Wola i determinacja kilku pasjonatów spowodowała jednak, że prace nad tym projektem są już zaawansowane. Pamięć na miarę czynu Bohaterem naszej kolejnej opowieści też będzie Karaś, a konkretnie losy jednej z załóg, latających na jednej z tego typu maszyn. Jedziemy do Dębna Królewskiego, na wschodnim krańcu Wielkopolski. Tutaj, 6 września 1939 roku Karasia w powietrzu zaatakowały cztery niemieckie samoloty. Pilot Marian Pingot zginął w czasie obstrzału. Miejscowym pasjonatom historii chodzi o utrzymanie mogiły tego wrześniowego pilota. 02:45 Z HERBEM W NAZWISKU - RADZIWIŁŁ HERBU TRĄBY Magazyn, 29 min, Polska, 2006 Autor: Grzegorz Kuczyński Reżyseria: Grzegorz Kuczyński Scenariusz: Grzegorz Kuczyński Aktorzy: Adam Ferency Program z cyklu poświęconego najznakomitszym polskim rodom. Bohaterami każdego odcinka są ostatni w linii, pełnoletni potomkowie arystokratycznych i ziemiańskich polskich rodów. Za każdym razem poznajemy inną starą familię, jej znaki herbowe i rodowe siedziby - często wykorzystywane dziś do pełnienia ważnych reprezentacyjnych funkcji państwowych - a także trudne koleje losów przedstawianych rodzin, w okresie po zakończeniu II wojny światowej. Bohaterem odcinka jest Maciej - w osiemnastym pokoleniu - książę Radziwiłł, swoje rodowe dziedzictwo przodków pojmujący, przede wszystkim, jako sumę obowiązków, a nie przywilejów. Warta uwagi, filmowa refleksja o sile i znaczeniu rodziny aktywnie uczestniczącej na przestrzeni dziejów w wielu wydarzeniach polskiej historii i do teraz stanowiącej ostoję wartości trwale wpisanych w tożsamość narodu.