TVP Historia Środa, 21.08.2019 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 21 SIERPNIA Felieton, 2 min, Polska, 2008 Autor: Janusz Weychert 1888 - opatentowano mechaniczną maszynę do liczenia; 1931 - odbyła się premiera pierwszego pełnometrażowego filmu z Flipem i Flapem "Pardon us"; 1959 - Hawaje stały się pięćdziesiątym stanem USA; 1980 - ósmy dzień polskiego Sierpnia; 07:40 1920. WOJNA I MIŁOŚĆ - ODC. 10/13 - ZNIEWOLENIE Serial historyczno - wojenny, 42 min, Polska, 2010 Reżyseria: Maciej Migas Scenariusz: Janusz Petelski, Robert Miękus Zdjęcia: Marek Traskowski Muzyka: Zygmunt Konieczny Aktorzy: Jakub Wesołowski, Wojciech Zieliński, Tomasz Borkowski, Karolina Chapko, Monika Kwiatkowska, Katarzyna Maciąg, Lesław Żurek, Karolina Nolbrzak, Michał Żurawski, Danuta Stenka, Marek Bukowski, Eryk Lubos, Mirosław Baka, Piotr Gąsowski, Krzysztof Globisz Odc. 10 Oddział Tkaczenki wchodzi do Dąbrówki, w czworakach zachowują się poprawnie, ale w majątku dokonują grabieży i gwałtów. Ich ofiarą pada Olszyńska, tymaczasem Tkaczenko atakuje Zosię. Pojawia się spóźniony Aleksander. Zabiera nieprzytomną Zosię do pobliskiego hotelu, w którym mieszka i urzęduje. Józef odczytuje przechwyconą depeszę bolszewików, która podpowiada Polakom, gdzie mają uderzyć. Piłsudski przystępuje do opracowania planu kontrnatarcia. Tkaczenko odnajduje w mieszkaniu Lwa Sribielnikowa ukrywającego się tam polskiego jeńca, przy okazji orientuje się, że naczelnik stacji jest ojcem Aleksandra. Lew Sribielnikow trafia do siedziby miejscowego Czeka. Aleksander próbuje go stamtąd wydostać, ale sam jest zmuszony uciekać, gdy żołnierze Czeka przychodzą po niego. Sytuację wykorzystuje Szczepan. Wypuszczony właśnie z więzienia przez Armię Czerwoną, dopada Zosię. 08:30 PODRÓŻNIK - EIVISSA Magazyn, 17 min, Polska, 2005 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino Eivissa to po prostu nazwa Ibizy, jednej z wysp archipelagu Balearów. I stolicy wyspy. Setka słonecznych plaż, wspaniałe krajobrazy, punicka i rzymska architektura - to atrybuty tej niewielkiej, bo liczącej zaledwie 20 km długości wyspy. Ale największy rozgłos przyniosła Ibizie inwazja hippisów, którzy niegdyś zakładali tam swoje komuny i osiedlali się. Na Ibizę zjeżdża corocznie ponad milion turystów. Znajdują tu rozrywkę i wypoczynek. My poszukaliśmy świata minionego, ciszy i miejsc natchnienia dla poetów i muzyków. Bo oprócz plaż nie mniejsze wrażenie robią oliwne gaje, stare mauretańskie wioski i przydrożne kościółki. To wszak na Ibizie całe lata tworzył muzyk Mike Oldfield, zbudowali tam swoje domy Linda Evangelista i Roman Polański. Zaczęliśmy od Ses Salines, najstarszego miejsca w całym basenie śródziemnomorskim, skąd czerpano złoto ówczesnego świata - sól. Mieliśmy okazję zobaczyć cmentarz punicki, który odkopano w centrum stolicy Ibizy, czyli Eivissie. Nad miastem góruje katedra oraz tzw. Dalt Vila, czyli po prostu starówka. Spacer wąskimi uliczkami to czysta przyjemność. Białe fasady domów i okalające je pnącza roślin i kwiatów dopełniają niezwykłego uroku tego miejsca. Z Eivissy wszystkie drogi prowadzą na hippisowski bazarek. Znaleźć tam można wszystko, ale największym urokiem jest podziwianie sprzedawców - starych hippisów, którzy przybyli na Ibizę przed ćwierćwieczem, teraz przystrzygli nieco włosy, złagodnieli i sprzedają pamiątki, często wykonane własnoręcznie. Kiedy nadchodzi zima, pakują swoje skarby i odlatują do Indii do Goa, by często spotkać tam tych samych turystów, którzy letnie urlopy spędzają na Ibizie. 08:50 18 STRAJKOWYCH DNI - DESANT W STOCZNI GDAŃSKIEJ Film dokumentalny, 11 min, Polska, 2005 Reżyseria: Krzysztof Kalukin Scenariusz: Barbara Madajczyk-Krasowska Przybywa Komisja Rządowa z wicepremierem Jagielskim. Przez dwa dni stosuje metodę Pyki, pomija MKS, chociaż Komisja Rządowa na czele z Barcikowskim rozpoczęła rozmowy w Szczecinie z MKS. MO kontroluje wszystkich dojeżdżających i wyjeżdżających ze stoczni. DO MKS wchodzą przedstawiciele ze Stoczni Remontowej i Północnej. Krótka rozmowa z delegatem Stoczni Północnej. Tego dnia staje elbląski Zamech. Strajkujący oddali 20, 4 litra krwi dla ofiar katastrofy kolejowej pod Toruniem. Nocą dochodzą informacje o planowanym desancie (zbrojnej interwencji). Być może była to ostatnia próba odcięcia strajkujących od centrali w Gdańsku. Rozmowy na temat prawdziwej czy fałszywej pogłoski o desancie. Fragment filmu pokazujący tłumy przed II bramą stoczni wysłuchujące komunikatów MKS oraz rozmawiającego z ludźmi spod bramy Lecha Wałęsę. 09:05 HISTORIA POLSKI - USŁYSZCIE MÓJ KRZYK Film dokumentalny, 46 min, Polska, 1991 Reżyseria: Maciej Drygas Zdjęcia: Stanisław Śliskowski 8 września 1968 r. podczas dożynek na Stadionie X - lecia na znak protestu "przeciw tyranii kłamstwa ogarniającego świat" podpalił się 60 - letni Ryszard Siwiec z Przemyśla. Ofiara jego nie została zauważona przez publiczność na trybunach. W Archiwum WFD zachował się siedmiosekundowy skrawek taśmy, na którym operator utrwalił tragiczne wydarzenie. W filmie wykorzystano fragmenty autentycznego nagrania zarejestrowanego przez Ryszarda Siwca na dwa dni przed samospaleniem i ujęcie (7 sek) płonącego Ryszarda Siwca utrwalone przez operatora PKF Zbigniewa Skoczka. "Ja, Ryszard Siwiec, zdrów na ciele i umyśle, po długiej walce i rozwadze postanowiłem zaprotestować przeciw totalnej tyranii zła, nienawiści i kłamstwa opanowującego świat". Tymi słowami pięćdziesięcioletni księgowy z Przemyśla rozpoczął swój testament. 8 września 1968 roku podczas uroczystości dożynkowych na Stadionie X - lecia dokonał aktu samospalenia. Zanim podpalił swój nasączony benzyną garnitur, zdążył jeszcze rozrzucić kilkanaście ulotek zawierających protest przeciwko wkroczeniu wojsk Układu Warszawskiego do Czechosłowacji. Ciężko poparzonego Siwca przewieziono do szpitala. W kilka dni później zmarł. Nazwisko Siwca nie znalazło się na pierwszych stronach polskich ani zachodnich gazet. Przez wiele mięsięcy milczała również rozgłośnia Wolnej Europy. Kiedy ponad pół roku później na placu Vaclava w Pradze samospalenia dokonał Jan Palach, świat był wstrząśnięty. Opinia publiczna dowiedziała się również o podobnym proteście Litwina Romasa Kalanty. Na podstawie zachowanych dokumentów, zwierzeń najbliższych i relacji naocznych świadków autor filmu próbuje odpowiedzieć na pytania, jakimi motywami kierował się Siwiec, jakim był człowiekiem i jak należy określić popełniony przez niego czyn. Z tych dokumentów i wypowiedzi wyłania sie portret człowieka honoru, niegodzącego się na kompromisy, którego okrutna śmierć miała być protestem przeciwko panującemu systemowi. Film kończy wstrząsająca, przypadkowo nakręcona na stadionie sekwencja archiwalna - moment samospalenia Ryszarda Siwca. 10:05 SENSACJE XX WIEKU - PIĘCIU WSPANIAŁYCH Kameralne i studyjne (widowisko), 21 min, Polska, 1996 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) W 1938 roku wysoki funkcjonariusz radzieckich służb bezpieczeństwa, Aleksander Orłow, uciekł ze swojej socjalistycznej ojczyzny, by starać się o azyl w USA. Najprawdopodobniej ujawnił Amerykanom istnienie niezwykle groźnego radzieckiego szpiega, Kima Philby'ego, i być może jego współpracowników, działających od lat na terenie Wielkiej Brytanii. Utrzymywał, że Kim Philby i jego koledzy, młodzieńcy z szacownych, angielskich rodzin, absolwenci najlepszych uczelni, byli szczerze oddani ideom komunizmu i postanowili wiernie mu służyć. Dzisiaj wiadomo, że działalność Philby'ego i jego czterech kolegów (m.in. Gaya Burgesa i Anthony'ego Blunta) przypadła na okres od lat 30. do 50. Niektórzy uważają, że byli oni podwójnymi agentami, sterowanymi przez wywiad brytyjski. Czy tak było? Program przedstawia ujawnione dotąd informacje o działalności Philby'ego oraz okoliczności ucieczki Aleksandra Orłowa. 10:35 POWSTANIE ZWYKŁYCH LUDZI Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2004 Reżyseria: Paweł Kędzierski Scenariusz: Paweł Kędzierski Zdjęcia: Michał Bukojemski Zebrane od cywilnych uczestników Powstania Warszawskiego relacje posłużyły do zbudowania wielowątkowej, pozbawionej patosu filmowej opowieści o życiu codziennym powstańczej Warszawy. Od początkowej radości z wywalczonej na kilku ulicach wolności po rozpacz zniszczonego miasta. Są to losy mieszkańców zasypywanych piwnic i podwórek zamienionych w cmentarze. Nie byli powstańcami, nie walczyli na barykadach, jednak również są bohaterami tego powstania. To ich gnano przed czołgami, wywożono do obozów, to ich zginęło najwięcej. 11:45 DOM - ODC. 20/25 - POWRÓT Z DALEKIEJ PODRÓŻY Serial obyczajowy, 87 min, Polska 1997 Reżyseria: Jan Łomnicki Scenariusz: Jerzy Janicki, Andrzej Mularczyk Zdjęcia: Bogusław Lambach Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Tomasz Borkowy, Halina Rowicka, Tomasz Mędrzak, Jan Englert, Bożena Dykiel, Zbigniew Buczkowski, Leonard Andrzejewski, Helena Kowalczykowa, Jerzy Bończak, Igor Śmiałowski, Anna Romantowska, Wojciech Wysocki, Beata Krajewska, Ewa Gawryluk, Adam Ferency, Marek Bukowski, Magdalena Stużyńska, Piotr Fronczewski i inni Po udanej operacji piersi Ewa wraca do domu. Matka namawia ją, by wyjechała do Szwecji na rehabilitację. Niestety, Talarowie nie mają na to pieniędzy. Ewa, jakby w przeczuciu nadchodzącego końca, zaczyna gwałtownie i łapczywie korzystać z życia. Stroynowskich odwiedza naukowiec z Moskwy, który przywozi list od Klary. Alfred z Beatą postanawiają ukryć pismo przed Martyną. Adam Rygier zgłasza jedną ze swych prac na wystawę fotograficzną, lecz cenzura zakazuje jej udostępnienia publiczności. Rozgoryczony fotograf postanawia rzucić wszystko i zaszyć się w leśniczówce. Tymczasem z Londynu przylatuje Szczepan, brat Tolka, tragicznie zmarłego męża Lidki Jasińskiej. Na lotnisku zamawia taksówkę i każe się wieźć na wschodnią granicę Polski. Tam długo stoi i patrzy w stronę ukochanego, rodzinnego Lwowa. Po powrocie do stolicy rozpoczyna poszukiwania kandydatki na żonę. Z bukietem czerwonych róż odwiedza dawną sympatię z liceum. Jednak gdy dowiaduje się, że była żoną stalinowskiego prokuratora wojskowego, nie może powstrzymać gniewu i gwałtownie opuszcza mieszkanie. Rozpoczynają się robotnicze protesty w Radomiu i Ursusie. Rząd odwołuje podwyżkę cen. Na terenie FSO Kuźniak organizuje masówkę. Składa też Andrzejowi propozycję nie do odrzucenia: jeśli Talar przeczyta oświadczenie popierające politykę partii, jego żona pojedzie do Szwecji na leczenie. 13:25 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - LAOS. W RYTMIE FAL MEKONGU. (FLAVORS) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos W tym odcinku podróż do Laosu. Wtulony miedzy meandry Mekongu Laos przez długi czas trzymał się z dala od zgiełku i nowoczesności. Dziś otwiera się na podróżnych, prezentując im wszystko, co najlepsze w wiecznej Azji. Dawna "kraina miliona słoni" zachowała swój niepowtarzalny urok. 14:35 DROGA WODNA NIESTRZEŻONA Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2016 Reżyseria: Andrzej Turkowski, Łukasz Korwin Film dokumentalny jest próbą odkrycia tajemnicy rzekomego skoku Lecha Wałęsy przez stoczniowy płot w sierpniu 1980 r. , który stał się głównym elementem mitu założycielskiego Wałęsy - człowieka przez jednych uważanego za bohatera Solidarności, przez innych za zdrajcę tysiąclecia. Przy różnych okazjach Wałęsa sam podawał sprzeczne wersje opowieści o okolicznościach i miejscu słynnego skoku przez płot. Autorzy filmu zebrali szereg relacji świadków i znawców tematu. Jerzy Kozłowski - pseudonim Kolega - tajny współpracownik Służby Bezpieczeństwa w Stoczni Gdańskiej jest jedyną osobą, która podobno widziała Wałęsę przeskakującego przez płot. Dla samego Lecha Wałęsy legendarny skok jest trudnym do wytłumaczenia epizodem. Może z tego wynikać, że późniejszy prezydent Polski był sterowany przez tajne służby i został wprowadzony do stoczni w krytycznym momencie. Ostatnio sprawa skoku przez płot nabrała niezwykłego znaczenia i stała się częścią oskarżenia Lecha Wałęsy o agenturalność. Być może na naszych oczach wielki mit Lecha Wałęsy chwieje się pod ciosami coraz poważniejszych, udokumentowanych faktów, opinii i komentarzy. W filmie biorą udział: Andrzej Bulc, Anna Walentynowicz, Jerzy Borowczak, Henryk Lenarciak, Lech Wałęsa, prof. dr hab. Sławomir Cenckiewicz, Krzysztof Wyszkowski, Klemens Niech, Henryk Jagielski, Jerzy Kozłowski, prof. Paweł Bożyk, ks. prałat Henryk Jankowski, Kazimierz Szołoch. 16:30 POWSTANIE WARSZAWSKIE DZIEŃ PO DNIU - ODC. 21 Reportaż, 7 min, Polska, 2017 Scenariusz: Bartłomiej Grudnik Bohater odcinka: Alfred Trzęsowski. 16:45 HISTORIA POLSKI - PAMIĘĆ POWSTANIA Film dokumentalny, 59 min, Polska, 2004 Reżyseria: Jadwiga Nowakowska Scenariusz: Jadwiga Nowakowska Zdjęcia: Władysław Malarowski, Ryszard Janowski Wykonawcy: Jan Kurdwanowski, Jan Ciechanowski, Anna Borkiewicz Celińska, Jerzy Stefan Skawiński, Tadeusz Sułkowski, Zofia Szymańczuk, Jan Ołdakowski, Paweł Kowal, Marcin Roszkowski, Izabela Maliszewska, Zbigniew Skwara, Jerzy Czajkowski "Nikt z nas nie zdawał sobie sprawy - wspomina Jerzy Stefan Stawiński, kiedyś dowódca kompanii łączności pułku AK"Baszta", później pisarz i scenarzysta - że możemy aż 63 dni kotłować się w tej historii. Wydawało mi się na początku, i każdemu z nas, że albo my opanujemy tę Warszawę, albo zginiemy wszyscy. Tymczasem okazało się, że możemy tu się utrzymać przez ponad dwa miesiące! Kosztem dwustu tysięcy ofiar, głównie ludności cywilnej..." Gdy powstanie upadło, w zrujnowanej Warszawie zostali umarli, a żywi długimi kolumnami wymaszerowali ze skazanej na zagładę stolicy. Żołnierze trafili do obozów jenieckich, cywile do obozu przejściowego w Pruszkowie. Niektórym wojskowym udało się uniknąć niewoli, przemknąć przez niemieckie kordony, schronić u krewnych na prowincji. Gdy front przetoczył się dalej na zachód, wrócili do swojego miasta. A tam już na nich czekano. Wielu bohaterów zostało zatrzymanych. Przesłuchiwali ich i torturowali oprawcy posługujący się nie tylko rosyjskim, ale także - o zgrozo! - polskim językiem. Jeszcze straszniejsze dla skazanych na wieloletnie więzienie, albo nawet na śmierć kombatantów były sentencje hańbiących wyroków: "za współpracę z hitlerowskimi okupantami", "za szpiegostwo na rzecz Niemców"! Los żołnierzy podziemia aresztowanych przez nową władzę i jej sowieckich dysponentów nie odwiódł wielu uwolnionych ze stalagów bojowników od powrotu do ojczyzny. Wraz z przebywającymi w kraju kombatantami posłuchali rozkazu pułkownika Radosława i w sierpniu - wrześniu 1945 roku wzięli udział w akcji ujawniania się byłych akowców. Dostali odpowiednie dokumenty i parę lat spokoju. Do 1949 roku, kiedy zostali uwięzieni oraz skazani za przynależność do nielegalnej organizacji i chęć obalenia ustroju socjalistycznego. Rzeczywiście, wielu z nich szczerze marzyło o obaleniu komuny, ale do konspiracji nie należało. Dyspozycyjni sędziowie uznali utrzymywanie koleżeńskich kontaktów z towarzyszami broni za działalność konspiracyjną. Dopiero po śmierci Stalina ludzie zaczęli wychodzić z więzień. Do kraju wróciła część akowców przebywających dotąd na emigracji. A we Francji elegancka publiczność festiwalu w Cannes oklaskiwała "Kanał" Andrzeja Wajdy zrealizowany na podstawie opowiadania Jerzego Stefana Stefańskiego. Znawcy chwalili reżysera za oryginalność wizji - zamknięcie bohaterów w izolowanym, podziemnym świecie kanałów. Jakże to świeży i pomysłowy chwyt formalny! Odwilż nie trwała długo. Władze znów przykręciły śrubę. Byli żołnierze musieli czekać lata na zwycięstwo "Solidarności", a potem jeszcze półtorej dekady na otwarcie wytęsknionego Muzeum Powstania Warszawskiego. Muzeum nareszcie jest, eksponuje i nadal gromadzi dramatyczne pamiątki czynu zbrojnego sprzed 60 lat, o którym w filmie opowiadają kombatanci - m.in. Zofia Szymańczuk, dr Anna Borkiewicz - Celińska, Jan Kurdwanowski, Tadeusz Sułowski i prof. Jan Ciechanowski. Ich wspomnienia ilustrują dramatyczne kadry archiwalnych filmów kręconych w ogniu walki przezakowskich kamerzystów. 17:55 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - TK - 1 WRACA DO MODLINA Magazyn, 22 min, Polska, 2019 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki 1/ TK - 1 wraca do Modlina. Bez materialnych śladów przeszłości pamięć historyczna byłaby nikła i słaba, dlatego chronimy zabytki. Swoje podwoje otwierają coraz to nowe muzea, a prawdziwym fenomenem ostatnich lat jest rozwój ruchu rekonstrukcyjnego. Dziś wspominamy tankietkę TK - 1. II Rzeczpospolita włączyła się do wyścigu zbrojeń, ale nie tracono czasu na badania od zera. Kupowano licencje z możliwością ich rozwoju. TK - 1 wyrósł wprawdzie z projektu brytyjskiego, ale po polskich modyfikacjach Brytyjczycy orzekli, że polskie podwozie jest niezrównane. 2/ Powstańczy pancernik. Następna nasza opowieść w swym duchu podobna będzie do poprzedniej. Znów spotykamy lokalnych entuzjastów historii i ich wielką pasję. Czas, który chcą upamiętnić, to Powstanie Wielkopolskie, a dokładnie jedno zdarzenie z 7 lutego 1919 roku. Sto lat temu, w wiosce Budzyń, na obrzeżach Wielkopolski, pojawił się samochód pancerny, uzbrojony w cztery karabiny maszynowe, na który miejscowi przygotowali zasadzkę. Od tamtej pory pancernik przeszedł na służbę powstańczą. 18:25 KOŁO HISTORII - OKO W OKO ZE ZDRAJCĄ Reportaż, 28 min, Polska, 2014 Scenariusz: Piotr Mielech, Karol Jendrzejowski Muzyka: Piotr Surmacz, Piotr Surmacz Bohaterem reportażu jest Witold Pronobis - dziennikarz i pisarz, który jest bratankiem generała Stefana Roweckiego Grota. Generał został zamordowany przez Niemców w 1944 w obozie w Sachsenhausen. Po wielu latach od tamtych dramatycznych wydarzeń Witold Pronobis miał niezwykłą okazję spotkać osobiście osoby, które w istotny sposób przyczyniły się do aresztowania dowódcy Armii Krajowej Grota. W Monachium spotkał Ludwika Kalsteina, który stworzył na terenie okupowanej Warszawy siatkę szpiegowską pracującą na rzecz gestapo. W chwili spotkania z Pronobisem Kalkstein żył sobie spokojnie na emigracji pod nazwiskiem swojej drugiej żony. Podobnie było z Blanką Kaczorowską żoną Kalksteina z lat wojny, która mieszkała w domu spokojnej starości dla weteranów wojennych. I właśnie tam została rozpoznana przez dyrektora placówki. Witold Pronobis odnalazł ją we Francji w roku 2000. W przekonaniu Pronobisa najbardziej oczywistymi sprawcami śmierci Grota była właśnie ta dwójka Kalkstein i Kaczorowska. Czy po latach żałowali swoich czynów? Czego dowiedział się od nich Witold Pronobis? Odpowiedzi na te pytania widzowie znajdą w reportażu "Oko w oko ze zdrajcą". 19:10 1920. WOJNA I MIŁOŚĆ - ODC. 11/13 - SZWADRON Serial historyczno-wojenny, 44 min, Polska, 2010 Reżyseria: Maciej Migas Scenariusz: Janusz Petelski, Robert Miękus Zdjęcia: Marek Traskowski Muzyka: Zygmunt Konieczny Aktorzy: Jakub Wesołowski, Wojciech Zieliński, Tomasz Borkowski, Karolina Chapko, Monika Kwiatkowska, Katarzyna Maciąg, Lesław Żurek, Karolina Nolbrzak, Michał Żurawski, Danuta Stenka, Marek Bukowski, Eryk Lubos, Mirosław Baka, Piotr Gąsowski, Krzysztof Globisz Aleksander zostaje przyjęty do oddziału bolszewickiej piechoty jako szeregowiec zbiegły z polskiej niewoli. Oddział Władka podczas przeprawy przez płytką rzekę znajduje nieprzytomną Zosię. Ułani zabierają dziewczynę ze sobą. Wskutek traumatycznych przeżyć Zosia często miewa ataki histerii albo popada w odrętwienie. Władysław wie, że nie może jej pomóc, ale bardzo się o nią troszczy. Oddział piechoty z Aleksandrem atakuje kompanię karną. Polacy po krótkiej walce poddają się, a bolszewicy odnajdują oficerów. Aleksander rozpoznaje Bronka, wie, że ten jest byłym oficerem, ale sam też się ukrywa, więc nie zdradza jego prawdziwej tożsamości. Polski kontrwywiad jeszcze raz wykorzystuje Jadwigę w grze z sowieckim wywiadem, gdy w ręce bolszewików wpadają plany polskiej kontrofensywy. Jadwiga przekazuje dane potwierdzające te plany, ale bolszewicy już nie wierzą w prawdziwość jej meldunków. Po tej akcji Sabina zostaje aresztowana, a Jadwiga zwolniona z pracy. Józef wyjeżdża ze sztabem Piłsudskiego. W miejscu koncentracji spotyka Władka ze szwadronem. 21:00 OSTATNIE DNI DYKTATORA: ZAKAZANA BIOGRAFIA KIM DZONG ILA (KIM JONG - IL: THE FORBIDDEN BIOGRAPHY/NORTH KOREA: THE LAST DAYS OF KIM JONG IL aka LES DERNIERS JOURS DE KIM JONG IL) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2010 Reżyseria: Anthony Dufour Zdjęcia: Anthony Dufour, Mathias Lavergne Muzyka: Fred Momont, Jochris Gomez Kim Dzong Il był uważany za najbardziej tajemniczego przywódcę politycznego na ziemi. Niby groteskowy dyktator, z palcem trzymanym na spuście w kwestii elektrowni jądrowej. Ale od 2008 roku Kim Dzong Il wiedział, że umiera. Tyran rozpoczął wyścig z czasem do utrwalenia swojego reżimu. Film prezentuje jego postać w różnych aspektach: począwszy od profilu osobowości tego schizofrenicznego lidera, po geopolityczne analizy tego, co się dzieje na Półwyspie Koreańskim, a także rosyjskie, chińskie i koreańskie zdjęcia archiwalne. "Ostatnie dni Kim Dzong Ila" rzucają światło na sprawę, która może pewnego dnia dotyczyć nas wszystkich. 22:00 MARZYCIELE - KSIĄŻĘ NIEZŁOMNY Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Sylwester Szefer Scenariusz: Sylwester Szefer Zdjęcia: Wojciech Kursa Muzyka: Krzysztof Suchodolski Wykonawcy: Piotr Legutko (prowadzący), Paweł Nowakowski Adam Stefan Sapieha (1867 - 1951) studiował prawo na uniwersytetach w Wiedniu i Krakowie, teologię w Innsbrucku, doktorat z prawa uzyskał na Uniwersytecie Laterańskim w Rzymie. Od 1906 był szambelanem papieża Piusa X, co wykorzystał, aby skutecznie zabiegać w Watykanie o sprawy Polaków pod zaborami. Od 1911 roku był biskupem krakowskim. Podczas I wojny zaangażował się w pomoc humanitarną. Po wojnie założył w Zakopanem szpital dziecięcy, a w Krakowie - Witkowicach szpital dla niewidomych. Po 1918 roku motywował Polaków do zaangażowania w odbudowę odrodzonej ojczyzny. W latach 1922 - 1923 sprawował mandat senatora z listy Chrześcijańskiego Związku Jedności Narodowej. Gdy przekonał się, że polityka nie sprzyja celom duszpasterskim zrezygnował z kandydowania w kolejnych wyborach. Miał odwagę przeciwstawiać się władzy, czego przykładem był konflikt o pochówek Józefa Piłsudskiego na Wawelu. Jego działalność charytatywna oraz nieugięta postawa wobec okupantów niemieckich, a po wojnie wobec komunistów, spowodowała, że był nazywany Księciem Niezłomnym, a także Wielkim Jałmużnikiem. 22:35 DZIEJE GRZECHU Dramat, 124 min, Polska 1974 Scenariusz i reżyseria: Walerian Borowczyk Zdjęcia: Zygmunt Samosiuk Występują: Grażyna Długołęcka, Karolina Łubieńska, Zdzisław Mrożewski, Jolanat Szemberg, Jerzy Zelnik, Olgierd Łukaszewicz, Roman Wilhelmi, Marek Walczewski, Mieczysław Voit, Marek Bargiełowski, Jadwiga Chojnacka, Zbigniew Zapasiewicz "Romans kolejowy", "powieść seksualna", "estetyczna katastrofa w dwóch tomach" - tak określano na początku wieku "Dzieje grzechu" Stefana Żeromskiego. Drukowana na łamach warszawskiej "Nowej Gazety" - od września 1906 do lutego 1908 - powieść stała się skandalem literackim epoki. Filmowcy zainteresowali się nią już w roku 1911. Za przyzwoleniem pisarza pierwszej ekranizacji - oczywiście niemej - dokonał wówczas Antoni Bednarczyk, i była to pierwsza w Polsce filmowa adaptacja literackiego utworu. W roku 1933 wersję dźwiękową zrealizował Henryk Szaro. Nie zachowała się jednak żadna kopia tych filmów. Film Waleriana Borowczyka jest więc już trzecią adaptacją powieści Żeromskiego i to adaptacją bardzo wierną. "Czytając"Dzieje grzechu", myślałem jednak mniej o bohaterach, a bardziej o samym pisarzu, o tym, jaki był jego prawdziwy stosunek do nich, myślałem też o czytelniku, o jego reakcjach i wyobraźni. Na tym głównie polega wierność mojego filmu w stosunku do powieści" - mówił reżyser w jednym z wywiadów. Film zwraca uwagę bogatą scenografią i dbałością o szczegóły, większa część akcji rozgrywa się we wnętrzach naturalnych, głównie w Łodzi. Wszystko jest wierną kopią rzeczywistości, np. obrazy wiszące w domach bohaterów w większości zostały wypożyczone z muzeum. Autorce scenografii Teresie Barskiej zadanie ułatwiła drobiazgowość, z jaką Żeromski opisywał wnętrza. Walerian Borowczyk ogromną uwagę przywiązuje nie tylko do scenografii, ale i do zdjęć, sam bowiem jest operatorem. Dlatego też wybrał Zygmunta Samosiuka, którego uważał wówczas za najlepszego polskiego operatora, jak podkreślał "Jego zrozumienie roli operatora, ogromna elastyczność, umiejętność przystosowania się do życzeń i temperamentu reżysera są przykładowe" Akcja "Dziejów grzechu" rozgrywa się na przełomie wieków. Ewa Pobratymska, młoda dziewczyna pochodząca ze zubożałej rodziny ziemiańskiej, pracuje w biurze kolejowym. Zarobione pieniądze oddaje rodzicom, którzy utrzymują się jedynie z wynajmowania pokojów sublokatorom. Właśnie między jednym z nich, Łukaszem Niepołomskim, a Ewą rodzi się miłość. Łukasz jest jednak żonaty, a jego starania o rozwód nie przynoszą efektów. Matka Ewy, przeczuwając zbliżającą się tragedię, nakłania Niepołomskiego, by wyjechał z miasta. Zakochana Ewa trafia jednak na jego ślad, dowiaduje się, że jej ukochany został ranny w pojedynku i jest w szpitalu. Dziewczyna rzuca dom i pracę i jedzie do Łukasza. Jej opieka sprawia, że szybko wraca on do zdrowia. Na czas rekonwalescencji wynajmują pokój w żydowskiej dzielnicy. Szczęście Ewy trwa jednak krótko, Łukasz wyjeżdża do Rzymu, by starać się o rozwód, a ona uświadamia sobie, że jest w ciąży. 00:55 SENSACJE XX WIEKU - PIĘCIU WSPANIAŁYCH Kameralne i studyjne (widowisko), 21 min, Polska, 1996 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) W 1938 roku wysoki funkcjonariusz radzieckich służb bezpieczeństwa, Aleksander Orłow, uciekł ze swojej socjalistycznej ojczyzny, by starać się o azyl w USA. Najprawdopodobniej ujawnił Amerykanom istnienie niezwykle groźnego radzieckiego szpiega, Kima Philby'ego, i być może jego współpracowników, działających od lat na terenie Wielkiej Brytanii. Utrzymywał, że Kim Philby i jego koledzy, młodzieńcy z szacownych, angielskich rodzin, absolwenci najlepszych uczelni, byli szczerze oddani ideom komunizmu i postanowili wiernie mu służyć. Dzisiaj wiadomo, że działalność Philby'ego i jego czterech kolegów (m.in. Gaya Burgesa i Anthony'ego Blunta) przypadła na okres od lat 30. do 50. Niektórzy uważają, że byli oni podwójnymi agentami, sterowanymi przez wywiad brytyjski. Czy tak było? Program przedstawia ujawnione dotąd informacje o działalności Philby'ego oraz okoliczności ucieczki Aleksandra Orłowa. 01:25 PORTRETY WOJENNE - ZDZISŁAW PACAK - KUŹMIRSKI Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2014 Reżyseria: Rafał Skalski Scenariusz: Tomasz Olejarczyk Zdjęcia: Jacek Kościuszko Muzyka: Łukasz Mrozik Aktorzy: Maciej Makowski, Arkadiusz Detmer, Michał Kępiński, Krzysztof Giziński, Kamil Matusiak, Tomasz Prus, Grzegorz Sala, Agnieszka Żulewska, Dawid Janicki Jak głosi oficerski kodeks, oficer nie opuszcza swoich żołnierzy i wraz z nimi oddaje się do niewoli. Pacaka uwięziono w obozie jenieckim dla oficerów i szeregowych polskich, Oflag II C Woldenberg. Zorganizował trzy ucieczki, z których każda była niezmiernie pracochłonna. Skuteczna okazała się jednak ta ostatnia. Mając ze sobą zrobione z drewna karabiny i tekturowe ładownice pomalowane pastą do butów, wyszedł z obozu przez główną bramę. Po przedarciu się do Warszawy został zastępcą dowódcy i szefa operacyjnego Komendy Głównej AK "Osa - Kosa". 02:00 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - ROMMEL Magazyn, 19 min, Polska, 1996 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony niemieckiemu feldmarszałkowi Erwinowi Rommlowi. Obraz tworzą czarno - białe archiwalne materiały filmowe. 02:30 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - TK - 1 WRACA DO MODLINA Magazyn, 22 min, Polska, 2019 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki 1/ TK - 1 wraca do Modlina. Bez materialnych śladów przeszłości pamięć historyczna byłaby nikła i słaba, dlatego chronimy zabytki. Swoje podwoje otwierają coraz to nowe muzea, a prawdziwym fenomenem ostatnich lat jest rozwój ruchu rekonstrukcyjnego. Dziś wspominamy tankietkę TK - 1. II Rzeczpospolita włączyła się do wyścigu zbrojeń, ale nie tracono czasu na badania od zera. Kupowano licencje z możliwością ich rozwoju. TK - 1 wyrósł wprawdzie z projektu brytyjskiego, ale po polskich modyfikacjach Brytyjczycy orzekli, że polskie podwozie jest niezrównane. 2/ Powstańczy pancernik. Następna nasza opowieść w swym duchu podobna będzie do poprzedniej. Znów spotykamy lokalnych entuzjastów historii i ich wielką pasję. Czas, który chcą upamiętnić, to Powstanie Wielkopolskie, a dokładnie jedno zdarzenie z 7 lutego 1919 roku. Sto lat temu, w wiosce Budzyń, na obrzeżach Wielkopolski, pojawił się samochód pancerny, uzbrojony w cztery karabiny maszynowe, na który miejscowi przygotowali zasadzkę. Od tamtej pory pancernik przeszedł na służbę powstańczą. 03:00 Z HERBEM W NAZWISKU - POTOCKI HERBU PILAWA Magazyn, 29 min, Polska, 2006 Autor: Grzegorz Kuczyński Reżyseria: Grzegorz Kuczyński Scenariusz: Grzegorz Kuczyński Aktorzy: Adam Ferency Bohaterami cyklu są ostatni w linii, pełnoletni potomkowie polskich rodów arystokratycznych i ziemiańskich. Kolejny odcinek programu przedstawi potomka hetmańskiej linii rodu Potockich i prawnuka drugiego ordynata na Łańcucie. Jest nim hrabia Marek Potocki, dziś pan na niedawno odzyskanym przez Potockich, warszawskim Hotelu Europejskim. Dokument ukazuje też różne rodowe siedziby Potockich, m. in. Łańcut i Wilanów.