TVP Historia Niedziela, 01.09.2019 06:05 BYŁ TAKI DZIEŃ - 1 WRZEŚNIA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1939 - Niemcy napadły na Polskę; 1967 - premiera filmu "Westerplatte"; 1977 - zmarł Henryk Wars; 1985 - odkryto wrak "Titanica"; 06:10 DWADZIEŚCIA LAT MINĘŁO... - ROK 1994 CZ. 6 Magazyn, 17 min, Polska, 2008 Ten odcinek programu Marcina Wolskiego 20 lat minęło opowiada o wydarzeniach drugiej połowy 1994 roku. Materiałów dostarcza ówczesna szopka napisana wespół z Markiem Majewskim. Konferansjerzy - Jerzy Kryszak, Andrzej Zaorski i Waldemar Ochnia ukryci pod maskami redaktorów naczelnych istotnych dla debaty publicznej gazet - Piotra Wierzbickiego (Gazeta Polska), Tomasza Wołka (Życie Warszawy) i Adama Michnika (Gazeta Wyborcza) - prezentują najważniejsze tematy roku: preludium do wyborów prezydenckich, konflikty w łonie koalicji i nadaremnie próbującej się jednoczyć prawicy, problemy związane z kolejnymi napięciem w stosunkach Polska - Rosja, spory dotyczące agenturalnej przeszłości Bolka oraz emocje związane z wszechwładzą Mieczysława Wachowskiego. Melodyjnym piosenkom towarzyszy współczesny komentarz autora, pełen refleksji o tym jak wiele, a zarazem jak mało, zmieniło się w naszej polityce. 06:35 WIELUŃ 4.40 Film dokumentalny, 20 min, Polska, 2004 Reżyseria: Ignacy Szczepański, Ignacy Szczepański Zdjęcia: Stanisław Szablowski 1 września 1939 roku z lotniska w Nieder - Ellguth wystartowało 29 bombowców nurkujących JU 87 B. O 4.40 czasu miejscowego spadły pierwsze bomby na zachodnią część Wielunia. Drugi nalot nastąpił pół godziny po pierwszym. Teraz celem ataku była wschodnia część miasta. Centrum zbombardowano 27 minut później. W niespełna półtorej godziny 76. Eskadra Lotnictwa Bojowego III Rzeszy zrzuciła na Wieluń, nieduże miasto leżące pośrodku trójkąta Wrocław - Łódź - Częstochowa, 380 bomb o wadze 46 ton. Zabito 2169 osób w różnym wieku. Miasto zostało zniszczone w 70%, a samo centrum w 90%. Zaczęła się trwająca 6 lat II wojna światowa. W kampanii wrześniowej Wieluń był dramatycznym początkiem, a Warszawa punktem kulminacyjnym. Potem w Europie i w świecie zbombardowano jeszcze wiele innych podobnych i większych od Wielunia miast. Do historii weszły Warszawa, Lidice, Oradour, Hiroszima. Ale pierwsze bomby spadły na Wieluń, zanim "Schleswig - Holstein" ostrzelał Westerplatte. 07:00 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - INDIE. TYSIĄCE ZAPACHÓW POŁUDNIA (FLAVORS) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Indie południowe to kolebka kultury Drawidów, kraina o długiej historii dynastycznej, imperialnej i kupieckiej. Sztuka i tradycje są tu do dziś niezwykle żywe. Wspaniałe pejzaże, świątynie i pałace nie pozostawią obojętnym nikogo, kto postanowi zwiedzić ten region. To także idealne miejsce dla ludzi szukających strawy duchowej. Podróż na południe Indii to niezapomniane przeżycie. Stosunkowo spokojna Kerala słynie z gościnności. Ten bogaty stan od wieków przyciąga kupców i poszukiwaczy przygód. Największe miasto stanu - Koczin, składa się z wielu wysp i półwyspów, między którymi kursują promy. Fort Koczin to historyczne centrum miasta. Warto spędzić tu kilka dni, by poznać historię regionu i odwiedzić liczne galerie sztuki. Całe miasto jest zwrócone ku morzu. Jedną z atrakcji stanową rozłożone, charakterystyczne sieci rybackie. Zostały tu przywiezione przez Chińczyków, na przełomie XIV i XV wieku. 09:15 W PUSTYNI I W PUSZCZY - ODC. 4 - SMAIN Miniserial przygodowy, 50 min, Polska 1973 Scenariusz i reżyseria: Władysław Ślesicki Zdjęcia: Bogusław Lambach Muzyka: Andrzej Korzyński Aktorzy: Monika Rosca, Tomasz Mędrzak, Stanisław Jasiukiewicz, Jerzy Kamas, Edmund Fetting, Zygmunt Hobot, Zygmunt Maciejewski, Ahmed Marei, Ahmed Hegazi, Ibrahim Shemi, Emos Bango, Malija Mekki i inni Staś w poszukiwaniu pomocy dociera do obozu kartografa Lindego, który ma gangrenę i jego stan jest beznadziejny. Szwajcar daje chłopcu lekarstwa i prosi o godny pochówek oraz zabezpieczenie map. Udziela Stasiowi wskazówek dotyczących rozlokowania plemion afrykańskich i ich obyczajów. Lekarstwa od Lindego pozwalają wyleczyć Nel i wyruszyć w dalszą drogę. Kiedy kompletnie wyczerpane dzieci nie mają już nadziei na ocalenie, na horyzoncie pojawiają się jeźdźcy, a wśród nich ojcowie Stasia i Nel. 10:10 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - PODLASKI POSIŁEK ORACZA Magazyn, 25 min, Polska, 2017 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Józef Szymura, Jarosław Frankowski, Sławomir Orman Wykonawcy: Karol Okrasa (prowadzący) W tym odcinku Karol Okrasa wyrusza na Podlasie, do Muzeum Rolnictwa w Ciechanowcu. Placówka ta słynie ze swojego bogatego zbioru dawnych maszyn rolniczych oraz częstych pokazów tradycyjnych prac na roli. Karol w trakcie programu pokaże jak wyglądała orka konnym zaprzęgiem. Dziś mało kto zdaje sobie sprawę z ogromnego trudu rolnika w dawnych czasach. Wystarczy powiedzieć, że aby zaorać jeden hektar ziemi trzeba było przejść za koniem, trzymając pług w ręku, 25 do 30 kilometrów! Ówcześni mieszkańcy wsi nie musieli jak dzisiejsze mieszczuchy chodzić na siłownię czy uprawiać triatlonu, żeby utrzymać formę. Praca na roli wymagała olbrzymiego wysiłku, dlatego chleb traktowany był z wielkim szacunkiem. I o tym opowie Karol w odcinku, demonstrując przy okazji konną orkę, której uczył go w dzieciństwie dziadek. W pięknej scenerii skansenu z drewnianymi chatami krytymi słomianą strzechą Karol przygotuje trzy potrawy dla spracowanego oracza: 1/ Ryba z pieczonymi ziemniaczkami i sosem chlebowym na ciemnym piwie; 2/ Zupa na ciemnym chlebie i gęsinie; 3/ Pieczone nogi gęsie z cebulą. Nie zabraknie też klasycznego posiłku dawnego oracza, czyli pieczonych ziemniaków z mlekiem. 10:45 MONT SAINT - MICHEL: OPACTWO NA SKALE (MONT SAINT - MICHEL: RESISTANCE THROUGH THE AGES) Film dokumentalny, 60 min, Wielka Brytania, 2016 Klasztor Mont Saint - Michel we Francji, wznoszący się przy brzegu Atlantyku jak magiczny, baśniowy pałac, jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych obiektów na świecie. Ten film przedstawia jego XIII - wieczną historię. Autorzy docierają do miejsc, do których zwiedzający nie mają wstępu. Prezentują także opinie ekspertów oraz wizualizacje 3D obiektu. Położony na granicy Bretanii i Normandii, Mont Saint - Michel jest wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Został wybudowany na dużej granitowej skale na morzu. Do tego imponującego romańskiego opactwa benedyktynów można dotrzeć pieszo, tylko podczas odpływu. Pomimo tego rocznie odwiedza go ponad 2, 5 miliona turystów, co czyni go trzecim najbardziej popularnym zabytkiem we Francji. Dokument pokazuje ogromne wyzwanie inżynieryjne, jakim była budowa tego opactwa, niesamowitej wieży poświęconej Archaniołowi Gabrielowi oraz wioski. Lokalizacja opactwa, które w przeszłości było miejscem kultu i więzieniem, w obliczu klęsk żywiołowych, angielskich ataków czy zniszczenia, od zawsze była jego największym atutem. Opuszczony przez lata, kilkadziesiąt lat temu został na nowo odkryty przez pielgrzymów i turystów. 11:55 ZŁOTO JUKONU - ODC. 3/3 (ODC. 3/3) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: Ben Crichton Scenariusz: Ben Crichton Wykonawcy: Piotr Banasz, Dan Snow (prowadzący) W tej epickiej przygodzie zespół odkrywców próbuje zdobyć złoto na zamarzniętej północy Kanady. Idąc tą samą drogą, co pierwotni poszukiwacze złota, wyruszają w niebezpieczną i ekscytującą podróż. Muszą pokonać zdradziecką przełęcz, poruszać się po rozległych, lodowych jeziorach i walczyć z potężną rzeką Jukon w drewnianej łodzi. 13:00 LODOWA PLANETA - JESIEŃ ODC. 4/6 (FROZEN PLANET 4 AUTUMN) Film dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2011 Tym razem filmowcy BBC zabierają nas w podróż do miejsc, w których zawsze panuje temperatura poniżej zera. Zapierające dech w piersiach krajobrazy i wspaniała narracja sir Davida Attenborough to dodatkowe atuty filmu. W kolejnych odcinkach serii widzimy krainy, które wkrótce zupełnie zmienią swój charakter. Nie ma już odwrotu od tego, by Arktyka i Antarktyda upodobniły się do innych rejonów ziemi, bo globalne ocieplenie stało się faktem. Filmowcy użyli do produkcji najnowszych zdobyczy technologii. Schodzą pod lód, zbliżają się do polarnych niedźwiedzi, penetrują góry lodowe, podpatrują pingwiny. Obserwują życie, które toczy się tam wbrew wszystkim przeciwnościom. 14:00 SZTAB GENERALNY - ODC. 3/3 Film dokumentalny, 32 min, Polska, 2018 Reżyseria: Norbert Rudaś Scenariusz: Norbert Rudaś Zdjęcia: Grzegorz Filipiak Muzyka: Mariusz Ostański Wykonawcy: Przemysław Bednarczyk Serial odsłania kulisy działalności Sztabu Generalnego Wojska Polskiego od roku 1918 do czasów współczesnych. Chronologicznie ułożone, najciekawsze wydarzenia i mało znane fakty składają się na opowieść o niezwykle burzliwej, 100 - letniej historii instytucji stanowiącej mózg polskiej armii oraz jej rolę w kluczowych momentach współczesnej historii Polski. 14:45 SKŁAMAŁAM Melodramat, 80 min, Polska, 1937 Reżyseria: Mieczysław Krawicz Zdjęcia: Zbigniew Gniazdowski Aktorzy: Jadwiga Smosarska, Eugeniusz Bodo, Tadeusz Wesołowski, Michał Znicz, Zygmunt Chmielewski, Pelagia Relewicz Ziembińska, Zofia Tatarkiewicz - Woskowska Helena Urbankówna przyjeżdża do Łodzi w poszukiwaniu pracy i zostaje opiekunką do dziecka. Poznaje Karola Borowicza, człowieka uwikłanego w ciemne interesy. Nawiązuje z nim bliższą znajomość, co powoduje, że zostaje zwolniona z pracy. Karol uwodzi ją i postanawia czerpać z niej zyski. Helena ucieka do Warszawy. W pociągu poznaje małżeństwo, które postanawia jej pomóc. Otrzymuje pracę korektorki w gazecie. W redakcji poznaje Stefana Barskiego. Rodzi się między nimi uczucie, która doprowadza do małżeństwa. Po dwóch latach pojawia się Karol, który wyszedł z więzienia. Domaga się pieniędzy, domyślając się, że Helena nie powiedziała mężowi o swej przeszłości. Szantażowana, próbuje zastrzelić Karola i zostaje aresztowana. Ale wiedziony wyrzutami sumienia Borowicz bierze na siebie całą winę i Helena może wrócić do rodziny. 16:35 POWSTANIE WARSZAWSKIE DZIEŃ PO DNIU - ODC. 32 Reportaż, 6 min, Polska, 2017 Scenariusz: Bartłomiej Grudnik Bohaterka odcinka: Zofia Łazor. 16:50 DRUGA WOJNA ŚWIATOWA - DRUGA WOJNA ŚWIATOWA CZ. 1. PIERWSZY DZIEŃ Film dokumentalny, 47 min, Niemcy/Polska, 2014 Reżyseria: Christian Frey Scenariusz: Christian Frey, Peter Hartl Dwuczęściowy film dokumentalny powstały w koprodukcji niemieckiej ZDF i Telewizji Polskiej z dużym udziałem Polaków, między innymi Andrzeja Wajdy, Romana Polańskiego i Budzimiry Wojtalewicz oraz najwybitniejszych polskich historyków. Pierwsza część przedstawia istotne wydarzenia, poprzedzające wybuch II wojny światowej, świadczące o konsekwentnych przygotowaniach Hitlera do napaści na Polskę. Eksperci i świadkowie tamtych wydarzeń opowiadają o agresywnych zapędach Trzeciej Rzeszy, takich jak zajęcie Czechosłowacji przez oddziały niemieckie, wkroczenie do zdemilitaryzowanej Nadrenii, a tym samym naruszenie Traktatu Wersalskiego, aneksja Austrii w 1938 r. , żądania Hitlera dostępu do korytarza gdańskiego. Geneza tej wojny obejmuje też wojnę propagandową prowadzoną przez Goebbelsa, podpisanie tajnego paktu Ribbentrop - Mołotow, incydent na przełęczy Jabłonkowskiej 26 sierpnia 1939 roku, zacumowanie 25 sierpnia pancernika Schleswig - Holstein z uzbrojonymi oddziałami na pokładzie przy gdańskim nabrzeżu. Dzień wybuchu wojny pozostał w pamięci wielu osób, które o nim opowiadają. Andrzej Wajda opowiada o rozstaniu z ojcem, który wyjechał, aby wziąć udział w wojnie. Roman Polański podzieli się wzruszającymi, osobistymi historiami, jakie przeżył w pierwszych dniach wojny. Budzimira Wojtalewicz wspomina sytuacje i nastroje, jakie panowały w Gdańsku tuż przed wybuchem wojny oraz o swoim późniejszym udziale w powstaniu warszawskim. O życiu w przedwojennym Gdańsku opowiada również Joachim Scholz. Piotr Kieszkowski przedstawi historię wydarzeń i nalotów na Wieluń, o których usłyszymy też z ust Otto Schmidta, niemieckiego pilota bombardującego to miasto 1 września. Henry Glanz opowie, jak uratował się przed Holocaustem. Wydarzenia komentują najwybitniejsi historycy polscy, brytyjscy i niemieccy, specjalizujący się w historii II wojny światowej: Paweł Machcewicz, Ian Kershaw, Richard Overy, Soenke Neitzel, Jochen Böhler. 17:50 WOJNA POLSKA 1939. DZIEŃ PO DNIU - ODC. 1 Magazyn, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Katarzyna Szczuka - Niezabitowska Scenariusz: Paweł Krzemiński, Piotr Gursztyn, Bartłomiej Grudnik Wykonawcy: Piotr Gursztyn (prowadzący) Cykl 35 codziennych programów, realizowanych w związku z 80. rocznicą wybuchu II wojny światowej. Kolejne odcinki, w formie publicystyki historycznej, podejmą dzień po dniu analizę sytuacji: frontowej, militarnej, politycznej i społecznej na obszarach ówczesnych ziem polskich i krajów ościennych, w okresie od 1 września do 5 października 1939 roku, oraz ocenę wydarzeń, dotyczących geopolityki tamtego czasu. Każdy odcinek zawierać będzie 4 felietony oraz rozmowę w studiu. Cykl poprowadzi Piotr Gursztyn, a jego rozmówcami będą historycy i muzealnicy, specjalizujący się w Wojnie Obronnej 1939 roku. Scenografia ma wprowadzać widza w nastrój sztabowej narady, w pomieszczeniu o wyglądzie zbliżonym do wnętrza bunkra. Na pierwszym planie widoczny będzie duży napis: 1939, za nim stół sztabowy z mapą Polski w granicach z 1 IX 1939 roku, przy którym siądą naprzeciw siebie prowadzący z gościem, w tle ekran wyświetlający mapę frontów i bitew - teatru ówczesnych działań wojennych oraz archiwalne zdjęcia i fragmenty filmów. 18:25 WENECJA - EP. 2 Serial obyczajowy, 45 min, Polska, 2010 Scenariusz i reżyseria: Jan Jakub Kolski Zdjęcia: Artur Reinhart Muzyka: Dariusz Górniok Aktorzy: Marcin Walewski, Magdalena Cielecka, Mariusz Bonaszewski, Agnieszka Grochowska, Eryk Lubos, Teresa Budzisz - Krzyżanowska, Grażyna Błęcka - Kolska Trwa wojna. Rodzina nadal przebywa w majątku ciotki Weroniki, gdzie wszyscy mogą się czuć w miarę bezpiecznie. Marek tęskni za walczącym na froncie ojcem i za matką, która wyjechała nagle. Nie przestaje marzyć o podróży do Wenecji i chciałby jak najszybciej opuścić dom ciotki. Siły i odwagi dodaje mu przyjaźń z Frosią. Wkrótce nowe tragiczne okoliczności pogłębiają smutek Marka. Wraz z innymi doświadcza okrucieństwa wojny. Dzieci przeżywają śmierć swego rówieśnika i towarzysza zabaw, Żyda Naumka, zastrzelonego przez niemieckiego oficera. Po ulewnym deszczu dom ciotki Weroniki zalewa woda. Marek wraz z przyjaciółmi buduje w piwnicy małą Wenecję, razem zamykają się w swoim wyimaginowanym świecie, z dala od wojennej zawieruchy, gdzie z pozoru panuje spokój. Dzieci pływają gondolą i organizują muzyczne koncerty na placu św. Marka. 20:05 DRUGA WOJNA ŚWIATOWA - DRUGA WOJNA ŚWIATOWA CZ. 2. PIERWSZA OFIARA (DRUGA WOJNA ŚWIATOWA CZ. 2. PIERWSZA OFIARA) Film dokumentalny, 48 min, Niemcy/Polska, 2014 Reżyseria: Peter Hartl Scenariusz: Christian Frey, Peter Hartl W drugiej części dokumentu niezwykłe opowieści osób, które w początkach wojny były dziećmi. Wspominają, jak wojna gwałtownie zmieniła ich życie, przedwcześnie zmusiła do pożegnania się z dzieciństwem, rodziną, miejscem zamieszkania. Wypowiedzi ilustrują materiały archiwalne, a także odgrywane scenki, które obrazują omawiane sytuacje. Roman Polański wspomina pobyt w getcie krakowskim i swoją ucieczkę stamtąd z pomocą ojca i jego przyjaciół. Przywołuje sytuacje, gdy jako dziecko był świadkiem łapanek i egzekucji, brutalnego traktowania żydowskiej ludności przez Niemców. Budzimira Wojtalewicz, pochodząca z patriotycznej, zamożnej rodziny przedstawiciela brytyjsko - polskiego banku w Gdańsku, wspomina rozstanie z ojcem, którego już nigdy więcej nie zobaczyła. Opowiada o swoich dziejach wojennych, wstąpieniu do AK, udziale w powstaniu warszawskim i powrocie do Gdańska przed końcem wojny. Marian Sobkowiak z Gostynia dzieli się wrażeniami z wkroczenia Wehrmachtu do jego miasta, mówi o swojej działalności w konspiracji w grupie oporu Czarny Legion, pobycie w obozie koncentracyjnym. Wspomnienia prześladowanych Polaków zderzają się ze wspomnieniami strony niemieckiej - dzieci okupantów, które w okresie wojny znalazły się z rodzicami w Polsce. Również one były skazane na brutalną konfrontację z wojenną rzeczywistością. Niklas Frank, syn generalnego gubernatora w Polsce, Hansa Franka, przebywał w czasie wojny na Wawelu. Jego ojciec był znany z propagowania nazistowskich idei, by Polaków traktować jak niewolników Rzeszy, kraj grabić jak kolonię, jednocześnie stosując politykę systematycznego wyniszczania polskiej inteligencji. Gustav Hintz przyjechał z rodzicami do Dzierżążna w Kraju Warty, gdzie zajęli oni gospodarstwo po wysiedlonych Polakach jako niemieccy koloniści. Opowiada o tym, jak dzieci przesiąkały ideologią wpajaną przez rodziców, ucząc się traktować Polaków jak tanią siłę roboczą, pozbawioną wszelkich praw. Będą również opinie najwybitniejszych polskich ekspertów, specjalizujących się w badaniu dziejów Niemiec i Polski: Bogdana Musiała oraz Pawła Machcewicza. 21:10 WESTERPLATTE Dramat wojenny, 92 min, Polska 1967 Reżyseria: Stanisław Różewicz Scenariusz: Jan Józef Szczepański Zdjęcia: Jerzy Wójcik Muzyka: Wojciech Kilar Występują: Zygmunt Hbner, Arkadiusz Bazak, Józef Nowak, Tadeusz Pluciński, Tadeusz Schmidt, Andrzej Zaorski, Bohdan Niewinowski, Bogusz Bilewski, Janusz Paluszkiewicz, Józef Nalberczak, Zdzisław Mrożewski, Marian Rułka, Mieczysław Stoor, Bolesław Płotnicki, Józef Łodyński, Zbigniew Józefowicz, Zdzisław Szymański, Roman Wilhelmi, Mieczysław Milecki, Jerzy Kaczmarek i inni "Westerplatte - półwysep u wejścia do portu gdańskiego - polska składnica amunicyjna na terenie Wolnego Miasta Gdańska, zbudowana na mocy postanowienia Rady Ligi Narodów. Jej załogę stanowił oddział wartowniczy w sile jednej kompanii piechoty i grupa pracowników cywilnych - razem 182 ludzi. Jedyna straż polska u ujścia Wisły - 5 wartowni, 1 działo polowe, 2 działka przeciwpancerne, 4 moździerze. Westerplatte stało się pierwszą zaporą na drodze zaborczego pochodu Hitlera przez Europę. Tu padły pierwsze strzały II wojny światowej" - tymi słowami rozpoczyna się "Westerplatte" Stanisława Różewicza, uznane przez polskich krytyków za jeden z najwybitniejszych rodzimych filmów o wojnie. Reżyser, ochrzczony nawet mianem "piewcy Września" dał tu znakomitą próbkę swego stylu, znanego już choćby z "Wolnego miasta" czy "Świadectwa urodzenia". Po raz pierwszy "Westerplatte" pokazano na festiwalu filmowym w Moskwie, z którego film wrócił ze Srebrnym Medalem. Polska premiera miała miejsce w 28 rocznicę wybuchu II wojny światowej. Utwór Różewicza - w opozycji do stylistyki "szkoły polskiej" - pozbawiony jest romantycznej otoczki. Scenariusz powstał na podstawie skrzętnie zgromadzonej i zbadanej dokumentacji, w której niepoślednią rolę odegrały zapiski majora Henryka Sucharskiego - dowódcy westerplatczyków. Aktorów dobierano według podobieństwa do kreowanych bohaterów. Sposób narracji i staranność realizacji zbliża film do stylistyki dokumentalnej. W "Westerplatte" brak wyrazistego, pierwszoplanowego bohatera. Zastępuje go zbiorowość. Osią konstrukcyjną fabuły jest nasilający się spór między majorem Henrykiem Sucharskim i jego zastępcą kapitanem Franciszkiem Dąbrowskim. Pierwszy, widząc bezsens długotrwałego oporu, chciał przede wszystkim ocalić życie swych żołnierzy; drugi - wierząc, że Westerplatte jest dla całego narodu symbolem bohaterstwa i wytrwania, zamierzał bronić się do ostatniej kropli krwi. Film Stanisława Różewicza z drobiazgową dokładnością ukazuje 7 dni i nocy walki z niemieckim najeźdźcą. Mistrzowskie zdjęcia Jerzego Wójcika wiernie oddają stan nieustannego napięcia, psychiczną ewolucję bohaterów od wiary w rychłą pomoc do tłumionej rozpaczy i poczucia osamotnienia. 22:55 WIELKI TEST - WIELKI TEST Z HISTORII - 1939. ZACZĘŁO SIĘ W POLSCE Kameralne i studyjne (widowisko), 94 min, Polska, 2009 Reżyseria: Konrad Smuga Ten odcinek Wielkiego testu z historii będzie poświęcony 70. rocznicy wybuchu II wojny światowej. Ideą programu jest popularyzowanie tematyki historycznej w ciekawej, widowiskowej formie telewizyjnej. Test składający się z 24 pytań, opracowanych przez wybitnych historyków, rozwiążą zaproszeni do studia goście (znane postaci życia publicznego, reprezentujący cztery grupy zawodowe: artyści, dziennikarze, politycy i sportowcy) oraz osoby, które zechcą przyjechać do Gdańska i wziąć udział w konkursie o nagrodę Prezesa TVP. W przerwach między kolejnymi seriami wystąpi kwartet smyczkowy Grupa MoCarta, który zaprezentuje ciekawie zaaranżowane utwory związane z II wojną światową. Zaproszeni do w warszawskiego studia goście będą się dzielić wspomnieniami rodzinnymi związanymi z II wojną światową. 00:40 WOJNA POLSKA 1939. DZIEŃ PO DNIU - ODC. 1 Magazyn, 22 min, Polska, 2019 Reżyseria: Katarzyna Szczuka - Niezabitowska Scenariusz: Paweł Krzemiński, Piotr Gursztyn, Bartłomiej Grudnik Wykonawcy: Piotr Gursztyn (prowadzący) Cykl 35 codziennych programów, realizowanych w związku z 80. rocznicą wybuchu II wojny światowej. Kolejne odcinki, w formie publicystyki historycznej, podejmą dzień po dniu analizę sytuacji: frontowej, militarnej, politycznej i społecznej na obszarach ówczesnych ziem polskich i krajów ościennych, w okresie od 1 września do 5 października 1939 roku, oraz ocenę wydarzeń, dotyczących geopolityki tamtego czasu. Każdy odcinek zawierać będzie 4 felietony oraz rozmowę w studiu. Cykl poprowadzi Piotr Gursztyn, a jego rozmówcami będą historycy i muzealnicy, specjalizujący się w Wojnie Obronnej 1939 roku. Scenografia ma wprowadzać widza w nastrój sztabowej narady, w pomieszczeniu o wyglądzie zbliżonym do wnętrza bunkra. Na pierwszym planie widoczny będzie duży napis: 1939, za nim stół sztabowy z mapą Polski w granicach z 1 IX 1939 roku, przy którym siądą naprzeciw siebie prowadzący z gościem, w tle ekran wyświetlający mapę frontów i bitew - teatru ówczesnych działań wojennych oraz archiwalne zdjęcia i fragmenty filmów. 01:20 ŚMIECIARZ - ODC. 1/4 Serial wojenno - obyczajowy, 91 min, Polska 1987 Reżyseria: Jacek Butrymowicz Występują: Krzysztof Nawrot, Grażyna Jasińska - Wiśniarowska, Maciej Góraj, Anna Ciepielewska, Zbigniew Buczkowski, Dorota Rydz, Ewa Dąbrowska, Józef Nalberczak, Tadeusz Szaniecki, Witold Dębicki, Stanisław Niwiński, Marian Glinka, Andrzej Ferenc, Beata Tyszkiewicz, Ewa Wiśniewska Po klęsce wrześniowej zdemobilizowany Teodor Bożych, zwany Tojo, wraca do domu. Dom zawsze była dla niego ostoją, tu prawda zawsze był prawdą, a kłamstwo - kłamstwem. Głową robotniczej rodziny o silnie zakorzenionych tradycjach był ojciec - kolejarz, dawny powstaniec śląski, niekwestionowany autorytet moralny. Matka dbała o dom, męża i dzieci, dla wszystkich była najlepszą opiekunką. Teraz martwi się o Wacka, o którym rodzina nic nie wie. Tojo przez moment widział brata na stacji kolejowej, ale transport jeniecki odjechał w nieznanym kierunku. Bohater wraca do pracy w zakładzie oczyszczania miasta, gdzie zatrudnia się jako kierowca. Boleśnie odczuwa to, że jego dawny zakład nie jest już taki sam. Dyrektorem jest Niemiec, a ludzie, którzy powoli zaczynają ściągać w rodzinne strony, choć niby ci sami, jednak są odmienieni. Wojna toczy się gdzieś daleko, początkowo nic nie mąci pozornego spokoju rodziny. Nieoczekiwanie zostaje aresztowany ojciec Teodora. Tojo różnymi sposobami stara się wydostać go z więzienia, ale jego usiłowania okazują się bezcelowe. Ojciec, wywieziony do obozu koncentracyjnego, wkrótce umiera. 03:00 UCIEKINIER Film dokumentalny, 56 min, Polska, 2006 Reżyseria: Marek Tomasz Pawłowski Scenariusz: Marek Tomasz Pawłowski Zdjęcia: Jacek Januszyk Muzyka: Michał Lorenc Aktorzy: Marcin Bartosz, Łukasz Bednarz, Grzegorz Czapiński, Kacper Czyczyło, Roman Kufel, Jakub Pędziwiatr, Mirek Śmielak, Maciej Ilczuk, Jacek Steciuk, Stanisław Stuła - Przez całe swoje życie ciągle uciekałem. W czasie wojny uciekałem przed Niemcami. W Auschwitz kilka razy uciekłem przed śmiercią. Po wojnie uciekałem przed "czerwonymi". Teraz uciekam w świat, żeby nie stetryczeć... - Kazimierz Piechowski opisuje swoje pełne dramatycznych wydarzeń życie. Od dawna jego marzeniem były zagraniczne podróże. Ale w czasach dzieciństwa nie dane mu było to pragnienie zrealizować. Kiedy wybuchła druga wojna światowa, Piechowski był harcerzem. Wraz z tysiącami kolegów znalazł się w śmiertelnym niebezpieczeństwie, gdyż Niemcy rozstrzeliwali harcerzy. Piechowski chciał uciec z okupowanego kraju, przez Węgry dostać się na Zachód i móc walczyć za ojczyznę. Ale ta próba się nie udała i młody chłopak, po pobycie w kilku więzieniach, trafił ostatecznie do obozu koncentracyjnego w Auschwitz. Tu, za bramą ze złowrogim i bałamutnym hasłem "Arbeit Macht Frei" (Praca czyni wolnym) Kazimierz Piechowski staje się więźniem numer 918. Wraz ze swoimi kolegami jest ofiarą zbrodniczego systemu obozowego. Zarządzającym Auschwitz esesmanom nie chodzi wyłącznie o fizyczne wyeliminowanie więźniów. Oprawcy chcą, aby ich ofiary przed śmiercią utraciły resztki czci i człowieczeństwa. Głównym narzędziem tego działania jest głód. Przebywający w obozie dostają minimalne racje żywnościowe. Najważniejszą troską więźniów staje się przeżycie do następnego dnia. Wyniszczeni głodem, są zmuszani do harówki w każdych warunkach pogodowych, na paraliżującym mrozie, w głębokim śniegu, w obezwładniającym upale, po kolana w błocie. Największe żniwo śmierć zbiera na jesieni i wiosną. Wielu zabijają choroby, inni są rozstrzeliwani, a ich zwłoki palone w krematoriach. Ale Piechowski chce żyć. Uczy się oszczędzać siły. Kiedy w pobliżu nie ma żadnego kapo czy esesmana, odpoczywa; kiedy zaś jest obserwowany, udaje, że rwie się do pracy. Wkrótce zostaje przeniesiony do pracy pod dachem, w magazynie nieopodal obozu. Tam poznaje Gienka, więźnia, który zajmuje się samochodami. Razem postanawiają wyrwać się z tego "piekła śmierci", jakim jest obóz w Oświęcimiu. Powoli dojrzewa plan ucieczki. Ale ryzyko porażki jest duże, a stawką w tej grze śmierć nie tylko uciekinierów, lecz także współwięźniów. W swoim filmie Marek Tomasz Pawłowski śledzi losy niezwykłej postaci Kazimierza Piechowskiego, organizatora najbardziej brawurowej ucieczki z Auschwitz. Piechowski, przed kamerą, opowiada o dramatycznych chwilach swego życia, zarówno o koszmarze czasów obozowych, jak i o walce przeciw hitlerowcom w oddziale Armii Krajowej, za co po wojnie władze komunistyczne wtrąciły go do więzienia. Dokument uzupełniają bogate materiały archiwalne, w tym ujęcia okolic obozu i magazynu przeplatające się ze współcześnie wykonanymi zdjęciami. 04:10 DWADZIEŚCIA LAT MINĘŁO... - ROK 1994 CZ. 6 Magazyn, 17 min, Polska, 2008 Ten odcinek programu Marcina Wolskiego 20 lat minęło opowiada o wydarzeniach drugiej połowy 1994 roku. Materiałów dostarcza ówczesna szopka napisana wespół z Markiem Majewskim. Konferansjerzy - Jerzy Kryszak, Andrzej Zaorski i Waldemar Ochnia ukryci pod maskami redaktorów naczelnych istotnych dla debaty publicznej gazet - Piotra Wierzbickiego (Gazeta Polska), Tomasza Wołka (Życie Warszawy) i Adama Michnika (Gazeta Wyborcza) - prezentują najważniejsze tematy roku: preludium do wyborów prezydenckich, konflikty w łonie koalicji i nadaremnie próbującej się jednoczyć prawicy, problemy związane z kolejnymi napięciem w stosunkach Polska - Rosja, spory dotyczące agenturalnej przeszłości Bolka oraz emocje związane z wszechwładzą Mieczysława Wachowskiego. Melodyjnym piosenkom towarzyszy współczesny komentarz autora, pełen refleksji o tym jak wiele, a zarazem jak mało, zmieniło się w naszej polityce.