TVP Kultura Piątek, 30.08.2019 08:40 SZLAKIEM MIEJSC NIEZWYKŁYCH - POMNIKI HISTORII - SULEJÓW Reportaż, 7 min, Polska, 2017 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Tomasz Drozdowicz Zespół opactwa cystersów w Sulejowie to jeden z najcenniejszych polskich zabytków o bardzo wysokiej randze artystycznej oraz wartościach historycznych i naukowych. Bryła kościoła klasztornego zachowała się do dzisiaj w pierwotnym kształcie. Sulejów jest jedynym cysterskim opactwem warownym na terenie Polski z tak dobrze zachowanymi i silnie rozwiniętymi późnośredniowiecznymi obwarowaniami klasztornymi. Po tym niezwykłym miejscu oprowadzają nas o. Augustyn Węgrzyn, cysters i Zofia Gwarda z muzeum opactwa. 09:00 DZIKA MUZYKA - SUWALSKA MOZAIKA Magazyn, 25 min, Polska, 2016 Reżyseria: Zuzanna Solakiewicz, Zvika Gregory Portnoy Wykonawcy: Anna Szafranowska (prowadząca), Małgorzata Makowska (prowadząca) Suwalszczyzna to region niejednorodny, taka też jest tamtejsza muzyka. Potomkowie osadników przybyłych tu z różnych stron oraz zachowujące odrębność mniejszości narodowe i religijne tworzą muzyczną układankę na tym terenie. Małgorzata Makowska i Anna Szafranowska, prowadzące odcinek, to młode osoby pochodzące z Suwalszczyzny, które wyjechały stąd, ale wróciły i chcą tu właśnie żyć. Zauroczone muzyką tradycyjną szukają własnych muzycznych dróg w tym regionie. 09:35 PARĘ OSÓB, MAŁY CZAS Dramat psychologiczno - obyczajowy, 105 min, Polska 2005 Scenariusz na podstawie książki Jadwigi Stańczakowej Dziennik we dwoje i reżyseria: Andrzej Barański Zdjęcia: Dariusz Kuc Aktorzy: Krystyna Janda, Andrzej Hudziak, Igor Przegrodzki, Zdzisław Wardejn, Krystyna Tkacz, Arkadiusz Detmer, Monika Obara, Elżbieta Kępińska, Żanna Gierasimowa i inni Andrzej Barański już w połowie lat 80. myślał o przeniesieniu na ekran "Zawału" Mirona Białoszewskiego, ale na przeszkodzie stawały mu kłopoty z pozyskaniem praw autorskich i zdobyciem funduszy na produkcję. Pod koniec lat 90. miał już gotowy scenariusz o jego serdecznej przyjaciółce i sekretarce, niewidomej Jadwidze Stańczakowej, ale znów musiało minąć kilka lat, nim wreszcie projekt doczekał się realizacji. Za kanwę scenariusza posłużyła książka Jadwigi Stańczakowej "Dziennik we dwoje", na podstawie której powstała kameralna i subtelna, niezwykle ciepła, ale przenikliwa opowieść o przyjaźni dwojga artystów pióra, uhonorowana m. in. na FPFFw Gdyni w 2005 r. nagrodą za wybitną kreację Krystyny Jandy i nagrodą dziennikarzy, oraz nagrodą na festiwalu w Karlovych Varach za główną rolę męską dla równie znakomitego Andrzeja Hudziaka. Akcja filmu obejmuje lata 1975 - 1982 i ukazuje złożone relacje Mirona Białoszewskiego i Jadwigi Stańczakowej z punktu widzenia tej ostatniej. Trudno jednak powiedzieć, że jest to wyłącznie jej relacja: niewidoma kobieta oglądała bowiem i poznawała świat oczyma Mirona, czy to podczas przejażdżek z nim po mieście (co prawda, często w środku nocy, bo pisarza drażnili ludzie i światło słoneczne), czy to poprzez jego teksty opisujące rzeczywistość. Potrzebowali siebie nawzajem, mimo że nie umieli nazwać tego, co ich łączyło: przyjaźń, bliskość duchowa, platoniczne uczucie? On - nadwrażliwy egoista, kapryśny introwertyk, odsuwał od siebie wszystko, co stanowiło prozę codziennej egzystencji. Potrzebował kogoś, kto by się nim opiekował i pilnował bieżących spraw: od kupowania ubrań, sprzątania i prania, poprzez załatwianie spraw urzędowych, po przepisywanie jego tekstów, umawianie spotkań z wydawcami i czytelnikami. Ona pragnęła za wszelką cenę żyć jak ludzie widzący, być aktywna i samodzielna, czuć się potrzebna. Po rozstaniu z wieloletnim przyjacielem, nazwanym w filmie Jackiem, Białoszewski stał się jeszcze bardziej zależny od niej i grona znajomych, sąsiadów, przyjaciół, którzy dbali o niego i jego sprawy pod dyskretne dyktando Jadwigi. On nie bardzo umiał okazywać wdzięczność, bywał wobec niej opryskliwy, ale też potrafił jak nikt inny pocieszyć ją w samotności i depresji, na którą cierpiała. Gdy Jadwiga też zapragnęła pisać, bezceremonialnie krytykował jej wiersze, powodowany doświadczeniem, ale i zawodową zazdrością. Nie chciał mieć przy sobie konkurentki, która początkowo podejmowała te same tematy, opisywała te same miejsca i osoby co on, lecz jednocześnie udzielał jej cennych wskazówek pisarskich. Gdy zdołał ją przekonać, że powinna się skupić na swych odczuciach i przeżyciach osoby niewidomej, przyniosło to korzyść im obojgu: jej wiersze zyskały na autentyzmie i oryginalności, on przestał się obawiać rywalizacji i porównań. Nie ma w tym filmie wyraźnie zarysowanej akcji, linearnej fabuły, są za to drobne obrazki z PRL - owskiej codzienności, w której oboje żyli (kłopoty z zaopatrzeniem, problemy ze zdobyciem telefonu, biurokracja, nie najłatwiejsze warunki mieszkaniowe itp.), ale także z cowtorkowych spotkań literackich w mieszkaniu pisarza, z jego wieczorów autorskich, spacerów z Jadwigą po mieście. Film Andrzeja Barańskiego opowiada również o tym, jak ta zgrzebna rzeczywistość przekształca się w sztukę, staje się tworzywem literackim, dając dzieła najwyższej próby. 11:30 POLSKIE DROGI - ODC. 9/11 - DO BRONI Serial wojenno - obyczajowy, 85 min, 11 odc. , Polska 1977 Reżyseria: Janusz Morgenstern Scenariusz: Jerzy Janicki Zdjęcia: Witold Adamek Muzyka: Andrzej Kurylewicz Występują: Karol Strasburger, Kazimierz Kaczor, Zofia Mrozowska, Piotr Pawłowski, Marek Walczewski, Henryk Bąk, Jadwiga Jankowska - Cieślak, Włodzimierz Boruński, Franciszek Trzeciak, Bronisław Pawlik, Aleksander Bardini, Beata Tyszkiewicz, Jan Englert, Leszek Herdegen, Barbara Sołtysik, Bohdan Ejmont, Stanisław Zaczyk, Piotr Fronczewski, Henryk Talar, Mieczysław Milecki, Zbigniew Zapasiewicz, Anna Nehrebecka, Arkadiusz Bazak, Stanisław Mikulski, Jan Machulski i inni Wiosna 1942 roku. W Chylicach pod Warszawą zostaje zaprzysiężony pierwszy oddział Gwardii Ludowej, żołnierze przygotowują się do wymarszu w lasy. Grupy działaczy PPR próbują nawiązać współpracę z przedstawicielami Armii Krajowej. Podczas wstępnego spotkania następuje aresztowanie Krajewskiego z AK i Mrowińskiego z PPR. Umieszczeni na liście zakładników po zamachu na kierownika Urzędu Zatrudnienia w Warszawie zostają rozstrzelani. Gestapo ma aresztować Kozakiewicza, lecz nie zastawszy mecenasa w domu, zabiera jego córkę Kasię. W Krakowie umiera profesor Niwiński. Opublikowany w prasie nekrolog naprowadza Heimanna na ślad Władysława. W czasie pogrzebu ojca Władek zostaje aresztowany. Na drodze do Warszawy oddział Gwardii Ludowej zatrzymuje samochód wiozący więźnia. Heimann ucieka, a Niwiński zostaje w oddziale, którym dowodzi znany mu Sylwek. 13:05 STUDIO KULTURA - ROZMOWY - ANDRZEJ SZCZERSKI Dysk./wywiad/debata, 9 min, Polska, 2018 Wykonawcy: Katarzyna Sanocka (prowadząca) Gościem Katarzyny Sanockiej jest prof. Andrzej Szczerski, autor książki "Transformacja. Sztuka w Europie Środkowo - Wschodniej po 1989". Publikacja ukazała się nakładem wydawnictwa UJ. 13:20 CHOPIN I JEGO EUROPA 2017 - KONCERT SYMFONICZNY - DOBRZYŃSKI, CHOPIN Koncert, 89 min, Polska, 2017 Wykonawcy: Europa Galante, Nelson Goerner, Fabio Biondi Koncert symfoniczny z udziałem pianisty Nelsona Goernera, który odbył się w ramach festiwalu Chopin i jego Europa 2017. W programie: Ignacy Feliks Dobrzyński - Uwertura koncertowa op. 1 Fryderyk Chopin - Koncert fortepianowy e - moll op. 11 i Koncert fortepianowy f - moll op. 21 15:00 LECH MAJEWSKI. ŚWIAT WEDŁUG BRUEGELA Film dokumentalny, 44 min, Polska, 2009 Reżyseria: Dagmara Drzazga Scenariusz: Dagmara Drzazga Zdjęcia: Mieczysław Chudzik Wykonawcy: Lech Majewski, Adam Sikora "Droga krzyżowa" jest jednym z najbardziej niezwykłych i najmniej znanych obrazów Pietera Bruegla. Znajduje się w wiedeńskim Kunsthistorisches Museum i do dziś pobudza wyobraźnię historyków sztuki, artystów i zwyczajnych widzów. Obraz Bruegla z 1563 roku stał się inspiracją dla nowego filmu Lecha Majewskiego zatytułowanego "Młyn i krzyż". W realizacji wzięły udział zarówno hollywoodzkie gwiazdy, jak i setki statystów. Przygotowano ponad półtora tysiąca elementów scenograficznych oraz kostiumów. Dagmara Drzazga, dziennikarka i reżyserka Telewizji Katowice, postanowiła nie tylko prześledzić proces powstawania tak niezwykłego filmu, ale przede wszystkim poznać filozofię flamandzkiego mistrza: rozszyfrować ukryte symbole oraz "spotkać się" z owymi maleńkimi figurkami z jego obrazu. "Lech Majewski. Świat według Bruegla" to opowieść o tym, że dla sztuki czas i przestrzeń nie istnieją. A ludzie - ze swoimi zaletami i przywarami - wciąż pozostają tacy sami, bez względu na to, w jakiej epoce historycznej przyszło im żyć. Film Dagmary Drzazgi został nagrodzony Prix Italia dla najlepszego filmu dokumentalnego w konkursie 62. edycji prestiżowego festiwalu produkcji telewizyjnej Prix Italia w Turynie. Jest to trzecia w historii imprezy i pierwsza dla filmu o sztuce tak wielka nagroda dla dzieła z Polski. 15:55 MŁYN I KRZYŻ (MILL AND THE CROSS, THE) Dramat, 91 min, Polska/Szwecja, 2011 Reżyseria: Lech Majewski Scenariusz: Michael Francis Gibson, Lech Majewski Zdjęcia: Adam Sikora, Lech Majewski Muzyka: Lech Majewski, Józef Skrzek Aktorzy: Rutger Hauer, Michael York, Charlotte Rampling, Joanna Litwin, Dorota Lis Inspiracją stała się książka amerykańskiego pisarza, historyka i krytyka sztuki, Michaela F. Gibsona "Młyn i Krzyż", będąca wnikliwą analizą obrazu "Droga krzyżowa", Pietera Bruegla. W zrealizowanym z ogromną dbałością o szczegóły filmie, reżyser ukazuje losy 12 postaci z namalowanego w 1564 roku słynnego obrazu. Niezwykłe, ekranowe dzieło Lecha Majewskiego powstawało trzy lata, większość zdjęć kręcono w plenerach Jury Krakowsko - Częstochowskiej. Sfilmowany materiał poddano precyzyjnej obróbce komputerowej, z wykorzystaniem najnowszych technologii. Rok 1564. Niderlandzki malarz Pieter Bruegel (w tej roli Rutger Hauer), na zamówienie antwerpskiego bankiera i kolekcjonera dzieł sztuki, Nicolaesa Jonghelincka, rozpoczyna prace nad obrazem, przedstawiającym procesję na Kalwarię. 17:40 SAMOCHODZIK I TEMPLARIUSZE - ODC. 4/5 PODZIEMNY LABIRYNT Serial dla młodych widzów, 33 min, Polska, 1971 Reżyseria: Hubert Drapella Scenariusz: Zbigniew Nienacki Zdjęcia: Wacław Dybowski Muzyka: Piotr Marczewski Aktorzy: Stanislaw Mikulski, Grażyna Marzec, Irena Skwierczyńska, Ewa Szykulska, Seweryn Butrym, Tadeusz Gwiazdowski, Stanisław Milski, Michał Szewczyk, Roman Mosior, Stefan Niemirowski, Tomasz Samosionek Pan Tomasz i jego mali pomocnicy przeczuwają, że wkrótce wyjaśni się tajemnica skarbu templariuszy. Pan Petersen i jego córka Karen również nie dają za wygraną. Dwie konkurujące ze sobą ekipy zjawiają się w małym miasteczku na Suwalszczyźnie, gdzie znajdują się ruiny średniowiecznego zamczyska. Pan Samochodzik i harcerze schodzą do podziemi, pilnie wypatrując na murach tajnych znaków templariuszy. Chłopcy trafiają na ślad podziemnego labiryntu. 18:25 SAMOCHODZIK I TEMPLARIUSZE - ODC. 5/5 SKARB TEMPLARIUSZY Serial dla młodych widzów, 34 min, Polska 1971 Reżyseria: Hubert Drapella Scenariusz: Zbigniew Nienacki Muzyka: Piotr Marczewski Zdjęcia: Wacław Dybowski Aktorzy: Stanislaw Mikulski, Grażyna Marzec, Irena Skwierczyńska, Ewa Szykulska, Tadeusz Gwiazdowski, Michał Szewczyk, Roman Mosior, Stefan Niemirowski, Tomasz Samosionek W podziemnym labiryncie Pan Samochodzik wpada w pułapkę. W lochu natyka się na szkielet człowieka, który zapewne poszukiwał skarbu templariuszy przed wiekami, tak jak on teraz. Pan Tomasz wie jednak, że zakonnicy byli mistrzami w budowaniu tajemnych przejść, nie traci więc nadziei, że uda mu się znaleźć wyjście z podziemia. Nieoczekiwanie przychodzi mu z pomocą Karen Petersen, która wraz z ojcem i kuzynem, ślamazarnym Michałem, wytrwale podąża tropem skarbu. Wdzięczny za uwolnienie z potrzasku pan Tomasz postanawia działać wspólnie z konkurencyjną ekipą poszukiwaczy. Razem przeżywają jeszcze jedną, niebezpieczną przygodę, lecz docierają wreszcie do legendarnego skarbu templariuszy. Jednocześnie udaje im się zdemaskować tajemniczego Bahometa, który okazuje się zwyczajnym szantażystą, i kidnapera, który w ostatniej chwili próbuje uprowadzić Karen. 19:05 KRONOS Dysk./wywiad/debata, 35 min, Polska, 2018 Wykonawcy: Ivan Dimitrijević (prowadzący), Piotr Nowak (prowadzący) Filozofia kojarzy nam się z Niemcami. Gastronomia i muzyka z Włochami. Parlamentaryzm z Anglią. A literatura z Rosją. Czym nas zachwyca i niepokoi zarazem ta wielka literatura rosyjska, która sięga do Puszkina do Stalina? Dlaczego to właśnie Rosjanie najgłębiej posunęli się w odkrywaniu tajników ludzkiej duszy? Dlaczego pisarze rosyjscy są bardziej bezkompromisowi, a nawet nieodpowiedzialni niż pisarze europejscy? Dlaczego to oni odkryli nihilizm? O ciemnościach i iluminacjach w literaturze rosyjskiej, o Achmatowej i Dostojewskim, Tołstoju i Pasternaku, z Piotrem Nowakiem i Ivanem Dimitrijeviciem rozmawiać będą Jacek Chmielewski, Anna Piwkowska oraz Filip Memches. 20:20 KOMEDIOWE LATO - 500 DNI MIŁOŚCI ((500) DAYS OF SUMMER) Komediodramat, 91 min, USA, 2009 Reżyseria: Marc Webb Scenariusz: Scott Neustadter, Michael H. Weber Zdjęcia: Eric Steelberg Muzyka: Mychael Danna, Rob Simonsen Aktorzy: Joseph Gordon - Levitt, Zooey Deschanel, Geoffrey Arend, Chloe Grace Moretz, Matthew Gray Gubler Tom (Joseph Gordon - Levitt) jest nieszczęśliwym i niepoprawnym romantykiem, który zarabia na życie, wymyślając teksty na pocztówki z życzeniami. Gdy jego dziewczyna, Summer (Zooey Deschanel), odchodzi od niego, zrozpaczony postanawia wrócić myślami do ich 500 dni razem, aby odkryć, co poszło źle. Ostatecznie refleksje Toma pozwolą mu na nowo odkryć jego prawdziwą życiową pasję... 22:05 IKONY MUZYKI - ABBA (DISCOVERING MUSIC - ABBA) Film dokumentalny, 44 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Lyndy Saville "Discovering Music" to cykl dokumentalny poświęcony różnym artystom muzyki rockowej i popularnej. Bohaterem tego odcinka jest zespół Abba. Założyli go w 1972 roku Anni - Frid Lyngstad, Benny Andersson, Björn Ulvaeus i Agnetha Fältskog. Działalność muzyczna grupy przypada na lata siedemdziesiąte i początek lat osiemdziesiątych. Przyjęta w 1973 roku nazwa zespołu jest akronimem utworzonym z pierwszych liter imion wokalistów. Zespół ABBA uważany jest za jedną z bardziej znaczących na rynku oraz kasowych formacji muzycznych w historii, sprzedał ponad 380 milionów płyt na całym świecie. W 1974 roku grupa wygrała 19. Konkurs Piosenki Eurowizji z przebojem "Waterloo", zapewniając Szwecji pierwsze zwycięstwo w historii konkursu oraz zostając najpopularniejszym uczestnikiem imprezy. 22:55 POLSKA W AKCJI - NOCNE GRAFFITI Film sensacyjny, 94 min, Polska 1997 Reżyseria: Maciej Dutkiewicz Scenariusz: Robert Brutter, Maciej Dutkiewicz Zdjęcia: Krzysztof Ptak Muzyka: Robert Janson Aktorzy: Marek Kondrat, Kasia Kowalska, Robert Janowski, Jan Peszek, Jan Frycz, Marek Bukowski, Witold Wieliński, Tomasz Dedek, Zdzisław Wardejn, Katarzyna Skrzynecka, Adam Ferency Sprawnie zrealizowany polski film akcji. "Nocne graffiti" to opowieść o byłym spadochroniarzu Marku Kossocie, który ma kłopoty z bratanicą Moniką. Dziewczyna jest narkomanką. Na dodatek zakochaną w Koksie - dilerze, dostarczającym jej "prochy". Kossot spotyka się z Koksem i próbuje po żołniersku przemówić mu do rozsądku. Niestety, jedynym efektem perswazji jest dotkliwe pobicie wuja Moniki przez ludzi Nowaka - lokalnego "narkokróla". Kossot wszakże nie daje za wygraną. Po wyjściu ze szpitala skrzykuje dawnych kumpli z wojska, znudzonych bezbarwnym losem cywila. Wspólnie postanawiają rozprawić się z gangiem Nowaka. Główną zaletą filmu Dutkiewicza, oprócz zgrabnie opowiedzianej intrygi, jest udział wielu świetnych aktorów. W roli Kossota wystąpił Marek Kondrat, który od czasu "Ekstradycji" stał się specjalistą od ról twardych mężczyzn. Partnerują mu m.in. Katarzyna Skrzynecka, Zdzisław Wardejn, Jan Frycz, Jan Peszek oraz gwiazdy rodzimej sceny muzycznej: Kasia Kowalska i Robert Janowski, którzy - trzeba przyznać - wywiązali się ze swych aktorskich powinności bez zarzutu. Godny odnotowania jest też fakt, że świetną muzykę do filmu skomponował Robert Janson. 00:55 KINO NOCNE - IRINA PALM (IRINA PALM) Dramat, 99 min, Belgia/Francja/Luksemburg/Niemcy/Wielka Brytania, 2007 Belgia, Francja, Luksemburg, Niemcy, Wielka Brytania, Reżyseria: Sam Garbarski, Scenariusz: Philippe Blasband, Martin Herron, Sam Garbarski, Aktorzy: Marianne Faithfull, Miki Manojlovic, Kevin Bishop W cyklu bilet do kina film Sama Garbarskiego, reżysera, który przez wiele lat prowadził agencję reklamową i stworzył dziesiątki filmów reklamowych. "Irina Palm" to jego drugi film fabularny. Bohaterką filmu jest Maggie, niezamożna, 47 letnia wdowa żyjąca samotnie na przedmieściach Londynu dowiaduje się o ciężkiej chorobie wnuka. Szansą dla chłopca jest operacja, na którą nie stać jego rodziców. Zakochana w nim babcia, dla której wnuk jest jedynym sensem życia, postanawia go ratować. Nie może jednak zdobyć pieniędzy i zdesperowana, podejmuje pracę w porno biznesie. 02:45 THE STONE ROSES: MADE OF STONE (THE STONE ROSES: MADE OF STONE) Film dokumentalny, 96 min, Wielka Brytania, 2013 Reżyseria: Shane Meadows W 2012 roku miało miejsce niezwykłe wydarzenie. Po 16 latach muzycy legendarnego zespołu The Stone Roses postanowili powrócić na scenę. "Made of Stone" to wspaniała podróż przez karierę jednej z najbardziej znaczących brytyjskich grup muzycznych. Uznany reżyser Shane Meadows zdołał połączyć swój wyjątkowy styl, humor i emocjonalną głębię w produkcji, która przedstawia członków The Stone Roses podczas ich codziennych zajęć. Kulminacyjnym punktem jest niesamowity koncert zespołu w Manchesterze, na którym zjawiło się 220 tysięcy fanów.