TVP Historia Poniedziałek, 02.09.2019 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 2 WRZEŚNIA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1910 - zmarł malarz Henri Rousseau; 1944 - upadek Starówki; 1973 - zmarł pisarz J. R. Tolkien; 1974 - premiera "Potopu" w reż Jerzego Hoffmanna; 07:20 STULECIE WINNYCH - ODC. 1 Serial obyczajowo-historyczny, 44 min, Polska, 2019 Reżyseria: Piotr Trzaskalski Scenariusz: Ariadna Lewińska, Ilona Łepkowska Muzyka: Wojciech Lemański Aktorzy: Kinga Preis, Jan Wieczorkowski, Olaf Lubaszenko, Arkadiusz Janiczek, Adam Ferency, Karolina Bacia, Roman Gancarczyk, Barbara Wypych, Katarzyna Kwiatkowska, Witold Dębicki, Iwona Bielska, Katarzyna Wajda, Sebastian Łach, Dariusz Majchrzak, Krzysztof Kwiatkowski Serial na motywach wydanej w 2015 roku bestsellerowej trylogii "Stulecie Winnych" Ałbeny Grabowskiej. To epicka opowieść o losach wielopokoleniowej polskiej rodziny, wpleciona w dramatyczne wydarzenia XX wieku: I wojna światowa, II wojna światowa, kryzys gospodarczy, stan wojenny, upadek komunizmu. Telewizyjna adaptacja skupia się wokół dziejów rodziny Winnych z podwarszawskiego Brwinowa. Opowiada o miłości, poświęceniu, więzach rodzinnych i zdradach. Wszystkie wątki rozgrywają się na tle burzliwej historii Polski. Podobnie jak w powieści akcja serialu rozpoczyna się na krótko przed I wojną światową, kończy już w czasach współczesnych. Tuż przed wybuchem wojny na świat przychodzą pierwsze w rodzinie Winnych bliźniaczki: Ania i Mania. Matka dziewczynek umiera przy porodzie. Następne bliźniaczki, córki Mani, narodzą się 1 września 1939 roku. Los nie oszczędza też kolejnych pokoleń rodziny, ciężko doświadczeni muszą się zmagać ze wszystkimi przeciwnościami tego świata. Odc. 1 Jest czerwiec 1914 roku. W podwarszawskim Brwinowie trwa zakazana przez władze rosyjskie procesja Bożego Ciała. Bierze w niej udział trzypokoleniowa rodzina Winnych: Bronia i Antoni - nestorzy rodu, ich synowie ze swoimi żonami i dziećmi. Bronia i Antoni doczekali się już czterech wnuków, a wkrótce rodzina znowu się powiększy. Stanisław i jego żona Kasia spodziewają się pierwszego dziecka. Tym razem wszyscy marzą o dziewczynce, bo jak wiadomo narodziny chłopca zwiastują wojnę. A czasy nie są spokojne. Wieści o nadchodzącej wojnie słychać coraz częściej. Antoni jest miejscowym zdunem i choć często zagląda do kieliszka, cieszy się szacunkiem rodziny i sąsiadów. Tego samego nie można powiedzieć o najstarszym synu Winnych. Roman jest domowym tyranem, wódka wyzwala w nim agresję. Władzia, jego żona i synowie Ignacy i Florian żyją pod ciągłym strachem jego ciężkiej ręki. Tymczasem miesiąc przed planowanym terminem Kasia zaczyna rodzić. Poród jest trudny, kobieta traci mnóstwo krwi. Przerażony Stanisław stara się wymodlić u Pana Boga życie dla ukochanej żony i rodzącego się dziecka. Za dwa życia obiecuje wyrzeźbić dwa konfesjonały. Składając tę obietnicę, nie wie, że Kasia daje życie dwóm córkom. Mimo pomocy Karwasiowej, wiejskiej położnej, i doktora Brzozowskiego Kasia umiera. Dziewczynki otrzymują imiona Ania i Mania. Bronia postanawia się przenieść z Antonim do domu syna. W opiece nad bliźniaczkami pomaga jej kuzynka, Andzia. Mimo upływu czasu Stanisław nie potrafi pogodzić się z utratą ukochanej żony. W głębi duszy obwinia córki o jej śmierć. Dziewczynki potrzebują miłości i czułości, której nie dostają od ojca. Tymczasem u maleńkiej Ani, zakochana w niej Andzia dopatruje się sił nadprzyrodzonych. Jej zdaniem dziecko uciszyło burzę. W październiku najmłodszy syn Winnych, Kajetan, sam zgłasza się do rosyjskiego wojska, chce tym samym uratować przed poborem starszych braci. Wydaje się, że już nic nie powstrzyma wojny. Gdy w pobliskim lesie pojawiają się pruscy żołnierze, Antoni wysyła Bronię, Stanisława, Andzię i dziewczynki do leśnej chaty Batalków, z dala od Brwinowa. Sam wraca ratować rodziny synów i cały dobytek. Brwinów najeżdżają Prusacy, potem Kozacy. Giną pierwsi ludzie. Rodzina Romana ukrywa się w piwnicy, Kazia i Władysław wysyłają synów do leśnej kryjówki Antoniego. Gdy Władek z ojcem próbują ratować dobytek, na podwórze wpada trzech uzbrojonych Kozaków. Chcą zabrać owies dla koni. Antoni i Władek stają się mimowolnymi świadkami ich złodziejskiego łupu kościelnych kielichów i lichtarzy. Za ocalenie życia Winny proponuje im przetopienie skradzionych kosztowności, tak by wygodniej było im je wywieźć. Kozacy się zgadzają. Antoni wykorzystuje chwilową nieuwagę żołnierzy i strzałem z pistoletu zabija dwóch Kozaków. Trzeciemu udaje się ranić ojca i syna, ale po chwili i on pada martwy po strzale starego Winnego. Trzy ciała zostają przez Antoniego spalone w zduńskim piecu. 08:15 HANEMAN - FOTOREPORTER POWSTANIA WARSZAWSKIEGO Reportaż, 19 min, Polska, 2013 Scenariusz: Dariusz Zawrotny Osią reportażu jest wywiad z 96 - letnim Eugeniuszem Hanemanem o Powstaniu Warszawskim, takim, jakim widział je nie rasowy fotoreporter, lecz człowiek subtelny, o wysmakowanym guście artystycznym, którego życie i sumienie zmusiło do fotografowania okrucieństwa, śmierci i zniszczenia. 08:40 HISTORIA POLSKI - WIELUŃ. 13 CEGIEŁ Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2009 Reżyseria: Sławomir Górski Scenariusz: Sławomir Górski Wykonawcy: Robert Gonera Film dokumentalny wrocławskich filmowców opowiadający o nalocie na Wieluń 1 września 1939 r. Gdy samoloty nadlatywały nad uśpione miasto, jego mieszkańcy byli przekonani, że to ćwiczenia lotnicze. Mylili się bardzo. Nie wszyscy mieszkańcy obróconego w gruzy Wielunia, do których dotarli autorzy filmu, byli w stanie rozmawiać o wydarzeniach sprzed 70 lat. 09:50 SENSACJE XX WIEKU - BITWA POD MOKRĄ - SIŁA KAWALERII Kameralne i studyjne (widowisko), 46 min, Polska, 2004 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Adek Drabiński Zdjęcia: Waldemar Szmidt Widowisko z cyklu "Sensacje XX wieku" przypomina mało znaną historię z września 1939 roku. Atak Niemiec na Polskę pamiętamy zwykle jako pasmo klęsk i porażek naszej armii. Błędy taktyczne dowództwa, spowodowane ślepą wiarą w naszych sojuszników oraz oczywista przewaga wojsk niemieckich doprowadziły do ostatecznej przegranej. Ale w tej historii są epizody, w których niewielkie polskie oddziały zadawały jednostkom Wermachtu poważne straty. Jednym z nich jest bitwa pod miejscowością Mokra. Dowódca Armii Poznań, generał Tadeusz Kutrzeba, przewidział rozwój sytuacji na froncie i doprowadził do starcia, w którym znakomicie współpracowały ze sobą różne formacje wojskowe. Trzon polskiego natarcia stanowiła Wołyńska Brygada Kawalerii wspierana przez pociąg pancerny Śmiały oraz lotnictwo. Niemcy doznali ogromnych strat, ale bitwa pod Mokrą nie mogła zmienić biegu wydarzeń. 11:25 WIELKIE WIDOWISKA NATURY. - WIELKA MIGRACJA ODC. 3/6 (NATURE’S GREAT EVENTS. THE GREAT MIGRATION.) Cykl dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2009 Narracja: David Attenborough Bezsprzecznie jeden z najefektowniejszych spektakli wyreżyserowanych przez Naturę rozgrywa się na rozległych równinach wschodniej Afryki. Raz do roku na stosunkowo niewielkim obszarze sawanny Serengeti gromadzą się trzy miliony zwierząt. To największe na świecie skupisko roślinożernych ssaków. Zatrzymują się tu na kilka miesięcy, by później kontynuować wielką wędrówkę wraz z przemieszczającą się strefą opadów. Dla osiadłych w tym rejonie drapieżników zaczynają się wówczas ciężkie czasy. Zwłaszcza lwy, które są zwierzętami terytorialnymi, stają wobec autentycznego być albo nie być. Każde ich stado włada niewielkim fragmentem równiny i może polować tylko na swoim terenie. Przez kilka miesięcy czują się więc niczym w sawannowym raju, gdzie żywność jest niemal dosłownie na wyciągnięcie łapy. Później zaś nadchodzi piekło: susza, skwar i wielotygodniowe nieraz okresy postu, które przetrzymają tylko najsilniejsi. Najsłabsze osobniki umrą z wyczerpania lub w wyniku chorób. Nadchodzi maj. Deszcze, które nawodniły wschodnie równiny przemieszczają się na północ. Instynkt każe roślinożercom ruszyć ich śladem w poszukiwaniu nowych pastwisk. Nie ma obawy, że zgubią drogę. Każdy gatunek ma swoje własne sposoby na znajdowanie pokarmu. Na przykład antylopy gnu pręgowane kierują się zapachem wilgotnej ziemi i mogą usłyszeć odgłosy burzy z piorunami nawet z odległości pięćdziesięciu kilometrów. No i w przeciwieństwie do lwów są w stanie podążyć wszędzie tam, gdzie prowadzi je konieczność zaspokojenia głodu. W sierpniu zielona jeszcze do niedawna sawanna zaczyna przypominać pustynię. Trawy wysychają, wyższa roślinność zanika lub niszczą ją pożary. Nie licząc lwów i małych gryzoni, równina jest niemal pusta. Każda kałuża wody jest na wagę złota. Stada lwów wolnym z osłabienia krokiem wędrują po swoich terytoriach w poszukiwaniu zwierzyny, którą można by upolować. Jeśli szczęście im dopisze, wysilają cały swój łowiecki kunszt, by ofiara się nie wymknęła. Wiedzą doskonale, że następnej okazji mogą nie dożyć. 12:25 WOJENNE DZIEWCZYNY S.I - ODC. 3 Serial wojenny, 45 min, Polska, 2016 Reżyseria: Michał Rogalski Scenariusz: Marek Kreutz Zdjęcia: Marian Prokop Muzyka: Bartosz Chajdecki Aktorzy: Vanessa Aleksander, Marta Mazurek, Aleksandra Pisula, Michał Czernecki, Danuta Stenka odc. 3 Ewka i Marysia mieszkają w dworku Szczęsnych, rodziny Irki. Pomagają jej matce prowadzić pralnię i nie rezygnują z zemsty na mordercach matki Ewki. Ewka spotyka Ażura, dawnego kochanka. Zaprzyjaźniony z hiszpańskimi dyplomatami planuje wyjazd do Hiszpanii, a potem dalej do Ameryki. Proponuje wspólną podróż Ewce, ma nawet wszystkie dokumenty, jednak ona się nie zgadza. Ostatnie przeżycia całkowicie ją zmieniły. Nienawidzi Niemców, chce tylko zemsty. Pierwszym na liście jest folksdojcz Domaraszek, który zadenuncjował Ewkę Niemcom. Dziewczyny idą do szpitala, w którym leczy się po niedawnym postrzale i tam go w końcu dopadają. Ponieważ Witold jest członkiem podziemnej organizacji, dziewczynom udaje się namówić go, aby i one zostały przyjęte w jej szeregi. Składają przysięgę, teraz już nie mogą działać samowolnie. Podlegają rozkazom i dyscyplinie wojskowej. Okazuje się, że nie jest to takie proste. Od razu otrzymują reprymendę za samowolne akcje, w tym naukę strzelania. Mają rozkaz zdeponowania zdobycznej broni. Bez niej nie uda im się zabić mordercy matki Ewki, Burhkego. Sprzeczki Ewki z Witoldem uświadamiają Marysi i Irce, że to tylko pozory. Są pewne, że ich koleżanka zakochała się w Witku. Ważniejsze jest jednak zdobycie dodatkowej broni. Plan dziewczyn jest prosty, ale muszą to zrobić w tajemnicy przed dowódcą. Irka udaje młodą prostytutkę i z koleżankami idzie do podrzędnego baru, gdzie przychodzą niemieccy żołdacy. Ewka, Irka i Marysia rozdzielają sobie role. Zamierzają zwabić jakiegoś pijanego Niemca i odebrać mu broń. Ale plan się zmienia, gdy zamiast Irką, niemiecki oficer zaczyna interesować się Marysią. Franz jest muzykiem, nienawidzi wojny i wojska. Kiedy Marysia celuje do niego z pistoletu i domaga się broni, on prosi ją, aby go odwiedziła. Chce zagrać z innym muzykiem. W zamian obiecuje broń, którą ma w domu. Nikt nie może uwierzyć w taki rozwój sytuacji, przede wszystkim Ewka, która uważa wszystkich Niemców za morderców. Po konsultacji z Witoldem i sprawdzeniu Franza przez ludzi z organizacji, Marysia decyduje się na wizytę. Wspólny koncert przerywają strzały za oknem. Marysia dostrzega we Franzu nieszczęśliwego, wrażliwego człowiek, który tak samo cierpi z powodu wojny i zabijania. 13:25 ŻYCIE ZA ŻYCIE. MAKSYMILIAN KOLBE (LEBEN FUR LEBEN. ŻYCIE ZA ŻYCIE) Dramat, 90 min, Polska/Niemcy, 1990 Reżyseria: Krzysztof Zanussi Scenariusz: Jan Józef Szczepański, Krzysztof Zanussi Zdjęcia: Edward Kłosiński Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Christopher Waltz, Artur Barciś, Gustaw Lutkiewicz, Krzysztof Zalewski, Andrzej Szczepkowski, Krzysztof Kowalewski, Jerzy Stuhr, Franciszek Pieczka, Jan Peszek, Agnieszka Krukówna, Eugeniusz Priwieziencew, Zofia Merle, Daria Trafankowska, Wit Dziki Film inspirowany historią męczeńskiej śmierci ojca Maksymiliana Kolbego. Jan, więzień obozu koncentracyjnego, ucieka w przypadkowych okolicznościach. Ukrywa się w prywatnych mieszkaniach, potem w klasztorze. Tam dowiaduje się o skutkach swojej ucieczki; w odwecie dziesięciu więźniów skazano na śmierć głodową w bunkrze, a za jednego z nich ofiarował się oddać życie franciszkanin, ojciec Maksymilian Kolbe. Od tej chwili Jan traci spokój wewnętrzny, nie jest w stanie pojąć, jak można było poświęcić własne życie za obcego człowieka. Stara się dotrzeć do ludzi, którzy znali ojca Kolbe; z ich opowiadań, przedstawianych w frormie retrospekcji, wyłania się postać człowieka, który tak dokładnie wypełnił boże przykazania o miłości bliźniego. Jana dręczą wyrzuty sumienia. Od poczucia odpowiedzialności za śmierć tego wyjątkowego człowieka nie uwolni się już do końca życia. 15:10 LODOWA PLANETA - JESIEŃ ODC. 4/6 (FROZEN PLANET 4 AUTUMN) Film dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2011 Tym razem filmowcy BBC zabierają nas w podróż do miejsc, w których zawsze panuje temperatura poniżej zera. Zapierające dech w piersiach krajobrazy i wspaniała narracja sir Davida Attenborough to dodatkowe atuty filmu. W kolejnych odcinkach serii widzimy krainy, które wkrótce zupełnie zmienią swój charakter. Nie ma już odwrotu od tego, by Arktyka i Antarktyda upodobniły się do innych rejonów ziemi, bo globalne ocieplenie stało się faktem. Filmowcy użyli do produkcji najnowszych zdobyczy technologii. Schodzą pod lód, zbliżają się do polarnych niedźwiedzi, penetrują góry lodowe, podpatrują pingwiny. Obserwują życie, które toczy się tam wbrew wszystkim przeciwnościom. 16:05 SPÓR O HISTORIĘ - ZACZĘŁO SIĘ PIERWSZEGO WRZEŚNIA Dysk./wywiad/debata, 31 min, Polska, 2016 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Maciej Zakrocki (prowadzący) Rankiem 1 września 1939 roku do dyżurującego w Sztabie Głównym szefa referatu sytuacyjnego, podpułkownika Leopolda Okulickiego zaczęły spływać meldunki o ataku niemieckim. W Polsce wojna stała się faktem. Do niedawna panowała zgodna opinia - dla nas II wojna światowa rozpoczęła się na Westerplatte, kiedy to niemiecki pancernik Schlezwig Holstein ostrzelał polską Wojskową Składnicę Tranzytową. Może jednak za początek wojny należy uznacie inne wydarzenie, np. starcie na Przełęczy Jabłonkowskiej w nocy z 25 na 26 sierpnia czy zbombardowanie Wielunia, wejście Niemców do wsi Podłęże Królewskie, strzały w Krzepicach, a może wreszcie obronę mostów w Tczewie i zamordowanie polskich kolejarzy w Szymankowie? 16:40 POWSTANIE WARSZAWSKIE DZIEŃ PO DNIU - ODC. 33 Reportaż, 6 min, Polska, 2017 Scenariusz: Bartłomiej Grudnik Bohaterka odcinka: Jadwiga Bielesz. 16:50 HISTORIA POLSKI - DOWÓDCY AK - "TORWID" - GEN. BRYG. MICHAŁ KARASZEWICZ - TOKARZEWSKI Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2002 Reżyseria: Andrzej Krzysztof Kunert, Zofia Kunert Scenariusz: Zofia Kunert, Andrzej Krzysztof Kunert Zdjęcia: Sławomir Woźniak Cykl filmów dokumentalnych o historii Armii Krajowej opowiedziany poprzez sylwetki ich dowódców. W tym odcinku opowieść o generale Michale Karaszewiczu - Tokarzewskim, dowódcy odsieczy Lwowa 1918 roku, najmłodszym generale Drugiej Rzeczypospolitej, teozofie, kapłanie Kościoła liberalno - katolickiego, dowódcy 6. Dywizji Piechoty "Lwów" w ZSRR i zastępcy dowódcy Armii Polskiej na Bliskim Wschodzie. Film ilustrowany fragmentami filmu "Józef Piłsudski" w reżyserii Ryszarda Ordyńskiego, materiałami archiwalnymi WFDiF, Instytutu Piłsudskiego w Londynie, Archiwum Polski Podziemnej, archiwalnymi nagraniami Radia Wolna Europa i fotografiami ze zbiorów prywatnych. 17:25 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ŁOWCZÓWEK 1914 Magazyn, 22 min, Polska, 2014 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Autorski program Adama Sikorskiego, przypominający postacie i miejsca, które odegrały znaczącą rolę w historii Polski. W tym odcinku autorzy starają się rozwiązać kolejną zagadkę 400 metrów nad poziomem morza, 200 metrów nad dnem dolin rzek Białej i Dunajca. Geografia nazywa te pasma wzniesień Pogórzem Rożnowskim. Historycy I wojny światowej ochrzcili je czworokątem śmierci. Jedna zaś z nazw miejscowości tutaj leżących doczekała się zapisu na grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie. W początkowej fazie I wojny światowej zamiary rosyjskiego Sztabu Generalnego były jasne. Najpierw zamierzał rozprawić się ze słabszym przeciwnikiem, czyli Austrią, kierując uderzenia swych armii na przełęcze karpackie i Galicję, a dopiero później zmierzyć się na poważnie z Niemcami. 20 grudnia 1914 r. carskie wojska w tym właśnie pasie wzgórz przerwały front na styku 3. i 4. austriackich armii. Arcyksiążę Ferdynand odzyskanie utraconych okopów na szczytach poruczył legionistom brygadiera Piłsudskiego. Uczynione na gorąco podsumowanie bitwy pod Łowczówkiem znajdujemy w Rozkazie Noworocznym pułkownika Kazimierza Sosnkowskiego: "Żołnierze, w bitwie daliście dowód męstwa, które szacunkiem przejmuje dla was szeregi armii, a za które nieprzyjaciel płaci stosami trupów. Wojenna postawa wasza wskrzesza dawne tradycje oręża polskiego. Niech żyje Polska! Legioniści naprzód!" Gdyby zapytać przechodniów dowolnej ulicy w Polsce, czy słyszeli o bitwie pod Łowczówkiem, zapewne niewielu odpowiedziałoby twierdząco. Dla najmłodszego pokolenia historia tylko wtedy jest oczywista gdy możemy obcować z jej materialnymi śladami. A my zajmiemy się dziś poszukiwaniem tych śladów. 19:05 STULECIE WINNYCH - ODC. 2 Serial obyczajowo-historyczn, 42 min, Polska, 2018 Reżyseria: Piotr Trzaskalski Scenariusz: Ariadna Lewańska, Ilona Łepkowska Aktorzy: Adam Ferency, Arkadiusz Janiczek, Jan Wieczorkowski, Karolina Bacia, Katarzyna Kwiatkowska, Kinga Preis, Olaf Lubaszenko, Roman Gancarczyk, Barbara Wypych, Witold Dębicki, Iwona Bielska, Katarzyna Wajda, Sebastian Łach, Dariusz Majchrzak, Krzysztof Kwiatkowski Trwa I wojna światowa. W okolicach Brwinowa wciąż słychać wystrzały; w samej wiosce leżą trupy rosyjskich i niemieckich żołnierzy. Rodzina Winnych ukrywa się w trzech różnych miejscach. Bronia, Andzia, Stanisław, bliźniaczki i synowie Władka zostali w domu Batalków, nieopodal Brwinowa. We wsi pozostały rodziny Romana i Władka. Rana Antoniego nie jest groźna, ale Władka wymaga interwencji lekarza. Antoni sprowadza do syna doktora Brzozowskiego. Ten opatruje mu nogę i zostawia zapas morfiny. Roman ukrywa się z rodziną w piwnicy. Stan zagrożenia wzmaga w nim nowe pokłady agresji. Na oczach synów uderza ich matkę. Antoni przenosi Władka do jego domu, potem zagląda do Romana. Widząc, jak niemieccy żołnierze mordują jego sąsiadów, ma świadomość, że śmierć może przyjść w każdej chwili. Czuje potrzebę spowiedzi. Czy jak jest wojna, są winni? Tymczasem Bronia i Stanisław decydują się wrócić z dziewczynkami do swojego gospodarstwa. Na miejscu zastają splądrowany dom, zabite zwierzęta. Wojna nie oszczędziła nawet konfesjonału. Andzia namawia kuzyna, by dokończył jego budowę. Wierzy, że słów obietnicy trzeba dotrzymać. Między nią i Stanisławem zaczyna się tlić uczucie, ale wdowiec nie jest jeszcze na nie gotowy. Bronia szuka Antoniego. Odwiedza dom Władka. Zastaje syna w malignie. Dopytuje synową o Antoniego, jest przekonana, że mąż się upił i dlatego nie wraca do domu. Kazia relacjonuje przebieg ostatnich dni, podkreśla, że teść uratował im życie. Tymczasem wyczerpany Antoni, odziany w niemiecki mundur dociera do domu Batalków. Nie zastaje nikogo. Zasypia i nie słyszy, że do domu zbliża się niemiecki żołnierz. Roman z rodziną opuszczają piwnicę. Szybko dochodzi do kolejnej awantury. Pijany Winny rzuca się z pięściami na żonę. Wydaje się, że tym razem jest gotów ją zamordować. Florian, starszy syn, chcąc chronić matkę, uderza ojca pogrzebaczem w głowę. Ten osuwa się martwy na podłogę. Władzia z synem grzebią Romana w ogródku pod krzakiem róż. Są przekonani, że zbrodnia będzie ich tajemnicą. Nie dostrzegają obserwującego całe zajście Ignacego. Wkrótce ich dom odwiedza Bronia. Władzia informuje ją, że Romana zabrali Niemcy. Andzia dostrzega u małej Ani kolejny niewyjaśniony znak. Tym razem dziewczynka trzyma w zaciśniętej dłoni płatek róży. Jak tu się dostał? Bronia nie hoduje róż w ogrodzie. Stanisław zaniepokojony brakiem wiadomości o ojcu postanawia go poszukać. Wraca do domu Batalków. Zastaje dom spalony. Wśród zgliszczy znajduje zwęglone zwłoki i niemiecki guzik, jaki ostatnio do płaszcza ojca przyszywała Bronia. Nie ma odwagi powiedzieć matce o śmierci ojca. 20:00 ROBOTNICY '80 Film dokumentalny, 93 min, Polska, 1980 Reżyseria: Andrzej Zajączkowski, Andrzej Chodakowski Zdjęcia: Michał Bukojemski Wykonawcy: Halina Paszkowska, Jacek Petrycki, Witold Popkiewicz, Maryla Szymańska, Joanna Wojtulewicz, Krystyna Tunicka Palluth, Waldemar Tymoszuk "Robotnicy 80" to relacja z przebiegu akcji strajkowej i sierpniowych negocjacji Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego z przedstawicielami Komisji Rządowej. Mikrofon i kamera na sali obrad pozwoliły zarejestrować najbardziej dramatyczne chwile wydarzeń, lecz również pokazać nową jakość, którą reprezentuje w negocjacjach strona robotnicza. Nagroda Fipresci w Lille, Francja 1981. 22:00 ARCHIWUM ZIMNEJ WOJNY - NIELEGAŁOWIE W MISJACH SPECJALNYCH Magazyn, 30 min, Polska, 2019 Reżyseria: Jan Sosiński Scenariusz: Andrzej Mietkowski, Jan Sosiński Muzyka: Piotr Dziki Chancewicz Wykonawcy: Andrzej Mietkowski (prowadzący) Nielegałowie w misjach specjalnych Tajne komórki wywiadu koordynowały operacje agentów, zakonspirowanych pod przybraną tożsamością, bez osłony dyplomatycznej, namierzanych przez zachodnie kontrwywiady. Nielegałów PRL prowadził Oddział V Zarządu II Sztabu Generalnego. W Archiwum Zimnej Wojny - sekretne materiały szkoleniowe służb komunistycznych i rewelacje ekspertów na temat najbardziej efektownych akcji. Gośćmi Andrzeja Mietkowskiego są: dr Witold Bagieński, koordynator projektu badawczego IPN "Struktury i metody działania aparatur bezpieczeństwa w PRL" oraz dr Patryk Pleskot z IPN. Tematy: skąd wzięła się kwestia wykorzystywania nielegałów? Kto był pomysłodawcą tego projektu? Kim byli nielegałowie? Jakie musieli posiadać umiejętności? Pierwsza i druga fala tzw. nielegałów. Najbardziej spektakularne historie związane z nielegałami (kapitan Władysław Mróz, Adam Bitoński Beatrice, Zbigniew Kwiatkowski, Andrzej Madejczyk Lakar, Tomasz Turowski). Co stało się z siatkami nielegałów po 1990 roku? Czy Marian Zacharski, agent PRL - owskiego wywiadu w Stanach Zjednoczonych był nielegałem? Historia Jerzego Kaczmarka. Sukcesy działań nielegałów: sprawa Andrzeja Czechowicza. Jaką rolę pełni dzisiaj biały wywiad? 22:40 TAJNE AKTA III RZESZY - ODC. 1/6 NARKOTYKI W ARMII HITLERA (ODC. 1/6) Film dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Sam Taplin, Paul Jenkins, Sid Bennett Jak to było możliwe, że żołnierze niemieccy potrafili bez snu i odpoczynku atakować przez trzy dni z rzędu pozycje aliantów? Doping? Dopalacze? A może narkotyki? Tylko dzięki wspomagającej farmakologii był możliwy nadludzki wysiłek fizyczny żołnierzy wermachtu. Narkotyki zażywane przez niemieckich żołnierzy nie tylko ich pobudzały do działania, ale też wyzwalały niespotykaną agresję. Dopiero teraz historycy zaczynają w pełni rozumieć barbarzyństwo II wojny światowej. Rola metamfetaminy, stosowanego powszechnie w armii Hitlera narkotyku, w czasie tamtego globalnego konfliktu, jest niepodważalna. Wpływała na działania pojedynczych żołnierzy oraz ich przywódców, w wyniku decyzji których życie straciły miliony ludzi. 23:40 PUŁKOWNIK DĄBEK. OBRONA GDYNI 1939 Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2009 Reżyseria: Bartosz Paduch Scenariusz: Bartosz Paduch Zdjęcia: Bartosz Bieniek Aktorzy: Bogdan Smagacki, Grzegorz Wolf, Michał Kowalski, Krzysztof Matuszewski, Dariusz Szymaniak, Jarosław Tyranski, Eugeniusz Kujawski, Cezary Rybiński, Robert Olech, Tomasz Podsiadły, Maciej Brzozka Film dokumentalny o historii bohaterskiej obrony Gdyni i Kępy Oksywskiej, dowodzonej przez pułkownika, który do końca pozostawał niezłomnym żołnierzem, wiernym swoim podkomendnym, który cenił wolną ojczyznę nad własne życie. Film bogaty w sceny fabularyzowane i rekonstrukcje walk przenosi nas w realia ciężkich starć na gdyńskiej Kępie Oksywskiej, pokazuje zmagania polskich żołnierzy z atakującymi w wielkiej przewadze wojskami niemieckimi i z własnymi słabościami. Bogata warstwa faktograficzna upamiętnia najważniejsze wydarzenia tamtych dni, nie pozwalając im popaść w zapomnienie. 01:25 SENSACJE XX WIEKU - BITWA POD MOKRĄ - SIŁA KAWALERII Kameralne i studyjne (widowisko), 46 min, Polska, 2004 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Adek Drabiński Zdjęcia: Waldemar Szmidt Widowisko z cyklu "Sensacje XX wieku" przypomina mało znaną historię z września 1939 roku. Atak Niemiec na Polskę pamiętamy zwykle jako pasmo klęsk i porażek naszej armii. Błędy taktyczne dowództwa, spowodowane ślepą wiarą w naszych sojuszników oraz oczywista przewaga wojsk niemieckich doprowadziły do ostatecznej przegranej. Ale w tej historii są epizody, w których niewielkie polskie oddziały zadawały jednostkom Wermachtu poważne straty. Jednym z nich jest bitwa pod miejscowością Mokra. Dowódca Armii Poznań, generał Tadeusz Kutrzeba, przewidział rozwój sytuacji na froncie i doprowadził do starcia, w którym znakomicie współpracowały ze sobą różne formacje wojskowe. Trzon polskiego natarcia stanowiła Wołyńska Brygada Kawalerii wspierana przez pociąg pancerny Śmiały oraz lotnictwo. Niemcy doznali ogromnych strat, ale bitwa pod Mokrą nie mogła zmienić biegu wydarzeń. 02:15 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ŁOWCZÓWEK 1914 Magazyn, 22 min, Polska, 2014 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Autorski program Adama Sikorskiego, przypominający postacie i miejsca, które odegrały znaczącą rolę w historii Polski. W tym odcinku autorzy starają się rozwiązać kolejną zagadkę 400 metrów nad poziomem morza, 200 metrów nad dnem dolin rzek Białej i Dunajca. Geografia nazywa te pasma wzniesień Pogórzem Rożnowskim. Historycy I wojny światowej ochrzcili je czworokątem śmierci. Jedna zaś z nazw miejscowości tutaj leżących doczekała się zapisu na grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie. W początkowej fazie I wojny światowej zamiary rosyjskiego Sztabu Generalnego były jasne. Najpierw zamierzał rozprawić się ze słabszym przeciwnikiem, czyli Austrią, kierując uderzenia swych armii na przełęcze karpackie i Galicję, a dopiero później zmierzyć się na poważnie z Niemcami. 20 grudnia 1914 r. carskie wojska w tym właśnie pasie wzgórz przerwały front na styku 3. i 4. austriackich armii. Arcyksiążę Ferdynand odzyskanie utraconych okopów na szczytach poruczył legionistom brygadiera Piłsudskiego. Uczynione na gorąco podsumowanie bitwy pod Łowczówkiem znajdujemy w Rozkazie Noworocznym pułkownika Kazimierza Sosnkowskiego: "Żołnierze, w bitwie daliście dowód męstwa, które szacunkiem przejmuje dla was szeregi armii, a za które nieprzyjaciel płaci stosami trupów. Wojenna postawa wasza wskrzesza dawne tradycje oręża polskiego. Niech żyje Polska! Legioniści naprzód!" Gdyby zapytać przechodniów dowolnej ulicy w Polsce, czy słyszeli o bitwie pod Łowczówkiem, zapewne niewielu odpowiedziałoby twierdząco. Dla najmłodszego pokolenia historia tylko wtedy jest oczywista gdy możemy obcować z jej materialnymi śladami. A my zajmiemy się dziś poszukiwaniem tych śladów. 02:50 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - CENA ZWYCIĘSTWA CZ. 1 Magazyn, 24 min, Polska, 1994 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Zbigniew Maziarz Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Pierwsza część odcinka poświęconego ofiarom i stratom Związku Radzieckiego.