TVP Kultura Poniedziałek, 02.09.2019 08:45 SZLAKIEM MIEJSC NIEZWYKŁYCH - POMNIKI HISTORII - CZĘSTOCHOWA Reportaż, 7 min, Polska, 2017 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Tomasz Drozdowicz Zespół klasztoru oo. paulinów na Jasnej Górze od 1994 roku znajduje się na liście Pomników Historii. To jedno z najważniejszych miejsc na mapie Polski, duchowa stolica kraju i miejsce ważnych wydarzeń historycznych. To na Jasną Górę pielgrzymuje tysiące pątników, którzy od XIV wieku wypraszają o łaski u stop cudownego obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej. W kolejnym odcinku programu odwiedzamy z kamerą między innymi jasnogórski Arsenał, klasztorną bibliotekę i Bastion św. Rocha. 09:00 NIENASYCENI Reportaż, 18 min, Polska, 2016 Scenariusz: Elżbieta Rottermund Wykonawcy: Emilia Komarnicka (prowadząca), Redbad Klijnstra (prowadzący) Bohaterką odcinka jest Małgorzata Krajczok, współtwórczyni Stowarzyszenia Spichlerz w Czernicy na Śląsku. Stowarzyszenie angażuje w swoją działalność lokalną społeczność. Z ich inicjatywy powstało przedstawienie pt: "92 dni o obozie koncentracyjny w Rydułtowach". Jest to realistyczny opis prawdziwych relacji więźniów obozu koncentracyjnego. W spektaklu biorą udział seniorzy i młodzież z okolicznych wsi. Małgorzata Krajczok gra tam rolę więźniarki. Bohaterka oprowadza nas też po miejscach, gdzie był prawdziwy obóz w Rydułtowach. 09:20 FERNANDO I HUMANIŚCI Impresja obyczajowy, 22 min, Polska, 1973 Autor: Antoni Kroh Reżyseria: Stanisław Kokesz Scenariusz: Stanisław Kokesz Zdjęcia: Zygmunt Adamski Aktorzy: Zygmunt Zintel, Aleksander Fogiel, Stanisław Gronkowski, Hanna Halcewicz, Julian Jabczyński Gorzka w swojej ironicznej wymowie opowieść o zdziwaczałym ludowym rzeźbiarzu. Twórcy umiejscowili akcję w oryginalnych plenerach górskiej wioski. 09:50 ... GDZIEKOLWIEK JESTEŚ PANIE PREZYDENCIE... Film biograficzny, dokumentalizowany, 86 min, Polska, 1978 Reżyseria: Andrzej Trzos-Rastawiecki, Anna Beata Bohdziewicz, Wojciech Strzemżalski Aktorzy: Tadeusz Łomnicki, Aleksander Fabisiak, Maria Homerska, Ryszard Sobolewski, Janusz Michałowski, Lech Łotocki "Film ten nie jest dokładną rekonstrukcją zdarzeń historycznych. Obok postaci prawdziwych występują w nim postacie zmyślone. Chcielibyśmy, aby w ich losach odbiły się losy ludzi, którzy żyli, walczyli i umierali w Warszawie we wrześniu 1939 roku..." - informacja taka otwiera film Andrzeja Trzosa - Rastawieckiego. Film ten nie jest więc ani opowieścią biograficzną, ani kroniką wydarzeń. Zrealizowany został na taśmie czarno - białej i łączy w jednorodną całość zdjęcia archiwalne z nakręconymi przez ekipę filmową. Wiele scen wygląda, jakby zostały wzięte z archiwum, a tymczasem zostały nakręcone współcześnie. Jest to zasługa operatora Zygmunta Samosiuka, który otrzymał nagrodę specjalną jury i nagrodę za zdjęcia na festiwalu w Gdyni w 1978 roku. Rok 1934, Stefan Starzyński zostaje komisarycznym prezydentem Warszawy. Na stanowisku tym ma pozostać do wyborów. Rok 1939, w wyborach Starzyński nie uzyskuje wymaganej większości, ale w dalszym ciągu pełni funkcję prezydenta. 1 września 1939, Stefan Starzyński zaczyna organizować życie w bomardowanej stolicy. Sprzeciwia się nakazowi ewakuowania ważniejszych urzędów i w porozumieniu z gen. Czumą organizuje cywilną obronę miasta. W odpowiedzi na apel prezydenta warszawiacy budują barykady, kopią rowy przeciwlotnicze, przygotowują punkty sanitarne. W swoich codziennych przemówieniach radiowych Starzyński podtrzymuje na duchu ludność stolicy. Warszawę opuszczają w pośpiechu przedstawiciele obcych placówek dyplomatycznych, pozostaje jednak amerykański dziennikarz zafascynowany bohaterską postawą mieszkańców i ich prezydenta. Tymczasem sytuacja w mieście jest z każdym dniem coraz trudniejsza, brakuje wody, elektryczności, lekarstw. 26 września zapada decyzja o kapitulacji. W sztabie naczelnego dowództwa pojawia się zdesperowany młody żołnierz z zamierem zabicia gen. Rómmla, który jego zdaniem zdradził ojczyznę, godząc się na kapitulację. Do zabójstwa jednak nie dochodzi. Niemcy wkraczają do Warszawy, Starzyński nie chce skorzystać z ostatniej szansy wyjazdu - swoje miejsce w samolocie odstępuje amerykańskiemu dziennikarzowi. Miesiąc później zostaje aresztowany w swoim gabinecie przez gestapo i wywieziony w nieznane miejsce. 11:30 POLSKIE DROGI - ODC. 10/11 - HIMMLERLAND Serial wojenno - obyczajowy, 82 min, Polska 1977 Reżyseria: Janusz Morgenstern Scenariusz: Jerzy Janicki Zdjęcia: Witold Adamek Muzyka: Andrzej Kurylewicz Występują: Karol Strasburger, Kazimierz Kaczor, Zofia Mrozowska, Piotr Pawłowski, Marek Walczewski, Henryk Bąk, Jadwiga Jankowska - Cieślak, Franciszek Trzeciak, Bronisław Pawlik, Aleksander Bardini, Beata Tyszkiewicz, Zygmunt Kęstowicz, Jan Englert, Leszek Herdegen, Barbara Sołtysik, Bohdan Ejmont, Stanisław Zaczyk, Piotr Fronczewski, Henryk Talar, Mieczysław Milecki, Zbigniew Zapasiewicz, Anna Nehrebecka, Akradiusz Bazak, Stanisław Mikulski, Jan Machulski i inni Jesień 1942 roku. Na Zamojszczyźnie rozpoczyna się pacyfikacja i wysiedlanie. Oddziały Gwardii Ludowej, Batalionów Chłopskich i Armii Krajowej, przeniesione na te tereny, przygotowują akcje odwetu na hitlerowcach. W czasie jednej z potyczek ginie dowódca oddziału, Sylwek, jego miejsce zajmuje Władek Niwiński. Pierwszą akcją nowego dowódcy jest odbicie więźniów z posterunku żandarmerii - wśród nich najduje się łączniczka z Warszawy, Marta. Tymczasem Kuraś w obawie o bezpieczeństwo małej Noemi, która teraz nosi imię Bożenka, umieszcza przybraną córkę w ochronce sióstr szarytek. Dziewczynka zostaje wraz z innymi dziećmi wywieziona do Niemiec, gdzie ma być wychowywana przez rodzinę niemiecką. Odtąd jedynym celem w życiu Kurasia staje się odszukanie córki. Partyzanci zaszyci w lesie witają Nowy Rok 1943. 13:05 STUDIO KULTURA - ROZMOWY - MAREK KOCHAN Dysk./wywiad/debata, 9 min, Polska, 2019 Wykonawcy: Małgorzata Nieciecka - Mac (prowadząca) Gościem Małgorzaty Niecieckiej - Mac jest pisarz, prozaik i autor dramatów, wykładowca Uniwersytetu SWPS i Uniwersytetu Warszawskiego, doktor nauk humanistycznych - Marek Kochan. Rozmowa dotyczy fascynacji gościa postacią Ignacego Jana Paderewskiego. 13:25 ŚLADAMI WIELKICH KOMPOZYTORÓW - ŚLADAMI MAHLERA (MAHLER) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2012 Reżyseria: Alain Dualt Cykl dokumentalny przedstawiający sylwetki sławnych kompozytorów. Bohaterem odcinka jest Gustav Mahler, który zwykł mawiać "Moje czasy jeszcze nadejdą". To proroctwo zaczęło się spełniać dopiero od lat 60. XX wieku, za życia kompozytor często zmagał się z ostrą krytyką swoich utworów. O jego życiu i twórczości opowiada wnuczka Marina Mahler. Prezentowane są także zdjęcia rodzinne. Odwiedzamy również miejsca związane z artystą. 14:30 PAN TADEUSZ (1928) Film fabularny kinowy, 124 min, Polska, 1928 Reżyseria: Ryszard Ordyński Scenariusz: Ferdynand Goetel, Andrzej Strug Zdjęcia: Antoni Wawrzyniak, Janusz Wasung, Mieczysław Krawicz Muzyka: Tadeusz Woźniak Aktorzy: Wiesław Gawlikowski, Marian Jednowski, Julian Krzewiński, Teodor Roland, Ajzyk Samberg, Ludwik Fritsche, Janina Klimkiewiczowa, Marian Palewicz-Golejewski, Stanisław Knake-Zawadzki, Jan Szymański, Mariusz Maszyński, Leon Łuszczewski, Helena Sulima, Zofia Zajączkowska, Paweł Owerłło Ten niemy film był największą superprodukcją w historii przedwojennego kina polskiego. Uroczysta premiera pierwszej adaptacji filmowej "Pana Tadeusza" odbyła się 9 listopada 1928 roku w Warszawie w 10. rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości. Do sali Filharmonii przy ul. Jasnej 5 przybyli o godz. 16.45 najwyżsi dostojnicy państwowi - prezydent Ignacy Mościcki z Małżonką, marszałek Józef Piłsudski z rodziną, członkowie Rady Ministrów oraz Korpusu Dyplomatycznego. Słowo wstępne wygłosił pisarz Juliusz Kaden - Bandrowski. Uroczysty pokaz zorganizowało stowarzyszenie "Nasz Dom" pod protektoratem marszałkowej Aleksandry Piłsudskiej. Całkowity dochód z biletów przeznaczono na potrzeby tego stowarzyszenia, które zajmowało się zakładem dla sierot oraz na cele oświatowe I pułku szwoleżerów im. Marszałka Józefa Piłsudskiego. Przenosząc na ekran arcydzieło Adama Mickiewicza, scenarzyści - Andrzej Strug i Ferdynand Goetel oraz reżyser Ryszard Ordyński postanowili zrealizować ciąg żywych obrazów w stylu rysunków Michała Elwiro Andriollego, autora 60 ilustracji "Pana Tadeusza", (wydanie w roku 1881 we Lwowie nakładem Księgarni F. H. Richtera), "przetykanych obficie" napisami - fragmentami literackiego oryginału. Rok 1832, Paryż. Adam Mickiewicz wspomina kraj rodzinny. Zdjęcia Wilna i modlących się ludzi przy Ostrej Bramie, pejzaż litewski, dom rodzinny Adama Mickiewicza. Do rodzinnego dworku w Soplicowie przyjeżdża Tadeusz. Widzi w ogrodzie Zosię, podlewającą kwiatki. Wita się z rodziną i gośćmi. Dowiaduje się o trwającym sporze o zamek między Sędzią, który jest jego wujem, i Hrabią, dziedzicem majątku Horeszków. Uroczysta kolacja na zamku. Wchodzi spóźniona Telimena i siada obok Tadeusza. Rejent spiera się z Asesorem o psy biorące udział w polowaniu. Gerwazy opowiada Hrabiemu historię zamku Stolnika, ostatniego z rodziny Horeszków. Przed laty w czasie walk z Moskalami w obronie zamku Jacek Soplica zabił przypadkowo Stolnika, ojca jego ukochanej Ewy. Gerwazy, wierny sługa Horeszków, przysiągł mu zemstę. Następnego dnia rano goście udają się na grzybobranie. Telimena flirtuje z Hrabią i Tadeuszem. Sędzia wyjawia jej, że planuje małżeństwo Tadeusza i Zosi. Gajowy przynosi wiadomość o pojawieniu się w okolicy niedźwiedzia. Wszyscy przygotowują się do polowania. Tymczasem w karczmie Jankiela zbiera się szlachta. Ksiądz Robak nakłania zebranych do zorganizowania powstania i przyłączenia się do wojsk Napoleona. Następnego dnia w czasie polowania niedźwiedź atakuje Tadeusza i Hrabiego. Celny strzał księdza Robaka ratuje ich od śmierci. Telimena postanawia wydać Zosię za mąż za Hrabiego, sama natomiast chce poślubić Tadeusza. Urządza ucztę. Podczas niej ożywają dawne urazy między rodem Sopliców i Horeszków. Hrabia nie chce oddać zamku i razem z Gerwazym planuje zbrojną walkę o niego. Tymczasem w zaścianku Dobrzyńskich gromadzi się szlachta. Nie mogą dojść do porozumienia. Gerwazy nakłania ich do ataku na Soplicowo. W trakcie zajazdu mieszkańcy Soplicowa zostają uwięzieni. Szlachcice urządzają sobie ucztę, zakrapianą alkoholem, a po niej zapadają w głęboki sen. Kiedy się budzą, są już jeńcami żołnierzy rosyjskich, który przyszli mieszkańcom Soplicowa z pomocą. Dzięki księdzu Robakowi udaje się uwolnić szlachciców. Wszyscy jednoczą się w walce z Rosjanami. Ciężko ranny ksiądz Robak, który w czasie walki ocalił Hrabiego i Gerwazego, spowiada się ze swojego życia i wyznaje, że jest Jackiem Soplicą. Gerwazy mu przebacza. Rok 1812. W Soplicowie w obecności polskich generałów odbywają się zaręczyny trzech par, w tym Zosi i Tadeusza, którzy chcą uwłaszczyć chłopów. Jankiel gra poloneza. 16:50 CAŁA ZIMA BEZ OGNIA (TOUT UN HIVER SANS FEU) Film fabularny kinowy, 87 min, Belgia/Szwajcaria/Polska, 2004 Reżyseria: Greg Zgliński Scenariusz: Pierre - Pascal Rossi Zdjęcia: Witold Płóciennik Muzyka: Jacek Grudzień, Mariusz Ziemba Aktorzy: Aurelien Recoing, Marie Matheron, Gabriela Muskała, Blerim Gjoci, Nathalie Boulim Jean i Laura Rochardowie mieszkają na wsi w górach. Oboje przeżyli niedawno wielką tragedię: w pożarze stajni zginęła ich pięcioletnia córeczka Marie. Rozpacz i poczucie winy sprawiają, że oboje coraz bardziej oddalają się od siebie: on szuka zapomnienia w ciężkiej pracy w fabryce, a wieczorami dogląda jeszcze krów na farmie, ona pogrąża się w głębokiej depresji, aż wreszcie trafia do kliniki psychiatrycznej. Tam odwiedza ją siostra, Valerie, która nigdy nie potrafiła zaakceptować małżeństwa Laury i polubić swego szwagra: jako osoba samotna pragnie teraz odzyskać siostrę. Nakłania ją, by ostatecznie rozstała się z mężem i zamieszkała z nią w mieście. Przyjąwszy Laurę pod swój dach, utrudnia kontakty małżonków, podburza siostrę przeciwko mężowi, zrzucając na niego całą winę za to, co się stało. Tymczasem Jean nawiązuje w pracy znajomość z pochodzącą z Kosowa Labinotą, młodą kobietą, która przybyła do Szwajcarii wraz z bratem, Kastriotem. On pracuje jako robotnik, ona jest zatrudniona w fabrycznej stołówce. W Kosowie pozostał jej mąż, ale od sześciu lat nie daje znaku życia. Labinota czeka jednak wytrwale, wierząc, że mąż wreszcie do niej dotrze. Równie samotny jak ona i nieszczęśliwy Jean parokrotnie broni imigrantkę przed obcesowymi zalotami niektórych robotników, później odprowadza ją do domu. Labinota patrzy na niego coraz życzliwszym wzrokiem. Na sylwestra Kastriot zaprasza Jeana do swego domu. Mężczyzna dobrze się bawi w towarzystwie Labinoty, jej brata oraz kosowskich przyjaciół i chociaż na chwilę udaje mu się zapomnieć o własnych problemach. Pewnego dnia Laura zauważa Jeana w towarzystwie Labinoty na ulicy. Oboje są roześmiani, rozluźnieni. Kobieta po raz pierwszy uświadamia sobie, że straciwszy córkę, może teraz stracić również męża. (TOUT UN HIVER SANS FEU) Dramat psychologiczny, Szwajcaria/Belgia/Polska 2004 Reżyseria: Greg Zgliński Scenariusz: Pierre - Pascal Rossi Zdjęcia: Witold Płóciennik Muzyka: Jacek Grudzień, Mariusz Ziemba Aktorzy: Aurelien Recoing, Marie Matheron, Gabriela Muskała, Blerim Gjoci, Nathalie Boulin, Antonio Buil, Michel Voita i inni 18:30 PIERŚCIEŃ I RÓŻA - O PANI, JESTEŚ MOIM SNEM ODC. 1/5 Serial kostiumowy, dla młodych widzów, 27 min, Polska 1986 Scenariusz i reżyseria: Jerzy Gruza Zdjęcia: Jacek Korcelli Muzyka: Andrzej Korzyński Reżyseria: Jerzy Gruza Scenariusz: Jezry Gruza Aktorzy: Katarzyna Figura, Katarzyna Cygan, Stefan Każuro, Zbigniew Zamachowski, Wanda Dembek, Zdzisława Specht, Bernard Ładysz, Krystyna Tkacz, Janusz Rewiński, Andrzej Pieczyński, Leon Niemczyk, Leszek Kowalski, Ewa Kuculis, Wojciech Cygan, Bogusz Bilewski "Pierścień i róża" to adaptacja w formie musicalu powieści wiktoriańskiego pisarza Williama M. Thackeraya (1811 - 63), klasyka nurtu realistycznego ("Księga snobów", "Targowisko próżności"). Muzykę naśladującą rockowe rytmy i sentymentalne stare przeboje napisał znany polski kompozytor Andrzej Korzyński. Tytuł każdego odcinka jest zarazem tytułem piosenki. Stylizowane na XVII wiek kostiumy przenoszą nas do bajkowej Paflagonii i Krymtatarii, którymi rządzą król Walorozo XXIV i Czarna Wróżka, gdzie magiczny pierścień i zaczarowana róża czynią swoich posiadaczy pięknymi i młodymi. Na skutek zawiłych przypadków pierścień dostaje się żonie odźwiernego, szpetnej Gburii - Furii, zaś róża księciu Bulbie - niezbyt atrakcyjnemu pretendentowi do ręki księżniczki Angeliki. Angelika zaręczona jest z księciem Lulejko, a do księcia wzdycha zakochana w nim garderobiana Rózia. Nikt nie wie, że dziewczyna jest królewską córką. 19:00 PIERŚCIEŃ I RÓŻA - JA KOCHAM RÓZIĘ ODC. 2/5 Serial kostiumowy, dla młodych widzów, 29 min, Polska 1986 Scenariusz i reżyseria: Jerzy Gruza Zdjęcia: Jacek Korcelli Muzyka: Andrzej Korzyński Aktorzy: Katarzyna Figura, Katarzyna Cygan, Stefan Każuro, Zbigniew Zamachowski, Wanda Dembek, Zdzisława Specht, Bernard Ładysz, Krystyna Tkacz, Janusz Rewiński, Andrzej Pieczyński, Leon Niemczyk, Leszek Kowalski, Ewa Kuculis, Wojciech Cygan, Bogusz Bilewski Zadowolona ze swego sukcesu Gburia - Furia wspaniałomyślnie oddaje służącej Rózi czarodziejski pierścień. Natychmiast w dziewczynie zakochują się książęta Lulejko i Bulba, a nawet sam król. Wszyscy trzej wyznają jej miłość, wywołując tym gniew i zazdrość królowej oraz dam dworu. Rózia zostaje uwięziona. Tymczasem Lulejko naraża się królowi, który skazuje go na śmierć. Sprytna Gburia - Furia, która nadal ma nadzieję zostać żoną Lulejki, postanawia zamiast niego posłać na egzekucję księcia Bulbę. 20:20 PANORAMA KINA POLSKIEGO - WESTERPLATTE Dramat wojenny, 92 min, Polska 1967 Reżyseria: Stanisław Różewicz Scenariusz: Jan Józef Szczepański Zdjęcia: Jerzy Wójcik Muzyka: Wojciech Kilar Występują: Zygmunt Hbner, Arkadiusz Bazak, Józef Nowak, Tadeusz Pluciński, Tadeusz Schmidt, Andrzej Zaorski, Bohdan Niewinowski, Bogusz Bilewski, Janusz Paluszkiewicz, Józef Nalberczak, Zdzisław Mrożewski, Marian Rułka, Mieczysław Stoor, Bolesław Płotnicki, Józef Łodyński, Zbigniew Józefowicz, Zdzisław Szymański, Roman Wilhelmi, Mieczysław Milecki, Jerzy Kaczmarek i inni "Westerplatte - półwysep u wejścia do portu gdańskiego - polska składnica amunicyjna na terenie Wolnego Miasta Gdańska, zbudowana na mocy postanowienia Rady Ligi Narodów. Jej załogę stanowił oddział wartowniczy w sile jednej kompanii piechoty i grupa pracowników cywilnych - razem 182 ludzi. Jedyna straż polska u ujścia Wisły - 5 wartowni, 1 działo polowe, 2 działka przeciwpancerne, 4 moździerze. Westerplatte stało się pierwszą zaporą na drodze zaborczego pochodu Hitlera przez Europę. Tu padły pierwsze strzały II wojny światowej" - tymi słowami rozpoczyna się "Westerplatte" Stanisława Różewicza, uznane przez polskich krytyków za jeden z najwybitniejszych rodzimych filmów o wojnie. Reżyser, ochrzczony nawet mianem "piewcy Września" dał tu znakomitą próbkę swego stylu, znanego już choćby z "Wolnego miasta" czy "Świadectwa urodzenia". Po raz pierwszy "Westerplatte" pokazano na festiwalu filmowym w Moskwie, z którego film wrócił ze Srebrnym Medalem. Polska premiera miała miejsce w 28 rocznicę wybuchu II wojny światowej. Utwór Różewicza - w opozycji do stylistyki "szkoły polskiej" - pozbawiony jest romantycznej otoczki. Scenariusz powstał na podstawie skrzętnie zgromadzonej i zbadanej dokumentacji, w której niepoślednią rolę odegrały zapiski majora Henryka Sucharskiego - dowódcy westerplatczyków. Aktorów dobierano według podobieństwa do kreowanych bohaterów. Sposób narracji i staranność realizacji zbliża film do stylistyki dokumentalnej. W "Westerplatte" brak wyrazistego, pierwszoplanowego bohatera. Zastępuje go zbiorowość. Osią konstrukcyjną fabuły jest nasilający się spór między majorem Henrykiem Sucharskim i jego zastępcą kapitanem Franciszkiem Dąbrowskim. Pierwszy, widząc bezsens długotrwałego oporu, chciał przede wszystkim ocalić życie swych żołnierzy; drugi - wierząc, że Westerplatte jest dla całego narodu symbolem bohaterstwa i wytrwania, zamierzał bronić się do ostatniej kropli krwi. Film Stanisława Różewicza z drobiazgową dokładnością ukazuje 7 dni i nocy walki z niemieckim najeźdźcą. Mistrzowskie zdjęcia Jerzego Wójcika wiernie oddają stan nieustannego napięcia, psychiczną ewolucję bohaterów od wiary w rychłą pomoc do tłumionej rozpaczy i poczucia osamotnienia. 22:05 WIĘCEJ NIŻ FIKCJA - OBCY W RAJU (STRANGER IN PARADISE) Film dokumentalny, 59 min, Holandia, 2016 Reżyseria: Guido Hendrikx Muzyka: Ella Van Der Woude Film dokumentalny z pogranicza faktu i fikcji. Pomysł powstał w trakcie wizyty reżysera na wyspie Lampedusa w maju 2013 roku, kiedy do Europy masowo zaczęli przybywać uchodźcy. Belgijski aktor Valentijn Dhaenens wciela się w postać nauczyciela, który przesłuchuje, prowadzi pogadankę, edukuje, zadaje trudne pytania grupie emigrantów. Odbywa się to w ośrodku asymilacyjnym dla uchodźców na Sycylii. To szereg rozmów mających na celu przedstawienie argumentów za i przeciw akceptacji napływu uchodźców do Europy. Wykłada im "kawę na ławę" i uświadamia, że ich sen o dobrotliwej Europie nie ma szans na spełnienie. Operując faktami, takimi jak roczny koszt opieki socjalnej każdego z uchodźców, nikłe szanse na znalezienie pracy oraz brak społecznej akceptacji. Na przemian droczy się i lituje nad swoimi słuchaczami. Z pozycji wyższości białego Europejczyka stara się wzniecić bunt i zażenowanie w bezradnych tułaczach. Reżyser wprowadził do tego filmu dokumentalnego elementy przynależne fabule i pyta, czy obraz ma jeszcze siłę, która może zmienić rzeczywistość? Konkursy: nagroda Fiction/Non - Fiction nagroda miesięcznika Focus dla Największej Osobowości Festiwalu nagroda czytelników "Co Jest Grane 24" nagroda Amnesty International nagroda dokumentalna Warszawy 23:35 CHULIGAN LITERACKI Dysk./wywiad/debata, 23 min, Polska, 2019 Wykonawcy: Mateusz Matyszkowicz (prowadzący) Gościem kolejnego odcinka Chuligana Literackiego jest uczeń Jacques ' a Derridy i Althussera z École Normale Superieure, jeden z najwybitniejszych francuskich filozofów religii Jean - Luc Marion. Mateusz Matyszkowicz rozmawia z Marionem o jego fenomenologii religii, Bogu i kryzysie współczesnej filozofii. 00:10 KINO NOCNE - WOLNE MIASTO Dramat wojenny, 96 min, Polska, 1958 Reżyseria: Stanisław Różewicz Scenariusz: Jan Józef Szczepański Zdjęcia: Władysław Forbert Muzyka: Andrzej Dobrowolski Aktorzy: Włodzisław Ziembiński, Kazimierz Wichniarz, Stanisław Jasiukiewicz, Jerzy Śliwa, Bronisław Dardziński, Piotr Fronczewski, Hanna Zembrzuska, Jan Machulski, Irena Netto, Danuta Królska "Pierwszy polski film o wrześniu 1939 roku". Pod tym hasłem "Wolne miasto" ma zapewnione miejsce w annałach rodzimej kinematografii. Reżyser Stanisław Różewicz z obfitującego w dramatyczne wydarzenia pierwszego miesiąca II wojny światowej wybrał epizod rzadko eksponowany w podręcznikach historii. Obrona Poczty Gdańskiej nie pochłonęła wszak tylu ofiar, co walki o Westerplatte czy Warszawę. Nie miała też takiego polityczno - militarnego znaczenia, jak zmagania o Hel czy twierdzę Modlin. Trwała też znacznie krócej niż tamte, przełomowe bitwy. Jeśli jednak bliżej przyjrzeć się jej dziejom, odsłoni się skondensowany do minimum, ale przez to niesłychanie wyrazisty dramat grupy cywilów, którzy niczym dawni bohaterowie Żeromskiego do końca bronili z góry przegranej sprawy. Jaką bowiem szansę na zwycięstwo miał personel poczty wobec świetnie uzbrojonych, przeważających sił niemieckich? Pod względem gatunkowym "Wolne miasto" również otwiera w polskiej kinematografii nowy rozdział. Jest bowiem pierwszym rodzimym "reinscenizowanym dokumentem wojennym". Ten typ filmu wywodzi się w prostej linii z dokumentu, powstającego "na placu boju". Kinematografia europejska zna przykłady dzieł ważnych i wybitnych, realizowanych w tej konwencji. Recenzenci "Wolnego miasta" przywoływali na poparcie tej tezy takie filmy jak: "Bitwa o ciężką wodę" Mllera i Dreville'a, "Bitwę Stalingradzką" Pietrowa i "Ostatni akt" Pabsta. Mimo utyskiwań części krytyki "Wolne miasto" przyjęte zostało bardzo dobrze. Chwalono pracę aktorów i reżysera. Podobały się zdjęcia Władysława Forberta, zwłaszcza te ukazujące powolną wewnętrzną agonię Poczty, wstrząsanej wybuchami, targanej pociskami, wypełnionej ludzkim przerażeniem, poświęceniem i heroizmem. Fabuła filmu dzieli się na trzy części. Pierwsza opowiada o codziennym życiu przyszłych bohaterów. Ukazuje ich w pracy, w domu, na ulicy. Widz łatwo odnajduje w nich własne problemy, nadzieje, marzenia. Z drugiej jednak strony reżyser wyraźnie kreśli okoliczności poprzedzające dramat - napiętą sytuację w Gdańsku, coraz dokuczliwszą hitlerowską butę i agresywność. Atmosfera zagęszcza się, bliskość kataklizmu staje się wyczuwalna. Część druga to zapis rozpaczliwej walki nie tylko o obronę Poczty, ale o własną godność i honor. Kamera operuje głównie w gmachu oblężonego budynku. Jeśli go opuszcza, to tylko po to, by uprzytomnić widzowi beznadziejność położenia obrońców wrześniowej reduty. I wreszcie część trzecia - gorzki finał, w którym pozostali przy życiu pocztowcy z rękami na karku idą na stracenie pośród szyderstw i drwin swych pogromców. 02:10 AMOK Film obyczajowy, 100 min, Polska 1998 Reżyseria: Natalia Koryncka - Gruz Scenariusz: Natalia Koryncka - Gruz, Robert Brutter Zdjęcia: Zdzisław Najda Muzyka: Michał Lorenc Aktorzy: Mirosław Baka, Rafał Maćkowiak, Magdalena Cielecka, Ewa Gorzelak, Krzysztof Majchrzak, Cezary Morawski, Olgierd Łukaszewicz, Małgorzata Pritulak, Eugeniusz Priwieziencew, Mariusz Jakus, Lech Dyblik, Robert Więckiewicz, Jerzy Łapiński, Jerzy Bończak, Andrzej Precigs, Łukasz Baka i inni "Ktoś, kto dostrzegł w"Amoku"tylko warstwę fabularną, napisał po gdyńskim festiwalu, że film nie wnosi nic nowego do wiedzy, jaką dzięki kinu mamy o latach 90. Otóż - wnosi. Zawiera bowiem nowe dla polskiego kina stwierdzenie: nadeszły czasy, w których ktoś musi stracić, żeby inny mógł zyskać, w których jeśli komuś pomagasz, to komuś innemu szkodzisz. Jeśli z budżetu dostaną działkę rolnicy czy górnicy, to nie wystarczy na kulturę czy służbę zdrowia. Jeśli ty otrzymasz premię kwartalną, to nie wystarczy dla kolegi" - pisał po premierze "Amoku" branżowy "Film". Debiut fabularny znanej dokumentalistki Natalii Korynckiej - Gruz został nie tylko dostrzeżony, lecz i przychylnie przyjęty. Nic dziwnego. Reżyserka nie dość że sprawnie opowiedziała fabułę, to jeszcze umiejętnie poprowadziła początkujących wówczas aktorów (Rafał Maćkowiak, Magdalena Cielecka, Ewa Gorzelak), którzy w późniejszych latach potwierdzili swój talent. W "Amoku" zaś są równorzędnymi partnerami dla takich wykonawców, jak Krzysztof Majchrzak czy Mirosław Baka. Korynckiej - Gruz udało się również przenieść na ekran trochę gorzkiej prawdy o polskiej współczesności; o pokusach, czyhających na młodych ludzi dopiero wchodzących w dorosłość, o towarzyszących temu procesowi konfliktom wartości. Rok 1993. Polska Giełda Papierów Wartościowych przeżywa złoty okres. Niemal każda zainwestowana złotówka w krótkim czasie przynosi kilkunastokrotny zysk. Szybko powstają giełdowe fortuny liczone w milionach dolarów. Maciek, młody dziennikarz radiowy, dostaje polecenie zrobienia reportażu o giełdzie. W czasie zbierania materiałów poznaje Maxa, jednego z czołowych, błyskawicznie bogacących się inwestorów o niezbyt klarownej przeszłości. Proponuje on chłopakowi zainwestowanie pieniędzy. Maciek pożycza gotówkę od ojca, wpłaca i wygrywa. Zachęcony łatwym zyskiem coraz bardziej zbliża się do Maxa. Wytrawny inwestor zaczyna wprowadzać młodego dziennikarza w świat wielkich pieniędzy. Zafascynowany otwierającymi się przed nim perspektywami Maciek powoli zapomina o reportażu. Staje się coraz bardziej wyrachowany i cyniczny. Zaczyna traktować ludzi instrumentalnie, komplikuje się jego życie uczuciowe i zawodowe. Wkrótce poznaje też mniej przyjemne strony giełdowego amoku. Dowiaduje się, że Max tak naprawdę obraca gotówką gangstera o pseudonimie Rekin. Co gorsza, powinien już dawno zwrócić zainwestowane pieniądze. Rekin bowiem w trosce o własny majątek nie zwykł przebierać w środkach. Nagroda za debiut reżyserski dla Natalii Korynckiej - Gruz na FPFF w Gdańsku - Gdyni w 1998 roku. Nominacje do Orła 2000 dla Magdaleny Cieleckiej (najlepsza główna rola kobieca), Mirosława Baki (najlepsza główna rola męska) i Krzysztofa Majchrzaka (najlepsza drugoplanowa rola męska). 04:05 SCENA ALTERNATYWNA - YOACHIM Magazyn, 24 min, Polska, 2018 Reżyseria: Joanna Makowska Wykonawcy: Yoachim Yoachim to wrażliwy i bardzo twórczy artysta. Przykładający ogromną wagę do każdego dźwięku. Związany jest z niemiecką sceną muzyki klubowej i elektronicznej. Współpracował dotychczas z takimi DJ - ami i producentami muzyki elektronicznej, jak Olivier Schories, Solee czy Mian. Na Scenie Alternatywnej zaprezentował m.in. utwory pochodzące z płyty Melt. To długo wyczekiwany całkowicie autorski album Yoachima, który jest zarazem pierwszym longplayem w jego twórczości. Utwory zawarte na płycie utrzymane są w większości w klimacie szeroko pojętej elektroniki oscylującej w gatunkach electropo, synthpop czy nawet techno.