TVP Kultura Wtorek, 03.09.2019 08:40 SZLAKIEM MIEJSC NIEZWYKŁYCH - POMNIKI HISTORII - TARNOWSKIE GÓRY Reportaż, 7 min, Polska, 2017 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Tomasz Drozdowicz W tym odcinku wizyta w Tarnowskich Górach. Zwiedzamy podziemia zabytkowej kopalni rud srebronośnych oraz sztolni Czarnego Pstrąga. Naszymi przewodnikami są pani Teresa Szydłowska, przewodnik i Zbigniew Pawlak, wiceprezes Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Tarnogórskiej. Pierwsze wiadomości o górnictwie rud kruszcowych w rejonie Tarnowskich Gór pochodzą z dokumentu z 1136 roku. W 2017 roku Kopalnia ołowiu, srebra i cynku wraz z systemem gospodarowania wodami podziemnymi w Tarnowskich Górach została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. 09:00 ANTYFONIE - KSIĘŻYC Film dokumentalny, 23 min, Polska, 2019 Reżyseria: Andrzej Załęski Scenariusz: Jacek Staniszewski, Andrzej Załęski Grupa Księżyc, której stylistykę sami czlonkowie określali jako psychodeliczno - etniczny minimal, jest wyjątkowym zjawiskiem na polskiej scenie niezależno - eksperymentalnej. Agata Harz, Katarzyna Smoluk, Robert Niziński i Remigiusz Mazur Hanaj rozpoczęli swoją działalność w czasach, w których praca z taśmami, nieformalna światowa wymiana artystyczna drogą pocztową i etyka DIY (do it yourself zrob to sam) były na porządku dziennym: pierwsze koncerty Księżyca, jeszcze w formie wokalnego tria wykonującego wersje ludowych pieśni z Ukrainy, Bułgarii, Polski i Białorusi, odbyły się w więzieniu na Rakowieckiej, a debiutancką 10 - calową płytę (dziś pożądany obiekt kolekcjonerski) wydał raczkujący podówczas Obuh Records. Grupa odwołuje się do mistyki ludowości, do parateatralnych konwencji, nie stroniąc przy tym od sugestywnych wizualnych eksperymentów. 09:25 BOLEŚ (BOLES) Film animowany, 12 min, Niemcy/Słowenia, 2013 Reżyseria: Spela Cadez Scenariusz: Spela Cadez, Gregor Zorc Muzyka: Tomaz Grom Wykonawcy: Katja Levstik, Gregor Zorc Krótki film animowany. "Boleś" to opowieść o Filipie, który marzy o wielkiej karierze pisarza, popularności i pięknych kobietach. Pewnego dnia do jego drzwi puka sąsiadka, Tereza, której Filip unika jak ognia. Kobieta prosi go, aby napisał za nią list do narzeczonego. Filip się zgadza i w ten sposób daje się ponieść grze. Animacja na podstawie opowiadania Maksima Gorkiego. (źródło: alekino.pl) 09:45 CAŁA ZIMA BEZ OGNIA (TOUT UN HIVER SANS FEU) Dramat psychologiczny, 87 min, Szwajcaria/Belgia/Polska 2004 Reżyseria: Greg Zgliński Scenariusz: Pierre - Pascal Rossi Zdjęcia: Witold Płóciennik Muzyka: Jacek Grudzień, Mariusz Ziemba Aktorzy: Aurelien Recoing, Marie Matheron, Gabriela Muskała, Blerim Gjoci, Nathalie Boulin, Antonio Buil, Michel Voita i inni Jean i Laura Rochardowie mieszkają na wsi w górach. Oboje przeżyli niedawno wielką tragedię: w pożarze stajni zginęła ich pięcioletnia córeczka Marie. Rozpacz i poczucie winy sprawiają, że oboje coraz bardziej oddalają się od siebie: on szuka zapomnienia w ciężkiej pracy w fabryce, a wieczorami dogląda jeszcze krów na farmie, ona pogrąża się w głębokiej depresji, aż wreszcie trafia do kliniki psychiatrycznej. Tam odwiedza ją siostra, Valerie, która nigdy nie potrafiła zaakceptować małżeństwa Laury i polubić swego szwagra: jako osoba samotna pragnie teraz odzyskać siostrę. Nakłania ją, by ostatecznie rozstała się z mężem i zamieszkała z nią w mieście. Przyjąwszy Laurę pod swój dach, utrudnia kontakty małżonków, podburza siostrę przeciwko mężowi, zrzucając na niego całą winę za to, co się stało. Tymczasem Jean nawiązuje w pracy znajomość z pochodzącą z Kosowa Labinotą, młodą kobietą, która przybyła do Szwajcarii wraz z bratem, Kastriotem. On pracuje jako robotnik, ona jest zatrudniona w fabrycznej stołówce. W Kosowie pozostał jej mąż, ale od sześciu lat nie daje znaku życia. Labinota czeka jednak wytrwale, wierząc, że mąż wreszcie do niej dotrze. Równie samotny jak ona i nieszczęśliwy Jean parokrotnie broni imigrantkę przed obcesowymi zalotami niektórych robotników, później odprowadza ją do domu. Labinota patrzy na niego coraz życzliwszym wzrokiem. Na sylwestra Kastriot zaprasza Jeana do swego domu. Mężczyzna dobrze się bawi w towarzystwie Labinoty, jej brata oraz kosowskich przyjaciół i chociaż na chwilę udaje mu się zapomnieć o własnych problemach. Pewnego dnia Laura zauważa Jeana w towarzystwie Labinoty na ulicy. Oboje są roześmiani, rozluźnieni. Kobieta po raz pierwszy uświadamia sobie, że straciwszy córkę, może teraz stracić również męża. 11:30 POLSKIE DROGI - ODC. 11/11 - W OBRONIE WŁASNEJ Serial wojenno - obyczajowy, 104 min, Polska 1977 Reżyser: Janusz Morgenstern Scenariusz: Jerzy Janicki Zdjęcia: Witold Adamek Muzyka: Andrzej Kurylewicz Aktorzy: Karol Strasburger, Kazimierz Kaczor, Zofia Mrozowska, Marek Walczewski, Henryk Bąk, Jadwiga Jankowska - Cieślak, Franciszek Trzeciak, Bronisław Pawlik, Aleksander Bardini, Beata Tyszkiewicz, Zygmunt Kęstowicz, Jan Englert, Leszek Herdegen, Barbara Sołtysik, Bohdan Ejmont, Stanisław Zaczyk, Piotr Fronczewski, Maciej Góraj, Henryk Talar i inni Nadchodzi wiosna 1944 roku. Władysław Niwiński przebywa w Warszawie, szkoli oddziały GL. Znajomość z Martą, zawarta w lasach Zamojszczyzny, przeradza się w miłość. Wkrótce młodzi biorą cichy ślub. W warszawskim getcie wybucha powstanie. Oddział Niwińskiego spieszy z pomocą walczącym. Podczas akcji Władek zostaje ciężko ranny. Marta, która oczekuje jego dziecka, opiekuje się nim bezustannie. Jej troska i czujność, gdy w szpitalu zjawiają się Niemcy, ratują mu życie. Leon Kuraś nadal rozpaczliwie poszukuje swojej Bożenki, nawiązuje nawet kontakt z agentem gestapo, Emilem Michankiem. Gdy żołnierze podziemia wykonują na kolaborancie wyrok śmierci, Kuraś zostaje aresztowany pod zarzutem zabicia funkcjonariusza tajnej policji. Niemcy próbują wydobyć od niego adres Niwińskiego, obiecując w zamian pomoc w odnalezieniu córki, wywiezionej wraz z innymi dziećmi z sierocińca do Rzeszy. Aresztowanego rozpoznaje Johann Heimann, który trafił do więzienia jako inkasent Nowaczyk, z zadaniem rozpracowania polskiej siatki konspiracyjnej. Heimann obiecuje Kurasiowi wolność, jeśli wyda Niwińskiego. Katowany Leon milczy. Urszula, która dostawała z gestapo przesyłki z zakrwawioną bielizną męża, znajduje jego nazwisko na liście zakładników skazanych na rozstrzelanie. 13:20 STUDIO KULTURA - ROZMOWY - EWA CZACZKOWSKA Dysk./wywiad/debata, 9 min, Polska, 2019 Wykonawcy: Małgorzata Nieciecka - Mac (prowadząca) Film "Miłość i miłosierdzie" to kolejna próba opowiedzenia historii życia św. Faustyny. Gościem Małgorzaty Niecieckiej - Mac jest Ewa Czaczkowska historyk i dziennikarka, a także biograf Faustyny Kowalskiej. 13:35 NIEDZIELA Z ... TWÓRCZOŚCIĄ TADEUSZA KONWICKIEGO Dysk./wywiad/debata, 42 min, Polska, 2019 Wykonawcy: Marta Perchuć - Burzyńska (prowadząca) Program poświęcony jest twórczości Tadeusza Konwickiego - pisarza, reżysera i scenarzysty filmowego. Przyjaciele i współpracownicy wspominają go jako twórcę i człowieka. Zastanawiają się nad wpływem, jaki na jego postrzeganie świata miała jego biografia - młodość na Wileńszczyźnie, wojna, a także życie w PRL. Ze szczególną uwagą przyglądają się kilku wątkom powracającym w twórczości Konwickiego, jak dramatyczne doświadczenie wojenne, tęsknota za utraconym światem dzieciństwa, a także wiara w nowy świat po wojennej katastrofie. Rozmawiają także o życiu codziennym rodziny Konwickich, wspominając słynny stolik w "Czytelniku" i przyjaźń z Gustawem Holoubkiem. 14:35 DZIECI I RYBY Komedia, 97 min, Polska 1997 Scenariusz i reżyseria: Jacek Bromski Zdjęcia: Witold Adamek Muzyka: Henri Seroka Aktorzy: Anna Romantowska, Gabriela Kownacka, Krzysztof Stroiński, Jan Nowicki, Jan Frycz, Cezary Pazura, Daniel Olbrychski, Julia Kolberger i inni "Mężczyźni myślą logicznie, mniej więcej wiadomo, co zrobią, jak zareagują. Czy to nie nudne? Natomiast kobiety są absolutnie nieprzewidywalne, logikę podporządkowują emocjom, z natury swojej są więc dużo lepszym materiałem dramaturgicznym. Kobiece motywacje psychologiczne w dużo większym stopniu usprawiedliwiają zaskakujące zwroty akcji. Już dawno pogodziłem się z tym, że nie można zrozumieć kobiet, że do postaci kobiecych trzeba podchodzić intuicyjnie, podziwiać ich tajemnicę, uszanować ją, a nie starać się jej rozwikłać" - mówił w czasie realizacji "Dzieci i ryb" Jacek Bromski. Głównymi bohaterkami komedii twórcy "Sztuki kochania" są bowiem kobiety. Lecz większość z nich to nie ckliwe i sentymentalne heroiny w dawnym stylu, lecz niewiasty zdecydowane i mocne, doświadczone przez życie. Zwłaszcza Anna Romantowska, grająca kluczową postać, przeszła prawdziwą metamorfozę. Obsadzana dotychczas w rolach kobiet delikatnych i "ciepłych", w filmie Bromskiego pozbyła się "powiewnych", długich włosów na rzecz krótkiej, chłopięcej fryzurki. Jej Anna to przedsiębiorcza kobieta interesu, trzęsąca wielkim reklamowym konsorcjum i niedopuszczająca do głosu nie tyle przysłowiowych dzieci i ryb, co mężczyzn. Tylko, gdy nikt nie widzi, popłacze sobie czasem i ponarzeka na męską niestałość. Sukces nie przyszedł jej łatwo. Przeciwnie, został narzucony przez los. Kiedy Annę porzucił mąż, musiała jakoś utrzymać maleńką córeczkę. Zaczęła produkować filmy reklamowe, a że dobrze jej to wychodziło i miała szczęście, niebawem zrobiła karierę. Pewnego dnia spotyka Antoniego - swą młodzieńczą miłość. Efektem upojnej nocy jest ciąża. Kobieta decyduje się sama wychować dziecko. Tymczasem z Ameryki wraca jej były mąż. Myśli o powrocie do Anny, lecz te dość żałosne rojenia wyśmiewa nawet jego własna, dorosła już córka. "Dzieci i ryby" to nie tylko film o kobietach. To także dająca do myślenia opowieść o pokoleniu czterdziestolatków, którym przyszło stawić czoło nowej polskiej rzeczywistości. Jedni, jak Anna, dobrze sobie w niej radzą, inni - jak Ewelina, jej były mąż Marek i jego nowa żona - mają z tym nieustanne kłopoty. 16:30 WIELKI BIEG Dramat, 98 min, Polska, 1987 Reżyseria: Jerzy Domaradzki Scenariusz: Feliks Falk Zdjęcia: Ryszard Lenczewski Muzyka: Jerzy Matula Aktorzy: Tadeusz Bradecki, Jarosław Kopaczewski, Leon Niemczyk, Krzysztof Pieczyński, Tadeusz Chudecki, Tomasz Dedek, Cezary Harasimowicz, Ryszard Jabloński, Edward Żentara, Piotr Dejmek, Magdalena Jarosz, Ryszard Kotys, Jan Jurewicz Słynny film Jerzego Domaradzkiego aż sześć lat czekał na swoją kinową premierę, która odbyła się dopiero w grudniu 1987 r. Środowiskowi złośliwcy właśnie tym tłumaczyli przyznanie mu nagrody na XI FPFF w Gdańsku: miała to być rekompensata za długie "leżakowanie". Większość krytyków uznała jednak "Wielki bieg" za jeden z najważniejszych - obok "Matki Królów" - polskich filmów należących do tzw. nurtu rozliczeniowego. Znakomity scenariusz Feliksa Falka sytuuje akcję "Wielkiego biegu" w 1952 roku podczas "Biegu Pokoju" - jednej z tak charakterystycznych dla tamtej epoki imprez masowych. Przez kilka dni biorą w niej udział wyróżniający się zetempowcy z całego kraju. Bohaterowie mają po 17 - 20 lat, są pełni zapału, ambitni, każdy z nich myśli o zwycięstwie, choć różne są powody, dla których chcą wygrać. Jeden z nich, Radek, chłopak z Nowej Huty, marzy o motocyklu "Jawa" - głównej nagrodzie zawodów. Inny - Stefan Budny - wierzy, że zwycięstwo da mu szansę dotarcia do zasiadającego na trybunie prezydenta Bieruta i wręczenia mu petycji w sprawie ojca, skądinąd starego komunisty, oskarżonego niesłusznie w procesie politycznym. Nad przebiegiem imprezy czuwają jednak działacze, dla których ważne jest tylko to, by wszystko poszło po ich myśli, by żaden incydent nie przyćmił kolejnego sukcesu propagandowego. O zamiarach Stefana dowiadują się oni już w trakcie zawodów i postanawiają nie dopuścić do jego zwycięstwa. Tymczasem na kilometr przed metą na czele grupy biegaczy znajdują się dwaj zawodnicy - właśnie Radek i Stefan. 18:20 PIERŚCIEŃ I RÓŻA - ŻEGNAJ SŁODKIE ŻYCIE ODC. 3/5 Serial kostiumowy, dla młodych widzów, 27 min, Polska, 1986 Reżyseria: Jerzy Gruza Scenariusz: Jerzy Gruza Aktorzy: Katarzyna Figura, Katarzyna Cygan, Stefan Każuro, Zbigniew Zamachowski, Wanda Dembek, Zdzisława Specht, Bernard Ładysz, Krystyna Tkacz, Janusz Rewiński, Andrzej Pieczyński, Leon Niemczyk, Leszek Kowalski, Ewa Kuculis, Wojciech Cygan, Bogusz Bilewski Angelika, królowa i Gburia - Furia są oburzone, że obiektem westchnień może być zwykła służąca i przybłęda. Rózia musi opuścić zamek. Lulejko zostaje skazany na ścięcie. Strażnik próbuje ratowaćprzyjaciela i udając, że źle zrozumiał rozkaz królowej, prowadzi na śmierć księcia Bulbo. Jednak Angelice, która odzyskuje urodę za sprawą czarodziejskiej róży, udaje się ocalić ukochanego od niechybnej śmierci. Tymczasem stary drwal rozpoznaje Rózię. Okazuje się, że jest ona królewską córką, następczynią tronu Krymtatarii, która została wygnana z ojczyzny przez złego Padellę. 18:50 PIERŚCIEŃ I RÓŻA - NAPRZÓD WIARUSY, NIECH ŻYJE KRÓL ODC. 4/5 Serial kostiumowy, dla młodych widzów, 25 min, Polska, 1986 Reżyseria: Jerzy Gruza Scenariusz: Jerzy Gruza Aktorzy: Katarzyna Figura, Katarzyna Cygan, Stefan Każuro, Zbigniew Zamachowski, Wanda Dembek, Zdzisława Specht, Bernard Ładysz, Krystyna Tkacz, Janusz Rewiński, Andrzej Pieczyński, Leon Niemczyk, Leszek Kowalski, Ewa Kuculis, Wojciech Cygan, Bogusz Bilewski Na rozkaz króla Padelli okrutny Brodacz ma pojmać i wtrącić do więzienia wygnaną z ojczyzny Rózię. Zachwycony urodą królewskiej córki zakochuje się jednak w niej i proponuje małżeństwo. Rózia nie przyjmuje jednak jego oświadczyn i zostaje uwięziona. Okazuje się, że król Padella również nie może oprzeć się urokowi pięknej dziewczyny. Ale dumna księżniczka odrzuca i jego względy, czym skazuje się na śmierć. Na szczęście, za sprawą wróżki dziewczyna trafia do pałacu księcia Lulejki. Podczas balu Lulejko zdejmuje Rózi z palca czarodziejski pierścień, lecz mimo to dziewczyna pozostaje równie piękna jak przedtem. 19:25 POWIDOKI Dysk./wywiad/debata, 12 min, Polska, 2019 Wykonawcy: Barbara Schabowska - Maszenda (prowadzący), Piotr Nowak (prowadzący) W tym odcinku prowadzący skupią się na arcydziele literatury światowej "Jądrze ciemności" Josepha Conrada, opowieści o podróży do kresu cywilizowanego świata i granicach własnej wyobraźni. 19:45 ONE. KOBIETY KULTURY - RENATA DANCEWICZ Dysk./wywiad/debata, 23 min, Polska, 2019 Scenariusz: Katarzyna Jurkowska Wykonawcy: Łukasz Orbitowski (prowadzący) Tym razem gościem programu jest Renata Dancewicz - gwiazda kultowych filmów i seriali lat 90. , takich jak "Pułkowski Kwiatkowski" czy "Ekstradycja". W rozmowie Łukaszem Orbitowskim opowiada o tym, jak rozumie kobiecość, jak wychowuje syna i jaka jest jej recepta na szczęśliwe życie. 23:45 NOCNY DOKUMENT - TAK DALEKO, TAK BLISKO Film dokumentalny, 46 min, Polska, 2014 Reżyseria: Anna Kuśmierczyk Scenariusz: Anna Kuśmierczyk Zdjęcia: Marcin Nowak Muzyka: Łukasz Plenikowski, Maciej Werk Film opowiada o rodzinach wywiezionych przez NKWD w 1940 roku z Kresów w głąb Związku Sowieckiego. Inspiracją do powstania filmu była wystawa "Wojenne rozstania" (2009), która pokazywała, że wojna to nie tylko działania militarne, ale że miała także dramatyczny wpływ na życie zwykłych ludzi. Wtedy narodził się pomysł na film, a jednymi z bohaterów jest rodzina Młyńczaków, której losy zostały pokazane na wystawie. 00:40 GIANNI SCHICCHI WOODY'EGO ALLENA - ZA KULISAMI (GIANNI SCHICCHI - MAKING OF) Film dokumentalny, 23 min, Niemcy, 2015 Reżyseria: Matthew Diamond Film dokumentalny pokazujący kulisy znakomitej opery Giacomo Pucciniego "Gianni Schicchi". 01:20 GIANNI SCHICCHI (GIANNI SCHICCHI) Film muzyczny, opera, 59 min, USA, 2015 Reżyseria: Woody Allen, Mathew Diamond Wykonawcy: Placido Domingo, Meredith Arwady, Andriana Chuchman Opera "Gianni Schicchi" miała swoją premierę w 1918 roku w Nowym Jorku. To trzecia część "Tryptyku" Giacomo Pucciniego. Jej historia zaczyna się od śmierci florenckiego bogacza, który miał czelność przepisać swój cały majątek na rzecz klasztoru z pominięciem rodziny. Krewni planują zatrudnić spryciarza Gianniego Schicchiego, żeby sfałszował testament na ich korzyść. Jak wielkie zdziwienie pojawi się na ich twarzach, kiedy zobaczą, że Schicchi uknuł własną intrygę... 02:30 PANORAMA KINA POLSKIEGO - WESTERPLATTE Dramat wojenny, 92 min, Polska 1967 Reżyseria: Stanisław Różewicz Scenariusz: Jan Józef Szczepański Zdjęcia: Jerzy Wójcik Muzyka: Wojciech Kilar Występują: Zygmunt Hbner, Arkadiusz Bazak, Józef Nowak, Tadeusz Pluciński, Tadeusz Schmidt, Andrzej Zaorski, Bohdan Niewinowski, Bogusz Bilewski, Janusz Paluszkiewicz, Józef Nalberczak, Zdzisław Mrożewski, Marian Rułka, Mieczysław Stoor, Bolesław Płotnicki, Józef Łodyński, Zbigniew Józefowicz, Zdzisław Szymański, Roman Wilhelmi, Mieczysław Milecki, Jerzy Kaczmarek i inni "Westerplatte - półwysep u wejścia do portu gdańskiego - polska składnica amunicyjna na terenie Wolnego Miasta Gdańska, zbudowana na mocy postanowienia Rady Ligi Narodów. Jej załogę stanowił oddział wartowniczy w sile jednej kompanii piechoty i grupa pracowników cywilnych - razem 182 ludzi. Jedyna straż polska u ujścia Wisły - 5 wartowni, 1 działo polowe, 2 działka przeciwpancerne, 4 moździerze. Westerplatte stało się pierwszą zaporą na drodze zaborczego pochodu Hitlera przez Europę. Tu padły pierwsze strzały II wojny światowej" - tymi słowami rozpoczyna się "Westerplatte" Stanisława Różewicza, uznane przez polskich krytyków za jeden z najwybitniejszych rodzimych filmów o wojnie. Reżyser, ochrzczony nawet mianem "piewcy Września" dał tu znakomitą próbkę swego stylu, znanego już choćby z "Wolnego miasta" czy "Świadectwa urodzenia". Po raz pierwszy "Westerplatte" pokazano na festiwalu filmowym w Moskwie, z którego film wrócił ze Srebrnym Medalem. Polska premiera miała miejsce w 28 rocznicę wybuchu II wojny światowej. Utwór Różewicza - w opozycji do stylistyki "szkoły polskiej" - pozbawiony jest romantycznej otoczki. Scenariusz powstał na podstawie skrzętnie zgromadzonej i zbadanej dokumentacji, w której niepoślednią rolę odegrały zapiski majora Henryka Sucharskiego - dowódcy westerplatczyków. Aktorów dobierano według podobieństwa do kreowanych bohaterów. Sposób narracji i staranność realizacji zbliża film do stylistyki dokumentalnej. W "Westerplatte" brak wyrazistego, pierwszoplanowego bohatera. Zastępuje go zbiorowość. Osią konstrukcyjną fabuły jest nasilający się spór między majorem Henrykiem Sucharskim i jego zastępcą kapitanem Franciszkiem Dąbrowskim. Pierwszy, widząc bezsens długotrwałego oporu, chciał przede wszystkim ocalić życie swych żołnierzy; drugi - wierząc, że Westerplatte jest dla całego narodu symbolem bohaterstwa i wytrwania, zamierzał bronić się do ostatniej kropli krwi. Film Stanisława Różewicza z drobiazgową dokładnością ukazuje 7 dni i nocy walki z niemieckim najeźdźcą. Mistrzowskie zdjęcia Jerzego Wójcika wiernie oddają stan nieustannego napięcia, psychiczną ewolucję bohaterów od wiary w rychłą pomoc do tłumionej rozpaczy i poczucia osamotnienia.