TVP3 Piątek, 13.09.2019 09:15 SOLNY SKARB UNESCO - ODC. 1 - UNIKAT Reportaż, 8 min, Polska, 2017 Autor: Agnieszka Partridge W 2018 roku minęło 40 lat od momentu wpisania zabytkowej Kopalni Soli w Wieliczce na pierwszą listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Z tej okazji warto było przypomnieć jak kopalnia, działająca nieprzerwanie od czasów średniowiecza, zmieniała się stopniowo w jedną z najciekawszych atrakcji turystycznych Polski. Odcinek 1. opowiada o najstarszych dziejach kopalni, począwszy od pierwszych sposobów wydobycia poprzez zmiany technologiczne, aż po stworzenie nowoczesnych tras turystycznych oraz miejsc wypoczynku, odnowy zdrowotnej i rozrywki. Występują: Zdzisław Zarębski, prezes kopalni, Damian Konieczny, prezes trasy turystycznej, prof. Jacek Purchla, sekretarz generalny Polskiego Komitetu ds. UNESCO. 09:30 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - PIERNIKOWA KUCHNIA KOPERNIKA Magazyn, 24 min, Polska, 2014 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Karol Okrasa, Tomasz Rostworowski Zdjęcia: Józef Szymura, Dariusz Panas Muzyka: Tomasz Łuc Wykonawcy: Karol Okrasa (prowadzący), Aleksander Trąbczyński Tym razem Karol Okrasa rusza syrenką do Torunia. To urokliwe miasto nad Wisłą słynie głównie z pysznych pierników i urodzonego tu Mikołaja Kopernika. W średniowieczu Toruń był najważniejszym ośrodkiem handlu zbożem i korzeniami, okolica obfitowała w miód. Mamy więc mąkę, korzenie i miód, czyli wszystkie składniki potrzebne do przygotowania wspaniałych pierników. Pierniki pełniły wówczas rolę nie tylko słodyczy, ale były również wykorzystywane jako przyprawa, a także zagęstnik do zup i sosów. Dawne przepisy przygotuje dla Karola prof. Jarosław Dumanowski z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, znany w kraju badacz dziejów polskiej kuchni. Karol Okrasa przygotuje dwie potrawy, inspirowane piernikiem i dawnymi przepisami. Pierwsze danie to comber z jelenia, marynowany w piernikowych przyprawach, podany z sosem z piernika według krzyżackiej receptury z XV wieku oraz z pieczonym pasternakiem w miodzie, wedle przepisu z Krakowa z XVI wieku, czyli z okresu, kiedy w tym mieście studiował nasz wielki astronom. Kolejne danie to ryba panierowana w pierniku, podana z kapustą na miodzie z korzeniamii z sosem śmietanowo - piernikowym. 10:00 WYMARZONA MIŁOŚĆ - ODC. 23 (ERKENCI KUS) Telenowela, 45 min, Turcja, 2018 Reżyseria: Cagri Bayrak Aktorzy: Demet Özdemir, Öznur Sereler, Berat Yenilmez, Can Yaman Odc. 23 Can odreagowuje rozstanie z Sanem. Matka Sanem postanawia przejąć od męża zarządzanie sklepem. Sanem przychodzi do domu Cana pod pretekstem odebrania materiałów do pracy. 10:45 POWRÓT DO PRZESZŁOŚCI - ODC. 5 - Z MIŁOŚCI DO GWIAZD Magazyn, 10 min, Polska, 2014 Tadeusz Kantor, Henryk Tomaszewski, Adam Hanuszkiewicz, chociaż poruszali się w innej przestrzeni twórczej, to wszyscy trzej rozgłos zdobyli w czasach PRL - u. Byli gwiazdami w tamtym okresie. Rozsławiali Polskę i Polaków, poza granicami kraju. O nich właśnie i ich twórczych sukcesach, z których inspirację czerpią kolejne pokolenia, opowie program z cyklu "Powrót do przeszłości". 13:45 TAJEMNICE KSIĄŻNICY POMORSKIEJ - CARL LOEWE Felieton, 6 min, Polska, 2016 Autor: Urszula Dembińska Zdjęcia: Marcin Przylecki Odcinek poświęcony Carlowi Loewe - niemieckiemu kompozytorowi, dyrygentowi, śpiewakowi (baryton) i organiście. Przez współczesnych zwany "Schubertem północnych Niemiec". Od 1820 roku mieszkał w Szczecinie, gdzie pracował jako organista w kościele św. Jakuba i był dyrektorem szkoły muzycznej, którą utworzył w 1824 r. Organizował koncerty, na które zapraszał najpopularniejszych kompozytorów pruskich, samemu także koncertując. Doprowadził do wykonania wielu wybitnych dzieł. W Książnicy znajdują się dokumenty, partytury i popiersie Carla Loewego. 15:05 WSPANIAŁE STULECIE: SUŁTANKA KÖSEM S.II - MURAT IV, ODC. 102 (MUHTESEM YÜZYIL. KÖSEM, MURAD IV, BOLUM 102) Serial historyczno-obyczajowy, 41 min, Turcja, 2016 Reżyseria: Cagatay Tosun Aktorzy: Metin Akdulger, Nurgul Yesilcay, Farah Zeynep Abdullah, Caner Cindoruk, Asli Tandogan odc. 102 Sułtanka Kosem domyśla się, kto stoi za porwaniem kochanki Kasyma. Sułtanka Gülbahar szantażuje Kosem: jeśli ta pozwoli jej zostać w stolicy, nie zdradzi sułtanowi sekretu Kasyma. Szambelan mówi zakochanej w nim Atike, że jego serce należy do innej. Do Stambułu przyjeżdża zdymisjonowany gubernator Anatolii, Ilyas pasza. Prosi sułtana o przywrócenie go na stanowisko. W rzeczywistości stoi po stronie jezuitów i mnicha Corneliusa, który stara się obalić sułtana. 15:50 SZLAKIEM MIEJSC NIEZWYKŁYCH - POMNIKI HISTORII S.I - POMNIKI HISTORII - TWIERDZA SREBRNA GÓRA Felieton, 5 min, Polska, 2015 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Tomasz Drozdowicz Twierdza Srebrna Góra. Prace przy jej budowie trwały 12 lat. Od końca XVIII w strzegła południowych granic rosnącego w siłę królestwa Prus. Broniąc przeprawy z Czech w głąb Śląska przez Przełęcz Srebrną, odstraszała przede wszystkim Austriaków. Dzięki swej monumentalnej naskalnej konstrukcji szybko zyskała miano śląskiego Gibraltaru. Twierdza Srebrna Góra - forteca, która w zamyśle architektów miała być nie do zdobycia. Wzniesiona z rozkazu króla Fryderyka II zwanego Wielkim należała w XVIII wieku do najnowocześniejszych tego typu budowli nie tylko w Prusach, ale i w Europie. Do dzisiaj zachowała swą integralność i pierwotną formę. Dzięki temu stanowi wyjątkowy w skali europejskiego dziedzictwa kulturowego obiekt i Pomnik Historii o światowej randze. 20:00 1200 MUZEÓW ODC. 30 - ZAMKI PIASTOWSKIE Reportaż, 24 min, Polska, 2016 W tym programie odwiedzamy muzea, które znajdują się w malowniczych, średniowiecznych zamkach leżących u podnóża Sudetów i Karkonoszy. Przy okazji poznajemy losy piastowskich rodów książęcych władających Dolnym Śląskiem przed około tysiąc ośmiuset laty. Muzeum Zamek Bolków Oddział Muzeum Karkonoskiego w Jeleniej Górze jest jednym z najstarszych, najbardziej znanych i rozpoznawalnych zabytków Dolnego Śląska. Wzniesiony w XIII wieku kojarzony jest przede wszystkim z panowaniem Bolka I Surowego i Bolka II Małego z piastowskiej linii książąt świdnicko - jaworskich. W średniowieczu zostaje on otoczony potężnymi kamiennymi murami obronnymi wraz z systemem bram. Powstaje wtedy charakterystyczna wieża dziobowa, wysoka na 25 metrów. Muzeum Regionalne PTTK w Zagórzu Śląskim - Zamek Grodno wznosi się nad doliną Bystrzycy Świdnickiej i jest jednym z najbardziej malowniczo położonych zamków na Śląsku. Jego historia sięga końca XIII wieku, kiedy zatrzymywał się tu podczas łowów książę Bolko I Surowy. Zamek był wielokrotnie przebudowywany, zachował wiele elementów architektury gotyckiej i renesansowej. Z wieży roztacza się piękny widok na otaczające góry i dolinę Bystrzycy oraz dziedziniec z zachowanymi fragmentami gotyckiego muru obronnego. Ekspozycja muzealna mieści się w odrestaurowanych pomieszczeniach sieni zamkowej, w salach i izbach zamkowych i w lochu tortur. Wśród muzealiów na uwagę zasługują dawne sprzęty pochodzące z zamku, krzyże pokutne pochodzące z obszaru Dolnego Śląska, XVII - wieczna armata i broń drzewcowa, zbroje rycerskie, a także współcześnie wykonane modele machin oblężniczych. Wieża książęca w Siedlęcinie jest jednym z najważniejszych zabytków średniowiecznych w Polsce. Zbudowana została w drugiej dekadzie XIV w. z fundacji księcia Henryka I Jaworskiego. Około roku 1346 powstały ścienne polichromie, zlokalizowane w wielkiej auli na trzeciej kondygnacji wieży. Przedstawiają one legendę o rycerzu króla Artura sir Lancelocie z Jeziora. Muzeum Wieży Książęcej w Siedlęcinie to przede wszystkim muzeum wyjątkowych średniowiecznych wnętrz. 01:50 WSPANIAŁE STULECIE: SUŁTANKA KÖSEM S.II - MURAT IV, ODC. 103 (MUHTESEM YÜZYIL. KÖSEM, MURAD IV, BOLUM 103) Serial historyczno-obyczajowy, 41 min, Turcja, 2016 Reżyseria: Cagatay Tosun Aktorzy: Metin Akdulger, Nurgul Yesilcay, Farah Zeynep Abdullah, Caner Cindoruk, Asli Tandogan odc. 103 Kösem zamyka Gülbahar w hamamie, próbując wydobyć od niej informację o tym, gdzie ukryła ciężarną Elanur. Ostatecznie Kösem wstawia się za nią u sułtana, który pozwala kobiecie zostać w pałacu. Elanur zostaje wypuszczona na wolność. W haremie dochodzi do tragedii. 02:35 STRAŻNICY ŻELAZNEGO MOSTU Reportaż, 11 min, Polska, 2015 Autor: Teresa Kudyba W Ozimeku, górnośląskim miasteczku w Dolinie Małej Panwi, działała znakomita Królewska Huta. Dziś po upadłej hucie pozostały rozpadające się budynki i ogromne długi przedsiębiorstwa wobec miasta. Bezrobocie. Tylko ten żeliwny most pozostał świadectwem dawnej sławy odlewnictwa. Sława hutnictwa nad Małą Panwią sięgała zawsze na cały świat. Odlewy żeliwne na potrzeby pruskiej armii, maszyn i urządzeń rolniczych, produkcja stali; tu po raz pierwszy poza Anglią wykorzystano koks do wytopu, tu produkowano pierwsze w świecie maszyny parowe. Wyroby hutników znad Małej Panwi były wystawiane na wystawach przemysłowych w Londynie, Paryżu, Wiedniu. Reportaż pokazuje pasjonatów, dzięki którym niezwykłe miejsce nad Małą Panwią nie odejdzie w niepamięć razem z wyburzeniem ostatnich hal. 04:15 POWRÓT DO PRZESZŁOŚCI - ODC. 5 - Z MIŁOŚCI DO GWIAZD Magazyn, 10 min, Polska, 2014 Tadeusz Kantor, Henryk Tomaszewski, Adam Hanuszkiewicz, chociaż poruszali się w innej przestrzeni twórczej, to wszyscy trzej rozgłos zdobyli w czasach PRL - u. Byli gwiazdami w tamtym okresie. Rozsławiali Polskę i Polaków, poza granicami kraju. O nich właśnie i ich twórczych sukcesach, z których inspirację czerpią kolejne pokolenia, opowie program z cyklu "Powrót do przeszłości". 05:00 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - PIERNIKOWA KUCHNIA KOPERNIKA Magazyn, 24 min, Polska, 2014 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Karol Okrasa, Tomasz Rostworowski Zdjęcia: Józef Szymura, Dariusz Panas Muzyka: Tomasz Łuc Wykonawcy: Karol Okrasa (prowadzący), Aleksander Trąbczyński Tym razem Karol Okrasa rusza syrenką do Torunia. To urokliwe miasto nad Wisłą słynie głównie z pysznych pierników i urodzonego tu Mikołaja Kopernika. W średniowieczu Toruń był najważniejszym ośrodkiem handlu zbożem i korzeniami, okolica obfitowała w miód. Mamy więc mąkę, korzenie i miód, czyli wszystkie składniki potrzebne do przygotowania wspaniałych pierników. Pierniki pełniły wówczas rolę nie tylko słodyczy, ale były również wykorzystywane jako przyprawa, a także zagęstnik do zup i sosów. Dawne przepisy przygotuje dla Karola prof. Jarosław Dumanowski z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, znany w kraju badacz dziejów polskiej kuchni. Karol Okrasa przygotuje dwie potrawy, inspirowane piernikiem i dawnymi przepisami. Pierwsze danie to comber z jelenia, marynowany w piernikowych przyprawach, podany z sosem z piernika według krzyżackiej receptury z XV wieku oraz z pieczonym pasternakiem w miodzie, wedle przepisu z Krakowa z XVI wieku, czyli z okresu, kiedy w tym mieście studiował nasz wielki astronom. Kolejne danie to ryba panierowana w pierniku, podana z kapustą na miodzie z korzeniamii z sosem śmietanowo - piernikowym.