TVP Kultura Wtorek, 10.09.2019 08:40 KRYSZTAŁ Film obyczajowy, 23 min, Polska, 1971 Reżyseria: Julian Dziedzina Scenariusz: Ryszard Pietruski Zdjęcia: Wiesław Rutowicz Aktorzy: Ryszard Pietruski, Krystyna Borowicz, Czesław Wołłejko, Marek Lewandowski, Maria Homerska, Zbigniew Kochanowicz, Leszek Drogosz Akcja filmu rozgrywa się w mieszczańskim środowisku ludzi o specyficznej mentalności, patrzących na życie przez pryzmat pieniądza. Przed zbliżającym się egzaminem dojrzałości ojciec usiłuje przekupić nauczyciela, aby zapewnić synowi pomyślny wynik matury. 09:20 TRAGARZ PUCHU Dramat, 86 min, Polska, 1983 Reżyseria: Stefan Szlachtycz Scenariusz: Jerzy Janicki Zdjęcia: Henryk Janas Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Elżbieta Kijowska, Krzysztof Gosztyła, Ewa Sałacka Krauze Jest to film o solidarności i pomocy ludzkiej: w tym wypadku mniej prześladowanej Polki bardziej prześladowanemu Żydowi. Bohaterami filmu są młoda kobieta Jadwiga, zarabiająca na życie karmieniem wszy w Instytucie, oraz zbiegły z getta Dalek, a później jego rzekoma siostra, a właściwie żona Fryda, którym Jadwiga udzieliła schronienia u siebie w mieszkaniu. Trójka bohaterów walczy o życie, o przetrwanie i w dodatku nie tylko o swoje, lecz również nienarodzonego dziecka Frydy. Nie uda im się to jednak, następuje splot tragicznych wydarzeń. Fryda wiedząc, że jej mąż Dalek nie wyjawi zakochanej w nim Jadwidze prawdy o nich, czyni to sama i bez pożegnania odchodzi do walczącego getta. Jej mąż podąża za nią. 11:00 DOM - ODC. 3/25 - WARKOCZE NASZYCH DZIEWCZĄT BĘDĄ BIAŁE Serial obyczajowy, 78 min, Polska 1980 Reżyseria: Jan Łomnicki Scenariusz: Jerzy Janicki i Andrzej Mularczyk Zdjęcia: Bogusław Lambach Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Tomasz Borkowy, Jolanta Żółkowska, Wacław Kowalski, Tadeusz Janczar, Bożena Dykiel, Anna Ciepielewska, Stanisław Zaczyk, Joanna Szczepkowska, Wirgiliusz Gryń, Jan Englert, Henryk Bista, Hanna Lachman, Jerzy Michotek, Józef Nowak, Barbara Sołtysik, Barbara Rachwalska, Ewa Błaszczyk, Mirosław Konarowski i inni Andrzej Talar zostaje studentem politechniki. Jego uczciwość i prostolinijność nie zawsze znajdują uznanie i nastręczają mu wielu kłopotów. Ale Andrzej nie poddaje się. Nie rezygnuje też ze starań o względy Basi Lawinówny. Obserwując narastającą tęsknotę dziewczyny, Andrzej podejmuje desperacką decyzję, aby utwierdzić ją w przekonaniu, że Łukasz nie żyje. Skutki są fatalne - Basia próbuje popełnić samobójstwo. Pan Popiołek, dozorca domu przy Złotej, chroni mieszkańców przed natarczywością komisji lokalowej, nadzoruje też remont kamienicy, co doprowadza do większej konsolidacji mieszkańców. 13:20 SZTUKA NIEMIEC - ODC. 1 - NA PODZIELONEJ ZIEMI (THE ART OF GERMANY EP. 1 - A DIVIDED LAND) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2010 Reżyseria: Karen Mcgann Trzyodcinkowy miniserial dokumentalny poświęcony sztuce Niemiec. W filmie poznajemy dziedzictwo kulturowe i dzieła największych artystów wszech czasów: Albrechta Dürera, Hansa Holbeina, Caspara Davida Friedricha, Otto Dixa, Josepha Beuysa i Gerharda Richtera. Seria eksploruje sekrety sztuki germańskiej - zainteresowanie krajobrazem, ludową tradycją, istotę tożsamości narodowej, która kształtowała sztukę niemiecką przez stulecia. Chronologiczna podróż przez Niemcy i epoki - barok, romantyzm, ekspresjonizm i dada po współczesność pozwala zrozumieć, jak kształtowała się i ewoluowała sztuka jednego z najciekawszych regionów Europy. 14:15 SZLAKIEM KOLBERGA - IZABELA TROJANOWSKA Film dokumentalny, 21 min, Polska, 2018 Reżyseria: Grzegorz Jankowski Scenariusz: Michał Pietrusiewicz Cykl dokumentalny prezentujący znanych polskich muzyków, którzy wyruszają w Polskę szlakiem Oskara Kolberga. Każdy odcinek jest muzyczną podróżą w inny region Polski. Znani muzycy uczą się od artystów ludowych tradycyjnego repertuaru: śpiewają, grają na skrzypcach, akordeonie, tańczą. Pokazują piękno i niepowtarzalność polskiej muzyki ludowej. Razem z Izabelą Trojanowską, piosenkarką i aktorką, wyruszamy w region Opoczyński. Czy nauka przyśpiewek sprawi kłopot artystce? Nauczycielem i przewodnikiem po miejscowej muzyce tradycyjnej będzie znakomity skrzypek i śpiewak ludowy Roman Wojciechowski. Wizyta tak znanej artystki będzie wielkim przeżyciem dla pana Romana. Poznamy również pozostałych członków Kapeli Romana Wojciechowskiego grającego na harmonii trzyrzędowej - Radosława Bińka i grającego na bębnie Bogdana Lipskiego. Czy artyści ludowi poradzą sobie z zagraniem utworu pani Izabeli? 14:50 MISTRZ Dramat wojenny, 76 min, Polska, 1966 Reżyseria: Jerzy Antczak Scenariusz: Zdzisław Skowroński Zdjęcia: Jan Janczewski Muzyka: Johann Sebastian Bach Aktorzy: Janusz Warnecki, Ignacy Gogolewski, Ryszarda Hanin, Andrzej Łapicki, Henryk Borowski, Igor Śmiałowski, Zbigniew Cybulski "Mistrz" wystawiony w Teatrze TV przyniósł twórcom m.in. nagrodę państwową I stopnia. Film Jerzego Antczaka według tejże sztuki zdobył Prix Italia. Jury festiwalu, uznawanego za najpoważniejszą imprezę radiowo - telewizyjną w świecie, nagrodziło scenariusz i reżyserię. Recenzenci byli jednak zgodni, że "Mistrz" w ogromnym stopniu zawdzięcza międzynarodowe laury Januszowi Warneckiemu. Z myślą o nim napisał sztukę Zdzisław Skowroński. Jerzy Antczak namówił przeszło 70 - letniego artystę, heroicznie znoszącego swoje kalectwo, do zagrania roli, która przeszła do historii naszej telewizji. Notabene, właśnie w telewizji, we współpracy z Antczakiem, ten wybitny aktor stworzył u schyłku życia trzy wielkie kreacje ("Milczenie morza" Vercorsa, "Głos" i "Mistrz" Skowrońskiego). "Mistrza" oglądało się ze ściśniętym gardłem. A przecież aktor nie próbował wyciskać łez. Był skupiony, surowy w wyrazie. W pewnym sensie grał siebie - aktora tułającego się w młodości po prowincjonalnych teatrach, człowieka, który przeżył Pawiak, okupację, poniżenie i wielkie cierpienie. W sztuce Zdzisława Skowrońskiego postać "mistrza" powraca we wspomnieniach młodego aktora. Przygotowuje się on właśnie do roli Makbeta. Słynny monolog ze sztyletem mówi tak, jakby "kogoś widział przed sobą". Rzeczywiście, ma przed oczami scenę z czasów okupacji. W podwarszawskim dworku schronili się uciekinierzy z miasta. Wśród nich - stary aktor, pochłonięty przygotowaniami do wymarzonej roli Makbeta, święcie przekonany, że zagra ją po wojnie. W domu zjawia się gestapo. Szuka partyzantów, którzy wysadzili pociąg. Spośród zebranych wybiera zakładników. Stary buchalter, jak zapisano w kenkarcie, nie interesuje gestapowców. Wskazują na młodego aktora. "Mistrz" chce przekonać wszystkich, że on też jest artystą, choć nigdy w życiu nie zagrał żadnej wielkiej roli. Tej ostatniej szansy nie może stracić. I nie traci. 16:20 CEREMONIA POGRZEBOWA Film obyczajowy, 90 min, Polska 1984 Scenariusz i reżyseria: Jacek Bromski Zdjęcia: Jerzy Gorstecki Muzyka: Henri Seroka Aktorzy: Anna Romantowska, Jadwiga Jankowska - Cieślak, Bogusław Linda, Piotr Machalica, Małgorzata Pieczyńska, Barbara Ludwiżanka, Emil Karewicz, Olga Bielska, Józef Pieracki oraz Julia Kolberger i Paweł Gruza Jacek Bromski debiutował telewizyjną krótkometrażowką "Zwierzenia prezentera kategorii S". Jego kolejny film także zrealizowany został dla telewizji - była to "Alicja", którą nakręcił wspólnie z Jerzym Gruzą. W roku 1988 powstał film "Zabij mnie glino", który jak dotąd przyniósł mu największą popularność. Kryzys moralny inteligenckiej rodziny. Jej członków poznajemy na pogrzebie profesora etyki - głowy rodu. O zmarłym wspomina się w filmie dosyć często. Jego silna osobowość odcisnęła piętno na psychice wszystkich członków rodziny, przez co nieżyjący ojciec, teść, dziadek staje się niemym bohaterem wszystkich oglądanych na ekranie konfliktów i dramatów. Dwie odmienne postawy reprezentują synowie profesora. Stefan jest wyzbytym wrażliwości, zimnym realistą, natomiast Jan jest osobą sentymentalną, zakompleksioną, pozostającą pod głębokim wpływem żony. Spotkanie obu braci zaowocuje nieoczekiwanym romansem Jana z narzeczoną Stefana, jego próbą odejścia od żony i innymi rodzinnymi komplikacjami. Wydarzenia te uzmysławiają im, że ludzie pozornie sobie bliscy żyją zupełnie obok siebie, nie znają się i nie potrafią się zrozumieć. Film został nagrodzony "Brązowymi Lwami" za najlepszy debiut telewizyjny na X Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku 1985 roku. 18:00 DOKUMENT.PL - DYREKCJA Film dokumentalny, 41 min, Polska, 2018 Reżyseria: Olga Michalec - Chlebik Film opowiada o chełmskim osiedlu mieszkaniowym Dyrekcja, zbudowanym w latach 30. XX wieku. 19:25 ANTYFONIE - MAŁE INSTRUMENTY Film dokumentalny, 23 min, Polska, 2019 Reżyseria: Andrzej Załęski Scenariusz: Jacek Staniszewski, Andrzej Załęski Zbiorowym obiektem zainteresowania w kolejnym odcinku serii stanie się środowisko wrocławskich muzyków z zespołu Małe Instrumenty, skupionych wokół lidera i założyciela (grupa funkcjonuje od 2006 roku) Pawła Romańczuka. Małe Instrumenty to grupa artystyczna koncentrująca się na poszukiwaniach dźwiękowych w sferze małych instrumentów. Instrumentarium określające zakres tych brzmieniowych eksperymentów to wciąż poszerzająca się grupa profesjonalnych instrumentów niewielkich rozmiarów, dźwiękowych zabawek, kuriozalnych wynalazków muzycznych i całej masy drobiazgowych przedmiotów wydających dźwięki. Jej członkowie (poza Romańczukiem to m.in. Iwona Sztucka, Magdalena Nekanda - Trepka, Jędrzej Kuziela i Tomasz Orszulak) są multiinstrumentalistami, dla których zabawy dźwiękami i strukturami są bardziej istotne od formalnej wirtuozerii czy kompozycyjnej powagi. Dlatego też element humoru i przekory, który odgrywa istotną rolę w działaniach grupy, doprowadził do wydania w 2009 roku pierwszej płyty, której materiał obejmuje reinterpretacje muzycznych tropów z filmów Juliana Józefa Antonisza, nowatorskiego reżysera, wynalazcy, konstruktora, plastyka i filozofa. Wraz z muzykami grupy, będziemy odwoływać się do najrozmaitszych źródeł ich inspiracji, zarówno czysto muzycznych - od kompozytorów kojarzonych z klasyczną kulturą wysoką (Małe Instrumenty wydały płytę z własnymi wariacjami na zabawkowe pianina na temat utworów Fryderyka Szopena) do twórców stricte eksperymentalnych, popu czy muzyki dla dzieci. Paweł Romańczuk zademonstruje nam szereg instrumentów, zarówno tych zbudowanych lub przysposobionych przez siebie, jak i zebranych w odmiennych kontekstach kulturowych (skalę jego zainteresowań obrazuje płyta "Katarynka", wieloczęściowy utwór skomponowany dla 63 katarynek zebranych przez autora w różnych regionach świata), opowie o specyfice pracy warsztatowej i o możliwości wyjaśniania laikom i początkującym trudnych i abstrakcyjnych konceptów związanych zarówno z fizycznością dźwięku, jak i z procesem kompozycyjnym. 20:40 TEATR TELEWIZJI - SZEKSPIR FOREVER! Teatr, 97 min, Polska, 2019 Autor: William Szekspir Reżyseria: Andrzej Seweryn Scenariusz: Andrzej Seweryn, Piotr Kamiński, Jerzy Klesyk Aktorzy: Andrzej Seweryn Telewizyjna wersja monodramu Andrzeja Seweryna. Aktor, wciągając widzów w dialog, opowiada o świecie Szekspira i współczesnych kontekstach jego twórczości. Monologi z arcydzieł genialnego stratfordczyka układają się w fascynującą opowieść o literaturze, kulturze, ale też człowieku, widzianym w chwilach triumfu, zwątpienia i klęski. Spektakl jest też osobliwą lekcją teatru. Aktor, wcielając się w postać Henryka V, Hamleta, Falstaffa, Ryszarda III, ale też Lady Makbet czy Julii wydobywa piękno i nieprzemijającą mądrość poezji Szekspira, odkrywa również część tajników swego zawodu. 00:50 ONE. KOBIETY KULTURY - ALICJA WĘGORZEWSKA Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2019 Scenariusz: Andrzej Warchił Wykonawcy: Łukasz Orbitowski (prowadzący) "One. Kobiety kultury" to program Łukasza Orbitowskiego, w którym do rozmowy zaproszone zostały najważniejsze kobiety polskiej kultury. Rozmowa ma charakter wyjątkowego, intymnego spotkania. Tym razem gościem Łukasza Orbitowskiego jest Alicja Węgorzewska, śpiewaczka operowa, dyrektorka Warszawskiej Opery Kameralnej. Artystka opowiada o swojej młodzieńczej przygodzie z telewizją, początkach zainteresowania operą, przebiegu kariery zawodowej i warsztacie śpiewaczki. 01:20 MŁODA POLSKA - SUPERJEDNOSTKA Film dokumentalny, 19 min, Polska, 2014 Reżyseria: Teresa Czepiec Scenariusz: Teresa Czepiec Zdjęcia: Paweł Dyllus Katowicka Superjednostka to jeden z największych budynków mieszkalnych w Polsce. Zaprojektowany został jako maszyna do mieszkania. Kamera przemieszcza się po labiryncie schodów i korytarzy, zagląda do niektórych mieszkań i rejestruje toczące się we wnętrzu życie. Superjednostka ma 762 drzwi do mieszkań. My uchylamy tylko niektóre na chwilę, gościmy tam przez moment i wychodzimy, mówi autorka filmu. 01:45 NOCNY DOKUMENT - SZTUKA NEOGOTYKU ODC. 1 - WOLNOŚĆ, RÓWNOŚĆ, BEZECEŃSTWO (THE ART OF GOTHIC EP. 1) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2014 Reżyseria: Basil Comely Scenariusz: Andrew Graham Dixon Jak sztuka średniowiecznego gotyku wpłynęła na brytyjską kulturę popularną, literaturę i architekturę XVIII i XIX wieku? 3 - odcinkowy cykl dokumentalny poświęcony sztuce neogotyku, w którym Andrew Graham - Dixon bada, dlaczego XIX - wieczni angielscy artyści zainteresowali się średniowieczną historią Wielkiej Brytanii, w efekcie czego stworzyli ikoniczne dzieła i budynki. 03:20 PANORAMA KINA POLSKIEGO - WOŁYŃ Film wojenny, dramat, Polska 2016 Scenariusz i reżyseria: Wojciech Smarzowski Zdjęcia: Piotr Sobociński Muzyka: Mikołaj Trzaska Aktorzy: Michalina Łabacz, Arkadiusz Jakubik, Vasili Vasylyk, Adrian Zaremba, Izabela Kuna, Jacek Braciak, Vasil Vasylyk, Lech Dybik, Oleksandr Zbarazkyi, Maria Sobocińska, Volodymyr Protsiuk, Oleksandr Chesherov, Roman Skorovskiy Scenariusz filmu zainspirowany zbiorem opowiadań "Nienawiść" Stanisława Srokowskiego oraz wspomnieniami świadków rzezi wołyńskiej w latach 1943 - 1944. Miejsce akcji to mała wioska w południowo - zachodniej części Wołynia, zamieszkana przez Ukraińców, Polaków i Żydów. Dokonane tam straszliwe zbrodnie ludobójstwa zostały ukazane poprzez pryzmat osobistych przeżyć i losów głównych bohaterów. Akcja "Wołynia" rozpoczyna się wiosną 1939 roku. 17 - letnia Zosia Głowacka jest zakochana z wzajemnością w ukraińskim chłopaku o imieniu Petro, mieszkającym w tej samej wsi. Ale ojciec Zosi ma inne plany związane z zamążpójściem córki. Wbrew woli dziewczyny wydaje ją za najbogatszego gospodarza, Polaka Macieja Skibę, o wiele od niej starszego wdowca z dwojgiem dzieci. We wrześniu 1939 r. wybucha wojna, na którą wyrusza Maciej Skiba. Młoda mężatka zostaje w domu i opiekuje się dziećmi męża. Życie w wiosce zmienia się zupełnie. Kiedy Maciej wraca do domu, ukrywa się przed ukraińskimi nacjonalistami. A po zajęciu Wołynia przez Armię Czerwoną, uznany za kułaka, zostaje zesłany w głąb Związku Radzieckiego. Zosia znowu zostaje sama z dziećmi. Blisko dwa lata po okupacji sowieckiej, Zachodnią Ukrainę zajmują Niemcy. Przez kolejny rok trwają brutalne mordy na Żydach. Tymczasem ukraińskie aspiracje do stworzenia niepodległego państwa, choć nie zyskały poparcia Niemców, wciąż rosną. Rośnie też napięcie między polskimi i ukraińskimi sąsiadami. Dochodzi do zatargów, znikają ludzie. Do wsi docierają wieści o krwawych zdarzeniach na Wołyniu. Latem 1943 roku dochodzi do dramatycznych wydarzeń przynoszących ogrom okrucieństwa, zniszczeń i cierpień. Oddziały UPA atakują polskie osady, a Polacy - niekiedy z równą bezwzględnością - biorą odwet na Ukraińcach. Pośród tego morza nienawiści, sąsiedzkich porachunków i zabójstw dokonywanych z zemsty, Zosia próbuje walczyć o przetrwanie i ocalenie dzieci, które ma pod swoją opieką.