TVP Historia Poniedziałek, 16.09.2019 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 16 WRZEŚNIA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1944 - lądowanie oddziałów Armii Berlinga na Przyczółku Czerniakowskim; 1950 - Maria Dąbrowska o usuwaniu z bibliotek dzieł niewygodnych dla komunistów; 1977 - zmarła Maria Callas; 1987 - umowa o ochronie powłoki ozonowej; 07:20 STULECIE WINNYCH - ODC. 11 Serial obyczajowy, historyczny, 44 min, Polska, 2018 Reżyseria: Piotr Trzaskalski Scenariusz: Ariadna Lewańska, Małgorzata Retei Muzyka: Wojciech Lemański Aktorzy: Kinga Preis, Jan Wieczorkowski, Roman Gancarczyk, Weronika Humaj, Karolina Bacia, Katarzyna Kwiatkowska, Arkadiusz Janiczek, Barbara Wypych, Rafał Królikowski, Olaf Lubaszenko, Andrzej Mastalerz, Anna Grycewicz, Sandra Drzymalska, Patryk Szwichtenberg, Tomasz Włosok Lato 1938 roku. Winni i przyjaciele rodziny bawią się na weselu Andzi i Guido. Jerzyk jest zazdrosny o uczucia mamy. Dopiero rozmowa ze Stanisławem nieco go uspokaja. Kazia i Damian dostają pracę u Iwaszkiewiczów. Damian znajduje się w orbicie zainteresowań literata. - To wielki pisarz... Rozmawiamy o sztuce, o muzyce... - tłumaczy Ani, która często bywa w Stawisku. Udziela bezpłatnie lekcji córkom Iwaszkiewiczów. - Mam dług wobec pani i pani ojca... Teraz mam szansę, żeby się odwdzięczyć, tłumaczy Annie Lilpop, gdy ta mówi, że nie ma z czego płacić za korepetycje. Kazia i Ania widzą, co dzieje się z Damianem. Chcąc uniknąć skandalu, Anna Lilpop zwalnia chłopaka. Guido i Andzia otwierają w Brwinowie włoską lodziarnię. Mania, Ania i Paweł starają się unormować swoje relacje. Jasiek nie ukrywa przed Łucją swoich uczuć. Między młodymi dochodzi do sprzeczki, dziewczyna upada na ziemię i traci przytomność. Wezwana przez Jaśka Bronia, cuci Łucję i odkrywa na jej plecach znamię. - Jest takie samo i w tym samym miejscu, co synowa miała - mówi Winna siostrze przełożonej klasztoru, przed którym znaleziono niemowlę. Gdy odkrywa datę podrzucenia Łucji, Bronia łączy fakty. Tymczasem Jasiek wyznaje Łucji miłość. 08:45 HISTORIA POLSKI - NADZIEJA UMIERA OSTATNIA Film dokumentalny, 47 min, Polska, 1992 Reżyseria: Tadeusz Wudzki Scenariusz: Tadeusz Wudzki Zdjęcia: Henryk Janas, Jerzy Murawski Wykonawcy: Halina Birenbaum Opowieść Haliny Birenbaum - pisarki, poetki, tłumaczki - o eksterminacji narodu żydowskiego w latach 1939 - 45. Urodziła się w Warszawie, a od 1947 r. mieszka w Izraelu. Gdy miała 10 lat, wybuchła wojna. Przeżyła getto w Warszawie, następnie obozy: Majdanek, Birkenau, Ravensbruck i Neustadt - Glewe, gdzie w 1945 r. odzyskała wolność. W czasie wojny straciła całą rodzinę. Po 40 latach wraca do Polski, do miejsc i zdarzeń z dzieciństwa. Opowieść Heleny Birenbaum ilustrowana jest fotografiami i migawkami z filmów archiwalnych. Helena Birenbaum wspomina dzieciństwo w Warszawie, rodziców, początek wojny, naloty, butnych żołnierzy niemieckich wkraczających do Warszawy, utworzenie getta, spędzenie ludności pochodzenia żydowskiego na zamknięty teren ogrodzony murem, zakaz wychodzenia i kontaktowania się z Polakami, głód, choroby, ludzi umierających na ulicach. Wspomina też swoje dziecięce marzenia - o czekoladzie, wycieczkach do lasu i beztroskiej zabawie. Mówi o likwidacji getta, masowym wywożeniu ludzi, rozpaczliwych staraniach rodziców, by uniknąć transportu, ukrywaniu się całej rodziny w piwnicach, zatrzymaniu i wywiezieniu ojca, po którym zaginął ślad. Wspomina życie w opuszczonym mieszkaniu na ul. Leszno, pozostawione tam dziecięce zabawki. Mówi o ewakuacji getta, załadunku do wagonów kolejowych, transporcie w nieludzkich warunkach, w ścisku, duchocie, wśród tratowanych, umierających ludzi. Opowiada o przyjeździe do Majdanka, oddzieleniu od matki oraz o jej śmierci, opisuje życie w obozie, wspomina opiekującą się nią bratową. Następnie mówi o przewiezieniu do obozu w Auschwitz - Birkenau, o masowych transportach ludzi z Węgier i Rumunii, o ewakuacji obozu, transporcie wagonami do Ravensbruck, a potem do Neustadt - Glewe. Opisuje zmianę zachowania Niemców w stosunku do więźniów w obliczu zbliżającego się końca wojny, swą radość z powodu widoku pokonanych wojsk niemieckich. 09:45 SENSACJE XX WIEKU - RAJD NA ST. NAZAIRE CZ 1 Kameralne i studyjne (widowisko), 23 min, Polska, 1994 Reżyseria: Arek Bieńkowski Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Muzyka: Dariusz Żebrowski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Audycja cykliczna o charakterze sensacyjnym, popularyzująca wiedzę o historii XX wieku. Odcinek poświęcony brytyjskiemu atakowi na niemiecką bazę morską we francuskim porcie Saint - Nazaire podczas II wojny światowej. Akcja została przeprowadzona w nocy 28 marca 1942 roku połączonymi siłami Royal Navy i komandosów British Army. 10:15 SENSACJE XX WIEKU - RAJD NA ST. NAZAIRE CZ 2 Kameralne i studyjne (widowisko), 22 min, Polska, 1994 Reżyseria: Arek Bieńkowski Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Muzyka: Dariusz Żebrowski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Audycja cykliczna o charakterze sensacyjnym, popularyzująca wiedzę o historii XX wieku. Odcinek poświęcony brytyjskiemu atakowi na niemiecką bazę morską we francuskim porcie Saint - Nazaire podczas II wojny światowej. Akcja została przeprowadzona w nocy 28 marca 1942 roku połączonymi siłami Royal Navy i komandosów British Army. 10:45 WIELKIE WIDOWISKA NATURY. - WIELKA WODA ODC. 5/6 (NATURE’S GREAT EVENTS. THE GREAT FLOOD.) Cykl dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania 2009 Narracja: David Attenborough Areną jednego z najbardziej niezwykłych widowisk natury są pustynne obszary Kotliny Kalahari, leżącej w południowej Afryce. Raz do roku ta wydawałoby się wysuszona do cna przez słońce równina zmienia się w prawdziwą ziemię obiecaną dla milionów zwierząt. Dzieje się to za sprawą wylewu rzeki Okawango. Zanim to wszakże nastąpi, rozciągająca się na przestrzeni sześciuset kilometrów kwadratowych kotlina stanowi jedno z najsuchszych miejsc na naszej planecie. Pomimo tego zamieszkuje ją wiele stad roślinożernych ssaków. Prowadzą wędrowny tryb życia. W poszukiwaniu żywności przemierzają nieraz ogromne odległości. Najlepiej radzą sobie słonie. Każdej grupie tych zwierząt przewodzi doświadczona samica. Ona najlepiej wie, jak rozłożyć siły i gdzie szukać pokarmu, a zwłaszcza wody, gdyż słonie muszą uzupełniać jej zapas przynajmniej raz na trzy dni. Na szczęście już niedługo nie będzie z tym problemu. Tysiące kilometrów na północ stąd, na wyżynach Angoli gromadzą się chmury, z których niebawem zaczną padać ulewne deszcze. Zgromadzona w ten sposób woda nie spływa ku morzu, lecz na południe. Dociera w sam środek Kotliny Kalahari, wypełniając zbliżoną do kształtu dłoni nieckę o nazwie Okawango. Najpierw nawadniają się bagna, leżące w jej delcie. Tutejsza ziemia, gęsto porośnięta ciborą papirusową wchłania wodę niczym gąbka. Trwa to nieraz całe miesiące. Dopiero kiedy bagna są wystarczająco mokre, woda może popłynąć dalej, rozlewając się do pozostałej części niecki. Początkowo wypełnia koryta, pozostawiając po obu stronach suche brzegi. Po drodze wpada do pustych zagłębień, tworząc bajorka, do których chętnie zlatują się ptaki, zwłaszcza prowadzące wędrowny tryb życia wikłacze czerwonodziobe. Wkrótce gromadnie przybywają inne zwierzęta: hipopotamy, zebry, słonie, bawoły oraz lwy, bardzo chętnie polujące na bawolątka i słoniątka. Tymczasem wody ciągle przybywa. Miliony litrów wylewają się z koryta rzeki. Wysuszona do niedawna kraina powoli przeobraża się w zielone, tętniące mnóstwem form życia, eldorado Natury. Nad brzegami wód znikąd pojawiają się dziesiątki tysięcy ważek, by odbyć tu swe rytuały godowe i dać życie młodym. W ciągu zaledwie kilku dni na wielkich obszarach zakwitają lilie. Kwiaty dostarczają pyłku dla rojów pszczół i schronienia dla rzekotek. Pawiany czakma, choć niechętnie moczą łapy, nie są w stanie odmówić sobie uczty z soczystych kwiatów i mięsistych ślimaków. Muszą jednak uważać, by same nie stały się łakomym kąskiem dla krokodyli. Wraz z podnoszącym się poziomem wody w krainie Okawango powstają tysiące wolnych od drapieżników wysepek, wokół których pływają liczne ryby. Trudno o lepsze miejsca dla ptaków na wychowywanie swoich piskląt. Rzeka Okawango nie wpływa do jeziora ani morza. Kończy swój bieg w rozległej bagiennej delcie. Jej wody, dające życie milionom zwierząt, niedługo wyparują w bezchmurny przestwór afrykańskiego nieba, by za kilka miesięcy wrócić na ziemię w postaci deszczu i znów stać się częścią niezwykłego widowiska natury w Kotlinie Kalahari. 12:10 WOJENNE DZIEWCZYNY S.I - ODC. 13 Serial wojenny, 42 min, Polska, 2016 Reżyseria: Michał Rogalski Scenariusz: Marek Kreutz Zdjęcia: Marian Prokop Muzyka: Bartosz Chajdecki Aktorzy: Vanessa Aleksander, Marta Mazurek, Aleksandra Pisula, Michał Czernecki, Katrin Buhring, Marek Ślosarski, Maria Dębska, Beata Fido, Bartosz Szczerbiak odc. 13 Ewce udaje się uciec z transportu. Znajduje kryjówkę u Nawrota, dawnego kumpla złodzieja, który mieszka w Otwocku. Okazuje się, że wraz z nim mieszka Rozi, schroniła się u niego po egzekucji kochanka gestapowca. Marysia, szukając pracy w kawiarni Europejska, spotyka dawnego nauczyciela muzyki. Tymczasem kierowca Margarete, Herman, na rozkaz swojej pracodawczyni poszukuje Marysi. Witold, Irka i Marysia cieszą się ze szczęśliwego powrotu Ewki. Nie mogą jednak dłużej zostać w Warszawie, sytuacja staje się zbyt niebezpieczna. Witold organizuje ich transport na wieś. Margarete szantażuje Marysię, żąda zwrotu zdjęć kompromitujących jej brata. Po odzyskaniu fotografii Margarete rozkazuje Hermanowi zabić Marysię. Joachimowie muszą natychmiast uciekać. Marysia zostawia rodzinę w nieczynnej zajezdni, gdzie wcześniej spotykali się z dowództwem i udaje się do profesora muzyki po pomoc. Niestety, zostaje zatrzymana podczas łapanki. Tymczasem ciężarówka z pozostałymi dojeżdża do zaprzyjaźnionego majątku na wsi. Na miejscu Stefan prosi parobka o wodę. To Kamil, który jednak nie rozpoznaje dawnego kolegi i twierdzi, że nazywa się Filip Socha. 13:05 ... GDZIEKOLWIEK JESTEŚ PANIE PREZYDENCIE... Film biograficzny, dokumentalizowany Polska, 1978 Reżyseria: Andrzej Trzos - Rastawiecki, Anna Beata Bohdziewicz, Wojciech Strzemżalski Aktorzy: Tadeusz Łomnicki, Aleksander Fabisiak, Maria Homerska, Ryszard Sobolewski, Janusz Michałowski, Lech Łotocki "Film ten nie jest dokładną rekonstrukcją zdarzeń historycznych. Obok postaci prawdziwych występują w nim postacie zmyślone. Chcielibyśmy, aby w ich losach odbiły się losy ludzi, którzy żyli, walczyli i umierali w Warszawie we wrześniu 1939 roku..." - informacja taka otwiera film Andrzeja Trzosa - Rastawieckiego. Film ten nie jest więc ani opowieścią biograficzną, ani kroniką wydarzeń. Zrealizowany został na taśmie czarno - białej i łączy w jednorodną całość zdjęcia archiwalne z nakręconymi przez ekipę filmową. Wiele scen wygląda, jakby zostały wzięte z archiwum, a tymczasem zostały nakręcone współcześnie. Jest to zasługa operatora Zygmunta Samosiuka, który otrzymał nagrodę specjalną jury i nagrodę za zdjęcia na festiwalu w Gdyni w 1978 roku. Rok 1934, Stefan Starzyński zostaje komisarycznym prezydentem Warszawy. Na stanowisku tym ma pozostać do wyborów. Rok 1939, w wyborach Starzyński nie uzyskuje wymaganej większości, ale w dalszym ciągu pełni funkcję prezydenta. 1 września 1939, Stefan Starzyński zaczyna organizować życie w bomardowanej stolicy. Sprzeciwia się nakazowi ewakuowania ważniejszych urzędów i w porozumieniu z gen. Czumą organizuje cywilną obronę miasta. W odpowiedzi na apel prezydenta warszawiacy budują barykady, kopią rowy przeciwlotnicze, przygotowują punkty sanitarne. W swoich codziennych przemówieniach radiowych Starzyński podtrzymuje na duchu ludność stolicy. Warszawę opuszczają w pośpiechu przedstawiciele obcych placówek dyplomatycznych, pozostaje jednak amerykański dziennikarz zafascynowany bohaterską postawą mieszkańców i ich prezydenta. Tymczasem sytuacja w mieście jest z każdym dniem coraz trudniejsza, brakuje wody, elektryczności, lekarstw. 26 września zapada decyzja o kapitulacji. W sztabie naczelnego dowództwa pojawia się zdesperowany młody żołnierz z zamiarem zabicia gen. Rómmla, który jego zdaniem zdradził ojczyznę, godząc się na kapitulację. Do zabójstwa jednak nie dochodzi. Niemcy wkraczają do Warszawy, Starzyński nie chce skorzystać z ostatniej szansy wyjazdu - swoje miejsce w samolocie odstępuje amerykańskiemu dziennikarzowi. Miesiąc później zostaje aresztowany w swoim gabinecie przez gestapo i wywieziony w nieznane miejsce. 15:00 LODOWA PLANETA - OSTATNIA GRANICA ODC. 6/6 (FROZEN PLANET 6 THE LAST FRONTIER) Film dokumentalny, 47 min, Wielka Brytania, 2011 Ekipa filmowa zabiera nas w interesującą podróż do miejsc, w których zawsze panuje temperatura poniżej zera. Zapierające dech w piersiach krajobrazy i wspaniała narracja sir Davida Attenborough to dodatkowe atuty ciekawego dokumentu. Seria pokazuje krainy, które wkrótce zupełnie zmienią swój charakter. Nie ma już odwrotu od tego, by Arktyka i Antarktyda upodobniły się do innych rejonów Ziemi, bo globalne ocieplenie stało się faktem. Filmowcy użyli do produkcji najnowszych zdobyczy technologii. Schodzą pod lód; zbliżają się do polarnych niedźwiedzi, penetrują góry lodowe, podpatrują pingwiny. Obserwują życie, które toczy się tam wbrew wszystkim przeciwnościom. 15:55 SPÓR O HISTORIĘ - 17.09.1939 CZY INWAZJA SOWIECKA BYŁA ZASKOCZENIEM? Dysk./wywiad/debata, 29 min, Polska, 2012 Scenariusz: Borys Hass Wykonawcy: Maciej Zakrocki (prowadzący) Wtargnięcie wojsk sowieckich na terytorium Polski 17 września 1939 r. przesądziło o losach kampanii wrześniowej. Polskie siły zbrojne utraciły zaplecze, ich dowództwo i rząd polski zmuszone zostały do szybkiego opuszczenia kraju. Powszechnie uważa się, że agresja sowiecka była zaskoczeniem dla polskich władz. A przecież rządy Anglii i Francji, naszych sojuszników, już następnego dnia po podpisaniu paktu Ribbentrop - Mołotow znały jego treść, a wiedząc o zbliżającej się inwazji sowieckiej, 12 września uznały, że pomoc materialna dla Polski nie ma już sensu. Tym samym los Polski już w pierwszej fazie II wojny światowej został przesądzony. Czy był przesądzony jeszcze przed rozpoczęciem kampanii wrześniowej? Polska doktryna wojenna nie przewidywała walki na dwóch frontach. Dlaczego? Czyżby nie wiedziano o negocjowanym sojuszu Hitler - Stalin? Kto zawiódł: polski wywiad, wojskowi czy politycy? Czy naprawdę nie spodziewaliśmy się, że armia sowiecka, jako drugi z agresorów, uderzy w plecy wojsk polskich? Czy Polska miała we wrześniu jakąkolwiek alternatywę? 16:30 POWSTANIE WARSZAWSKIE DZIEŃ PO DNIU - ODC. 47 Reportaż, 5 min, Polska, 2017 Scenariusz: Bartłomiej Grudnik Bohater odcinka: Henryk Stefan Kawecki. 16:45 HISTORIA POLSKI - DOWÓDCY AK - "GROT" - GEN. BRYG. STEFAN ROWECKI Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2002 Reżyseria: Andrzej Krzysztof Kunert, Zofia Kunert Scenariusz: Zygmunt Adamski, Zofia Kunert, Andrzej Krzysztof Kunert Zdjęcia: Sławomir Woźniak W tym odcinku opowieść o generale brygady Stefanie Roweckim - "Grocie", komendancie głównym Związku Walki Zbrojnej od czerwca 1940 r. i Armii Krajowej od 14 lutego 1942 r. do aresztowania 30 czerwca 1943 r. Film ilustrowany fragmentami filmu "Generał Grot - Rowecki" w reżyserii Stanisława Trzaski, materiałami archiwalnymi Wytwórni Filmowej "Czołówka", WFDiF, archiwum TVP, Instytutu Piłsudskiego w Londynie, Studium Polski Podziemnej w Londynie, zbiorami Instytutu Historycznego im. Gen. "Grota" w Lesznie Wielkopolskim, Archiwum Polski Podziemnej w Warszawie i fotografiami Muzeum Narodowego w Warszawie oraz ze zbiorów prywatnych. 19:00 STULECIE WINNYCH - ODC. 12 Serial obyczajowy, historyczny, 43 min, Polska, 2018 Reżyseria: Piotr Trzaskalski Scenariusz: Katarzyna Terechowicz, Magdalena Holland - Łazarkiewicz Muzyka: Wojciech Lemański Aktorzy: Kinga Preis, Jan Wieczorkowski, Roman Gancarczyk, Weronika Humaj, Karolina Bacia, Katarzyna Kwiatkowska, Arkadiusz Janiczek, Barbara Wypych, Rafał Królikowski, Andrzej Mastalerz, Anna Grycewicz, Sandra Drzymalska, Patryk Szwichtenberg, Tomasz Włosok, Kacper Dziubałko Zbliża się lato 1939 roku. Komunikaty radiowe nie pozostawiają złudzeń - Hitler grozi Europie wojną. - Dlaczego zawsze muszą być wojny? - pyta Anię córka Iwaszkiewiczów. Bo taka jest ludzka natura odpowiada nauczycielka. Z obawy o swoją przyszłość brwinowscy Żydzi emigrują do Ameryki, Guido zabiera Andzię z dziećmi do Włoch. O wyjeździe myślą też Wieruszowie. Inni mają nadzieję na normalność. Ania poznaje Kazimierza Tarasiewicza, literata z Krakowa. Młodzi zaczynają nieśmiało planować wspólną przyszłość. Mania i Paweł spodziewają się dziecka. Aniu, Paweł oszalał, jestem taka szczęśliwa, zwierza się siostrze Mania. Bronia zauważa zażyłość Jaśka i Łucji. Wyznaje prawdę o Łucji Stanisławowi - Oni nie mogą być razem. To córka Władzi. Tymczasem Łucja jest przekonana, że przybrana rodzina chce ją porzucić. Wyjeżdżają w tajemnicy, chcą mnie zostawić - zwierza się Jaśkowi. W szale rozpaczy dziewczyna niszczy zawartość szykowanych do podróży kufrów, niszczy srebrną papierośnicę. Wieruszowie oskarżają Jaśka o kradzież rodzinnej pamiątki. Chłopak zostaje aresztowany. 20:00 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - KARDYNAŁ RICHELIEU. NIEBO MOŻE POCZEKAĆ (CARDINAL RICHELIEU) Film dokumentalny, 102 min, Francja, 2013 Reżyseria: Laure Delalex Wykonawcy: Marek Ciuniel W niezwykłej scenerii pałaców i kaplic, we Francji i poza nią, widzowie mogą poznać życie Armanda Jeana du Plessis, czyli księcia kardynała de Richelieu. Tego samego, którego jako wroga d ’Artagnana i trzech muszkieterów, opisał Aleksander Dumas w swojej powieści. Niesłusznie go oczerniając. Richelieu nie miał w sobie nic z krwiożerczego i bezdusznego ministra, którego znamy z kart książki. Był jednym z największych polityków tamtych czasów i twórcą nowoczesnego państwa, jednym z największych francuskich mężów stanu, twórcą Akademii Francuskiej, organizatorem służby publicznej, którą uważał za powołanie, a nie korzyść osobistą. Znany także ze swojego zamiłowania do nauki, architektury i sztuki. Kardynał Richelieu był człowiekiem pełnym pasji i ambicji. Jego życie to ciąg intryg, machinacji finansowych i zabiegów politycznych, dzięki którym król Ludwik XIII mógł rządzić przez wiele lat. 22:00 ARCHIWUM ZIMNEJ WOJNY - FUNDAMENTY PRL: AGENTURA Magazyn, 29 min, Polska, 2019 Reżyseria: Jan Sosiński Scenariusz: Andrzej Mietkowski, Jan Sosiński Muzyka: Piotr Dziki Chancewicz Wykonawcy: Andrzej Mietkowski (prowadzący) Fundament PRL: agentura. Tajni współpracownicy bezpieki byli sekretną bronią władzy komunistycznej. Ich donosy wskazywały, gdzie jest wróg, kto pójdzie siedzieć, komu utrącić karierę. Służby specjalne PRL snuły sieć obserwacji i szantażu, rozwijały techniki zapędzania w kozi róg. W Archiwum Zimnej Wojny - nagrania rozmów werbunkowych bezpieki, tajne materiały szkoleniowe, eksperci polscy i amerykańscy o technikach zdobywania agentów. Gośćmi Andrzeja Mietkowskiego są: prof. Andrzej Paczkowski, historyk, były członek Kolegium i Rady IPN, autor m.in. "Czarnej księgi komunizmu" (praca zbiorowa), dr hab. Filip Musiał, dyrektor Oddziału IPN w Krakowie, autor m.in. opracowania "Podręcznik bezpieki. Teoria pracy operacyjnej SB". W programie wypowiada się także Richard H. Cummings, historyk Radia Wolna Europa, w latach 1980 - 1994 dyrektor ds. bezpieczeństwa RWE w Monachium. Tematy: Rozbudowanie sieci agenturalnych w państwach totalitarnych, szczegóły systemu werbowania konkretnych osób. Czy można było odmówić próbie werbunku? Jakie środowiska były na celowniku werbujących w szczególności? Okresy masowego werbunku, możliwości oddziaływania agentury. Agentura wojskowa jako odrębne zjawisko. Rodzaje materiałów obciążających i kompromitujących. Charakterystyka rodzajów współpracy z bezpieką: tajni współpracownicy, kontakty operacyjne, kontakty służbowe, konsultanci, rezydenci, agenci wpływu. Czy wiele jest przypadków potwierdzonych istnienia dokumentów, za którymi nie było rzeczywistej współpracy? Czy Polska była przesiąknięta agenturą w sposób wyjątkowy? Wykorzystane fragmenty: 1. Pozyskanie tajnego współpracownika PS Stefan - materiał szkoleniowy MSW, 1977, źródło: IPN; 2. Sprawa kryptonim Laser. Materiał szkoleniowy MSW, 1977. Zespół Realizatorów Filmowych SEKTOR, źródło: IPN; 3. Audycja Radia Wolna Europa. Józef Światło o fałszowaniu wyborów z pomocą sowiecką, (materiał audio); 4. Próba werbunku obywatela Turcji, przebywającego w PRL w celach handlowych, (materiał audio), źródło: IPN; 23:45 DEFILADA ZWYCIĘZCÓW Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2007 Reżyseria: Grzegorz Braun, Robert Kaczmarek Scenariusz: Grzegorz Braun, Robert Kaczmarek Zdjęcia: Andrzej Adamczak, Marek Borzęcki Kto rozpętał drugą wojnę światową? Odpowiedź: Hitler i nazistowskie Niemcy jest, w świetle najnowszych ustaleń, co najmniej niewystarczająca. Zdaniem Wiktora Suworowa, którego publikacje zyskują coraz szersze uznanie wśród historyków, prawidłowa odpowiedź brzmi: Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich. Autorzy filmu prezentują tezy Suworowa i poddają je weryfikacji. Szukając odpowiedzi na stawiane przez niego proste pytania, docierają do prawdy o roli stalinowskiej Rosji w rozpętaniu najkrwawszego konfliktu w dziejach. Konfliktu, którego pierwszą ofiarą była Polska. 22 września 1939 roku, Brześć nad Bugiem. Na ulicy Unii Lubelskiej trwa wspólna parada pancernych oddziałów Wehrmachtu i Armii Czerwonej, a na trybunie honorowej ramię w ramię stoją legendarni dowódcy obu wojsk: generał Heinz Guderian i kombryg Siemion Kriwoszejn. Jaka droga wiodła do tego spotkania? Jakie były szanse Polski w starciu z dwoma zbrodniczymi reżimami? "Zadziwiające jest, że Niemcy napadły na Polskę, więc uznano, że rozpętały wojnę, podczas gdy Związek Radziecki uczynił to samo i w tym samym miesiącu, a mimo to nie uchodzi za najeźdźcę. Co więcej, uważa się, że w latach 1939 - 1941 nie brał udziału w tej wojnie" - mówi Wiktor Suworow. Wraz z nim wydarzenia pamiętnego września komentują polscy historycy - wybitni znawcy przedmiotu, a wspominają je naoczni świadkowie owej "defilady zwycięstwa". Urodzony w 1947 r. Wiktor Suworow, narrator filmu, naprawdę nazywa się Władimir Rezun. Był szpiegiem radzieckiego wywiadu wojskowego GRU. W latach siedemdziesiątych pracował jako "dyplomata" w Szwajcarii, w roku 1978 uciekł do Wielkiej Brytanii. Poświęcił się pracy pisarskiej (najbardziej znana jego książka - m. in. dzięki ekranizacji Antoniego Krauzego - to "Akwarium"). Pasja historyczna Suworowa zaowocowała cyklem książek o roli Związku Radzieckiego w II wojnie światowej - a ściślej: o planach Józefa Wissiaronowicza Stalina dotyczących podboju Europy i prowadzonych konsekwentnie od początku lat 30. przygotowaniach do inwazji kontynentu. Zostały one pokrzyżowane przez niemieckie uderzenie prewencyjne 22 czerwca 1941 r. Nie można bowiem być równocześnie przygotowanym do ataku i do obrony. Wehrmacht rozbił Armię Czerwoną niemal w przeddzień jej planowanego uderzenia na Zachód - w przeddzień "Dnia M". Swoje tezy wyprowadza Suworow bynajmniej nie ze źródeł tajnych i nieznanych światowej historiografii, przeciwnie - opiera się przede wszystkim na źródłach "oficjalnych", dostępnych także w Związku Radzieckim i Rosji, które w konsekwentny, drobiazgowy i niezwykle frapujący sposób reinterpretuje. W języku polskim ukazują się od początku lat 90. kolejne prace Suworowa poświęcone "kłamstwu XX wieku": "Lodołamacz", "Dzień M", "Ostatnia republika", "Samobójstwo", "Oczyszczenie" (o tzw. czystkach w Armii Czerwonej w przededniu II wojny światowej), oraz poświęcone marszałkowi Żukowowi "Cień zwycięstwa" i "Cofam wypowiedziane słowa". 01:10 SENSACJE XX WIEKU - RAJD NA ST. NAZAIRE CZ 1 Kameralne i studyjne (widowisko), 23 min, Polska, 1994 Reżyseria: Arek Bieńkowski Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Muzyka: Dariusz Żebrowski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Audycja cykliczna o charakterze sensacyjnym, popularyzująca wiedzę o historii XX wieku. Odcinek poświęcony brytyjskiemu atakowi na niemiecką bazę morską we francuskim porcie Saint - Nazaire podczas II wojny światowej. Akcja została przeprowadzona w nocy 28 marca 1942 roku połączonymi siłami Royal Navy i komandosów British Army. 01:40 SENSACJE XX WIEKU - RAJD NA ST. NAZAIRE CZ 2 Kameralne i studyjne (widowisko), 22 min, Polska, 1994 Reżyseria: Arek Bieńkowski Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Muzyka: Dariusz Żebrowski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Audycja cykliczna o charakterze sensacyjnym, popularyzująca wiedzę o historii XX wieku. Odcinek poświęcony brytyjskiemu atakowi na niemiecką bazę morską we francuskim porcie Saint - Nazaire podczas II wojny światowej. Akcja została przeprowadzona w nocy 28 marca 1942 roku połączonymi siłami Royal Navy i komandosów British Army. 02:45 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - TAJEMNICA BARBAROSSY Magazyn, 17 min, Polska, 1995 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Zbigniew Maziarz Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek przedstawiający genezę ataku Trzeciej Rzeszy na ZSRR. Obraz tworzą czarno - białe archiwalne materiały filmowe.