TVP Historia Piątek, 20.09.2019 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 20 WRZEŚNIA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1863 - zmarł Jakob Grimm, jeden z braci - autorów baśni dla dzieci; 1944 - kolejny dzień Powstania - rozkaz gen "Bora" w sprawie ujawnienia nazw jednostek i nazwisk oficerów; 1946 - pierwszy festiwał filmowy w Cannes; 1961 - zginął Andrzej Munk; 07:20 TAJEMNICA ENIGMY - ODC. 2/8 - ZAPROSZENIE DO WARSZAWY Serial sensacyjny, wojenny, 42 min, 8 odc. , Polska 1980 Reżyseria: Roman Wionczek Scenariusz: Stanisław Strumph - Wojtkiewicz Zdjęcia: Jacek Zygadło Aktorzy: Tadeusz Borowski, Piotr Fronczewski, Piotr Garlicki, Janusz Zakrzeński, Arkadiusz Bazak, Henryk Bista, Ewa Borowik, Halina Golanko, Zygmunt Kęstowicz, Andrzej Szczepkowski, Andrzej Lajborek, Tadeusz Pluciński, Ewa Żukowska, Tadeusz Szaniecki, Jerzy Kamas, Emil Karewicz, August Kowalczyk, Józef Para, Jacek Recknitz, Stanisław Zaczyk, Andrzej Mirecki, Grażyna Marzec, Jerzy Nowak, Sweryn Butrym, Andrzej Mrowiec, Jolanta Wołłejko, Marcel Novek, Józef Zacharewicz, Eugeniusz Kamiński, Jan Machulski, Krzysztof Kalczyński, Wojciech Duriasz, Andrzej Mrożewski W lipcu 1939 roku do Polski przybywa grupa angielskich i francuskich oficerów wywiadu, a wśród nich przyjaciel ppłk. Langera, major Gustave Betrand (po wojnie autor publikacji, dzięki którym udział Polaków w złamaniu tajemnicy "Enigmy" stał się wreszcie powszechnie znany). W ośrodku w Pyrach pod Warszawą zapoznają się z najnowszymi osiągnięciami polskiego biura szyfrów i ku swemu zdumieniu oglądają egzemplarz polskiego odpowiednika "Enigmy", z zastrzeżeniem, że kiedy sprawa przestanie być tajemnicą, polski wkład w zwycięstwo zostanie ujawniony. Tymczasem dowództwo niemieckie i sam Hitler nabierają absolutnego przekonania, że szyfry "Enigmy" są wyłącznie ich tajemnicą, zwłaszcza że wywiadowi niemieckiemu nie udaje się uzyskać jakichkolwiek informacji świadczących o działalności kryptologów, a agenci, którzy próbowali przeniknąć do ośrodka w Pyrach, ponieśli porażkę. 1 września o świcie Różycki odczytuje tekst rozkazu Hitlera o rozpoczęciu działań wojennych. 08:45 HISTORIA POLSKI - TAK BARDZO BALI SIĘ LEGENDY O NIM Film dokumentalny, 37 min, Polska, 1975 Scenariusz: Lucyna Smolińska, Mieczysław Sroka Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Czesław Byszewski Film dokumentalny Lucyny Smolińskiej i Mieczysława Sroki. Mimo upływu lat film zachował atrakcyjność dzięki dobrym zdjęciom Andrzeja Żydaczewskiego oraz intrygującej narracji; widz odnosi wrażenie, że na jego oczach grób majora za moment zostanie odkryty. Dokument otwiera konna kawalkada, apel poległych uwzględniający żołnierzy poległych na wszystkich frontach II wojny światowej. Okoliczności śmierci Hubala relacjonuje kombatant ps. Dołęga, hubalczyk towarzyszący majorowi w ostatnich godzinach życia majora. Stojący dwa kroki od przełożonego w chwili, gdy poległ. Weteran mówi wyraźnie, jest elegancko ubrany, w butach do jazdy konnej. W dalszej części występują: chłop, który furmanką wywoził zwłoki Henryka Dobrzańskiego, inny hubalczyk uczestniczący w poszukiwaniach grobu, oficer Wehrmachtu walczący z oddziałem mjr. Hubala. Liczne zdjęcia archiwalne majora, jego oddziału, prasy polskiej i niemieckiej (FAZ) z lat 1960. , gdy trwały poszukiwania mogiły. Nakręcono akcję rozkopywania grobów przez ekipę ekshumacyjną. Nie ma scen drastycznych. Unikatowość filmu zasadza się na relacjach uczestników wydarzeń, dziś już nieżyjących, których poznajemy w kamerze Smolińskiej w pełni sił. 09:30 NOTACJE - STANISŁAW SZPUNAR. W AUSCHWITZ BYŁEM NUMEREM 133 Felieton, 11 min, Polska, 2008 Autor: Krzysztof Tadej Stanisław Szpunar urodził się w 1923 r. w Rzeszowie. Został aresztowany przez Niemców 1 maja 1940 roku. Więziono go najpierw w Rzeszowie i Tarnowie. Z Tarnowa został wywieziony do KL Auschwitz. Obóz opuścił dopiero po wyzwoleniu, w styczniu 1945 r. "Do obozu w Auschwitz przybyłem 14 czerwca 1940 roku. To był pierwszy transport Polaków z Tarnowa" - wspomina Stanisław Szpunar. Bohater programu opowiada o dramatycznym losie ludzi w obozie, o wstrząsających faktach z obozowego życia: o głodzie, śmierci, paleniu zwłok przez Niemców. Już na początku otrzymał numer 133. Na jednym z pierwszych apeli usłyszał wraz z innymi więźniami od Niemców: "pamiętajcie, że nie jesteście w żadnym sanatorium. Stąd jest wyjście tylko przez komin". Do roku 2000 nie zdecydował się na powrót do Oświęcimia. Uczestniczył w obchodach 60 - lecia wyzwolenia obozu. 09:50 "SENSACJE XX WIEKU" - ENIGMA CZ. 4 (ENIGMA CZ. 4) Dokument fabularyzowany, 43 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Jakub Wesołowski, Modest Ruciński, Lesława Żurek, Michał Czernecki, Ireneusz Czop, Mariusz Bonaszewski, Andrzej Precigs, Arkadiusz Janiczek, Zbigniew Suszyński, Jerzy Schejbal, Adam Cywka Największym polskim wkładem w zwycięstwo w II wojnie światowej było złamanie przez polskich kryptologów tajemnicy niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma. Szczodry dar polskiego wywiadu, przekazany aliantom w przededniu wybuchu wojny, dał im nadzieję wśród klęsk wczesnego okresu wojny i umożliwił pierwsze zwycięstwa, prowadzące do wielkiego przełomu. Dzieło matematyków Mariana Rejewskiego, Jerzego Różyckiego i Henryka Zygalskiego, a także ich dowódców i towarzyszy broni z Biura Szyfrów, miało wiele wymiarów: historyczny - skracając o 2 - 3 lata koszmar wojny, a zdaniem niektórych historyków decydując o jej wyniku; humanitarny - ratując przed zagładą wiele milionów istnień ludzkich; naukowy - tworząc podwaliny współczesnej kryptologii, także w jej cywilnym wydaniu. Jednakże ten sukces został nam ukradziony; tylko historycy wiedzą, że Polacy złamali Enigmę Prawdę o Enigmie ujawniono późno i w sposób deprecjonujący kluczowy wkład Polaków. Nawet, jeśli dzisiaj większość naukowców uznaje ich pionierską rolę, powszechny odbiór tej przygody nie jest kształtowany przez książki historyków, lecz produkty kultury masowej, prezentujące rolę polskich kryptologów w sposób zafałszowany, by nie rzec przewrotny. Można próbować to zmienić, jedynie oddziałując innymi produktami kultury masowej. Czterodcinkowe widowisko przedstawia, jak doszło do złamania szyfru Enigmy, przed którym skapitulowali brytyjscy i francuscy kryptolodzy, uznając, że jest to zadanie niemożliwe do wykonania. 10:45 GŁOSY Z DALEKA Film dokumentalny, 41 min, Polska, 1992 Reżyseria: Irena Kamieńska, Andrzej Piekutowski Scenariusz: Irena Kamieńska, Andrzej Piekutowski Wspomnienia Polaków zesłanych w czasie ostatniej wojny do Kazachstanu. Po przyjeździe na miejsce zastali przerażającą swym ogromem pustkę stepu, żadnego drzewa, żadnej nierówności. Zostali rozwiezieni do kołchozów. Ku swojemu zdziwieniu w kazachskich wioskach spotkali wielu Polaków. Byli to dawni mieszkańcy radzieckiej Ukrainy zesłani tu w roku 1936. Zwieziono ich całymi rodzinami, wraz z dobytkiem i zostawiono w szczerym polu. Gnieździli się w szałasach i ziemiankach, umierali masowo z powodu głodu i chorób. Ci przywiezieniu do Kazachstanu w roku 1940 zamieszkali w domach kołchoźników, najczęściej w jednej wspólnej izbie, część z nich musiała sobie jednak wybudować domy - ziemianki z suszonej na słońcu gliny i darni. Pracowali w kołchozach, najczęściej przy uprawie zbóż lub hodowli bydła. Kołchozy były biedne, nieustannie rozkradane przez miejscową ludność. Zresztą w tak ciężkich warunkach kradzież jedzenia była jednym z warunków przeżycia. Najgorsza w Kazachstanie była zima. W czasie burz śnieżnych - "buranów" - zasypywane były całe wioski. Zamarzniętych ludzi znajdowano przy samych domach. Śmierć w zimie oznaczała ogromne kłopoty związane z pogrzebaniem zwłok. W zamarzniętej na kamień ziemi nie udawało się wykopać dostatecznie głębokiego grobu, a płytko zagrzebane zwłoki wywlekane były przez wilki. Ogromnym ciosem dla zesłańców było zerwanie kontaktów z rodzinami w Polsce. Dopiero wtedy w pełni odczuli oderwanie od domu. Szybko nadeszło też coś gorszego - nieustanny głód. Całą żywność z kołchozów oddawano dla potrzeb wojny. Za kradzież jedzenia groziły najsurowsze kary. Nadzieja pojawiła się wraz z tworzeniem się armii Andersa. Matki wysyłały do niej swych synów, mając nadzieję, że to ocali ich od śmierci głodowej. Ksiądz, który jako kapelan w armii Andersa rozpoczął pracę duszpasterską wśród zesłańców, wspomina, że wszędzie, gdzie tylko zdołał dojechać, zastawał ludzi w stanie skrajnego wyczerpania fizycznego i psychicznego. Wielu z nich umierało w osamotnieniu, nędzy i braku jakiejkolwiek nadziei. Oznaką kończącej się wojny były powroty okaleczonych mężczyzn - inwalidów wojennych. Polaków zaczęto też wzywać do siedzib NKWD, gdzie nakłaniano ich do zmiany obywatelstwa z polskiego na rosyjskie. A oni wiedzieli, że dokument z napisem "Polak" jest ostatnią nicią łączącą ich z krajem. Tej szansy nie mieli Polacy zesłani w roku 1936, nie mieli też szansy na powrót do ojczyzny. 12:05 WOJENNE DZIEWCZYNY S.II - ODC. 17 (SERIA II ODC. 4) Serial wojenny, 45 min, Polska, 2017 Reżyseria: Michał Rogalski, Łukasz Ostalski Scenariusz: Marek Kreutz, Ewa Popiołek Aktorzy: Marta Mazurek, Aleksandra Pisula, Vanessa Aleksander, Michał Czernecki, Józef Pawłowski, Tomasz Włosok, Katrin Buhring, This Maag, Sebastian Jasnoch Ewka dowodzi akcją kradzieży formularza rozkazu wyjazdu w Hotelu Europejskim. Pomagają jej w tym Irka oraz Marysia, która zatrudniła się w hotelowej restauracji jako kelnerka. Po udanej akcji Ewka spotyka się ze Stefanem w kawiarni. Mężczyzna przekazuje jej podrobiony dokument. Zjawia się Powała, który nalega na ujawnienie miejsca pobytu Kamila Brodzkiego. Ewka podejrzewa, że na wydaniu wyroku na Kamila zależy Stefanowi, który podkochuje się w Irce. Kamil pod nieobecność Irki opuszcza kryjówkę u Lesia i udaje się do burdelu, gdzie nadużywa alkoholu. Narzeczona odnajduje go dzięki Ninie. W burdelu przebywa także volksdeutsch Polanek, który rozpoznaje Brodzkiego i chce donieść na gestapo. Przerażona Irka wypycha go przez okno, szpicel ginie na miejscu. Jadzia, właścicielka budynku, zarządzająca burdelem, nakazuje parze opuścić kryjówkę. Ewka dostarcza do mieszkania Leokadii podrobiony Marschbefehl, na który czeka kurier. Orsza dziękuje za udaną akcję, żegna się z żoną Leokadią i udaje na dworzec. W wyniku działań Margarethe, Orsza zostaje zatrzymany przez żandarmów. Wieziony na przesłuchanie połyka śmiertelną dawkę trucizny. 14:10 VOYAGER: MISJA BEZ KOŃCA (VOYAGER: TO THE FINAL FRONTIER) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2012 Reżyseria: Christopher Riley Sięgać gwiazd - historia długiej misji dwóch bezzałogowych sond, wystrzelonych przez NASA w 1977 r. Trzydzieści pięć lat po opuszczeniu Ziemi, prom kosmiczny Voyager jest bliski przekroczenia granicy Układu Słonecznego. Fascynujący dokument, bazujący na znakomitych materiałach filmowych i zdjęciach, znajdujących się w archiwach NASA i BBC, przedstawia spuściznę misji promu, która miała ogromny wpływ na naszą wiedzę o kosmosie. Opowiada niesamowitą historię misji, która w założeniu miała trwać pięć lat, lecz trwa do dnia dzisiejszego, oraz dwóch małych promów kosmicznych, które fundamentalnie zmieniły nasze rozumienie Układu Słonecznego. W programie zawarte są opinie naukowców, którzy pracowali nad Voyagerem lub są nim zainspirowani. Program stawia im pytanie: co dalej? 15:15 NIEZWYKŁE MIASTA - BARCELONA ODC. 1/3 (SECRET CITIES SERIA 1) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2017 Wykonawcy: Janina Ramirez(Prowadzący), Alastair Sooke(Prowadzący) Fascynujące historie zabytków sztuki, które ukształtowały trzy olśniewająco piękne miasta. Amsterdam, Sankt Petersburg i Barcelona są odwiedzane przez turystów, którzy spacerują po wydeptanych ścieżkach wokół wielkich galerii, pałaców i placów. Ale w tej serii historyk sztuki Janina Ramirez i krytyk sztuki Alastair Sooke odkrywają istotę każdego miasta w świeży i fascynujący sposób, schodząc z utartych szlaków, odwiedzając wybrane przez siebie zabytki, które ich zdaniem trzeba zobaczyć. W Amsterdamie badają kontrasty w sercu miasta, które podsycały mistrzów takich jak Rembrandt i Vermeer. W Petersburgu odkrywają, w jaki sposób sztuka została wykorzystana do zwiększenia władzy przywódców. W Barcelonie pokazują miasto naznaczone katalońską walką o pełną niezależność. 16:10 POWSTANIE WARSZAWSKIE DZIEŃ PO DNIU - ODC. 51 Reportaż, 6 min, Polska, 2017 Scenariusz: Bartłomiej Grudnik Bohater odcinka: Maria Róża Nowotna - Walcowa. 16:25 HISTORIA POLSKI - ODWAŻYĆ SIĘ BYĆ WOLNYM Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2004 Autor: Zofia Kunert, Andrzej Kunert Reżyseria: Zofia Kunert Scenariusz: Andrzej Kunert, Zofia Kunert Zdjęcia: Sławomir Woźniak Zrealizowany z okazji 60. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego film dokumentalny prezentujący aktualny stan wiedzy historycznej na ten temat, interesujące, mało znane materiały archiwalne ze zbiorów państwowych i prywatnych (m.in. Zygmunta Walkowskiego) komentowane przez uczestników tamtych dramatycznych wydarzeń. Plany powszechnego powstania, największej akcji militarnej polskiego ruchu oporu w II wojnie światowej, były opracowywane już od 1940 r. Ustalenia konferencji teherańskiej pod koniec 1943 r. i ostateczna decyzja o utworzeniu drugiego frontu w Normandii sprawiły, że sprawa zorganizowania powstania stawała się coraz pilniejsza. Informacje o zbliżaniu się oddziałów Armii Czerwonej do Warszawy stały się dla Komendy Głównej Armii Krajowej bezpośrednim impulsem do podjęcia decyzji o powstaniu. O zewnętrznych uwarunkowaniach polityczno - militarnych na przełomie lat 1943 - 44 mówią brytyjski historyk prof. Norman Davies z Oxfordu oraz Andrzej Pomian - podczas powstania kierownik działu krajowego w londyńskim Ministerstwie Informacji i Dokumentacji RP. Z wypowiedzi Stanisława Lakiernika - oficera Kedywu Okręgu Warszawskiego, prototypu postaci "Kolumba" z powieści Romana Bratnego, Czesława Łotarewicza ps. "Sokół", Stanisława Kawzana - żołnierza AK z Wileńszczyzny, Zdzisława Sierpińskiego ps. "Mały Świda", Stanisława Sieradzkiego ps. "Świst", Zbigniewa Ścibora - Rylskiego z batalionu "Czata 49", Zbigniewa Tyszki z Harcerskiej Poczty Polowej, Jerzego Stefana Stawińskiego Danuty Mancewicz z Kolegium A Kedywu Okręgu Warszawskiego, Małgorzaty Lorentowicz - Janczar ps. "Duda", Elżbiety Ostrowskiej ps. "Ela" i wielu innych wyłania się natomiast obraz przebiegu walk w różnych dzielnicach miastach i zbiorowy portret uczestników powstańczego zrywu: zdeterminowanych w oporze wobec okupanta, świadomych konieczności podjęcia takiego wyzwania, przepełnionych wolą walki mimo ogromnej nierówności sił i uzbrojenia. Jan Nowak - Jeziorański przybliża okoliczności rozpoczęcia walk, kreśli też sylwetkę dowódcy powstania - płk Antoniego Chruściela "Montera". O udziale obcych oddziałów kolaborujących z Niemcami w pacyfikacji powstania opowiada z kolei prof. Władysław Bartoszewski. 19:05 TAJEMNICA ENIGMY - ODC. 3/8 - PRÓBA DYWERSJI Serial sensacyjny, wojennny, 39 min, 8 odc. , Polska 1980 Reżyseria: Roman Wionczek Scenariusz: Stanisław Strumph - Wojtkiewicz Zdjęcia: Jacek Zygadło Aktorzy: Tadeusz Borowski, Piotr Fronczewski, Piotr Garlicki, Janusz Zakrzeński, Arkadiusz Bazak, Henryk Bista, Ewa Borowik, Halina Golanko, Zygmunt Kęstowicz, Andrzej Szczepkowski, Andrzej Lajborek, Tadeusz Pluciński, Ewa Żukowska, Tadeusz Szaniecki, Jerzy Kamas, Emil Karewicz, August Kowalczyk, Józef Para, Jacek Recknitz, Stanisław Zaczyk, Andrzej Mirecki, Grażyna Marzec, Jerzy Nowak, Sweryn Butrym, Andrzej Mrowiec, Jolanta Wołłejko, Marcel Novek, Józef Zacharewicz, Eugeniusz Kamiński, Jan Machulski, Krzysztof Kalczyński, Wojciech Duriasz, Andrzej Mrożewski 19:55 ASTRONOMIA NIEPODLEGŁA 100 LAT POLSKIEJ ASTRONOMII - ODC. 3/19 Film dokumentalny, 23 min, Polska, 2018 Reżyseria: Bogumił Radajewski Scenariusz: Maciej Mikołajewski, Bogumił Radajewski Zdjęcia: Tomasz Stelmach, Adam Rubaszewski Obserwatorium Astronomiczne Uniwersytetu Warszawskiego W samym sercu Warszawy znajdziemy budynek zwieńczony dwiema kopułami. Gmach położony w Alejach Ujazdowskich to siedziba jednego z najstarszych obserwatoriów astronomicznych w Polsce. Jego historia dotkliwie splata się z losami Warszawy i całej niepodległej Rzeczpospolitej. 20:25 MARZYCIELE - DRUHNA OLEŃKA Dysk./wywiad/debata, 21 min, Polska, 2019 Reżyseria: Sylwester Szefer Scenariusz: Sylwester Szefer Zdjęcia: Wojciech Kursa Muzyka: Krzysztof Suchodolski Wykonawcy: Piotr Legutko (prowadzący), Paweł Nowakowski Olga i Andrzej Małkowscy poznali się we Lwowie i tam założyli pierwsze polskie drużyny skautowe, z których powstało harcerstwo. Według Andrzeja Małkowskiego harcerstwo to skauting plus niepodległość. Andrzej zginął w 1919 roku jako żołnierz armii polskiej w katastrofie statku na Morzu Śródziemnym. Olga kontynuowała ich wspólne marzenia. W 1925 roku założyła w Pieninach prężny ośrodek harcerski. W jej koncepcji pedagogicznej wychowanie młodego człowieka to odkrywanie jego duszy i ułatwianie mu wydobycia z niej wszystkich najlepszych cech. 22:00 W PÓŁ DO TRZECIEJ RP - ODC. 3 Reportaż, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Agnieszka Krótka - Żmijewska Scenariusz: Dobrosław Rodziewicz, Andrzej Kaczmarczyk Wykonawcy: Andrzej Kaczmarczyk (prowadzący), Dobrosław Rodziewicz (prowadzący) Program poświęcony okresowi tzw. transformacji, czyli procesowi przekształcania PRL w III RP. Autorzy, po części arbitralnie, przyjęli, że w programie omówione zostaną wybrane wydarzenia i zjawiska z okresu między wyborami czerwcowymi roku 1989, a zdobyciem władzy przez obóz postkomunistyczny w demokratycznych wyborach roku 1993. Odcinek trzeci Przypomnimy ostatniego pierwszego sekretarza KC PZPR, ostatnią próbę zablokowania realizacji scenariusza wasz prezydent, nasz premier oraz ostatnie obchody święta 22 lipca. 22:35 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA NADWORNEGO ARTYSTY PREZYDENTA UZBEKISTANU Reportaż, 24 min, Polska, 2001 Scenariusz: Barbara Włodarczyk Zdjęcia: Wiktor Politow W tym wydaniu spotkanie z Sirodżidinem - artystą, który zajmuje się sztuką użytkową w drewnie i mieszka w stolicy Uzbekistanu - Taszkiencie. 00:45 "SENSACJE XX WIEKU" - ENIGMA CZ. 4 (ENIGMA CZ. 4) Dokument fabularyzowany, 43 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Jakub Wesołowski, Modest Ruciński, Lesława Żurek, Michał Czernecki, Ireneusz Czop, Mariusz Bonaszewski, Andrzej Precigs, Arkadiusz Janiczek, Zbigniew Suszyński, Jerzy Schejbal, Adam Cywka Największym polskim wkładem w zwycięstwo w II wojnie światowej było złamanie przez polskich kryptologów tajemnicy niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma. Szczodry dar polskiego wywiadu, przekazany aliantom w przededniu wybuchu wojny, dał im nadzieję wśród klęsk wczesnego okresu wojny i umożliwił pierwsze zwycięstwa, prowadzące do wielkiego przełomu. Dzieło matematyków Mariana Rejewskiego, Jerzego Różyckiego i Henryka Zygalskiego, a także ich dowódców i towarzyszy broni z Biura Szyfrów, miało wiele wymiarów: historyczny - skracając o 2 - 3 lata koszmar wojny, a zdaniem niektórych historyków decydując o jej wyniku; humanitarny - ratując przed zagładą wiele milionów istnień ludzkich; naukowy - tworząc podwaliny współczesnej kryptologii, także w jej cywilnym wydaniu. Jednakże ten sukces został nam ukradziony; tylko historycy wiedzą, że Polacy złamali Enigmę Prawdę o Enigmie ujawniono późno i w sposób deprecjonujący kluczowy wkład Polaków. Nawet, jeśli dzisiaj większość naukowców uznaje ich pionierską rolę, powszechny odbiór tej przygody nie jest kształtowany przez książki historyków, lecz produkty kultury masowej, prezentujące rolę polskich kryptologów w sposób zafałszowany, by nie rzec przewrotny. Można próbować to zmienić, jedynie oddziałując innymi produktami kultury masowej. Czterodcinkowe widowisko przedstawia, jak doszło do złamania szyfru Enigmy, przed którym skapitulowali brytyjscy i francuscy kryptolodzy, uznając, że jest to zadanie niemożliwe do wykonania. 01:40 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - TARCZA RZECZYPOSPOLITEJ Magazyn, 22 min, Polska, 2014 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Tarcza Rzeczypospolitej Przez ponad pół wieku te leśne dróżki nie były dostępne dla polskich historyków wojskowości. Przez ten czas nikt tędy nie jeździł i nie pytał, gdzie są mogiły bohaterów wdeptane bolszewickim butem w piasek. Dziś jesteśmy w Sarnach, gdzie odwiedzamy dawny kościół garnizonowy Korpusu Ochrony Pogranicza. Stąd żołnierze KOP wyruszyli na front, potem trafili w wir wojny, ale gdy młodzi ludzie pytają, gdzie są ich mogiły, przez wiele lat rozkładaliśmy ręce. Obecnie na podstawie badań terenu i rozmów ze starszymi ludźmi przedstawiciele Stowarzyszenia Weteranów Polskich Formacji Granicznych zidentyfikowali dwa prawdopodobne miejsca pochówków żołnierzy Korpusu. My także ruszamy do Tynnego, by tam wraz z przyjaciółmi ze Stowarzyszenia kontynuować te badania. 02:10 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - NAJDŁUŻSZA BITWA Magazyn, 19 min, Polska, 1995 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony najdłuższej bitwie wojny - bitwie o Atlantyk. 02:35 TERYTORIALSI - ODC. 15 Reportaż, 12 min, Polska, 2019 Autor: Edyta Strub, Monika Kwasigroch W piętnastym odcinku ćwiczenia 3. Podkarpackiej Brygady Obrony Terytorialnej, przedstawienie postaci patrona 6. Mazowieckiej Brygady Obrony Terytorialnej - gen. Witolda Pileckiego, teledysk nagrany przez rapera z 5. Brygady Obrony Terytorialnej.